Pobierz Rozłączenie Juliusza Słowackiego jako świadectwo i więcej Schematy w PDF z Język polski tylko na Docsity!
„Choć się nigdy, nigdzie połączyć nie mamy”...
Rozłączenie Juliusza Słowackiego jako świadectwo
emocjonalnej bliskości dwóch osób
Wprowadzenie Przeczytaj Film Sprawdź się Dla nauczyciela
Bibliografia:
Źródło: Juliusz Słowacki, Rozłączenie, [w:] tegoż, Dzieła. t. 1: Liryki i inne wiersze, red. J. Krzyżanowski, Wrocław 1949, s. 61–62. Źródło: Juliusz Słowacki, Listy do matki, oprac. Z. Krzyżanowska, Wrocław 1952, s. 257–262. Źródło: Juliusz Słowacki, Listy do matki, oprac. Z. Krzyżanowska, Wrocław 1952, s. 252. Źródło: Janusz Węgiełek, O miłości romantycznej, „Teksty” 1973, nr 3, s. 85–91.
Kiedy ktoś jest nam szczególnie bliski i drogi, to nawet mimo rozłąki myślimy o nim i pamiętamy. Pielęgnujemy wspomnienie drugiej osoby, czekając na chwilę kolejnego spotkania. Romantycy chętnie wyrażali swoją tęsknotę w listach – tradycyjnych lub poetyckich. Juliusz Słowacki opisał emocje związane z rozłąką z ukochaną osobą w utworze Rozłączenie, który można uznać za liryczne wyznanie jego uczuć.
Twoje cele
Zinterpretujesz utwór Rozłączenie Juliusza Słowackiego. Rozpoznasz w tekście literackim środki artystycznego wyrazu i określisz ich funkcje. Wskażesz w przeczytanych tekstach formy charakterystyczne dla listu i określisz ich funkcje.
Jezioro Genewskie Źródło: Schnäggli, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
„Choć się nigdy, nigdzie połączyć nie mamy”...
Rozłączenie Juliusza Słowackiego jako świadectwo
emocjonalnej bliskości dwóch osób
Przebywając w pięknych alpejskich krajobrazach, poeta dużo pisał – w Szwajcarii powstały m.in. dramaty Kordian i Balladyna oraz utwory poetyckie takie, jak Stokrótki, Ostatnie wspomnienie. Do Laury. Wiersze te są przykładami liryki miłosnej. Do tego typu poezji należy również Rozłączenie. Długo uważano, że adresatką utworu jest poznana w Szwajcarii Maria Wodzińska, która wywarła na wieszczu duże wrażenie. Słowacki spotkał piętnastoletnią wówczas pannę w Genewie i był pod jej wielkim urokiem, szczególnie z uwagi na talenty artystyczne dziewczyny i piękną grę na fortepianie. Choć postać Marii stała się inspiracją kilku utworów wieszcza, Rozłączenie wydaje się być kierowane do innej kobiety. Wiersz ma charakter intymnego wyznania i jest formą listu, który podmiot liryczny pisze do ukochanej osoby. Słowa postaci mówiącej świadczą o tym, że rozmyśla o kimś, kogo
Moja najdroższa! Po trzech miesiącach pustelniczego życia nad jeziorem wróciłem do mego dawnego mieszkania i z przyjemnością osiadłem w moim dawnym pokoju – przed kominkiem, bo takie mamy zimna, że już się drwa palą w kominie. Pisałem Ci już droga moja, jak żyłem samotny w górach, jak odbierałem tylko wizyty jaskółek wlatujących przez okno albo rozmawiałem o przyszłości drugiego życia z ministrem protestanckim… […] Patrząc na jezioro, napisałem kilka lirycznych kawałków, które malują stan mojego umysłu przez te kilka miesięcy i dlatego może kiedyś podobają Ci się, moja droga. […] Trzy miesiące przepędzone pośród najpiękniejszych widoków przyrodzenia, były wielką dla mnie nauką. Uważałem harmoniją, która wszystko łączy i nalewa jednym kolorem. Postrzegłem, że sztuka powinna naśladować tę dziwną jedność wszystkiego. Zastanawiałem się długo – nad drzewami, kwiatami, szmerem, różnymi dźwiękami natury – widziałem ją z bliska błękitną albo chmurną. Raz, wyszedłszy na wielką górę, pod nogami miałem wielki parów zarosły sosnami, bardzo ciemny, przerżnięty potokiem. Było to w niedzielę rano. Dzwon kościoła wiejskiego, nadzwyczaj głośny i ponury, napełniał całe powietrze. Cały ten obraz ożywiony był duszą dzwonu – jak ciemny poemat, w którym grzmi imię Boga. […] Adieu, najdroższa, najukochańsza! […] Adieu! Całuję rączki i oczy po kilkaset razy – moja droga – moja najmilsza!
Twój Juliusz Źródło: Juliusz Słowacki, Listy do matki, oprac. Z. Krzyżanowska, Wrocław 1952, s. 257–262.
bardzo dobrze zna. Przyjęto zatem, że adresatką wiersza może być matka Słowackiego, Salomea Bécu, z którą poeta był silnie związany i za którą bardzo tęsknił. Zawsze pamiętał o pozostającej w odległym Krzemieńcu matce i często do niej pisał.
Maria Wodzińska, autoportret, 1836 Źródło: domena publiczna.
Kimkolwiek jest tajemnicza adresatka, utwór portretuje przede wszystkim osobę mówiącą – jest wyrazem jej doznań i uczuć. Mówi też wiele o miłości romantycznej: doskonałej, wiecznej, przynoszącej ból i cierpienie, ale przy tym odkrywającej całe bogactwo wewnętrznych przeżyć.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DfN5Zi3SM
Film z nagraniem utworu Rozłączenie Juliusza Słowackiego.
Juliusz Słowacki
Rozłączenie Rozłączeni — lecz jedno o drugim pamięta; Pomiędzy nami lata biały gołąb smutku I nosi ciągłe wieści. Wiem, kiedy w ogródku, Wiem, kiedy płaczesz w cichej komnacie zamknięta;
“
Słownik
list poetycki
utwór pisany wierszem z wyraźnie przedstawionym nadawcą, mający formę listu do fikcyjnego lub rzeczywistego adresata; zwykle ma charakter lirycznego wyznania
miłość romantyczna
motyw miłości to jeden z głównych tematów sztuki romantyzmu; uczucie to było najczęściej ukazywane jako wszechogarniające, ale nieszczęśliwe i niemożliwe do spełnienia. Model miłości romantycznej nawiązywał najczęściej do koncepcji pierwotnie połączonych dusz, zesłanych na ziemię, gdzie próbują się odnaleźć. Siła ich przyciągania jest silniejsza nawet od śmierci
psychizacja krajobrazu
zabieg służący obrazowemu uzewnętrznianiu stanu duszy. Uczucia rodzące się w duszy są wyniesione w krajobraz i powracają jako impulsy płynące od natury do człowieka
Źródło: Juliusz Słowacki, Rozłączenie, [w:] tegoż, Dzieła. t. 1: Liryki i inne wiersze, red. J. Krzyżanowski, Wrocław 1949, s. 61–62.
Film
Polecenie 1
Obejrzyj film, a następnie omów przedstawienie świata w utworze Rozłączenie i wyjaśnij, do czego nawiązuje.
Film dostępny pod adresem h ps://zpe.gov.pl/a/DobBxyb9E
Film nawiązujący do treści materiału Rozłączenie Juliusza Słowackiego jako świadectwo bliskości dwóch osób.
Polecenie 2
Dlaczego utwór Rozłączenie może stanowić kłopot dla interpretatorów? Wyjaśnij na podstawie obejrzanego filmu.
Ćwiczenie 3
Wypisz z utworu epitet, którym nazywa siebie postać mówiąca. Co takie określenie mówi o podmiocie lirycznym?
Ćwiczenie 4
Określ, co łączy, a co dzieli bohaterów. Sformułuj po dwa wnioski wynikające z tekstu.
- Bohaterów łączy: 2. Bohaterów dzieli:
Ćwiczenie 5
Przeanalizuj formę gramatyczną zaimków i czasowników nazywających czynności kobiety i mężczyzny w kolejnych strofach. Wyjaśnij, kiedy i dlaczego się ona zmienia.
輸
輸
醙
Ćwiczenie 6
W utworze poeta zastosował dwie anafory: w pierwszej części tekstu pięciokrotnie powtórzył wyraz „wiem”, a w drugiej – czterokrotnie formę „nie wiesz”. Uzupełnij opis funkcji, jaką pełni w utworze ten środek stylistyczny.
Mężczyzna wie:
Anafora „wiem" pozwala podkreślić:
Kobieta nie wie:
Anafora „nie wiesz" uwypukla:
Ćwiczenie 7
Jak można opisać przedstawioną w tekście miłość? Wybierz trzy najtrafniejsze według ciebie określenia, a następnie ułóż je, zaczynając od kwes i twoim zdaniem najważniejszych. Krótko uzasadnij przyjętą kolejność.
szczęśliwa, platoniczna, niespełniona, namiętna, szalona, nieszczęśliwa, wzajemna, głęboka, ślepa, wielka, prawdziwa, spełniona, nieodwzajemniona
najważniejsze Uzasadnienie:
namniej ważne
醙
醙
Ćwiczenie 10
Na przykładzie utworu Rozłączenie wyjaśnij, jaką rolę odgrywa natura w procesie romantycznego przeżywania i wyrażania emocji. Swoje obserwacje i wnioski zapisz w formie punktów.
難
Ćwiczenie 11
Jakie cechy miłości romantycznej opisał w swoim tekście Janusz Węgiełek?
Janusz Węgiełek
O miłości romantycznej
Romantyk nie podejmuje żadnych kroków w celu przezwyciężenia rozłąki. Dostrzegamy go raczej w sytuacji, kiedy odchodzi, oddala się, odpływa pod pełnymi żaglami, w sytuacji zapoczątkowującej pęcznienie przestrzeni, która odtąd nieprzestępną smugą będzie się kładła pomiędzy osobą kochaną a kochającą. Rozłąka nie wyznacza naglących zadań pokonania jej, lecz zharmonizowana jest ze swoistą akceptacją takiego stanu rzeczy. Nieobecność obiektu, jego domyślne jedynie istnienie podaje się jako zasadę naczelną, jako konstytutywną cechę miłości. [...] Dystans jest normalnym, by nie powiedzieć — upragnionym stanem rzeczy, który po prostu się stwierdza, nie bez bolesnych westchnień, co prawda, lecz na pewno bez zamysłu zniesienia go. [...]
W romantyzmie [...] przedmiot miłości istnieje wyłącznie w regionach pamięci. Chcąc go dojrzeć, muszę odwrócić wzrok od sfery zjawisk zewnętrznych i spojrzeć okiem wewnętrznym, skierowanym do środka [...]. Pamięć nigdy nie zawodzi romantyków. Znajdują w niej w każdej chwili to, co pragną znaleźć, przede wszystkim zaś ów gotowy przedmiot uwielbienia, który pojawia się niemal na każde ich zawołanie. Gotowy — gdyż złożony do lamusa pamięci, zakonserwowany przez pamięć, poddany jej mumifikacyjnemu działaniu. Wystarczy popatrzeć, jak romantyk opisuje ukochaną postać, jak obficie czerpie z określeń, które ma już w pogotowiu, jak mocno wierzy w trafność raz użytych słów, które w jego przekonaniu są aktualne i wciąż tak samo adekwatne; z jaką pewnością wreszcie — że nie musi przeprowadzać korekty portretu — rezygnuje z przygotowawczych szkiców, by od razu kłaść farby.
“
難
Dla nauczyciela
Autor: Sabina Świtała
Przedmiot: Język polski
Temat: „Choć się nigdy, nigdzie połączyć nie mamy”... Rozłączenie Juliusza Słowackiego jako świadectwo emocjonalnej bliskości dwóch osób
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe I. Kształcenie literackie i kulturowe.
- Czytanie utworów literackich. Uczeń:
- rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
- rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
- rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
- rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
- rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
- przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
- Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
- odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki; III. Tworzenie wypowiedzi.
- Mówienie i pisanie. Uczeń:
- buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
- w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów; IV. Samokształcenie.
- wykorzystuje mul medialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie; kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje w zakresie wielojęzyczności.
Cele operacyjne. Uczeń:
charakteryzuje bohaterów lirycznych wiersza Rozłączenie Juliusza Słowackiego; wskazuje środki stylistyczne i określa ich funkcję w utworze; interpretuje fragmenty utworu, uwzględniając wpisane w nie symbole; uzupełnia profil bohatera lirycznego na portalu społecznościowym; opisuje uczucie przedstawione w tekście.
Strategie nauczania
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania
metoda oglądowa; pogadanka; metoda ćwiczeń przedmiotowych; praca z tekstem; metody aktywizujące – historyjka, profil na portalu społecznościowym.
Formy pracy
praca indywidualna; praca całego zespołu klasowego; praca w parach.
Środki dydaktyczne
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda; schematy do uzupełnienia profilu w mediach społecznościowych.
- Podanie celu i tematu zajęć.
Faza realizacyjna
- Uczestnicy zajęć po cichu czytają materiał zamieszczony w „Przeczytaj”. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o odpowiedzi na zagadnienia, które wcześniej zostały przedstawione. Nauczyciel pomaga uczniom w interpetacji.
- Nauczyciel za pomocą rzutnika udostępnia uczniom film z sekcji multimedialnej. Uczniowie indywidualnie opracowują polecenia 1 i 2. Następnie wspólnie układają pytania, które jeszcze można zadać do treści filmu. Wybierają dwa z tych pytań i wskazani uczniowie podają do nich odpowiedzi.
- Uczniowie wykonują ćwiczenia 1, 2, 3, 5, 6, 9. Wyniki pracy omawiane są na forum. Nauczyciel dopowiada i wyjaśnia ewentualne niejasności.
- Prowadzący rozdaje uczniom schematy profilu tworzonego w mediach społecznościowych. Młodzież, pracując w parach, uzupełnia profil osoby wypowiadającej się w wierszu i proponuje kilka postów, które mogłyby zostać przez tę osobę opublikowane.
Faza podsumowująca
- Prowadzący pyta, jak uczniowie określiliby miłość opisaną w tekście. Prosi o wskazanie kochanków znanych z literatury, filmu, których uczucie można by porównać do uczucia kochanków z utwory Rozłączenie. Wskazane osoby udzielają odpowiedzi, wymieniają bohaterów i uzasadniają swój wybór.
Praca domowa:
Napisz pracę, w której przedstawisz różne oblicza miłości. Odwołaj się do tekstów kultury z różnych epok literackich.
Napisz własną interpretację wiersza Rozłączenie Juliusza Słowackiego. W swojej pracy zwróć uwagę na elementy opisu typowe dla romantyzmu oraz uwzględnij wybrane konteksty, np. historycznoliteracki, historyczny, biograficzny. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 400 wyrazów.
Obejrzyj galerię obrazów przedstawiających Jezioro Genewskie (Lemańskie), a następnie wyodrębnij z wiersza Rozłączenie fragmenty z opisem krajobrazu. Jakie wizualne wrażenie one wywołują?
Materiały pomocnicze:
M. Inglot, „Rozłączenie” Juliusza Słowackiego w kontekście literackich obrazów nostalgii poety, „Kwartalnik Opolski” 2000, nr 1, s. 27‐38.
J. Węgiełek, O miłości romantycznej, „Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 1973, nr 3 (9), s. 84‐99.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Multimedium bazowe można wykorzystać w części wprowadzającej do zajęć, aby zapoznać uczniów z tekstem Juliusza Słowackiego. Nauczyciel może również zaproponować uczestnikom zajęć stworzenie własnej grafiki do tekstu romantycznego twórcy.
Źródło: Alexandre Calame, Widok na Jezioro Genewskie (Lemańskie), 1846, domena publiczna.
