Rolnictwo - analiza historyczna i warunki rozwoju, Eseje z Ekorozwój

Pobierz Rolnictwo - analiza historyczna i warunki rozwoju i więcej Eseje w PDF z Ekorozwój tylko na Docsity!

ROLNICTWO – ANALIZA

HISTORYCZNA I WARUNKI

ROZWOJU

Turystyka i Rekreacja 1 r.

Opracowały:

Anastasiia Buriak 1 gr.

Anzhelika Pavlenko 3 gr.

ROLNICTWO

Rolnictwo – jeden z działów gospodarki, którego głównym zadaniem jest dostarczenie płodów

rolnych. Rolnictwo uzyskuje produkty roślinne i zwierzęce dzięki uprawie roli i roślin oraz

chowu i hodowli zwierząt.

Należy do sektorów gospodarki o największym wpływie na środowisko naturalne i zdrowie

w tym także możliwość działania szkodliwego.

Badaniem rolnictwa zajmuje się dział nauk rolniczych, m.in. agrotechnika, zootechnika,

agronomia, agrobiologia, agrochemia, agroekologia, agrogeologia, agrometeorologia,

agroklimatologia itp.

FUNKCJE ROLNICTWA

1. ekonomiczne (polegają na produkcji żywności i pasz, wytwarzaniu surowców dla

przemysłu przetwórczego, udział w tworzeniu Produktu Krajowego Brutto),

2. społeczne (polegają na zapewnianiu społeczeństwu miejsc pracy), 3. przestrzenne (polegają na przekształcaniu krajobrazu naturalnego w rolniczy).

POCZĄTKI ROLNICTWA

Przejście od zbieractwa do pierwszych form rolnictwa miało decydujący

wpływ na zapoczątkowanie osiadłego trybu życia ludności.

W uprawie ziemi współistniały dwie techniki – kopieniactwo i technika

wypaleniskowa. Na obszarach pozbawionych szaty leśnej rozwijała się

technika kopieniacza. Natomiast na obszarach zalesionych występowała

gospodarka żarowa.

OKRES GOSPODARKI FEUDALNEJ

Rozpad wspólnoty rodowej, wzrost zróżnicowania majątkowego oraz pojawienie się

nowych klas społecznych i instytucji, spowodował kształtowanie się ustroju feudalnego.

W okresie wczesnofeudalnym tworzyła się państwowość polska i na jej terytorium

pojawiły się pierwsze miasta.

Stopniowe przechodzenie do stałego rolnictwa ornego sprzyjało usamodzielnianiu się

małych rodzin, rozszerzaniu prywatnej własności i umacnianiu organizacji wspólnot

terytorialnych („ Opole ” - system ten polegał na tym, że grunty orne były użytkowane

indywidualnie przez poszczególne rodziny, natomiast inne użytki (pastwiska, lasy i

wody) przez ludność całego opola).

Z czasem na czoło zaczęły się wysuwać najaktywniejsze rodziny dysponujące największą

powierzchnią gruntów, dużymi zapasami ziarna, licznym pogłowiem zwierząt

gospodarskich i pełnym zestawem narzędzi. W wyniku stałej uprawy ziemi i

zastosowania narzędzi ornych wzrosła produkcja rolnicza i pojawiły się nadwyżki

żywności. W Polsce zmiany te nasiliły się w X w.

OKRES GOSPODARKI FEUDALNEJ

Okres XII–XIV w. charakteryzował dynamiczny rozwój osadnictwa wiejskiego, szczególnie na

obszarze południowej Polski. Kolonizacja przyczyniła się do intensywnego karczowania

terenów leśnych i stałego wzrostu powierzchni użytków rolnych.

Obok wsi osadzonych na prawie zwyczajowym rozpoczęło się osadnictwo na prawie

niemieckim oraz przechodzenie istniejących wsi na prawo niemieckie. Wieś posiadała

samorząd, na czele którego stał sołtys.

Gospodarstwo chłopskie we wsi osadzonej na prawie niemieckim było samowystarczalne.

Posiadało na ogół kilka sztuk zwierząt gospodarskich i użytkowało grunty, na których

uprawiano żyto i owies. Chłopi mieli poza tym ograniczone prawo do użytkowania lasów i

nieobsianej ziemi.

OKRES GOSPODARKI

FOLWARCZNO-PAŃSZCZYŹNIANEJ

System folwarczno-pańszczyźniany niósł ze sobą wiele

negatywnych skutków , które nawarstwiały się szczególnie w XVII

w.:

 Spadek eksportu;

 Powstawały wielkie latyfundia wymagające coraz większej ilości rąk

do pracy;

 Na gospodarstwa chłopskie spadały coraz większe obciążenia

powodujące ogólne pogorszenie warunków życia ludności rolniczej;

 Rosnące nadal renty feudalne spowodowały silne rozwarstwienie

majątkowe ludności rolniczej, a wojny zapoczątkowane w połowie

XVII w. doprowadziły do załamania się gospodarki rolnej.

OKRES ZABORÓW

Włączenie ziem polskich do różnych systemów gospodarczych i politycznych państw

zaborczych spowodowało pogłębienie się różnic regionalnych w zakresie poziomu rozwoju

rolnictwa. Różnice te są widoczne do dziś.

 W zaborze austriackim stosunki agrarne podlegały silnej interwencji państwa, które

dążyło do powiększenia renty odprowadzanej do skarbu państwa. Zmiany wprowadzone

w końcu XVIII w. miały charakter postępowy i łagodziły dotychczasowe poddaństwo

chłopów.

 W zaborze pruskim zmiany w rolnictwie przebiegały różnie, w zależności od regionu.

Naczelną zasadą władz zaborczych było wyciągnięcie z ziem jak największych korzyści

dla państwa. Podwyższano podatki i nakładano na chłopów nowe obciążenia. Niemniej

jednak na ziemiach pod zaborem pruskim nastąpiło wcześniej niż w zaborze rosyjskim i

austriackim uwłaszczenie chłopów.

 Na ziemiach zaboru rosyjskiego , na mocy nadanej Księstwu Warszawskiemu

konstytucji, zniesiono niewolę osobistą chłopów, ale nie towarzyszyło temu ich

uwłaszczenie. Na mocy dekretu grudniowego z 1807 r. ziemia w całości była własnością

panów, a wprowadzane później akty prawne sprzyjały rugowaniu chłopów z ziemi.

OKRES GOSPODARKI SOCJALISTYCZNEJ

(1945–1989)

Po wojnie zaczęto wprowadzać reformę rolną. W 1944 utworzono Państwowy

Fundusz Ziemi. Grunty gospodarstw o powierzchni powyżej 50 ha miały zostać

podzielone pomiędzy robotników rolnych, chłopów małorolnych i

średniorolnych. Ogółem w okresie 1945-1949 w ręce chłopów przeszło ponad 6,

mln ha gruntów, z czego na utworzenie ok. 814 tys. gospodarstw przeznaczono

5,6 mln ha, reszta została przeznaczona na zasilenie gospodarstw karłowatych.

W dwa lata od zakończenia wojny zaczęła się zmieniać polityka rolna państwa, w

której coraz większą rolę zaczęła odgrywać kolektywizacja rolnictwa.

Intensywna kolektywizacja trwała do 1956 r., wskutek czego powstało ponad 10

tys. gospodarstw spółdzielczych.

OKRES TRANSFORMACJI

GOSPODARCZEJ

W latach 90. następowało pogorszenie się sytuacji ekonomicznej w gospodarstwach rolnych.

W zakresie użytkowania ziemi wzrósł udział zbóż w strukturze zasiewów oraz wzrosła

powierzchnia gruntów odłogowanych i ugorowanych.

Nastąpiła także dywersyfikacja gospodarstw w zakresie poziomu rozwoju, wielkości i

kierunków produkcji. Według danych GUS w 2015 roku powierzchnia upraw wynosiła 10

800 000 hektarów, z czego 69,9% (7,5 mln ha) zajmował areał zbóż. Prawie połowa tej

powierzchni (31,9% wszystkich upraw) zajmowała pszenica, a trochę mniej (20,2%) było

pszenżyta. Kolejną po zbożach grupą były uprawy roślin pastewnych, w tym kukurydzy

przeznaczonej na zielonkę i mieszanek zbożowo-strączkowych (13,2% – 1 419,9 tys. ha),

roślin przemysłowych, takich jak buraki cukrowe, rzepak i rzepik, len, konopie, tytoń

(10,6% – 1 143,7 tys. ha), ziemniaków (2,7% – 292,5 tys. ha) i roślin strączkowych (0,8%

• 91,0 tys. ha). Reszta upraw ma powierzchnię taką samą jaką zajmuje uprawa

ziemniaków.

GLEBY

WARUNKI ROZWOJU ROLNICTWA

Pozaprzyrodnicze

Struktura wielkości gospodarstw rolnych.

Forma własności gospodarstw – gospodarstwa indywidualne, rodzinne,

spółdzielcze (wspólna własność grupy rolników).

Mechanizacja rolnictwa – ma duży wpływ na efektywność gospodarki rolnej.

Nawożenie.

Nawadnianie.

Polityka rolna państwa.

Kadra pracownicza.

STRUKTURA WIELKOŚCIOWA

GOSPODARSTW ROLNYCH W

WYBRANYCH PAŃSTWACH W %

OGÓŁU GOSPODARSTW