Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Prawo: notatki z zakresu prawa opisujące rodzaje norm prawnych; obowiązywanie prawa w czasie.
Typologia: Notatki
1 / 8
PAŃSTWO - jest organizacją terytorialną,tz. Że obejmuje ludność zamieszkałą na danym terytorium- choćy dane terytorium nie było do końca ustalone. Każde państwoma swoich obywateli, terytorium i jest to organizacja suwerenna. Pojęcie suwerenności ma dwa aspekty: suwerenność na wewnątrz oznacza że władza państwowa sprawuje rzeczywiście władztwo na danym terytorium oraz nad zamieszkałą na owym terytorium ludnością. Suwerenność na zewnątrz oznacza że dane państwo jest niezawisłe, czyli że nie jest zależne od innych państw. Suwerenność stanowi IMMANENTNĄ (tzn. nieodzowną) cechę każdego państwa. PRAWO - jest ściśle związane ze sprawnym i praworządnym funkcjonowaniem państwa bowiem wszelkie normy prawne pochodzą bezpośrednio od upoważnionych do tego organizacji państwowych (tzw. prawo stanowione)albo też organy państwowe sankcjonują wykształcone w praktyce normy zwyczajowe (tzw. prawo zwyczajowe). W czasie kiedy ludzie nie umieli jeszcze pisać ani czytać obowiązywało tylko prawo zwyczajowe, później powstał kodeks Hammurabiego, kodeks Justyniana, prawo rzymskie i wreszcie dzisiejsze kodyfikacje oparte w dużej mierze na prawie rzymskim. Prawo to innymi słowy instrument realizacji zadań państwa i polityki państwowej. Państwo dąży do osiągnięcia zamierzonych celów.Prawo w znaczeniu podmiotowym to ogół norm prawnych obowiązujących w danym państwie i zabezpieczonych tzw.przymusem państwowym wówczas możemy mówić o prawie cywilnym, polskim, karnym itd. Prawo w znaczeniu przedmiotowym to uprawnienie (bądź też roszczenie) jakie przysługuje danej osobie na podstawie obowiązujących przepisów prawnych (np. pracownik po przepracowaniu określonego czasu nabywa prawo do urlopu).
NORMA PRAWNA – podstawowy element składowy prawa w znaczeniu podmiotowym. Norma prawna składa się z 3 elementów: HIPOTEZY - wskazuje adresata oraz określa warunki, w których dyspozycja znajduje zastosowanie: DYSPOZYCJI - wyznacza uprawnienia lub obowiązki adresata normy: SANKCJA - jest prawną konsekwencją zachowania się niezgodnego z dyspozycją. Norma prawna to nie jest to samo co przepis prawny. PRZEPISEM PRAWNYM- nazywamy elementarną część ustawy lub innego aktu normatywnego, Są zatem artykuły, paragrafy, punkty czy ustępy.Przepis nie musi się pokrywć z normą prawną, dlatego też nie należy utożsamiać norm prawnych z przepisami.
RODZAJE NORM PRAWNYCH
- bezwzględnie obowiązujące- charkteryzują się tym, że ich zastosowanie nie może być wolą stron stosunku prawnego wyłączonego ani ograniczone. Normy bezwzględnie obowiązujące gwarantują nam prawa podmiotowe.
WYKŁADNIE PRAWA
- rozszerzająca - mamy z nią do czynienia wtedy, gdy dana wykładnia nakazuje interpretowaną normę rozumieć i stosować szerzej niżby to wynikało z wykładni słownej - zawężająca- jest odwrotnością wykładni rozszerzającej i występuje wtedy, gdy dana wykładnia każe interpretowaną normę rozumieć węziej niż to wynika z wykładni słownej
Przez luki w prawie należy rozumieć taki stan rzeczy gdzie dla danego stosunku społecznego, który nie jest obojętny z punktu widzenia prawniczego- BRAK JEST NORMY PRAWNEJ.
ANALOGIA LEGIS polega na tym, że do rozstrzygnięcia danej kwestii nie znajdującej uregulowania, stosuje się przepisy odnoszące się do innej, analogicznej sytuacji. ANALOGIA JURIS może być zastosowana wówczas, gdy brak jest możliwości zastosowania analogii legis. W przypadkach takich organ państwowy stosujący prawo powinnien sam ustalić właściwą normę postępowania, kierują się przy tym ogólnymi zasadami porządku prawnego obowiązujących w danym państwie.
PRAWO CYWILNE- to takie prawo, które zakłada wzajemną autonomiczność stron stosunków cywilno-prawnych. Strony tego stosunku są względem siebie formalnie równe i żadnej ze stron nie przysługuje kompetencja do jednostronnego(władczego) decydowania o obowiązkach i prawach drugiej strony. Prawo cywilne to takie prawo , w skład którego wchodzą wszystkie te normy prawne, które regulują stosunki społeczno-gospodarcze o charakterze majątkowym oraz niektóre stosunki o charakterze niemajątkowym. ŹRÓDŁA PRAWA CYWILNEGO – to forma powstawania norm prawnych (lub inaczej ogół faktów uznawanych w danym systemie prawnym za prawotwórcze, których wytworem są generalne i abstrakcyjne normy prawne).
ZASADY PRAWA CYWLNEGO- są to idee przewodnie na których opiera się nie tylko cały kodeks cywilny ale również ustawy normujące stosunki cywilno-prawne.Wskazuja one wartości, jakie szczegółowe przepisy prawa cywilnego powinny realizować, wyznaczając kierunki działań legislacyjnych w zakresie prawa cywilnego, wskazują sposób interpretacji przepisów prawnych orz preferencje w razie kolizji norm prawnych.
- zasada ochrony każdej osoby ludzkiej i uznanie jej podmiotowości- uznaje chroni podmiotowość każdego człowieka w takiej samej mierze; zasada ta leży u podstaw ochrony dóbr osobistych(wartości niemajątkowych ściśle związanych z integralnością fizyczną człowieka i objęta prywatnością sferą życia psychicznego). - zasada ochrony własności- zasada ta przejawia się w szeregu uregulowań prawnych ukierunkowanych na pełną i równą dla każdego ochroną jego mienia. Tutaj chronione jest prawo do dziedziczenia. - zasada autonomiczności woli – czyli zasada swobody umów. Podmioty prawa cywilnego są autonomiczne ponieważ mają kompetencje do swobodnego ( w granicach prawa i reguł uczciwego postępowania) kształtowania swojej pozycji prawnej - zasada ochrony bezpieczeństwa obrotu – przejawia się w tzw. zakazie działania prawa wstecz. -zasada ochrony dobrej wiary - to tzw. zasada subiektywna ponieważ zjawiska takie jak mylne wyobrażenie, mniemania bądź przekonania są trudne do oceny obiektywnej. Zasada ta pozwala na to żeby w konkretnym przypadku skorygować na korzyść osoby działającej w dobrej wierze dany skutek prawny jaki ustawa łączy z tym zdarzeniem - zasada słuszności – to derektywa uczciwego, słusznego postępowania zgodnego z dobrymi obyczajami.
PRAWO PODMIOTOWE – jest sytuacja prawna podmiotu (osoby fizycznej lub prawnej) wyznaczona obowiązującymi normami prawnymi, które chronią uznane prawnie interesy tego podmiotu. Podmiotowi temu przysługują określone uprawnienia, z którymi sprzężone są relatywnie obowiązki innych podmiotów. Prawo podmiotowe chroni zatem interes podmiotu uprawnionego , wynika ze stosunku cywilno-prawnego oraz jest zaskarżalne (jeżeli dana strona naruszy prawo podmiotowe uprawnionego, uprawniony może żądać od właściwych organów państwa ochrony tego prawa). Wśród uprawnień prawa podmiotowego wyróżnia się: ROSZCZENIE-( polegało ono na tym ,że podmiot uprawniony może żądać od innej osoby określonego zachowania się). Roszczenia dzielą się na wymagalne i niewymagalne. Te pierwsze polega na tym, że wierzyciel może w każdej chwili zażądać spełnienia przez dłużnika świadczenia, a niewymagalne istnieje wówczas, gdy wierzyciel może zażądać spełnienia świadczenia dopiero po zaistnieniu określonych okoliczności(np.upływ terminu na spłatę pożyczki). ** UPRAWNIENIE KSZTAŁTUJĄCE –polega na tym że podmiot uprawniony może jednostronną czynnością prawną spowodować zmianę lub ustanie stosunku prawnego (np.wypowiedzenie umowy najmu). ZARZUT -to uprawnienie polegające na odmowie spełnienia świadczenia. Zarzut służy ochronie interesów tej osoby przeciwko, której skierowanie jest roszczenie.
OBOWIĄZYWANIE PRAWA W CZASIE
cywilny to określona sytuacja prawna człowieka ze względu na jego przynależność do rodziny. Sytuacja ta obejmuje więzy wynikające z pokrewieństwa oraz z małżeństwa. Ważną rolę odgrywa dowód osobisty, który stwierdza tożsamość tej osoby. Terminem STAN CYWILNY osoby fizycznej określa się zespół cech ściśle osobistych tej osoby, takie jak wiek, płeć, stan zdrowie psychicznego.
DOBRA OSOBISTE - są prawami podmiotowymi osoby fizycznej. Są to prawa podmiotowe bezwzględne, skuteczne wobec wszystkich. Maja charakter praw niemajątkowych, stąd też- według ogólnej zasady prawa cywilnego-są prawami niezbywalnymi. Nie podlegaja też dziedziczeniu.Należą do nich przede wszystkim :wolność , zdrowie, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczośc naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska.
OCHRONA PRAW OBYWTELSKICH - są to prawa bezwzględne, erga omnes i nikt nie może naruszać lub nawet zagrażać dobrom osobistym podmiotu uprawnionego. Art. 24k.c. chroni w przypadku:-bezprawnego naruszenia lub zagrożenia (nie musi to być naruszenie zawinione);-uchylenie bezprawności może być dzięki zgodzie uprawnionego lub działania na podstawie przepisu ustawy. Do środków ochrony zaliczamy:ustalenie, zaniechanie,usunięcie środków naruszenia, zadośćuczynienie pieniężne lub zapłatę na cel społeczny.
Sytuację prawną osoby prawnej określaja następujące atrybuty:
Fundamentem stosunku cywilno-prawnego jest zdarzenie cywilni-prawne, Wśród zdarzeń cywilnoprawnych zaś podstawowe znaczenie mają CZYNNOŚCI PRAWNE. Wg art. 56kc czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone lecz również te które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. Moc czynośc prawnych nie jest jednak
nieograniczona. Art.58 kc stanowi że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek.
Czynność prawna jest czynnością konwencjonalną której niezbędnym elementem składowym jest co najmniej jedno oświadczenie woli i jeżeli jest ona niewadliwa wywołuje skutki prawne wyrażone w tym oświadczeniu a także te które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego oraz z ustalonych zwyczajów-art56kc
OŚWIADCZENIE WOLI –u podstaw oświadczenia woli leży akt woli. Przez akt woli rozumie się decyzję człowieka, która jest czynnością polegającą na wyborze określonego działania(np. wybór zawodu). Z oświadczeniem woli mamy do czynienia wówczas gdy decyzja podmiotu prawa zostanie uzewnętrzniona. W nauce prawa cywilnego przyjmuje się, że zachowanie podmiotu prawa może być uznane za oświadczenie woli tylko wówczas gdy: 1) jest ona na tyle zrozumiała, że w drodze wykładni można ustalić sens podjętej decyzji 2) decyzja ta dotyczy spraw unormowanych przez prawo 3) decyzja nie jest spowodowana przymusem fizycznym 4) decyzja została podjęta na serio
WADY OŚWIADCZENIA WOLI
WARUNEK I TERMIN- przez warunek należy rozumieć zawarte w czynności prawnej postanowienie, które uzależnia powstanie lub ustanie skutków prawnych tej czynności od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Warunkowa czynność wywołuje skutki prawne z chwilą ziszczenia się warunku a nie z mocą wsteczną chyba że co innego zastrzeżono w treści tej czynności.Termin w znaczeniu prawnym jest podobny do warunku i stosuje się przepisy o warunku. Różnica jest istotna przy warunku chodzi o zdarzenie niepewne, natomiast przy terminie nie ma wątpliwości że następi gdyż jest to upły czasu. Terminy mogą być określone ustawą, orzeczeniem itp. Oblicza się je w dniach, tygodniach itd.
PODZIAŁ CZYNNOŚCI PRAWNYCH -jednostronne-odrzucenie spadku,darowizna -umowy
FORMA CZYNNOŚCI PRAWNYCH
POŻYTKI - to wszelkie korzyści w postaci przychodu (dochody) uzyskiwane z pewnego przedmiotu prawa lub pewnego prawa podmiotowego w granicach normalnej gospodarki, bez natychmiastowego zniszczenia lub utraty źródła tej korzyści. Rozróżniamy trzy rodzaje pożytków:1)pożytki naturalne rzeczy to jej płody i inne odłączne części składowe (np. melko od krowy);2)pożytki cywilne rzeczy to dochody które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego ,np. powstające przez zawarcie umowy cywilnoprawnej np. najem;3)pożytki prawa to dochody które prawo to przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem, np. odsetki z tytułu umowy odpłatnej pożyczki PIENIĄDZ- występują w postaci materialnych znaków pieniężnych (banknotów) i w tym znaczeniu są rzeczami ruchomymi, natomiast wartość pieniądza nie wynika z materialnych wartości nośnika fizycznego (kawałka papieru), lecz z jego funkcji środka płatniczego jaką gwarantuje pieniądzom państwa.
UMOWA SPRZEDAŻY - jest to umowa, w której sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydawać mu rzecz a kupujący zobowiązuje się odebrać i zapłacić sprzedający cenę. Przedmiotem mogą być rzeczy oraz energia, prawa majątkowe. Cenę w umowie sprzedaży stanowi zawsze suma pieniężna, która w zasadzie w stosunkach krajowych powinna być wyrażona w walucie polskiej. Ustalenie wysokości ceny następuje z reguły w umowie, jednakże można ja także określić przez wskazanie podstaw do jej ustalenia w przyszłości. Obowiązki sprzedawcy- obowiązkiem sprzedawcy jest przeniesienie na kupującego własności rzeczy lub przeniesienie określonego prawa majątkowego. Obowiązkiem sprzedawcy w odniesieniu do rzeczy jest wydanie jej kupującemu. Celem jest oczywiście zapewnienie kupującemu faktycznej możliwości korzystanie z rzeczy. Na sprzedawcy ciąży obowiązek udzielania kupującemu wyjaśnień o stosunkach prawnych i faktycznych dotyczących przedmiotu sprzedaży oraz wydania stosowanych dokumentów. Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego z tytułu rękojmi za wady fizyczne i prawne rzeczy. Szczególne rodzaje sprzedaży – sprzedaż na raty jest to dokonanie w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedaży rzeczy osobie fizycznej za cenę płatną w ratach, jeżeli rzecz zostaje kupującemu wydana przed pełnym zapłaceniem ceny. Sprzedaż z zastrzeżeniem prawa własności. Każda sprzedaż połączona z elementami kredytowymi (a także w tym sprzedaż na raty) może być powiązana z zastrzeżeniem, iż własność rzeczy przejdzie na kupującego dopiero po zapłaceniu całej ceny. Zgodnie z kodeksem cywilnym zastrzeżenia winny być stwierdzone pismem jeżeli rzecz została kupującemu wydana. Sprzedaż na próbę lub z zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez kupującego łączy się zawsze z wydaniem rzeczy, a w razie wątpliwości uznaje się umowę sprzedaży za zawartą pod warunkiem, że kupujący uzna przedmiot za dobry. Sprzedaż z zastrzeżeniem pierwszeństwa kupna rzeczy gdyby strona zobowiązana sprzedała tą rzecz(np. najem)
UMOWA NAJMU - jest to umowa w której wynajmujący zobowiązuje się oddać rzecz do używania na czas oznaczony a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Nie jest wymagane aby wynajmujący był właścicielem rzeczy. Przedmiotem najmu mogą być zarówno rzeczy ruchome jak i nieruchomości. Nie mogą to być natomiast rzeczy zużywalne, prawa niematerialne. Podstawowym obowiązkiem najemcy jest uiszczanie czynszu, który może być określony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Ponadto najemca jest zobowiązany do utrzymania przedmiotu w należyty sposób tj. w sposób określony w umowie,a w przypadku braku takiego określenia, w sposób odpowiadający właściwemu przeznaczeniu rzeczy. Najemca jest zobowiązany do należytej stronności któ®ej przejawem jest obowiązek dokonywania potrzebnych napraw. Bez zgodny wynajmującego nie wolno czynić w rzeczy najęte zmian sprzecznych z umową lub przeznaczeniem rzeczy. Podstawowym obowiązkiem wynajmującego jest Obowiązek wydania rzeczy (nie przeszkadzania w jej używaniu)przez czas trwania najmu oraz utrzymać rzecz w stanie zdatnym do umówionego użytku przez cały czas najmu. Łączy się z tym tzw. obowiązek ponoszenia nakładów koniecznych i napraw. W celu zabezpieczenia zaległego czynszu służy prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy właściwych do przedmiotu najmu.
UMOWA ZLECENIE- jest umową w której przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenia. W braku odmiennej woli stron zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie, co nie uchybie przepisom o formie pełnomocnictwa. Zlecenie może być zarówno odpłatne jak i nieodpłatne. Podstawowym obowiązkiem
zleceniobiorcy jest wykonanie usługi a więc dokonanie określonej w umowie czynności prawnej. Sposób wykonania może być dowolny lub też zleceniodawca udzieli wskazówek lub instrukcji, które zleceniobiorca poczynił w celu należytego wykonania zlecenia. Jeżeli zlecenie jest odpłatne to zleceniodawca ma obowiązek wypłacić wynagrodzenie zgodnie z urzędową taryfą lub umową stron lub odpowiadające wykonanej pracy.