Rozdział I. Ogólne wiadomości o błędzie jako wadzie ..., Notatki z Medycyna

Pobierz Rozdział I. Ogólne wiadomości o błędzie jako wadzie ... i więcej Notatki w PDF z Medycyna tylko na Docsity!

Rozdział I. Ogólne wiadomości o błędzie

jako wadzie oświadczenia woli

§ 1. Uwagi wstępne

W.niniejszym.rozdziale.podjęta.zostanie.próba.odpowiedzi.na.pyta- nie,.czym.generalnie.jest.błąd.jako.wada.oświadczenia.woli .Chodzi.za- tem.o.ustalenie.znaczenia.pojęcia,.przyjmowanego.przez.polskiego.usta- wodawcę.w.zakresie.instytucji.wad.oświadczeń.woli,.abstrahując.jednak. na.razie.od.uwzględniania.konkretnych.przesłanek.prawnych .Nie.każdy. bowiem. błąd. powoduje. wadliwość. zawartej. umowy,. lecz. jedynie. taki,. który.spełnia.określone.wymogi.jurydyczne .Należy.się.zatem.zastanowić. nad.znaczeniem.błędu.jako.wady.oświadczenia.woli.w.sensie.ogólnym. Następnie. zostanie. zaprezentowany. pewien. schemat. obejmujący. prze- słanki.prawne.i.skutki.błędu,.jakie.mogą.przyjmować.poszczególne.usta- wodawstwa .Nie.chodzi.na.razie.o.dokonywanie.szczegółowej.analizy.ob- cych.rozwiązań.prawnych.(będzie.to.przedmiotem.rozważań.w.kolejnym. rozdziale.pracy) .Przedstawiony.zostanie.natomiast. ogólny model praw- nej regulacji błędu ,.obejmujący.elementy,.do.których.może.odnosić.się. prawodawca,.tworząc.konkretne.unormowanie .Kolejnymi.zagadnieniami. wymagającymi. omówienia. są. pojęcie oświadczenia. woli. i. umowy ,. ze. szczególnym. uwzględnieniem. kwestii. wykładni. (interpretacji). oświad- czenia woli .Zagadnienie.to.ma.ścisły.związek.z.problematyką.błędu,.co. zostanie. zobrazowane. w. toku. dalszych. wywodów. Konieczne. jest. rów- nież.ogólne.omówienie.skutków.prawnych,.do.jakich.prowadzi.zawarcie. umowy .Nieco.miejsca.będzie.poświęcone.regulacji. wzorców umownych i jej znaczeniu dla stosowania przepisów o błędzie .Rozdział.zostanie. zamknięty.rozważaniami.dotyczącymi. innych niż błąd wad oświadcze- nia woli uregulowanych.w.części.ogólnej.Kodeksu.cywilnego .Interesu- jące.jest,.czy.dokonane.ustalenia.co.do.charakteru.prawnego.poszczegól- nych.wad,.mogą.stać.się.przydatne.w.dalszej.części.pracy

Rozdział I. Ogólne wiadomości o błędzie jako wadzie oświadczenia woli

§ 2. Ogólne pojęcie błędu

Przedmiotem. pracy. jest. błąd. jako. wada. oświadczenia. woli. strony. umowy. Chodzi. zatem. o. błąd,. w. którym. pozostaje. osoba. zawierająca. umowę,.i.który.z.mocy.norm.prawnych.powoduje.określoną.wadliwość.tej. czynności .W.dalszej.części.pracy.omówione.zostaną.przesłanki.prawne,. których. zaistnienie. spowoduje,. iż. oświadczenie. woli. obarczone. błędem. będzie.wadliwe .Nie.każdy.bowiem,.kto.jest.w.błędzie,.może.uchylić.się. od. skutków. dokonanej. czynności. prawnej. Wypada. bowiem. zauważyć,. że.umowa.jest.zawierana.przez.co.najmniej.dwa.podmioty.(a.najczęściej. właśnie. przez. dwa^1 ). Osoba. będąca. w. błędzie. składa. zatem. oświadcze- nie.woli.skierowane.do.oznaczonego.adresata^2. Odbiorca tego oświad- czenia może podejmować różnorodne działania, ufając, iż umowa została zawarta w sposób skuteczny .i.zostanie.wykonana .W.związku. z.tym.każdy.system.prawny.tworzy.pewne.przesłanki,.których.zaistnie- nie. powoduje. wadliwość. kontraktu. Ściśle. rzecz. biorąc. chodzi. z. reguły. o.wadliwość.oświadczenia.woli.osoby.będącej.w.błędzie,.co.przekłada.się. jednak.na.nieskuteczność.całej.czynności.prawnej^3 .Przed.rozpoczęciem. analizy.konkretnych.przesłanek.wypada.jednak.postawić.bardziej.podsta- wowe.pytania .Czym.generalnie.jest.błąd?.Co.to.znaczy,.że.osoba.składa- jąca.oświadczenie.woli.jest.w.błędzie?.Co.może.być.przedmiotem.błędu,. niezależnie. od. konkretnych. przesłanek,. jakie. może. wprowadzać. system. prawny? Określenia. błędu. podawane. przez. poszczególnych. autorów. zajmu- jących. się. badaną. tematyką. są. zbliżone. Przyjmuje. się,. że:. „błąd. ozna- cza.mylne.wyobrażenie.o.rzeczywistym.stanie.spraw.(o.prawdziwym.sta- nie.rzeczy).lub.brak.takiego.wyobrażenia”^4 .Zwraca.się.uwagę.na.to,.iż:. „sformułowanie.drugie.mieści.się.w.pewnym.sensie.w.pierwszym,.ponie- 1 .Przykładem.czynności.prawnej,.której.mogą.dokonać.więcej.niż.dwie.strony.jest. umowa.spółki.cywilnej.(art. 860 .i.n .KC) 2 .Doktryna.prawa.cywilnego.(zob. A. Wolter ,. J. Ignatowicz ,. K. Stefaniuk ,.Prawo.cy- wilne .Zarys.części.ogólnej,.Warszawa.2001,.s. 260 .i.n ).wyróżnia.oświadczenia.woli. skierowane. do. oznaczonego. adresata. oraz. takie,. które. nie. są. składane. konkretnemu. adresatowi .Przykładem.tych.pierwszych.może.być.oświadczenie.osoby.zawierającej. umowę,.czy.oświadczenie.o.jej.wypowiedzeniu .Jeśli.chodzi.o.drugi.typ.oświadczeń,. można. wymienić. testament. i. przyrzeczenie. publiczne. (art. 919. i. n. KC). Różny. jest. sposób. składania. tych. oświadczeń. Niejednolite. są. również. zasady. ich. interpretacji. Zagadnienie.to.zostanie.nieco.szerzej.rozwinięte.w.dalszych.rozważaniach.poświęco- nych.oświadczeniu.woli.(zob .§.4,.pkt.III,.ppkt. 1 .w.niniejszym.rozdziale)

3. (^) Teoretycznie. możliwe. są. różne. postacie. wadliwości. czynności. prawnej,. gdy. oświadczenie.woli.zostało.złożone.przez.osobę.będącą.w.błędzie .Kwestia.ta.będzie. przedmiotem.dalszych.rozważań
4. (^) B. Lewaszkiewicz-Petrykowska ,. w:. S. Grzybowski. (red ),. System. Prawa. Cywil- nego .Tom.I .Część.ogólna,.Wrocław.1985,.s. 689

Rozdział I. Ogólne wiadomości o błędzie jako wadzie oświadczenia woli Wypada.zauważyć,.iż.pojęcie.błędu.jest.terminem.powszechnie.uży- wanym,. zarówno. w. mowie. potocznej,. jak. i. w. języku. technicznym. czy. naukowym. Terminowi. temu. przydaje. się. wiele. znaczeń. W. kontekście. prowadzonych.rozważań.najbardziej.interesujące.mogą.być.dwa.z.nich^1. Pierwsze. jest. równoznaczne. z. badanym. pojęciem. Według. niego,. błąd. jest.to.„fałszywe.mniemanie.o.czymś”^2 .W.tym.sensie.często.mówi.się,. iż.ktoś.„jest.w.błędzie”,.„pozostaje.w.błędzie”,.czy.też.„błędnie.coś.prze- widywał” .Po.drugie,.błąd.może.być.rozumiany.jako.działanie.niezgodne. z.pewnymi.regułami,.np .pisowni.(błąd.ortograficzny),.czy.z.określonymi. zasadami.o.charakterze.technicznym.(błąd.w.obsłudze.urządzenia) .Ana- lizowany.termin.jest.chyba.najczęściej.używany.właśnie.w.takim.znacze- niu.(ktoś.„popełnia.błędy”,.czy.„popełnił.błąd”) Badane. pojęcie. znajduje. poczesne. miejsce. na. obszarze. prawa. kar- nego,. gdzie. błąd. stanowi. jeden. z. kontratypów,. wyłączających. lub. łago- dzących.odpowiedzialność.karną.sprawcy^3 .Nie.miejsce.tu.jednak.na.ana- lizowanie.zagadnień.należących.do.odrębnej.dziedziny.prawa,.różniącej. się.zdecydowanie.od.prawa.cywilnego,.zarówno.celami.przyjmowanej.re- gulacji,. jak. i. jej. metodą^4 .Wypada. natomiast. pokrótce. omówić. inne. niż. wady.oświadczenia.regulacje.cywilnoprawne,.w.których.istotną.rolę.od- grywa. niezgodność. wyobrażenia. osoby. o. rzeczywistości. z. jej. realnym. kształtem O.błędzie.można.mówić.w.ramach.licznych.instytucji.prawa.cywil- nego. Stosuje. się. przy. tym. dwa. znaczenia. tego. pojęcia,. o. których. była. mowa. Po. pierwsze,. chodzi. o. rozumienie. używane. na. obszarze. wad. 1 .Pozostałe.trzy.znaczenia.raczej.nie.będą.mieć.zastosowania.w.naszych.rozważa- niach .Przywołajmy.je.jednak .Można.mówić.o.błędzie.logicznym .Wyróżnia.się.w.tym. zakresie.błąd.formalny,.czyli.„błąd.popełniany.w.rozumowaniu.wówczas,.gdy.wnio- sek.nie.wynika.logicznie.z.przesłanek,.nawet.jeśli.są.one.prawdziwe”,.a.także.błąd.ma- terialny,.„popełniany.w.rozumowaniu.wówczas,.gdy.wszystkie.przesłanki.uznaje.się. za.prawdziwe,.a.przynajmniej.jedna.z.nich.jest.fałszywa”.–. B. Petrozolin-Skowrońska. (red ),.Nowa.encyklopedia.powszechna.PWN .Tom.1,.Warszawa.1998,.s. 492 .Po.dru- gie,.może.to.być.błąd.pomiaru,.występujący.w.naukach.ścisłych.(Wielka.encyklopedia. powszechna.PWN .Tom.2,.Warszawa.1963,.s .14) .Wydaje.się,.że.do.tej.kategorii.moż- na.zaliczyć.również.błąd.statystyczny .Po.trzecie.wreszcie,.błąd.można.rozumieć.jako. „fałszywy.krok,.fałszywe.posunięcie;.wadę,.zły.nawyk” .Przykładem.tak.rozumiane- go.błędu.będzie.błąd.polityczny.czy.jakiś.błąd.strategiczny.(np .błąd.popełniony.przez. szachistę.w.czasie.gry).–. W. Doroszewski .(red ),.Słownik.języka.polskiego .Tom.pierw- szy,.Warszawa.1958,.s. 566 2 .http://sjp pwn pl/slownik/2445263/b%C5%82%C4%85d 3 .Kontratypy.te.zostały.uregulowane.w.art. 28 .i.n .ustawy.z. 6 6 1997 .r .–.Kodeks. karny.(Dz U .z. 1997 .r .Nr.88,.poz. 553 .ze.zm ) 4 .Odnośnie.do.błędu.w.prawie.karnym.por. W. Wolter ,.Funkcja.błędu.w.prawie.kar- nym,.Warszawa.1965,.s. 8 .Zob .także. T. Bojarski ,.w:. T. Bojarski .(red ),.Kodeks.kar- ny .Komentarz,.Warszawa.2009,.s .89;. A. Zoll ,.w:. A. Zoll (red ), Kodeks.karny .Część. ogólna .Komentarz,.Kraków.2004,.s. 530

§ 2. Ogólne pojęcie błędu oświadczeń. woli. Jako. przykład. można. podać. instytucję. nienależnego. świadczenia .Zgodnie.z.art. 405 .KC:.„kto.bez.podstawy.prawnej.uzyskał. korzyść.majątkową.kosztem.innej.osoby,.obowiązany.jest.do.wydania.ko- rzyści.w.naturze,.a.gdyby.to.nie.było.możliwe,.do.zwrotu.jej.wartości”. Regulację.tę.stosuje.się.także.do.świadczenia.nienależnego,.a.więc.speł- nionego.przez.osobę,.która.nie.miała.obowiązku.jego.wykonania.(art. 410. KC) .Nie.można.jednak.żądać.zwrotu.świadczenia,.jeżeli.spełniający.je. wiedział,. iż. nie. był. do. tego. zobowiązany. (art. 411. pkt. 1. KC). Warun- kiem. żądania. zwrotu. świadczenia. jest. zatem. pozostawanie. przez. dłuż- nika. w. błędzie,. w. momencie. wykonywania. zobowiązania. Błąd. ów. zaś. polega.na.tym,.że.dłużnik.mylnie.sądził,.że.był.zobowiązany.do.spełnie- nia.świadczenia Innym.przykładem.są.konstrukcje.regulujące.nabycie.praw.od.osoby. nieuprawnionej .Zgodnie.z.art. 169 .§. 1 .KC:.„jeżeli.osoba.nieuprawniona. do.rozporządzania.rzeczą.ruchomą.zbywa.rzecz.i.wydaje.ją.nabywcy,.na- bywca.uzyskuje.własność.z.chwilą.objęcia.rzeczy.w.posiadanie,.chyba.że. działa.w.złej.wierze” .Konieczne.jest.zatem,.żeby.nabywca.działał.w.do- brej.wierze .Dobra.wiara.„polega.zaś.na.usprawiedliwionym.okoliczno- ściami.przeświadczeniu.nabywcy,.że.zbywca.jest.uprawniony.do.rozpo- rządzania.rzeczą .Dobra.wiara.jest.wyłączona,.gdy.nabywca.wie.lub.przy. dołożeniu.należytej.staranności.mógł.się.dowiedzieć.o.braku.uprawnienia. zbywcy.do.rozporządzania.rzeczą”^1 .Nabywca.musi.być.zatem.w.błędzie,. polegającym. na. tym,. iż. według. jego. wyobrażenia,. zbywca. jest. upraw- niony.do.rozporządzania.rzeczą .Nie.jest.to.jeszcze.warunek.wystarcza- jący. do. zastosowania. przedstawionej. regulacji,. gdyż. błąd. ten. musi. być. usprawiedliwiony. Badanie. tej. kwestii. wykracza. już. jednak. poza. ramy. pracy^2 Podobne.regulacje.można.odnaleźć.w.art. 512 .oraz. 515 .KC,.a.także. w.prawie.wekslowym^3 .Zawarte.tam.unormowania.regulują.nabycie.praw. od.osoby.nieuprawnionej.(lub.uprawnionej,.jednak.w.mniejszym.zakresie. niż.wynikałoby.to.z.treści.czynności),.a.także.sytuację.dłużnika.zbywanej. wierzytelności .Wszystkie.one.posługują.się.również.konstrukcją.dobrej. i.złej.wiary .Osoby.chronione.przez.te.przepisy.muszą.zatem.pozostawać.

1. (^) E. Gniewek ,. Kodeks. cywilny. Księga. druga. Własność. i. inne. prawa. rzeczowe. Komentarz,.Kraków.2001,.s. 268 .i.n
2. (^) Por. S. Rudnicki ,. G. Rudnicki ,. Komentarz. do. Kodeksu. cywilnego. Księga. dru- ga .Własność.i.inne.prawa.rzeczowe,.Warszawa.2009,.s. 197 .i.n ;. A. Szpunar ,.Nabycie. własności.ruchomości.od.nieuprawnionego,.Kraków.1999,.s. 97 .i.n .oraz.przytaczane. w.tych.dziełach.orzecznictwo
3. (^) Por. art. 16. ustawy. z. 28 4 1936. r. –. Prawo. weklsolwe. (Dz U. z. 1936. r. Nr. 37,. poz. 282 .ze.zm ) .Zob .także. J. Jastrzębski ,. M. Kaliński ,.Prawo.wekslowe.i.czekowe. Komentarz,.Warszawa.2008,.s. 192 .i.n ;. S. Wróblewski ,.Prawo.wekslowe.i.czekowe,. Kraków.1936,.s. 108 .i.n

§ 3. Błędne oświadczenie woli z punktu widzenia prawa tem.w.błędzie.co.do.tej.okoliczności;.błędzie.polegającym.na.nieuświada- mianiu.sobie.określonego.wycinka.rzeczywistości Dotychczasowe. rozważania. skłaniają. do. zaaprobowania ogólnego pojęcia błędu, przyjmowanego przez doktrynę prawa cywilnego .Ter- min. ten. oznacza. generalnie „mylne wyobrażenie człowieka o rzeczy- wistości lub brak jakiegokolwiek wyobrażenia o niej ,.co.można.trak- tować. jako. szczególny. przypadek. mylnego. wyobrażenia”^1. Definicja. ta. ma.jednak.bardzo.szeroki.zakres .Można.sobie.bowiem.wyobrazić.wiele. różnych.sytuacji,.w.których.dokonujący.czynności.prawnej.będzie.w.błę- dzie .W.wielu.wypadkach.osoba.ta.będzie.w.pełni.odpowiedzialna.za.za- istnienie. owego. błędu. Powstaje. pytanie,. czy. przedkładać. dobro. takiej. nierozważnej. osoby. nad. interesami. tych,. do. których. dane. oświadczenie. woli.było.skierowane,.i.którzy.podejmowali.określone.działania,.ufając.iż. czynność.prawna.została.dokonana.skutecznie .Żeby.podjąć.próbę.odpo- wiedzi.na.to.pytanie,.należy.odnieść.się.do.kolejnego.zagadnienia,.jakim. jest.prawna.kwalifikacja.błędu.jako.wady.oświadczenia.woli

§ 3. Błędne oświadczenie woli z punktu

widzenia prawa

Dotychczasowe. rozważania. wskazują. na. to,. że. osoba. dokonująca. czynności. prawnej. może. pozostawać. w. błędzie. co. do. różnego. rodzaju. okoliczności. Już. intuicyjnie. można. jednak. stwierdzić,. iż. często. takie. mylne.mniemanie.nie.będzie.miało.zbyt.wiele.wspólnego.ze.składanym. oświadczeniem.woli .Przyjmijmy,.że.strona.kupuje.jakąś.rzecz.powszech- nego. użytku,. pozostając. w. błędzie. co. do. danych. personalnych. sprzeda- jącego. (ekspedient. ma. przypiętą. do. swetra. karteczkę. z. imieniem. „Mi- chał”,.a.strona.sądzi,.że.jest.to.„Mikołaj”) .Innym.przykładem.może.być. sytuacja,.w.której.nabywany.przedmiot.ma.wyższą.wartość.rynkową.niż. mniema. kupujący. Błąd. taki. w. żaden. sposób. nie. godzi. w. jego. interesy. Na.problem.można.spojrzeć.z.jeszcze.innego.punktu.widzenia .Oświad- czenie.woli.podmiotu.zawierającego.umowę.jest.składane.drugiej.osobie. i.kształtuje.prawa.i.obowiązki.stron.kontraktu. Adresat .tego.komunikatu. może mieć .więc. określone oczekiwania .co.do.tego,.że. czynność prawna będzie skuteczna. i. podejmuje. pewne. dalsze. przedsięwzięcia,. działa- jąc w zaufaniu do swojego partnera^2 .Nie.byłoby.zatem.zasadne,.żeby. każdy. błąd. wywoływał. nieważność. zawartej. umowy .W. związku. z. tym.

1. Z. Radwański ,.w:. Z. Radwański (red ),.System.Prawa.Prywatnego,.s. 397 2 .O.roli.zaufania.w.prawie.umów.por .w.szczególności. P. Machnikowski ,.Prawne.in- strumenty.ochrony.zaufania.przy.zawieraniu.umów,.Wrocław.2010,.s. 11 .i.n

Rozdział I. Ogólne wiadomości o błędzie jako wadzie oświadczenia woli poszczególne.systemy.prawne.zarówno.w.przeszłości,.jak.i.teraz,.tworzą. określone. przesłanki,.których.spełnienie. spowoduje,. iż. błąd. w. ogólnym. tego. słowa. znaczeniu,. stanie. się. błędem. prawnie. doniosłym .Tylko. taki. błąd.spowoduje.określoną.wadliwość.umowy .Dotykamy.w.tym.momen- cie. jeszcze. jednej. ważkiej. kwestii. Ustawodawca. może. w. różny. sposób. określać,.jakie.będą.skutki.zaistnienia.błędu.w.znaczeniu.prawnym .Może. on. przyjąć,. iż. cała. czynność. prawna. będzie. nieważna. już. od. początku,. bez. konieczności. jakiegokolwiek. działania. stron. czy. interwencji. sądu. Model. taki. występuje. jednak. bardzo. rzadko. W. dalszych. rozważaniach. przedstawione.zostaną.różne.regulacje.sankcji,.ze.szczególnym.uwzględ- nieniem.przyjmowanej.przez.część.ogólną.polskiego.Kodeksu.cywilnego Można. dokonać. podziału. przyjmowanych. przesłanek. na. wiążące. się. z.powagą.błędu.jako.takiego.oraz.te,.które.przywiązują.znaczenie.do.zacho- wania.oraz.staranności.przejawianej.przez.strony.kontraktu .Pierwsza.grupa. może. obejmować. wymogi. nawiązujące. do. treści. zawieranej. umowy,. czy. składanego.oświadczenia.woli,.a.także.przesłanki.wiążące.się.z.tak.zwaną. istotnością.błędu .Druga.kategoria.dopuszcza.zarówno.ocenę.postawy.kon- trahenta.osoby.pozostającej.w.błędzie,.jak.i.samego. erransa. Zauważono,.iż.błąd.może.często.dotyczyć.kwestii.zupełnie.niezwią- zanych.z.treścią.zawieranej.umowy .Możliwe.jest.zatem.generalne.ogra- niczenie,.zgodnie.z.którym.można.powołać.się.na.błąd,.który.dotyczy.je- dynie. treści. czynności. prawnej. (tak. art. 84. §. 1. polskiego. KC). Z. kolei. niemiecki.kodeks.cywilny.wymaga.co.do.zasady,.żeby.błąd.dotyczył.tre- ści. składanego. oświadczenia. woli. Wyjątkowo. zaś. errans będzie. mógł. powołać.się.na.innego.rodzaju.okoliczności^1 .Inne.rozwiązanie,.przyjęte. np .w.holenderskim.KC,.zupełnie.abstrahuje.od.tego.typu.okoliczności^2. W. takim. ujęciu. mylne. mniemanie. czy. nieświadomość. określonych. fak- tów.nie.musi.mieć.związku.z.treścią.zawieranej.umowy Ustawodawca. może. również. uwzględniać. wpływ. błędu. na. decyzję. osoby.co.do.złożenia.oświadczenia.woli .Przykładowo,.wartość.rynkowa. nabywanego.przedmiotu.może.być.wyższa.niż.wydaje.się.stronie.(która. nie.myli.się.przy.tym.co.do.wysokości.ceny.owego.przedmiotu) .Inną.sy- tuacją.będzie.urojenie.istnienia.obowiązków,.które.w.rzeczywistości.nie. wynikają. z. zawartej. umowy. Nie. byłoby. racjonalne,. żeby. kwalifikować. takie.„pozytywne”.błędy.jako.prawnie.skuteczne .W.związku.z.tym.po- szczególne.systemy.prawne.z.reguły.przyjmują.przesłankę.tzw. istotno- ści błędu .Nie.wchodząc.póki.co.w.szczegóły,.o.błędzie.istotnym.można. mówić.wtedy,.gdy.strona.nie.zawarłaby.umowy,.jeżeli.nie.pozostawałaby. pod.jego.wpływem .Błąd.jest.istotny,.jeżeli.brak.jego.wystąpienia.w.świa- 1 .Por .rozdz .II,.§.3,.pkt.III,.ppkt. 1 2 .Zob .rozdz .II.§. 6 .,.pkt.III,.ppkt. 1

Rozdział I. Ogólne wiadomości o błędzie jako wadzie oświadczenia woli Ostatnim,.lecz.wcale.nie.najmniej.istotnym.elementem,.który.wymaga. omówienia,. jest. sankcja. Wskazywano. już,. iż. wadliwość oświadczenia woli nie będzie z reguły równoważna jego bezwzględnej nieważności. Możliwe.są.różne.rozwiązania .Do.unieważnienia.umowy.może.dochodzić. przez.wydanie.stosownego.orzeczenia.sądowego .Inny.model.zakłada,.iż. uchylenie. się. od. skutków. prawnych. umowy. może. być. dokonane. przez. osobę,.która.złożyła.oświadczenie,.działając.pod.wpływem.błędu^1 .Zasy- gnalizować.należy.jedynie,.iż.sankcja.ta.może.być.o.wiele.bardziej.różno- rodna.(por .art. 125 .projektu.nowego.Kodeksu.cywilnego^2 ) Nie. pora. w. tym. miejscu. na. szczegółowe. rozważanie. konkretnych. rozwiązań .Warto.natomiast.zauważyć,.iż.określone.ukształtowanie.oko- liczności,. o. których. była. mowa,. wpłynie. na. częstotliwość. uznawania. błędu,.w.którym.pozostawała.strona.umowy.w.momencie.jej.zawierania,. za.błąd.prawnie.kwalifikowany. Im bardziej liberalne przesłanki, tym częściej błądzący będzie dążył do unieważnienia umowy .Z.kolei.ko- nieczność. zachowania. określonych. wymogów,. np. wytoczenia. powódz- twa.sądowego.będzie.zniechęcać.do.korzystania.z.tego.mechanizmu .Pra- wodawca.może.zatem.chronić.interesy.osoby.pozostającej.w.błędzie.albo. drugiej. strony. umowy. Przyjęcie. koncepcji korzystniejszej dla adre- sata .oświadczenia.woli.będzie.generalnie.lepiej. chronić obrót prawny. i. gospodarczy .Częste.uchylanie.się.od.oświadczenia.powoduje.bowiem. określoną. niepewność. wykonywania. umów. Jest. to. niewątpliwie. dodat- kowy. element. ryzyka. dla. podmiotów. podejmujących. określone. decyzje. w. warunkach. rynkowych. Z. drugiej. jednak. strony,. regulacja. „skrajnie. obiektywistyczna”. nie. byłaby. korzystna. dla. dobra. obrotu,. gdy. akcep- towałaby. działania. oceniane. jako. nieetyczne,. czy. niezgodne. z. dobrymi. obyczajami.przyjętymi.przez.przedsiębiorców .Nie.należy.również.tracić. z.pola.widzenia.indywidualnego.interesu.błądzącego

§ 4. Oświadczenie woli a treść kreowanego stosunku

cywilnoprawnego

I. Zobiektywizowany charakter oświadczenia woli

W. dotychczasowych. wywodach. w. sposób. intuicyjny. posługiwano. się.pojęciami.oświadczenia.woli,.czynności.prawnej.oraz.umowy .W.tym. momencie.należy.dokonać.ściślejszego.określenia.znaczenia.tych.pojęć 1 .Por .rozdz .II,.§. 7 .pkt.V 2 .Komisja.Kodyfikacyjna.Prawa.Cywilnego.działająca.przy.Ministrze.Sprawiedli- wości,. Księga. pierwsza. Kodeksu. cywilnego. Projekt. z. uzasadnieniem,. Warszawa. 2008,.s. 127