Rodzaje i zastosowanie konwergencji w aplikacjach polskiej ..., Publikacje z Nawigacja

Pobierz Rodzaje i zastosowanie konwergencji w aplikacjach polskiej ... i więcej Publikacje w PDF z Nawigacja tylko na Docsity! Konwergencja mediów masowych i jej skutki dla współczesnego dziennikarstwa Tom 2 Redakcja: Marian Gierula Patrycja Szostok */ UNIWERSYTET ŚLĄSKI W KATOWICACH 2012 K rzysztof F lasiński RODZAJE I ZASTOSOWANIE KONWERGENCJI W APLIKACJACH POLSKIEJ PRASY TABLETOWEJ Różnorodne formy przenikania treści są podstawą funkcjonowania prasy ta­ bletowej. Samo publikowanie treści z wydania drukowanego lub serwisu Onli­ ne za pośrednictwem aplikacji zainstalowanej na tablecie można zakwalifikować jako rodzaj konwergencji technologicznej. Konwergencja jest jedną z cech wspól­ nych kategorii nazwanej przez Paula Levinsona „nowymi nowymi mediami” 1. Proces ten jest realizowany w różnym stopniu w programach przygotowywanych przez wydawców prasowych. Badaniu poddano polskojęzyczne aplikacje prze­ znaczone dla tabletów marki iPad. Każdy z programów musiał spełnić łącznie trzy warunki: dostępność w repozytorium App Storę, przeznaczenie dla platformy sprzętowej iPad oraz ścisłe powiązanie z polskojęzycznymi tytułami prasowymi (wydawanymi w formie drukowanej lub elektronicznej). Badania prowadzono w sierpniu i wrześniu 2011 r., a wyniki przedstawiają stan na 30 września 2011 r. Analizą objęto 38 aplikacji spełniających trzy warunku konieczne. Są to: „5 Kla­ tek”, „Angora”, „B rief’, „Busienssman.pl”, „Dziennik Bałtycki”, „Dziennik Ga­ zeta Prawna”, „Dziennik Łódzki”, „Dziennik Zachodni”, „Equity Magazine #08”, „Equity Magazine (wydanie specjalne)”, „Forbes”, „Gazeta Krakowska”, „Gazeta Wrocławska”, „Gazeta Wyborcza wyborcza.pl”, „Głos Wielkopolski”, „Harvard Business Review”, „K Mag”, „K Mag #26”, „K Mag #27”, „K Mag #28”, „Książ­ ki. Magazyn do Czytania”, „Kurier Lubelski”, „Malemen”, „Mobile Internet”, „Mój Ogród - Murator”, „Newsweek Polska”, „Puls Biznesu pb.pl”, „Polityka”, „Polki w Świecie”, „Polska The Times”, „Proseed”, „Przekrój + Sukces”, „Rzecz­ pospolita”, „Super Express”, „Wprost”, „Wysokie Obcasy Extra”, „Wysokie Ob- 1 P. Levinson: Nowe nowe media. Warszawa 2010. 85 zaspokajać 13. Zbigniew Bauer nazywa telefon komórkowy przykładem najbar­ dziej zaawansowanego, jeśli idzie o konwergencję, narzędzia komunikacyjnego™. Połączenie telefonu i dostępu do intemetu wpłynęło na mobilność użytkowników, którzy mogli już przekazywać informacje - nie tylko między sobą, ale również szerszemu audytorium - z miejsc, w których wcześniej nie mieli dostępu do sieci. Ostatnim elementem, który wpłynął na przygotowanie gruntu pod rozwój kon­ wergencji elektronicznych publikacjach prasowych, było wprowadzenie ekranu dotykowego, który umożliwił bardziej naturalną nawigacje przy pomocy dłoni. Wszystkie trzy opisane cechy są charakterystyczne dla nowoczesnych telefonów komórkowych, jednak jeszcze dokładniej opisują urządzenia nazywane przez pro­ ducentów i użytkowników tabletami. Komputery przenośne pozbawione fizycznej klawiatury i wyposażone w ekran dotykowy pojawiły się na przełomie stuleci. 13. listopada 2000 r. po raz pierwszy użyto na określenie takiego urządzenia sformułowania „tablet”. B. Ga- tes, prezentując debiutujący Microsoft Tablet PC, podkreślił, że sprzęt rozszerza możliwości komputerów osobistych na nowe, ekscytujące obszary. Połączenie pro­ stoty papieru z mocą komputera PC pozwoli ludziom być bardziej wydajnymi15. Tablety stały się popularne jednak dopiero w pierwszej połowie 2010 r. W kwiet­ niu 2010 r. na rynek został wprowadzony iPad produkowany przez firmę Apple. W ciągu 80 dni od premiery sprzedano 3 min urządzeń16, a w 2010 r. klienci ku­ pili 15 min iPadów, co zapewniło ich producentowi, firmie Apple 75-procentowy udział w rynku tabletów17. Dotykowy ekran jako nowy interfejs sprzętowy umożliwił umieszczanie w aplikacjach innych od dotychczasowych systemów nawigacji. Proces ten jest wyraźnie widoczny w programach powiązanych z tytułami prasowymi. Zastosowanie konwergencji w sterowaniu dostępem do treści Aplikacje prasowe można podzielić na trzy grupy: repliki wersji drukowanej, repliki wersji online oraz odrębnie przygotowany produkt18. 13 Ibidem , s. 50. 14 Z. Bauer: Nowe media. W: Słownik wied:y o mediach. Red. E. Chudziński. Bielsko-Biała 2009, s. 58. 15 Informacja prasowa firmy Microsoft na temat prezentacji urządzenia Tablet PC (http://www. microsoft.com/Presspass/press/2000/nov00/tabletpcpr.mspx - dostęp 19.10.2011 r.). 16 Informacja prasowa firmy Apple (http://www.apple.com/pr/library/2010/06/22Apple-SeIls- Three-Million-iPads-in-80-Days.html - dostęp 19.11.2011 r.). 17 Rory Cellan-Jones, iPad 2 tablet launched by Apple s Steve Jobs (http://www.bbc.co.uk/news/ technology-12620077 - dostęp 19.10.2011 r.). 18 Pierwotnie podział ten został opisany w kontekście elektronicznych wydań prasy przeznaczonych Tabela 1: Podział aplikacji polskojęzycznych tytułów prasowych dostępnych dla tabletów iPad ze względu na źródło oferowanych treści. l.p. repliki repliki odrębnie wersji drukowanej wersji online przygotowany produkt Angora Dziennik Bałtycki 5 Klatek Dziennik Gazeta Prawna Dziennik Łódzki Brief Mobile Internet Dziennik Zachodni Busienssman.pl Polki w Swiecie Gazeta Krakowska Equity Magazine Rzeczpospolita Gazeta Wrocławska Forbes Gazeta Wyborcza Harvard Business Review Głos Wielkopolski K Mag Kurier Lubelski Książki. Magazyn do Czytania Puls Biznesu Malemen Polska The Times Mój Ogród - Murator Newsweek Polityka Proseed Przekrój + Sukces Super Express Wprost Wysokie Obcasy Extra Znak Źródło: Opracowanie własne Do grupy „repliki wersji drukowanej” zakwalifikowano te aplikacje, któ­ re oferują wyłącznie podgląd tradycyjnej wersji papierowej (lub elektronicznej - w przypadku tytułów wydawanych tylko w ten sposób), najczęściej oparty na plikach PDF poszczególnych kolumn. Wśród „replik wersji onlinć' umiesz­ czono programy, za pośrednictwem których można korzystać wyłącznie z serwisu internetowego prowadzonego przez daną redakcję. Kategoria „odrębnie przygoto­ wany produkt” zawiera aplikacje zaprojektowane i wykonane specjalnie dla urzą­ dzeń mobilnych. O zaliczeniu do ostatniej grupy decydowało przygotowanie tre­ ści specjalnie na potrzeby tabletu19. Najmniej liczna grupa to aplikacje udostępniające wyłącznie odpowiednik wersji drukowanej (5 programów wśród 33 poddanych badaniu, czyli ok. 15 proc.). dla tradycyjnych komputerów. M. Ejsmont: E-prasa, e-ksiąźka. Gutenberg w notebooku? W: Kultu­ rowe kody mediów. Stan obecny i perspektywy rozwoju. Red. M. Sokołowski. Toruń 2008, s. 107-109. 19 Pod uwagę brano treści multimedialne, elementy interaktywne oraz nawigację przystosowaną do ekranu dotykowego. Nawigacja po zasobach udostępnionych przez wydawców tytułów: „Angora”, „Dziennik Gazeta Prawna”, „Mobile Internet”, „Polki w Świecie”, „Rzeczpospolita” przypomina przeglądanie tradycyjnej, papierowej gazety. W przypadku „Angory” aplikacja to kiosk z elektronicznymi wydaniami zbudowanymi z plików PDF. Jedy­ nym elementem interaktywnym są odnośniki hipertekstowe w spisie treści kierujące do konkretnych materiałów. Bardziej rozbudowane aplikacje tej grupy zawierają więcej elementów interaktywnych. „Rzeczpospolita” oferuje możliwości nawigacji po kolumnie. Dotknięcie podświetlonego tytułu powoduje otwarcie artykułu w wi­ doku tekstowym, dwukrotne dotknięcie szpalty - powiększenie strony, dotknięcie prawego lub lewego marginesu - przejście do następnej lub poprzedniej kolumny. Kolejny zbiór stanowią programy, za pośrednictwem których można uzy­ skać dostęp wyłącznie do serwisów internetowych prowadzonych przez redakcje tytułu prasowego. Wśród badanych aplikacji znajduje się 10 takich przykładów (ok. 30 proc.). Tak liczną reprezentację tłumaczy fakt, że 8 aplikacji powiąza­ nych jest projektem „Polska The Times” (7 to programy pośredniczące w dostępie do treści z dzienników regionalnych, 1 - z ogólnopolskiego serwisu „Polska The Times”). Pozostałe aplikacje związane są z serwisami internetowymi www.pb.pl („Puls Biznesu”) oraz www.wyborcza.pl („Gazeta Wyborcza”). Nawigacja w opro­ gramowaniu z tej grupy jest oparta na prostym systemie podziału ekranu na dwa panele: lewy z tytułami i krótkimi zapowiedziami materiałów dziennikarskich, oraz prawy z pełnymi wersjami artykułów. Teksty podzielone są - na przykładzie „Głosu Wielkopolskiego” - na działy: „Fakty”, „Sport”, „Kultura”, „Pieniądze”, „Opinie”, „Aktualności”, „Galerie”. Materiały są kopiami informacji ukazujących się na portalach internetowych przygotowywanych przez poszczególne redakcje. Wśród badanych aplikacji najwięcej jest programów oferujących treść w specjalny sposób zredagowaną dla tabletów. Na 34 aplikacje w ten sposób zbudowanych jest 18 (ok. 55 proc.). Jest to najliczniejsza, ale również-najbardziej zróżnicowana grupa. Pro­ gramy te różnią się m.in. zastosowanym systemem nawigacji, liczbą użytych elemen­ tów multimedialnych oraz interaktywnych, modelem biznesowym udostępniania treści. Najbardziej jaskrawym przykładem wykorzystania nawigacji dotykowej jest aplikacja tygodnika „Przekrój”. Pierwszym elementem, który widzi odbiorca, jest interaktywne menu w kształcie ruchomego sześcianu20. Każdy z jego boków kieruje odbiorcę do innego działu aplikacji: „Przekrój” (zasoby związane ściśle z treściami opublikowanymi w tradycyjnej oraz elektronicznej wersji tygodnika), „Raczkow­ ski i inni” (zbiór grafik rysowników współpracujących z tytułem), „Twój Przekrój” (część serwisu przeznaczona na twórczość czytelników), „Magazyn Sukces” (elek­ troniczna wersja miesięcznika wydawana przez właściciela „Przekroju”), „Seriale i Filmy” (materiały wideo i filmy pełnometrażowe udostępnione przez wydawcę) oraz „Krzyżówka”. Opcje czytelnik wybiera, dotykając dany fragment sześcianu. Figurę stylizowaną na kostkę można obracać w pionie i poziomie. To jedyny sposób nawigacji wstępnej zaprojektowany przez producenta aplikacji. 20 Takie samo menu można znaleźć na stronie głównej www.przekroj.pl. 9 0 nie akceptowanym założeniu, że inform acja-a więc również prasa-jest na obecnie funkcjonującym rynku towarem, każde działanie wydawcy można uznać za speł­ niające wymogi tego opisu. W tym wywodzie zostaną przedstawione przykłady konwergencji korporacyjnej, która będzie rozumiana jako przepływ treści między różnymi tytułami lub kanałami dystrybucji informacji tego samego wydawnictwa. Zjawisko to jest podstawą funkcjonowania aplikacji zaklasyfikowanych do gru­ py „repliki wersji Online”. Na podkreślenie zasługuje fakt, że programy te nie są związane ściśle z tytułami prasowymi, które reprezentują, ale z serwisami interne­ towymi przygotowywanymi przez redakcje. W konsekwencji, osoba korzystająca z aplikacji dla iPada będzie miała dostęp tylko do tych materiałów, które wydawca zdecyduje się umieścić w intemecie. Oprogramowanie nie pośredniczy w dostępie do treści z tradycyjnych wydań. Deweloperzy tych aplikacji wykorzystali więc konwergencję korporacyjną. W przypadku tych tytułów można również zauważyć inną prawidłowość: redakcje przygotowują dwa wydania - tradycyjne drukowa­ ne i aktualizowane na bieżąco internetowe. Treści z wydania internetowego są przenoszone do aplikacji iPad, jednak zawartość egzemplarzy dostępnych w kio­ skach przenoszona jest do oferty wydań elektronicznych, które można zakupić przez stronę internetową danego tytułu. Wykres 2: Zależność między różnymi rodzajami wydań tytułów prasowych zakwalifikowanych do grupy aplikacji dla urządzeń typu iPad „repliki wersji online" redakcja e-wydanie Źródło: Opracowanie własne Kolejnym przykładem konwergencji jest promocja krzyżowa różnych ty­ tułów tego samego wydawnictwa. Metodę tę stosuje wydawca „Newsweeka” i „Forbesa”. W aplikacji „Newsweek” pełny ekran jest poświęcony promocji „For- besa" z hasłem Dotknij istoty biznesu. Teraz magazyn Forbes ” dostępny również na Twoim iPadzie. Pobierz kompletne wydania wzbogacone o materiały interak­ tywne i multimedialne oraz z przyciskiem „Pobierz aplikację” . W oprogramowaniu przygotowanym dla „Newsweeka” i „Forbesa”, a tak­ że „Harvard Business Review”, można zauważyć również przenikanie kanałów komunikacyjnych. W dolnej belce nawigacyjnej menu tych aplikacji znajduje się przycisk „Wiadomości”, który kieruje do uaktualnianych na bieżąco informacji ze strony internetowej tytułu. W podobny sposób wydania w plikach PDF oraz wy­ dania powiązane ze stronami internetowymi łączy aplikacja „Super Expressu”. Oprogramowanie umożliwia pobieranie danych z wydania online, natomiast w belce nawigacyjnej znajduje się odnośnik do działu PDF, gdzie umieszczane jest bieżące wydanie dziennika w wersji elektronicznej identycznej z tradycyjnym wydaniem dostępnym w sprzedaży. Treści z dwóch tytułów łączy aplikacja „Przekrój”. Są tu dostępne materia­ ły nie tylko przygotowywane w redakcji tygodnika, ale również opublikowane w magazynie „Sukces” . Wydawcą obu tytułów jest Gremi Media. Konwergen­ cja w tym przypadku jest tak daleko posunięta, że aby uzyskać dostęp do treści zawartych w miesięczniku, należy wykupić abonament (tygodniowy lub roczny) w aplikacji „Przekroju”, „Sukces” nie ma bowiem własnego oprogramowania. Konwergencja oddolna H. Jenkins jako konwergencję oddolną określa nieformalny, a czasem też nie­ autoryzowany przepływ treści medialnych, który następuje w sytuacji, gdy kon­ sumenci łatwo mogą archiwizować, komentować, przejmować i redystrybuować treści medialne26. W tym punkcie warto również omówić przenikanie materiałów przygotowywanych przez czytelników i publikowanych przez wydawców, gdyż jest to często wykorzystywany przez redakcje rodzaj konwergencji. Możliwość komentowania i udostępniania treści jest opcją, z której mogą sko­ rzystać użytkownicy większości badanych aplikacji prasowych. Rozwiązanie to działa na podobnej zasadzie, jak w przypadku treści zamieszczanych w serwisach internetowych. Stosowany jest system umożliwiający udostępnienie i skomento­ wanie konkretnego, wybranego materiału dziennikarskiego na profilu użytkowni­ ka prowadzonym w jednym z serwisów społecznościowych (www.facebook.com, www.twitter.com oraz www.blip.pl), przesłanie odnośnika do artykułu pocztą elektroniczną lub umieszczenia komentarza bezpośrednio przy tekście. Wśród analizowanych 33 aplikacji najwięcej, bo 18 (ok. 55 proc.) nie udo­ stępnia czytelnikowi żadnej możliwości interaktywnego uczestnictwa w tworze­ niu, komentowaniu i dystrybucji treści. 15 programów (ok. 45 proc.) pozwala 26 Ibidem. Tabela 2: Funkcje społecznościowe udostępniane przez wydawców w polskojęzycznych aplikacjach prasowych dla tabletów iPad. nazwa aplikacji Facebook Twitter e-mail koment. brak 5 Klatek X Angora X Brief X Busienssman.pl X Dziennik Bałtycki X X X Dziennik Gazeta Prawna X Dziennik Łódzki X X X Dziennik Zachodni X X X Equity Magazine X Forbes X Gazeta Krakowska X X X Gazeta Wrocławska X X X Gazeta Wyborcza X X X Głos Wielkopolski X X X Harvard Business Review X K Mag X Książki. Magazyn do Czytania X Kurier Lubelski X X X Malemen X Mobile Internet X Mój Ogród - Murator X Newsweek X Polityka X Polki w Świecie X Polska The Times X X X Proseed X Przekrój + Sukces X Puls Biznesu X X Rzeczpospolita X X X Super Express X X X X Wprost X X Wysokie Obcasy Extra X X Znak X X razem 15 3 14 10 18 Źródło: Opracowanie własne