Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Rozdział 1. Dokument jako pojęcie prawne, Prezentacje z Typologia

Istotną cechą dokumentu w potocznym rozumieniu tego słowa jest to, że potwierdza, stwierdza lub świadczy o pewnych faktach, okolicznościach bądź odczuciach ...

Typologia: Prezentacje

2022/2023

Załadowany 24.02.2023

Elzbieta84
Elzbieta84 🇵🇱

4.5

(78)

271 dokumenty

1 / 13

Toggle sidebar

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

bg1
1
Rozdział 1. Dokument
jako pojęcie prawne
1.1. Geneza i ewolucja pojęcia
Słowo „dokument” pochodzi od łacińskiego documentum, które utwo-
rzono od czasownika docere, czyli nauczać1. W języku polskim słowo „do-
kument” występuje od kilkuset lat. Już w XVI w. oznaczało ono pismo, akt
urzędowy, które stwierdza pewne fakty, ale również dowód, potwierdzenie,
udowodnienie prawdziwości jakiegoś faktu2. „Dokumenta” objaśniano jako
„pisma prawne, urzędowe, stwierdzające ugody, tranzakcyje, czy umowy w in-
teresach zabopólnych między obywatelami, lub skrypt, list, słowem każdy
dowód piśmienny”3. W drugiej połowie XIX w. termin ten definiowano
jako „papiery popierające niezaprzeczone prawa do jakowego przedmiotu”4,
jako „papiery służące za dowód, popierające prawo do jakiego przedmiotu”5.
W pierwszej połowie XX w. termin „dokument” odnoszono słownikowo
do aktu stwierdzającego pewną okoliczność, np. zawarcia umowy6, aktu stwier-
dzającego jakąś umowę o zobowiązanie, papieru służącego za dowód ja-
kiejś okoliczności7. Obok określania dokumentu jako „pismo będące źródłem
lub dowodem na pewien fakt czy stan” wskazywano, że dokumentować to
„stwierdzać źródłowo, pisemnemi dowodami”8. Pojawił się też w objaśnie-
niach „przedmiot” i rozróżnienia szerszego znaczenia dokumentu jako każ-
dego przedmiotu stwierdzającego prawdziwość faktu (np. dokumenty histo-
1 Człon mens w języku łacińskim oznacza wyrażenie i przekaz woli przez konkretną osobę,
wywołujące określone sytuacje faktyczne, będące skutkiem specyficznych czynności.
2 G. Knapiusz, Słownik polszczyzny XVI wieku, s. 281.
3 S. Orgelbrand, Encyklopedia powszechna, s. 217.
4 Tamże.
5 S. Orgelbrand, Encyklopedia Powszechna z ilustracjami i mapami, s. 419.
6 Encyklopedia Powszechna Trzaski, Everta i Michalskiego, s. 375.
7 S. Lam (red.), Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego, s. 275.
8 Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga, s. 51.
pf3
pf4
pf5
pf8
pf9
pfa
pfd

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Rozdział 1. Dokument jako pojęcie prawne i więcej Prezentacje w PDF z Typologia tylko na Docsity!

Rozdział 1. Dokument

jako pojęcie prawne

1.1. Geneza i ewolucja pojęcia

Słowo „dokument” pochodzi od łacińskiego documentum, które utwo- rzono od czasownika docere, czyli nauczać^1. W języku polskim słowo „do- kument” występuje od kilkuset lat. Już w XVI w. oznaczało ono pismo, akt urzędowy, które stwierdza pewne fakty, ale również dowód, potwierdzenie, udowodnienie prawdziwości jakiegoś faktu^2. „Dokumenta” objaśniano jako „pisma prawne, urzędowe, stwierdzające ugody, tranzakcyje, czy umowy w in- teresach zabopólnych między obywatelami, lub skrypt, list, słowem każdy dowód piśmienny”^3. W drugiej połowie XIX w. termin ten definiowano jako „papiery popierające niezaprzeczone prawa do jakowego przedmiotu”^4 , jako „papiery służące za dowód, popierające prawo do jakiego przedmiotu”^5. W pierwszej połowie XX w. termin „dokument” odnoszono słownikowo do aktu stwierdzającego pewną okoliczność, np. zawarcia umowy^6 , aktu stwier- dzającego jakąś umowę o zobowiązanie, papieru służącego za dowód ja- kiejś okoliczności^7. Obok określania dokumentu jako „pismo będące źródłem lub dowodem na pewien fakt czy stan” wskazywano, że dokumentować to „stwierdzać źródłowo, pisemnemi dowodami”^8. Pojawił się też w objaśnie- niach „przedmiot” i rozróżnienia szerszego znaczenia dokumentu jako każ- dego przedmiotu stwierdzającego prawdziwość faktu (np. dokumenty histo-

(^1) Człon mens w języku łacińskim oznacza wyrażenie i przekaz woli przez konkretną osobę, wywołujące określone sytuacje faktyczne, będące skutkiem specyficznych czynności. (^2) G. Knapiusz, Słownik polszczyzny XVI wieku, s. 281. (^3) S. Orgelbrand, Encyklopedia powszechna, s. 217. (^4) Tamże. (^5) S. Orgelbrand, Encyklopedia Powszechna z ilustracjami i mapami, s. 419. (^6) Encyklopedia Powszechna Trzaski, Everta i Michalskiego, s. 375. (^7) S. Lam (red.), Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego, s. 275. (^8) Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga, s. 51.

Rozdział 1. Dokument jako pojęcie prawne

ryczne) lub stanu (np. dokumenty obyczajowe) i węższego znaczenia, w któ- rym był to „każdy przedmiot stanowiący dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mogącej mieć znaczenie prawne”^9. Wyraźnie rozróżniano do- kumenty publiczne i prywatne, wskazując, że „dokument to każdy przedmiot stanowiący dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mogącej mieć znaczenie prawne. Dokument publiczny wystawiają władze i urzędy w zakre- sie swojej właściwości; inne dokumenty prywatne. Dokumenty publiczne są uprzywilejowane w postępowaniu dowodowym”^10. W obszernym, encyklopedycznym ujęciu z drugiej połowy XX w. odno- szono się już do zróżnicowania nośników, stwierdzając, że „dokument to każdy przedmiot materialny, który wyraża myśl ludzką lub służy do udowodnie- nia prawdziwych twierdzeń formułowanych w toku badań naukowych. Doku- menty mogą być: graficzne (publikacje drukowane lub powielane, rękopisy, archiwalia, opisy metod produkcyjnych, normy, patenty), oglądowe (fotogra- fie, przezrocza, filmy, obrazy, eksponaty muzealne) i słuchowe (płyty gramo- fonowe, taśmy dźwiękowe). (...) Przedmiot stanowiący dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności, która może mieć znaczenie prawne; w znaczeniu węższym dokument to przedmiot, na którym została utrwalona treść mająca znaczenie prawne, np. list, plan zabudowy, dowód tożsamości, w postępowa- niu sądowym – akt pisemny stanowiący środek dowodowy”^11. Obok ogólnego rozróżniania „dokumentów publicznych (urzędowych) sporządzonych przez organy władzy i urzędy krajowe lub zagraniczne oraz dokumentów prywat- nych, sporządzonych przez inne osoby”, pojawiły się zorientowane prawniczo objaśnienia, że „dokumenty urzędowe to dokumenty sporządzone w przepi- sanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działa- nia, a także przez organizacje zawodowe i społeczne w zakresie spraw z dzie- dziny administracji państwa, które to sprawy zostały im przekazane ustawą. Dokumenty prywatne są wszystkimi dokumentami niebędącymi dokumen- tami urzędowymi”^12. Od początku XXI w. do encyklopedycznych definicji zaczęto wprowadzać nowe kryteria klasyfikacyjne. Stwierdzano, że „dokument: w nauce – każdy przedmiot materialny będący świadectwem jakiegoś faktu, zjawiska lub my-

(^9) Z. Łempicki, Świat i życie, s. 382. (^10) M. Arcta, Nowoczesna Encyklopedia Ilustrowana, s. 275. (^11) Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, s. 90. Podobnie również Encyklopedia Po- wszechna PWN, 1983, s. 622. (^12) Por. Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, s. 90 i Z. Rybicki (red.), Mała encyklopedia prawa, s. 101–102.

Rozdział 1. Dokument jako pojęcie prawne

umożliwia identyfikację)^17 , natomiast w The Oxford Reference Dictionary jako n. a thing, especially a title-deed, writing or inscription, that provides a record or evidence [rzecz, zwłaszcza tytuł – czyn (dowód własności), pisany lub napisany, który zapewnia dane lub dowody]^18. We francuskim słowniku prawa definiuje się dokument jako Ecrit contenant un element de preuve ou d'information (wpis zawierający element dowodowy lub informacyjny)^19 , a w Meyers Enzyklopädi- sches Lexikon, jako fragment pisma stanowiący dowód oraz dokumenty tożsa- mości (dokument Urkunde, schriftstuck, Beweismittel, id der Dokumentation)^20. Słowo „dokument” w języku potocznym ma wiele znaczeń. Określić nim możemy zarówno pismo urzędowe, które zawiera prawne okoliczności, jak i zeznanie świadka w postępowaniu sądowym oraz książkę lub film dokumen- tujący pewne zdarzenia. Istotną cechą dokumentu w potocznym rozumieniu tego słowa jest to, że potwierdza, stwierdza lub świadczy o pewnych faktach, okolicznościach bądź odczuciach, które nie muszą mieć znaczenia prawnego. Dokumentem w szerszym znaczeniu jest zarówno wszystko to, co stanowi do- wód jakiegoś zdarzenia, jak i samo zdarzenie, które może być dowodem lub świadectwem. W polskim języku potocznym brak jest wyraźnego rozróżnienia między pojęciem dowodu i dokumentu. Tak szerokie rozumienie słowa „do- kument” umożliwia także definicja czasownika „dokumentować”, które ozna- cza udowadniać, uzasadniać, potwierdzać, stwierdzać na podstawie dokumen- tów, ustalonych wydarzeń, faktów itp. W języku potocznym termin „doku- ment” rozumiany jest z reguły jako pismo urzędowe, w którym stwierdzone są określone prawa lub obowiązki^21. Pojęcie „dokument” różnie jest rozumiane w zależności od działu praw- nego i aspektu, w jakim jest rozpatrywane. Poszczególne dziedziny prawa de- finiują termin ten w różny, często sprzeczny ze sobą sposób. Jest on określany zarówno na gruncie ustawowym, jak i doktryny, zarówno w naukach praw- nych, jak i pozaprawnych. Wyróżnia się: dokumenty urzędowe i prywatne, państwowe i publiczne, tradycyjne i elektroniczne, tożsamości, bankowe, pro- cesowe i pozaprocesowe^22.

(^17) J.M. Hawkins, R. Allen, The Oxford Encyclopedic, s. 421. (^18) J.M. Hawkins, The Oxford Reference Dictionary, s. 239. (^19) Vocabulaire Juridique, s. 279. (^20) T. Dams, R. Jungk, G. Renner, K. Stainbuch, Meyers Enzyklopädisches Lexikon Enzyk, s. 45. (^21) J. Piórkowska-Flieger, Fałsz dokumentu, s. 40. (^22) E. Gruza, Co wiemy o prawie i dokumentach?.

1.1. Geneza i ewolucja pojęcia

K. Knoppek zwraca uwagę na występowanie w aktach prawnych specyficz- nych określeń dotyczących dokumentu, takich jak: pismo, papier wartościowy, pokwitowanie, oświadczenie, zaświadczenie, akt notarialny, testament itp.^23 Różne ujęcia dokumentów występują w krajowym prawie cywilnym, ad- ministracyjnym, karnym, ale również na poziomie prawa europejskiego i mię- dzynarodowego. Dokumenty mają również znaczenie dla historii państwa i prawa. Z. Ziem- biński zauważył, że przedmiotem badania nauk prawnych są, z określonego punktu widzenia i w określonym zasięgu, zarówno takie byty, jak ludzie, jak i myśli ludzkie, zachowania ludzi, wytwory kulturowe w postaci znaków (np. napisów) związanych z określonymi regułami ich interpretowania^24. W dokonanym przez D. Pietruch-Reizes rozróżnieniu środków przekazu informacji o prawie, tj. dokumentowej realizacji tekstu prawnego wraz z gra- ficznym lub innym (dźwiękowym, magnetycznym) zapisem tego tekstu oraz zbioru urządzeń infrastruktury informacyjnej biorącej udział w procesie prze- kazywania i upowszechniania informacji prawnej, dokument zakwalifikowano jako dokumentalny środek zachowania sygnalizacyjnego^25. Pojęcie dokumentu dodatkowo skomplikowało się w związku z pojawie- niem się dokumentów elektronicznych, występujących jedynie w obrocie elek- tronicznym i pozbawionych materialnej – wydrukowanej – tradycyjnej po- staci. Dokumenty pełnią wiele funkcji. G. Szpor wskazuje na ich dwie podsta- wowe funkcje: informacyjną oraz dowodową^26. Definiując informację jako do- bro redukujące entropię (zmniejszające niepewność), funkcję informacyjną wiąże ze zmniejszeniem niepewności, m.in. poprzez utrwalenie oświadczeń woli lub wiedzy wystawców dokumentu^27. Według J. Gołaczyńskiego infor- macjami są dane (wydarzenia czasowo-przestrzenne, stany, procedury, liczby, osoby), które dotyczą pewnego modelu (systemu, wycinka świata z realnymi i nierealnymi komponentami, relacji) i jednocześnie model ten utrwalają (opi-

(^23) K. Knoppek, Dokument w procesie cywilnym, s. 13. (^24) Z. Ziembiński, Problemy podstawowe prawoznawstwa, s. 77. (^25) D. Pietruch-Reizes, Rozwój środków przekazu, s. 59. (^26) G. Szpor, Analiza stanu prawnego dokumentu elektronicznego. (^27) W ujęciu potocznym informacja utożsamiana bywa z wiadomością, jednakże w ujęciu in- formatycznym wiadomość jest informacją tylko wówczas, gdy zmniejsza niepewność adresata tej wiadomości. Jeżeli nie redukuje entropii, to są to dane (znaki w formie nadającej się do przetwa- rzania) mające zerową wartość informacyjną. G. Szpor, Cz. Martysz, K. Wojsyk, Ustawa o infor- matyzacji, s. 39–40.

1.2. Pojęcie dokumentu w prawie międzynarodowym...

nicze, których treść wyrażana jest za pomocą pisma, 2) oglądowe, których treść wyrażona została za pomocą obrazu, 3) słuchowe, których treść wyrażona zo- stała za pomocą dźwięków, 4) oglądowo-słuchowe (audiowizualne), których treść wyrażona została za pomocą dźwięku i obrazu^31.

1.2. Pojęcie dokumentu w prawie

międzynarodowym i europejskim

W aktach prawa międzynarodowego i europejskiego termin „dokument” występuje bardzo często. W samych tylko tytułach aktów prawnych UE poja- wia się przeszło 11 000 razy, w tym w ponad 2 500 rozporządzeń oraz blisko 1000 dyrektyw^32. Dyrektywa 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 17.11.2003 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego^33 za- wiera legalną definicję dokumentu. Zgodnie z art. 2 pkt 3 dokument oznacza: a) jakąkolwiek treść niezależnie od zastosowanego nośnika (zapisaną na papie- rze lub zapisaną w formie elektronicznej lub zarejestrowaną w formie dźwię- kowej, wizualnej albo audiowizualnej; b) każdą część tej treści. Artykuł 1 pkt 1 ogranicza zastosowanie dyrektywy do dokumentów będących w posiadaniu organów sektora publicznego Państw Członkowskich. Jak zauważono w pre- ambule do dyrektywy, definicja dokumentu jest zgodna ze stanem rozwojo- wym społeczeństwa informacyjnego. Przytoczona powyższej definicja dokumentu z Dyrektywy 2003/98/ WE w sprawie ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego, w brzmieniu oryginalnym stanowi: „»document« means: (a) any content wha- tever its medium (written on paper or stored in electronic form or as a sound, visual or audiovisual recording); (b) any part of such content”. W oryginalnym tekście użyto słowa form, co na język polski przełożono jako „forma”. Według słownika języka angielskiego słowo form może być również przetłumaczone jako „postać”, co bardziej odpowiadałoby poglądowi, że postać jest materiali-

(^31) D. Pietruch-Reizes, Rozwój środków przekazu, s. 56. (^32) Łączna liczba aktów prawnych, w których tytule padło słowo „dokument” – 11682, w tym rozporządzenia – 2582, dyrektywy – 933. Analiza bazy danych aktów prawnych UE dostępna na stronie www.eur-lex.europa.eu (dostęp: 1.11.2014 r.). (^33) Dyrektywa 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 17.11.2003 r. w sprawie po- nownego wykorzystywania informacji sektora publicznego (Dz.Urz. UE L Nr 345, s. 90).

Rozdział 1. Dokument jako pojęcie prawne

zacją formy i np. forma ustna nie zawsze jest rejestrowana na trwałym nośniku, a forma pisemna może występować – w zależności od nośnika – w postaci pa- pierowej lub elektronicznej^34. Dyrektywa 2003/98/WE określa treść jako konstytutywną cechę dokumen- tów. Forma zapisu treści nie ma znaczenia dla pojęcia dokumentu, treść może być zapisana lub zarejestrowana. Zapisana na papierze lub w „formie” elek- tronicznej, zaś zarejestrowana w „formie” dźwiękowej, wizualnej albo audio- wizualnej. Dla pojęcia dokumentu nie ma znaczenia, czy treść jest podpisana lub opa- trzona jakimikolwiek znakami wskazującymi na nadawcę lub adresata doku- mentów. Pojęcie dokumentu z Dyrektywy 2003/98/WE jest pojęciem szerokim i neutralnym technologicznie. Rada Europy 18.6.2009 r. przyjęła konwencję o dostępie do oficjalnych do- kumentów urzędowych. W Konwencji przyjętej w Tromsø zdefiniowano do- kument urzędowy jako wszelkie informacje utrwalone w dowolnej formie, spo- rządzone lub otrzymane i posiadane przez władze publiczne – all information recorded in any form, drawn up or received and held by public authorities. W definicji dokumentu przyjętej w Konwencji z Tromsø dokonano roz- dzielenia logicznego dwóch członów pojęcia dokumentu, zgodnie z którymi dokumentem urzędowym są wszelkie informacje utrwalone w dowolnej for- mie sporządzone przez władze publiczne oraz wszelkie informacje utrwalone w dowolnej formie otrzymane i jednocześnie posiadane przez władze pu- bliczne. Jeżeli organ władzy publicznej sporządził jakąś informację, to staje się ona z mocy prawa dokumentem urzędowym. W przypadku dokumentów otrzymanych przez władze publiczne, aby stały się one dokumentem urzędo- wym, muszą być w posiadaniu władzy publicznej. Nie są zatem dokumentami urzędowymi materiały otrzymane przez władze publiczne, które nie mają zna- czenia prawnego, takie jak: ulotki, oferty handlowe, zaproszenia, podziękowa- nia, spam. Warto zauważyć, że – podobnie jak w przypadku definicji zawartej w Dyrektywie 2003/98/WE – wyraz form to w oficjalnym przekładzie forma, a nie postać. Konwencja z Tromsø nie została dotąd ratyfikowana przez wła- dze RP. Zgodnie z postanowieniami Konwencji każdy, bez względu na interes prawny, ma prawo dostępu do dokumentów urzędowych. Konwencja zakłada

(^34) Szerzej o poglądzie, że postać jest materialną reprezentacją przekazu, jest nośnikiem prze- kazywanej treści, bez względu na jej rodzaj, formę i format, por. K. Wojsyk, Dokument jaki jest każdy widzi, s. 8.

Rozdział 1. Dokument jako pojęcie prawne

gii^39 zaproponowano zmianę definicji dokumentu elektronicznego, zgodnie z nią dokument elektroniczny określono jako odrębny zestaw ustrukturyzo- wanych danych w dowolnym formacie elektronicznym. Ostatecznie Parlament Europejski przyjął w dniu 3.4.2014 r. rezolucję usta- wodawczą, w której zdefiniował dokument elektroniczny jako każdą treść przechowywaną w formie (postaci) elektronicznej, w szczególności tekst lub nagranie dźwiękowe, wizualne lub audiowizualne^40. Reasumując, można stwierdzić, że w prawie międzynarodowym i europej- skim dokument pojmuje się jako treść lub informację utrwaloną na dowolnym nośniku.

1.3. Pojęcie dokumentu w polskich kodeksach

1.3.1. Kodeks postępowania administracyjnego

W KPA brak jest legalnej definicji pojęcia „dokument”, niemniej jednak termin ten wielokrotnie jest używany. W doktrynie definiuje się dokument jako akt pisemny, stanowiący wyrażenie określonych myśli lub wiadomości, bez względu na materiał, z którego go sporządzono, rodzaj pisma, jak i fakt, czy został podpisany^41. Istota postępowania administracyjnego sprawia, że termin „dokument” używany jest zarówno w znaczeniu dowodu w postępowaniu administracyj- nym, jak i „pisma” w trakcie postępowania. Dokument z punktu widzenia KPA nabiera szczególnego znaczenia jako dowód w postępowaniu. Artykuł 75 KPA stanowi, że jako dowód należy do- puścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zezna- nia świadków, opinie biegłych oraz oględziny. Mimo że dokumenty w art. 75 KPA znalazły się na pierwszym miejscu, nie należy im nadawać szczególnego znaczenia w hierarchii dowodów^42. Oznacza to, że dokumenty należy trakto-

(^39) A. Meszaros, Opinia Komisji Prawnej dla Komisji Przemysłu. (^40) Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z 3.4.2014 r. w sprawie wniosku do- tyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie identyfikacji elektronicz- nej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznych (COM (2012)0238-C7-0233.2012-2012/0146(COM). (^41) G. Łaszczyca, C. Martysz, A. Matan, Komentarz do ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r., s. 275. (^42) Wyr. WSA w Białymstoku z 22.2.2011 r., II SA/Bk 822/10.

1.3. Pojęcie dokumentu w polskich kodeksach

wać na równi z innymi dowodami, które można przedstawiać bez względu na istnienie bądź nieistnienie dowodu z dokumentu^43. Co więcej, należy pa- miętać, że katalog dowodów w KPA nie jest katalogiem zamkniętym i w postę- powaniu mogą być użyte różne dowody, w tym również te nienazwane wprost w KPA, a których liczba stale rośnie z uwagi na rozwój technologiczny^44. E. Ochendowski traktował dowód z dokumentu jako najważniejszy i po- wszechnie występujący środek dowodowy w postępowaniu administracyj- nym^45. Należy jednak zauważyć, że w KPA – w przeciwieństwie do KPC^46 – nie przewidziano pierwszeństwa dowodu z dokumentów w stosunku do dowodu ze świadków. Nie ulega jednak wątpliwości, że statystycznie dowód z doku- mentów jest najczęściej przedstawianym środkiem dowodowym. Jest to po- dyktowane istotą postępowania, która polega na stworzeniu lub ustaleniu in- dywidualnej sytuacji prawnej w oparciu o normy prawa materialnego. Prze- pisy te niejednokrotnie zobowiązują do dostarczania dokumentów organom administracyjnym^47. Dokumenty występują zarówno w charakterze źródeł, jak i środka dowodo- wego. Jako źródło dowodowe dokumenty dostarczają środków dowodowych, z których wynika określony dowód. Dokument jako środek dowodowy wystę- puje jako forma przekazu informacji^48. Cz. Martysz w komentarzu do KPA dokonał klasyfikacji środków dowo- dowych wymienionych w art. 75 KPA, wyróżniając środki dowodowe: bezpo- średnie i pośrednie, rzeczowe i osobowe, podstawowe i posiłkowe, nazwane i nienazwane, historyczne i krytyczne, pojęciowe i zmysłowe, obciążające i od- ciążające^49. Dokumenty według powyższej klasyfikacji mogą być dowodem bezpośrednim i pośrednim, osobowo-rzeczowym, podstawowym, nazwanym, historycznym, pojęciowym, a także obciążającym i odciążającym. W zakresie klasyfikacji bezpośredniej dokument występuje jako przedmiot, który może być fizycznie stwierdzony – fakt wydania danego dokumentu, zaś jego treść podlega pod klasyfikację pośrednią, tzn. istnienie danego faktu wyciągnięto

(^43) M. Jaśkowska, A.Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego, s. 495. (^44) G. Łaszczyca, Kodeks postępowania administracyjnego, s. 556; zob. również wyr. WSA w Warszawie z 10.10.2012 r., VI SA/Wa 832/12. (^45) E. Ochendowski, Postępowania administracyjne i sądowoadministracyjne, s. 123. (^46) Ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.), dalej jako: KPC. (^47) C. Martysz, Dowód z dokumentu w postępowaniu administracyjnym, s. 147. (^48) Cz. Martysz, Kodeks postępowania administracyjnego, s. 554–556. (^49) Tamże, s. 557–560.

1.3. Pojęcie dokumentu w polskich kodeksach

z 7.10.1999 r. o języku polskim^55 podmioty wykonujące zadania publiczne na terytorium RP dokonują wszelkich czynności urzędowych oraz składają oświadczenia woli w języku polskim. Dowodem w postępowaniu administra- cyjnym będzie treść dokumentu obcojęzycznego, a nie jego tłumaczenie. Tłu- maczenie nie zastępuje dokumentu sporządzonego w języku obcym, a służy jedynie ustaleniu, jaka jest jego treść^56. W przypadku gdy na terenie gminy występuje język pomocniczy (język mniejszości), organ gminy nie może żą- dać przedłożenia uwierzytelnionego tłumaczenia na język polski dokumentów sporządzonych w tym języku^57.

1.3.2. Kodeks karny, Kodeks

wykroczeń, Kodeks karny skarbowy

Zgodnie z art. 115 § 14 KK dokument to każdy przedmiot lub inny zapi- sany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne. Na przestrzeni lat definicja dokumentu w prawie karnym ulegała zmianom. Definicja zmieniana była czterokrotnie, począwszy od definicji z 1932 r.^58 , po- przez nowelizację z 1969 r.^59 i 1997 r., aż po nowelizację z 16.4.2004 r. Artykuł 91 § 3 KK z 1932 r. definiował dokument jako każdy przedmiot stanowiący dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mogącej mieć znaczenie prawne. Kodeks karny z 1969 r. określał dokument jako każdy przedmiot, z którym związane jest określone prawo albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa stosunku prawnego lub okolicz- ności mogącej mieć znaczenie prawne^60. W pierwotnym tekście KK z 1997 r. dokument zdefiniowany był jako każdy przedmiot lub zapis na komputerowym nośniku informacji, z którym jest związane określone prawo albo który ze względu na zawartą w nim treść sta- nowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne.

(^55) Ustawa z 7.10.1999 r. o języku polskim (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 224 ze zm.). (^56) Wyr. WSA w Olsztynie z 20.11.2012 r., II SA/OI 1221/12. (^57) P. Przybysz, Kodeks postępowania administracyjnego, 2012, s. 232. (^58) Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 11.7.1932 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 60, poz. 571 ze. zm.), dalej jako KK z 1932 r. (^59) Ustawa z 19.4.1969 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 13, poz. 94 ze zm.), dalej jako: KK z 1969 r. (^60) Art. 120 § 13 KK z 1969 r.