Pobierz Rodzice jako tutorzy rozwoju i wychowania dziecka i więcej Egzaminy w PDF z Edukacja tylko na Docsity!
Rodzice jako tutorzy rozwoju
i wychowania dziecka
Anna Więcławska Kolegium Jagiellońskie – Toruńska Szkoła Wyższa, Toruń
Słowa kluczowe: dziecko, odpowiedzialność, rodzice, rozwój, wychowanie
DOI: 10.2478/ped21-2018-
A b s t r a k t
Rodzina jest dla dziecka modelem społeczeństwa. Stosunki panujące w niej są dla dziecka źródłem informacji o tym, jak dorosłe osoby odnoszą się do siebie. Dziecko obserwuje świat dorosłych i ich zachowania. Warunkiem pełnego zabezpieczenia rozwoju i dojrzałości dziecka jest miłość otoczenia, akceptacja rodziców i zwartość rodziny. Należyte wypełnienie ról rodzicielskich, uznanie praw i obowiązków dziecka oraz zapewnienie mu warunków wszechstronnego rozwoju decydują o wysokiej wartości rodzinnego środowiska wychowawczego. Mogą w nim rozwijać się i wzrastać wartościowi ludzie, bez zahamowań i uprzedzeń, radośni i otwarci na świat. Rodzina to pierwszy wychowawca dziecka. Prawidłowo funkcjonująca rodzina stwarza najdoskonalsze warunki dla dojrzałości i wzrostu człowieka. Rodzice są najważniejszymi tutorami w rozwoju i wychowaniu dziecka ku dojrzałości.
Wprowadzenie
Człowiek, jako istota społeczna, jest wytworem i jed- nocześnie twórcą kontaktów interpersonalnych, a tak- że ich integralną częścią. Dzięki nim osoba wchodzi w interakcje z innymi ludźmi. Wymiernym efektem tych interakcji jest lepsze lub gorsze przygotowanie do życia społecznego, podejmowania określonych zadań oraz pełnienia ról społecznych (Pawlak, 2009, s. 26). U podłoża kontaktów interpersonalnych oraz życia społecznego leżą interakcje. Termin „interakcja” można w sposób bardzo ogólny zdefiniować, jako każde spo- tkanie, co najmniej dwóch osób (Pawlak, 2009, s. 26). Uczenie się w sytuacjach społecznych stanowi nie- odłączny element życia. Każda interakcja osobnicza
z dorosłym czy rówieśnikiem, która wprowadza coś no- wego, będzie przyczyniała się do rozwoju społecznego dziecka. Mamy, więc do czynienia z sytuacją społeczną i z procesem nauczania – uczenia się, ponieważ kiedy dziecko wchodzi w interakcje z inną osobą, uczy się za- równo ono, jak i jego partner (Pawlak, 2009, s. 31–32). Przy niewielkiej pomocy ktoś więcej wiedzący od dziecka (tutor) może pomóc dziecku w dojściu do sa- modzielnych wniosków i do rozwiązania problemu. Dzięki pomaganiu dzieciom w dochodzeniu do celów nauczanie takie umożliwia uzyskanie lepszego rezulta- tu w uczeniu się (wyższego poziomu), niż one same mo- głyby bez tej pomocy osiągnąć (Pawlak, 2009, s. 32).
Vol. II(II)/2018, 41–
ST
CENTURY PEDAGOGY
„Źle zbudowany dom można rozebrać i zbudować od nowa, ale źle wychowanego człowieka nie da się wychować drugi raz.” J.W. Dawid
42 21 st^ Centur y Pedagogy
Tutoring – wyjaśnienia terminologiczne
Tutoring to metoda indywidualnej opieki nad pod- opiecznym, oparta na relacji mistrz – uczeń, która dzięki integralnemu spojrzeniu na rozwój człowieka stara się o pełny rozwój jego potencjału (Czekierda, 2015, s. 20). Tutorem w łacinie określano protektora i opiekuna, ale także takie czynności, jak: zapewnić, bronić, kryć, zachować coś, utrzymać, zabezpieczyć się przed czymś. Samo słowo tutor bierze swój początek od łacińskiego słowa tutus, poprzez które rozumiano:obrońcę, opieku- na małoletnich, bądź osobę pewną, zabezpieczoną, bez- pieczną, pewnie stąpającą, a także od pojęć tueri bądź tute oznaczających: zabezpieczać, chronić, opiekować, zaradzać czemuś – w odniesieniu do czynności oraz: opiekun, obrońca bądź kurator – w kontekście osoby (Sarnat-Ciastko, 2015, s.16). Zjawiskiem tutoringu głębiej zajmował się D. Wood. W swych rozważaniach stosował terminy, takie jak : in- struction, teaching i tutoring. Przy czym instruction, czyli nauczanie, traktował, jako termin nadrzędny i rozumiał jako świadome kształtowanie wiedzy oraz umiejętności ucznia. Instruction (nau czanie) dzielił na nauczanie na- turalne, spontaniczne, nieformalne, czyli tutoring, i na- uczanie zaplanowane, bardziej formalne, czyli teaching (Pawlak, 2009, s. 34). Pojęcie tutoringu zostało wprowadzone przez D. Wo- oda na określenie nauczania nieformalnego, naturalnego i spontanicznego. Dochodzi do niego w sytuacjach inte- rakcji społecznej wzbogacanej o naturalnie pojawiające się „okazje dydaktyczne” czy też „okazje edukacyjne”. Dziecko jest aktywnym uczestnikiem własnego roz- woju społecznego, a interakcje, w które wchodzi, oparte są na współzależności dziecka i opiekuna, rówieśnika czy też rodzica (Pawlak, 2009, s. 25). Zagadnienie interakcji społecznych można rozpa- trywać od momentu pojawienia się dziecka na świecie. Pierwsza najsilniejsza interakcja, w której uczestniczy- my, to ogromna więź dziecka z matką i kolejno z ojcem, rodzeństwem i innymi członkami rodziny. Potem dziec- ko wkracza w świat interakcji rówieśniczych. W zależ- ności od etapu rozwoju relacje te mogą przyjmować róż- ne wymiary i charakteryzować się różnym nasileniem (Pawlak, 2009, s. 28).
Rola matki w rozwoju i wychowaniu dziecka^1
„Matka jest pokarmem, miłością, ciepłem, ziemią. Być kochanym przez nią to tyle, co być żywym, zakorzenio- nym, mieć ojczyznę i dom” (Grochal, Przyborowska, 2000, s. 56).
Od matki wymaga się miłości do dziecka, wzorowej pielęgnacji i prawidłowego wychowania. To ona czuwa przy łóżeczku, kiedy jest chore, ona je karmi własną piersią, przygotowuje odpowiednie mieszanki, zupki, układa do snu, ona je tuli, śpiewa kołysanki, ubiera. Matka jest osobą, na którą dziecko może stale liczyć; ona zrozumie, pocieszy, zreperuje i ubierze ubranie, zrobi kanapki do szkoły, kupi, co potrzeba, ugotuje, upiecze ciasto, porozmawia i wypyta, co było w szkole, co się udało, a co nie wyszło (Jundziłł, 1989, s. 24–25). Kobieta – matka jest z dzieckiem silnie związana uczuciowo ze względu na biologiczną jedność dwóch or- ganizmów w okresie prenatalnym. Trudy związane z cią- żą i porodem zacieśniają związek uczuciowy z dzieckiem, który powstaje w okresie płodowym (Jundziłł, 1989, s. 27). W powstaniu więzi matka – dziecko zasadniczą rolę spełnia bezpośredni kontakt fizyczny, dotykowy. Na podstawie badań M.A. Ribble stwierdziła, że brak opieki matki może prowadzić do poważnych zaburzeń somatycznych, gdyż organizm niemowlęcy, aby prawi- dłowo funkcjonować, musi otrzymywać ze środowiska zewnętrznego zespoły bodźców, które zapewnia natural- na opieka matki. Dotykanie, poklepywanie, podnosze- nie, przyciskanie do piersi, głos matki, możność ssania są równie ważne dla niemowlaka jak pokarm i temperatu- ra. Biologiczny węzeł wiążący ciało dziecka z ciałem mat- ki wytwarza szereg specyficznych cech więzi psychicznej między matką a dzieckiem, które stanowią fundament miłości macierzyńskiej (Pospiszyl, 1976, s. 5). Kontakt z matką ma ogromne znaczenie nie tylko dla rozwoju dziecka w pierwszych latach, ale przez całe życie. W pierwszych miesiącach życia, gdy dziecko jest bezbronne, słabe, zależne od otoczenia, to właśnie mat- ka zaspokaja jego podstawową potrzebę psychiczną, jaką jest potrzeba bezpieczeństwa (Grochal, Przybo- rowska, 2000, s. 57–58). Opieka matki jest koniecznym warunkiem życia, bez niej dziecko skazane jest na śmierć. Dlatego pierw-
(^1) Niektóre myśli zawarte w tym artykule można odnaleźć tak- że w: A. Więcławska (2011), O kryzysie i zmieniającym się obrazie mężczyzny – ojca, kobiety – matki we współczesnym świecie , Gdynia: Zeszyty Naukowe AMW, rocznik LII nr 187A/2011, s. 353–372.
44 21 st^ Centur y Pedagogy
Nieustającość stanowi uzupełnienie cech przedsta- wionych powyżej, a do właściwości jej należy również to, że matka nigdy nie przestaje kochać (Pospiszyl, 1976, s. 6). Miłość matki stanowi dla dziecka potrzebę równą tej, jaką jest potrzeba odpowiedniej gleby dla rośliny. Rozwój uczuciowy dziecka uzależniony jest od tego, jak głęboki związek uczuciowy łączy go z matką oraz od bogactwa przeżyć i odczuć psychicznych cechujących matkę (Pospiszyl, 1976, s. 14). Otoczone miłością matczyną dziecko samo uczy się kochać matkę, a za jej pośrednictwem ojca, a potem innych członków rodziny i osoby obce (Jundziłł, 1989, s. 27–28). Rola matki nie zmniejsza się, zmienia się tylko jej charakter. Matka jest organizatorką życia dziecka, w którym uczestniczą wszyscy członkowie rodziny (Grochal, Przyborowska, 2000, s. 60–61). Matka jest wzorem dla córki, ona również, gdy dorośnie, będzie żoną i matką. Naśladuje matkę w jej czynnościach pielęgnacyjnych bawiąc się lalkami. Jeśli ma dobry wzór, prawdopodobnie w przyszłości również będzie dobrą matką. Wcześnie zaczyna uczestniczyć w przygotowywaniu posiłków, uczy się porządnego sprzątania, planowania zakupów. Do tych czynności matka wdraża również syna, a w miarę jak dzieci nabiera- ją sił i sprawności, przejmują niektóre obowiązki związa- ne z gospodarstwem domowym (Jundziłł, 1989, s. 28).
Rola ojca w rozwoju i wychowaniu dziecka
Jednakże w wychowaniu dziecka potrzebny jest rów- nież ojciec. Chłopiec wychowywany wyłącznie przez matkę tworzy sobie spaczony obraz cech prawdziwe- go mężczyzny, do którego chce się za wszelka cenę upodobnić. Nie chce naśladować w niczym zachowa- nia matki, uważając je za stosowne wyłącznie dla ko- biet – „babskie”, a on chce być przecież prawdziwym mężczyzną. Ponadto chłopiec wówczas przeciwstawia się wszystkim zasadom, które matka mu wpaja i przez przekorę wypływającą z protestu męskiego zachowuje się agresywnie (Pospiszyl, 1976, s. 51). Dlatego od chwili urodzenia na dziecko i jego roz- wój wpływa również ojciec. Ojciec jest głową rodziny, decyduje o większości spraw, dostarcza środków utrzy- mania, gdyż jest głównym żywicielem rodziny. Jest on także usposobieniem siły, sprawności, odporności psychicznej. W miarę postępów dziecka w procesie dojrzewania społeczno-moralnego ojciec oddziałuje na
nie jako konkretna osoba a także jako symbol. Staje się to początkiem nowego etapu w rozwoju społecznym dziecka. Miłość do ojca, przyswojenie sobie jego poglą- dów i zasad postępowania stają się podstawą do wytwo- rzenia sobie symbolu ojca (Pospiszyl, 1976, s. 61–62). Moment, w którym ojciec przestaje być konkretną jednostką, staje się zaś symbolem, jest początkiem no- wego, najważniejszego etapu rozwojowego (Pospiszyl, 1976, s. 11).
„Symbol ten pozwoli na właściwe przystosowanie się do warunków życia społecznego. Człowiek taki będzie miał właściwy stosunek do swych przełożonych w pra- cy, cenionych przez siebie polityków i innych ludzi zaj- mujących w społeczeństwie miejsce postaci ojcowskich” (Grochal, Przyborowska, 2000, s. 62–63).
Im bardziej dziecko pokocha ojca, tym łatwiej wy- tworzy sobie „symbol ojca”, który pozwoli mu na wła- ściwe przystosowanie się do warunków życia społeczne- go (Pospiszyl, 1976, s. 11). Dla dziecka ojciec staje się stopniowo przedstawicie- lem szerokiego społeczeństwa, reprezentantem pozaro- dzinnych autorytetów (Pospiszyl, 1976, s. 10). Ojciec w sposób tradycyjny uznawany jest za żywi- ciela rodziny, którego zadaniem jest utrzymywanie jej i dostarczanie środków do życia (Jundziłł, 1989, s. 26). Pozytywne relacje miedzy dzieckiem i ojcem są wa- runkiem stopniowego osiągania przez dziecko dojrza- łości społecznej. Aby ten proces mógł przebiegać pra- widłowo konieczna jest obecność ojca i jego uchwyt- na dla dziecka obecność w rodzinie i aktywny udział w wychowaniu (Grochal, Przyborowska, 2000, s. 63). Występowanie u dziecka potrzeby zdobycia miłości ojcowskiej stanowi dowód dojrzewania dziecka. Chcąc zdobyć miłość ojcowską dziecko musi stopniowo prze- zwyciężyć swój egoizm, bowiem tylko tak może się ono zespolić głębokimi więzami uczuciowymi z ojcem, a przez ojca ze społeczeństwem (Pospiszyl, 1976, s. 11). Aby proces dojrzewania społecznego dziecka prze- biegał prawidłowo konieczne są następujące mechani- zmy psychologiczne:
- obecność ojca w rodzinie,
- aktywne uczestnictwo ojca w procesie wychowania dziecka (Pospiszyl, 1976, s. 12). Miłość ojca jest konieczna dla dziecka, bowiem stanowi ona dla niego zachętę do dalszego rozwoju i wytycza, w jakim kierunku ma ten rozwój postępo- wać (Pospiszyl, 1976, s. 9). Jednakże cechy miłości ojcowskiej są nieco inne niż cechy miłości macierzyńskiej.
Anna Wińcławska: Rodzice jako tutor zy rozwoju i wychowania dziecka 45
Ojciec nie kocha dziecka tylko, dlatego, że jest ono dzieckiem, ale dlatego, że spełnia ono pewne oczeki- wania, np. jest przyjemne, grzeczne, dobrze się uczy, rokuje nadzieję na to, że będzie dobrym fachowcem. Ponadto ojciec kocha w swym dziecku te cechy, które są zgodne z wymogami, jakie stawia dziecku, oraz te, któ- re czynią dziecko zdolnym do pokonywania przyszłych trudności życiowych, np. pilność, pracowitość, odwaga. Miłość ojca nie jest wszechobecna, bowiem nie kocha on dziecka, gdy nie postępuje zgodnie z wymagania- mi wpajanymi mu przez otoczenie społeczne, którego ojciec jest reprezentantem. Ojciec również nie potrafi kochać dziecka bezustannie, miłość jego ma tendencje do zaniku w okresie, gdy dziecko osiąga dojrzałość. Jednakże miłość ojca do dziecka jest równie ważna, jak i miłość matki. Miłość ojcowska nie jest mniej waż- na niż macierzyńska, lecz spełnia w życiu dziecka inne funkcje (Pospiszyl, 1976, s. 6–8). Miłość ojcowska przedstawiana jest, jako warunek konieczny do tego, żeby aktywizować proces społeczne- go dojrzewania dziecka (Pospiszyl, 1976, s. 14). Ojciec jest wzorem mężczyzny i ojca. Do niego na- leży troska o bezpieczeństwo rodziny i odpowiednie wa- runki życia. Majsterkując robi proste sprzęty, załatwia cięższe zakupy, wykonuje prace wymagające większego wysiłku fizycznego. Bierze on też udział w pielęgnacji małego dziecka, uczestniczy w kąpaniu, ubieraniu, bawi się z dziećmi, chodzi z nimi na spacer, uprawia z nimi sport. Jego męskość, wyrażająca się równowagą emo- cjonalną, łagodzi stany napięć uczuciowych w rodzinie, rozładowuje sytuacje trudne (Jundziłł, 1989, s. 28–29). Ojciec porównywany bywa do słońca, które ogrze- wając ziemię czyni ją zdatną do wydania płodów (Po- spiszyl, 1976, s. 14). Ponadto ojciec ma ogromną potrzebę uczestnictwa w wychowaniu dzieci. Szczególną rolę odgrywa w wy- chowaniu synów. O szczególnym znaczeniu ojca świad- czą dwie prawidłowości psychologiczne:
- pierwsza prawidłowość polega na tym, że każdy człowiek szybciej przyswaja sobie pewne cechy za- chowania się przejawiane przez osobników tej samej płci niż przez przedstawicieli płci odmiennej; dzieci o wiele szybciej i dokładniej przyswajają sobie pozy- tywne i negatywne formy zachowania się od osobni- ków tej samej płci niż od przedstawicieli odmiennej płci; ta prawidłowość ma zastosowanie w wypad- ku uczenia się szeregu ról społecznych związanych z płcią człowieka, role te są przez dziecko lepiej przy- swajane, jeśli stale ma ono możliwość obserwowania dorosłego człowieka tej samej płci w najróżnorod-
niejszych sytuacjach życia codziennego, a taką naj- lepszą okazję do stałej obserwacji stwarza uczestnic- two w życiu rodzinnym dorosłego przedstawiciela tej samej płci; obecność w rodzinie ojca ma do tego stopnia fundamentalne znaczenie dla synów, że ci będąc pozbawieni możliwości stałego obcowania z ojcami, po założeniu własnych rodzin często nie umieją właściwie spełniać szeregu ról rodzicielskich w odniesieniu do swoich dzieci,
- druga prawidłowość polega na tym, że dziecko płci męskiej, nie mając w rodzinie odpowiedniego wzor- ca typowo męskiego zachowania się, tworzy sobie zupełnie spaczony obraz cech prawdziwego męż- czyzny, ów stworzony fałszywy wzorzec ma wów- czas nadmierną liczbę cech agresywnych (Pospiszyl, 1976, s. 48–50). Konieczność uczestnictwa ojców w procesie wy- chowania synów jest niezmiernie istotna, gdyż chłopcy wychowywani tylko przez same matki są bardziej agre- sywni i bardziej podatni na wykolejenie niż chłopcy, w których wychowaniu bierze czynny udział ojciec (Po- spiszyl, 1976, s. 50–51). Jeżeli ojciec nie spełnia właściwie swojej roli – jest często nieobecny, nie angażuje się w życie rodzinne, jest surowy i nieprzystępny – chłopiec szuka wzoru męż- czyzny w filmach, w książkach i naśladuje męską bra- wurę, surowość, bezwzględność (Jundziłł, 1989, s. 29). Dzieci nie mogą być pozbawione możliwości obco- wania z ojcem, w przeciwnym razie trudniej będą roz- wijały u siebie umiejętności wczuwania się w ludzkie cierpienie i radości oraz nie będą potrafiły właściwie sterować swym postępowaniem przez nakładanie na szereg czynów niepożądanych społecznie silnych ha- mulców moralnych. Ponadto dziecko pozbawione moż- liwości stałego obcowania z ojcem trudniej kształtuje najwyższą pod względem moralnym sferę swej osobo- wości, jaką jest sumienie, jest mniej dojrzałe, bardziej rozkojarzone, ma daleko mniejsze poczucie bezpieczeń- stwa oraz przejawia trudności w kontaktach z innymi dziećmi (Pospiszyl, 1976, s. 53–54). Obecność ojca w rodzinie odgrywa nie tylko pod- stawową rolę w przypadku kształtowania się określo- nych cech zachowania u chłopców, lecz ma też ogrom- ne znaczenie w zakresie kształtowania odpowiednich postaw moralnych u dziewcząt. Obecność ojca w roz- woju dziewcząt jest konieczna również po to, by mo- gły one, przez obserwację u ojców pewnych typowo męskich cech zachowania się, lepiej później zrozumieć własnych mężów i synów. Dziewczęta wychowywane bez udziału ojców mają mniejsze szanse na pomyślne
Anna Wińcławska: Rodzice jako tutor zy rozwoju i wychowania dziecka 47
dzi z domów, w których postawy rodzicielskie w stosun- ku do nich były przychylne i gdzie panowały tzw. „zdro- we stosunki” między nimi a rodzicami. Dzięki takim stosunkom dzieci są szczęśliwe, przyjemne, konstruk- tywne, względnie wolne od lęków (Bajzert, 1995, s. 2). Kontakt dziecka z rodzicami już od pierwszych dni życia ma doniosłe znaczenie dla jego rozwoju psy- chicznego i społecznego. Wzajemne zrozumienie osób z rodzinnego kręgu daje wiele zadowolenia, jest głów- nym czynnikiem decydującym o poczuciu bezpieczeń- stwa. Poprzez identyfikowanie się z rodzicami dzieci spontanicznie przyjmują ich sposób porozumiewania się, gesty, mimikę, ton głosu, stosunek wyrażający się w traktowaniu partnera. Dziecko jeszcze zanim zacznie mówić, porozumiewa się z rodzicami bez udziału słów. Początkowym rodzajem kontaktu dziecka jest przy- lgnięcie do ciała matki lub ojca, potem porozumienie wzrokowe, mimika, płacz, które szczególnie służą wy- twarzaniu się wzajemnej więzi emocjonalnej. Dzięki kontaktom psychicznym dziecka z rodzicami rozwijają się coraz bardziej więzi społeczne. Wyłania się więc pe- dagogiczny postulat, aby we wszystkich poczynaniach z dzieckiem od najmniejszych lat budować pozycję partnerską, wzajemny szacunek i zaufanie, co jest nie- zbędne dla jego prawidłowego rozwoju psychicznego i społecznego (Getka, 1994, s. 4). Ważnym aspektem podczas kontaktów między dziećmi a rodzicami jest wychowanie. I właśnie to wy- chowanie, to intencjonalne działanie uwzględniające predyspozycje, aktualne możliwości dziecka, jest nasta- wione na pomaganie dziecku w rozwijaniu i uaktywnia- niu ukrytych potencjałów. Celem wychowania jest zdo- bycie przez wychowywanego zdolności do samodzielne- go działania, do odejścia od rodziców, wychowawcy, co nie jest równoznaczne z zerwaniem z nimi więzi emo- cjonalnej ani tez życiem w samotności. Wychowanie to stwarzanie możliwości, wprowadzanie dziecka na drogi, które może wypróbować i uznać za swoje lub też odrzu- cić (Kopeć, 1995, s. 18). Lecz nie tylko wychowanie jest ważne, ale również dom, w którym dokonuje się tego procesu. Życie czło- wieka stanowi całość, w której miniony okres wpływa na następny. Przyszłość możemy, więc kreować dzięki przeszłości, która pozostaje i żyje w naszych wspomnie- niach. Dom rodzinny jest dla dziecka środowiskiem podstawowym i dominującym, z którym się styka stale od najwcześniejszych chwil życia. Dlatego to właśnie rodzina w dużym stopniu decyduje o tym, jakim czło- wiekiem się stanie w przyszłości i jak będzie pełniło rolę rodzica (Kuryluk-Pałasz, 1996, s. 5).
Zakończenie
Rodzice – oboje w równej mierze – są jedynymi osoba- mi mającymi prawo i obowiązek wychowania swoich dzieci. Nauczyciele zaś uczestniczą w procesie wycho- wawczym w sposób uzupełniający, w takim stopniu, w jakim rodzice powierzą to zadanie placówce eduka- cyjnej, nie zrzekając się jednak w ten sposób swojej od- powiedzialności (Sarnat-Ciastko, 2015, s. 133). Rodzina jest dla dziecka modelem społeczeństwa. Stosunki panujące w niej są dla dziecka źródłem infor- macji o tym, jak dorosłe osoby odnoszą się do siebie. Dziecko obserwuje świat dorosłych i ich zachowania. Warunkiem pełnego zabezpieczenia rozwoju i dojrza- łości dziecka jest miłość otoczenia, akceptacja rodziców i zwartość rodziny (Rembowski, 1986, s. 151–152). Należyte wypełnienie ról rodzicielskich, uznanie praw i obowiązków dziecka oraz zapewnienie mu wa- runków wszechstronnego rozwoju decydują o wyso- kiej wartości rodzinnego środowiska wychowawczego. Mogą w nim rozwijać się i wzrastać wartościowi ludzie, bez zahamowań i uprzedzeń, radośni i otwarci na świat (Jundziłł, 1989, s. 36). Rodzice są najważniejszymi tutorami w rozwoju i wychowaniu dziecka. Nie znam osób, którym tacy tu- torzy byliby niepotrzebni.
Bibilografia
Bajzert R. (1995), Odpowiedzialność rodziców , Edukacja i dialog 4, 2. Czekierda P. (2015), Czym jest tutoring?, [w:] Czekierda P., Fingas B., Szala M. (red.), Tutoring. Teoria, praktyka, studia przypad- ków , Warszawa: Oficyna „Wolters Kluwer business”. Getka B. (1994), Kontakt psychiczny i społeczny z dzieckiem , Edu- kacja i dialog 2, 4. Grochal J., Przyborowska B. (2000), O wychowaniu człowieka , Płock: Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica. Jundziłł I. (1989), Trudności wychowawcze w rodzinie , Warszawa: Nasza Księgarnia. Kopeć H. (1995), W zgodzie z sobą i z tobą , Edukacja i dialog 7, 18. Kuryluk-Pałasz L. (1996), Wspomnienia z dzieciństwa a życie doro- słe, Edukacja i dialog 10, 5. Pawlak A. (2009), Tutoring dziecięcy w procesie nauczania – uczenia się dzieci siedmioletnich i ośmioletnich , Lublin: Wydawnictwo UMCS. Pospiszyl K. (1976), O miłości ojcowskiej , Warszawa: Instytut Wy- dawniczy Związków Zawodowych. Rembowski J. (1986), Rodzina w świetle psychologii , Warszawa: WSiP. Sarnat-Ciastko A. (2015), Tutoring w polskiej szkole , Warszawa: Difin. Więcławska A. (2011), O kryzysie i zmieniającym się obrazie męż- czyzny – ojca, kobiety – matki we współczesnym świecie , Gdynia: Zeszyty Naukowe AMW, rocznik LII nr 187A/2011.
48 21 st^ Centur y Pedagogy
Parents as tutors for the development and education of a child
K e y w o r d s : c h i ld , d e v e lopm e nt , p a r e nt s , r e s p on s i bi l it y, u p br i n g i n g
A b s t r a c t
The family is a model of society for the child. Relationships provide information on how adults relate to each other. The child observes the world of adults and their behavior. The condition for full protection of child’s development and maturity is love for the environment, acceptance of parents and family’s cohesion. Proper implementation of parentalroles, recognition of the rights and duties of the child and providing conditions for comprehensive development, determining the high value of the family’s educational environment. They can develop and develop values in people, without inhibitions and prejudices, joyful and open to the world. The family is the first person bringing up children. A properly functioning family creates the most perfect conditions for the maturity and development of a human being. Parents are the most important teachers in the development and education of a child to maturity.
