Rozpacz i nadzieje. Ziemie polskie i Polacy po III rozbiorze, Streszczenia z Administracja

Pobierz Rozpacz i nadzieje. Ziemie polskie i Polacy po III rozbiorze i więcej Streszczenia w PDF z Administracja tylko na Docsity! Rozpacz i nadzieje. Ziemie polskie i Polacy po III rozbiorze Wprowadzenie Przeczytaj Prezentacja mulmedialna Sprawdź się Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: M. Baczkowski, W służbie Habsburgów: polscy ochotnicy w austriackich służbach zbrojnych 1772-1815, Kraków 1998. Źródło: Henrieta z Działyńskich Błędowska, Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794– 1832, Warszawa 1960. Źródło: Stanisław Grodziski, Eligiusz Kozłowski, Polska zniewolona 1795–1806, Warszawa 1987. Cytat za: Artykuł List Stanisława Augusta Poniatowskiego do Katarzyny II (21 listopada 1794), wikisource.org. Przeczytaj Sytuacja Polaków w zaborze pruskim W 1795 r. podpisana została ostateczna konwencja rozbiorowa kończąca istnienie I Rzeczpospolitej. Przeważająca część ziem dzisiejszej Polski, w tym Warszawa, znalazła się na terytorium zaboru pruskiego. Patrząc z punktu widzenia tegoż zaborcy, sytuacja była dość niezwykła, bo Polacy stanowili teraz większość mieszkańców państwa Hohenzollernów. To jeden z powodów, dla których brzemię zaborów nie było zbyt ciężkie dla byłych obywateli Rzeczypospolitej na tym terenie. Zlikwidowano wprawdzie instytucje władzy państwowej, podwyższono podatki, rozpoczęto rekrutację Polaków do wojska pruskiego i wprowadzono tolerancję religijną (co znaczna część społeczeństwa odebrała jako szykanę wobec Kościoła katolickiego), ale poprawie uległa sytuacja chłopów. Nie można było usuwać ich z gruntu bez wyroku sądu, a już w 1807 r. zniesione zostało poddaństwo. Ziemiaństwo natomiast unowocześniało swoje majątki w kierunku kapitalistycznym, korzystając z dobrej koniunktury wewnętrznej i możliwości eksportu przez Szczecin i Gdańsk, ale jedocześnie zadłużając się ponad miarę. Dobra królewskie zostały odsprzedane Niemcom i tym samym rozpoczęło się osadnictwo niemieckie. Dobra kościelne również uległy konfiskacie. Nie prowadzono germanizacji, chociaż zaborca starał się związać młodzież z państwem pruskim poprzez szkoły i ich program nauczania. Naczelna władza Prus zachodnich, Południowych i Nowowschodnich, tzw. kamery, mieściła się w Poznaniu, Kaliszu i Warszawie oraz w Płocku i Białymstoku. Ucierpiała natomiast Warszawa. Dawna stolica Rzeczpospolitej podupadła w czasach zaboru pruskiego pod każdym względem. Liczba ludności zmniejszyła się ze 100 tys. w okresie Sejmu Wielkiego do 65 tys. W mieście nie było już króla ani centralnych urzędów, arystokraci zaś razem ze swoimi dworami i służbą wyprowadzili się z miasta. Okazało się, że podstawy gospodarcze stolicy są wątłe: rzemiosło i handel podupadły, nastąpił krach pierwszych banków handlowych. Ziemie Rzeczypospolitej po trzech rozbiorach. Na terenie, którego zaboru znalazły się najbardziej zurbanizowane i najgęściej zaludnione ziemie? Źródło: Contentplus.pl na podstawie Hallibu, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0. Nowa i stara Galicja Zabór austriacki, czyli Galicja „stara” i Nowa Galicja (nazwy stworzone sztucznie przez Austriaków), był miejscem zdecydowanie najgorszym dla Polaków. Wpływ na to miały polityka zaborcy i bardzo zła koniunktura. Austria, tocząca ciężkie zmagania z Francją, potrzebowała spokoju i karności we wschodniej części państwa, a także rekrutów i pieniędzy. Oznaczało to wysokie podatki, rekwizycję dóbr kościelnych, pobór dziesiątków tysięcy mężczyzn (głównie chłopów) do wojska, centralizację władzy i wprowadzenie cenzury. Zarząd nad Galicją powierzono gubernium z siedzibą w Krakowie (do 1803 r.) i we Lwowie, natomiast urzędnikami niższego szczebla, kierującymi cyrkułami (jednostka podziału administracyjnego) byli starości. Szkolnictwo i administracja zostały zniemczone, a szlachta poddana bardzo silnej i upokarzającej presji. Każdy szlachcic, który chciał uzyskać swój tytuł, musiał się udać do Wiednia, złożyć hołd i zapłacić obszerną sumę za patent , potwierdzający tytuł (np. hrabiego). Nowe władze wprowadziły także podział stanu szlacheckiego – na szlachtę i wyższą rangą arystokrację. Szlachcice przestali mieć wpływ na prawodawstwo, ale zachowali odrębne sądownictwo i byli zwolnieni ze służby wojskowej. Pozytywnym skutkiem panowania austriackiego były ograniczenia wydziałów chłopów, co administracja austriacka mocno podkreślała w swojej propagandzie. W 1789 r. wprowadzono tzw. patent urbarialny zmieniający pańszczyznę na podatek płacony państwu i właścicielowi, jednak rok później zlikwidował go Leopold II, następca Józefa II, wskutek silnego sprzeciwu właścicieli ziemskich. Zabór rosyjski - nieco większa swoboda Zabór rosyjski był największy i miał najwyższą liczbę mieszkańców. Rosja prowadziła ostrożną politykę wobec nowych poddanych, niektóre polskie instytucje zostały zachowane, a jedynie uczestnicy powstania kościuszkowskiego podlegali represjom, konfiskacie mienia i zesłaniu. Po śmierci Katarzyny II jej syn Paweł I i wnuk Aleksander I uwolnili większość zesłańców i więźniów (w tym Tadeusza Kościuszkę), oddali część zrabowanych majątków i przywrócili szlachcie samorząd prowincjonalny (sejmiki, sądy). Rozkwitła gospodarka folwarczna, gdyż płody rolne można było z zyskiem eksportować przez porty czarnomorskie. Przywileje szlacheckie zostały zachowane, ale poza stanem szlacheckim znalazły szlachta zaściankowa i gołota. Część rodzin została przymusowo przesiedlona, m.in. do guberni jekaterynosławskiej na Ukrainę. Poddaństwo chłopów wzmogło się. Tak jak to miało miejsce w Rosji chłopi bez ziemi mogli zostać sprzedani. Władzy rosyjskiej podporządkowano kościół, a jego dobra były sukcesywnie przejmowane. Nie prowadzono jednak rusyfikacji, przeciwnie – Adam Jerzy Czartoryski uzyskał w 1803 r. tytuł kuratora szkolnego wileńskiego i realizował śmiały plan rozwoju oświaty w oparciu o tradycje Komisji Edukacji Narodowej. Uniwersytet w Wilnie, z Janem Śniadeckim jako rektorem, stał się jedyną polską wyższą uczelnią i zapewniał wykształcenie na wysokim poziomie (niebawem będą tu studiować Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki). Planowanego uniwersytetu na ziemiach ukrainnych nie udało się powołać, za to powstało cenione liceum w Krzemieńcu (1805 r.), którego dyrektorem był Tadeusz Czacki. Rosja konfiskowała jednak polskie zabytki kultury, np. zasoby Biblioteki Załuskich. Adam Jerzy Czartoryski, reprezentant Familii od dawna współpracującej z Rosją, piastował w latach 1804–1806 stanowisko ministra spraw zagranicznych Cesarstwa Rosyjskiego. Starał się w tym czasie przekonać cara, swego przyjaciela, do tzw. planu puławskiego, czyli planu unii personalnej Rosji i Polski, z uwzględnieniem szerokiej autonomii dla Polaków. Car się wahał, ale wybrał na razie sojusz z państwami niemieckimi, stanowiący odnowienie idei „trzech czarnych orłów”. Organizacje spiskowe W Galicji, w 1797 r. uformowała się tajna niepodległościowa organizacja pod nazwą Centralizacji Lwowskiej, na jej czele stanął arystokrata Walerian Dzieduszycki. W tym samym roku za Karpatami, w Mołdawii, pod władzą turecką, pułkownik Joachim Denisko, dawny oficer insurekcji kościuszkowskiej, zebrał ok. 1000 ochotników i w porozumieniu z W. Dzieduszyckim podjął marsz w kierunku Galicji. Po drodze jednak jego siły zostały rozbite przez wojska austriackie. Tymczasem rewolucyjne idee rozpowszechniał na Podlasiu, wśród chłopów, szlachcic Franciszek Gorzkowski. Przekonywał do rewolucji narodowej i społecznej, agitował za pomocą ulotek, rysunków (był geometrą z zawodu) i osobistej perswazji. Padł ofiarą donosu, ale Austriacy zamienili mu karę śmierci na kilkuletnie więzienie. W 1798 r., kilka grup spiskowców, określających się jako jakobini, połączyło się w Warszawie, tworząc Towarzystwo Republikanów Polskich. Kierownictwo tej organizacji, Dozór Główny, zalecało głęboką konspirację i przygotowania do powstania. Liczyli na Francję republikańską, ale tkwiąc w konspiracji, doczekali się Francji cesarskiej. Ta ostatnia tak bardzo ich rozczarowała, że Towarzystwo Republikanów Polskich uległo samoistnej likwidacji. Towarzystwo dokonało – tak jak inne organizacje powstałe po III rozbiorze – rozrachunku z niedawną przeszłością Rzeczpospolitej. Rozrachunek był rzetelny i przygotowano program obejmujący zarówno rozbudowę spisku i konkretne przygotowania powstańcze, jak i pracę nad zmianą świadomości Polaków oraz panujących stosunków społecznych w duchu demokratycznym i republikańskim. pustynię. W następnym roku głód jest prawie nieunikniony, przede wszystkim, jeżeli pozostali sąsiedzi nadal będą zabierać naszych mieszkańców, nasze bydło i zajmować nasze ziemie. Wydaje się być zastrzeżone dla tej, której wojska wszystko podbiły, by wyznaczyła granice wszystkim pozostałym, kiedy ogłosi jaki zechce zrobić użytek ze swoich zwycięstw. Nie podejmuję się tego przewidywać, ale jestem pewien, że co będzie dla ciebie najbardziej chwalebne, co uczyni 3 miliony ludzi mniej nieszczęśliwymi zawsze będzie naczelnym prawem twoich postanowień. Pozwól Pani, przyjąć łaskawie to, co twój wielki charakter dał mi w przywileju twojego reprezentowania. Pozwól przyjąć w tym samym czasie wyrazy moich uczuć etc. Cytat za: Artykuł List Stanisława Augusta Poniatowskiego do Katarzyny II (21 listopada 1794), wikisource.org. Artur Groger, Alegoria zniewolonej Polski, wyzwalanej z kajdan - cykl Polonia z roku 1863. Zwróć uwagę na młodzieńca we frygijskiej czapce. Co symbolizuje to nakrycie głowy? Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. Nadzieja w patriotyzmie Oprócz skrajnych pesymistów i niepodległościowców byli też po 1795 r. ludzie, którzy wykorzystując legalne środki i swoją pozycję społeczną, starali się podnieść kraj z upadku, jeśli nie w sferze politycznej, to przynajmniej w społeczno‐gospodarczej i moralno‐symbolicznej. Izabela z Flemmingów Czartoryska otworzyła w 1800 r. w Świątyni Sybilli muzeum pamiątek narodowej świetności, które inspirowały patriotyzm i podnosiły na duchu wątpiących. Niebawem podobne kolekcje zaczęli gromadzić Tadeusz Czacki i Józef Maksymilian Ossoliński. W 1800 roku założono w Warszawie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, które otwarcie głosiło potrzebę rozwoju nauk w języku polskim. Bardzo wielkie zasługi dla rozwoju TPN (Towarzystwa Przyjaciół Nauk) mieli Stanisław Staszic, Jan Śniadecki i Samuel Bogumił Linde, który rozpoczął prace na pierwszym, wielkim słownikiem języka polskiego. Politycznie rozbite i poddane obcej władzy ziemie dawnej Rzeczpospolitej, wydawały się Alexander Roslin, Portret Izabeli Czartoryskiej z domu Fleming Źródło: Muzeum Narodowe w Krakowie, domena publiczna. w latach 1795–1807 oazą spokoju w Europie pogrążonej w wojnach napoleońskich. Przez takie kraje jak Włochy, Niemcy, a niebawem Hiszpania przetaczał się walec wojennej zawieruchy, na frontach ginęły dziesiątki tysięcy żołnierzy, rewolucyjna Francja budziła wielkie nadzieje, ale gasły one z dymem dopalających się pożarów. Wojska napoleońskie zbliżały się do ziem polskich. Słownik Galicja termin sztucznie utworzony przez biurokrację austriacką na oznaczenie ziem zagarniętych w I rozbiorze; powstał od łacińskiej nazwy ziemi Halickiej; ziemie zagarnięte przez Austrię w III rozbiorze nazwano Nową Galicją. plan puławski plan wskrzeszenia Rzeczpospolitej w unii personalnej z Rosją, przewijał się w programach politycznych w XVIII–XX w.; na początku XIX w. dążył do jego realizacji książę Adam Jerzy Czartoryski patent (łac. patens) dokument cesarza Austrii o charakterze ustawodawczym lub administracyjnym jakobini stronnictwo polityczne w okresie Wielkiej Rewolucji Francuskiej, rzecznicy republiki, początkowo pokoju, a potem wojny z wrogami Francji; mieli postępowy program społeczny, ale w latach 1793–1794 posługiwali się masowym, bezwzględnym terrorem wobec własnego społeczeństwa krajobraz kulturowy widoczne w przestrzeni efekty działalności człowieka: pola, łąki, drogi, budynki, budowle inżynieryjne itd.; wygląd tych obiektów jest różny i charakterystyczny dla danej kultury i danych czasów Słowa kluczowe III rozbiór, Galicja, zabory, rozbiory, Czartoryscy, car Aleksander I, epoka napoleońska Bibliografia Henrieta z Działyńskich Błędowska, ur. 1794, zm. po 1855, córka Ignacego Działyńskiego, arystokraty, zwolennika konstytucji 3 Maja, skazanego za udział w powstaniu kościuszkowskim na zesłanie; autorka pamiętnika opisującego wydarzenia z lat 1794- 1832. hps://zpe.gov.pl/b/P17YiQXib Śmierć Katarzyny Imperatorowej niespodziewanie nastąpiła [...]. Imperator Paweł wstąpił na tron, […] i jemu wiele Polaków winno powrót do kraju, jako i mój ojciec. Zawsze moja matka zachowała w sercu wdzięczność jemu winną – pomimo, że i matka moja łaskawie przyjętą była u dworu przez imperatorową Marię Fedorównę; na obiadach, wieczorach bywała u dworu, miała wyznaczony apartament dla siebie, kiedy przybywała do Carskiego Sioła, gdzie najczęściej Maria Fedorówna przesiadywała; powszechnie uwielbiana od wszystkich, mnóstwo zakładów dobroczynnych porobiła i tymi się opiekowała. Matka żyła także w przyjaznych stosunkach z księżną Bironową i z księżną Jusupow z wielu innymi, wtedy imperator Paweł ułaskawił ojca mojego, a matce mojej ukazem nie kazał oddać, ale darował ten majątek, któren wprzód posiadała […]. Materiał audio dostępny pod adresem: hps://zpe.gov.pl/b/P17YiQXib Źródło: Henrieta z Działyńskich Błędowska, Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794-1832, Warszawa 1960, s. 19. 2 Giuseppe Filippo Libera Marchi, portret Izabeli z Flemmingów Czartoryskiej z 1777 r. wikipedia.pl, domena publiczna Czartoryska z Flemmingów Izabela (1746-1835), hrabianka, księżna, pisarka, w okresie Sejmu Czteroletniego związana ze Stronnictwem Patriotycznym; założycielka rezydencji w Powązkach i Puławach; w młodości zwolenniczka stylu rokoko (park w Powązkach), stała się sentymentalną apologetką tradycji narodowych (Świątynia Sybilli) i pionierką romantyzmu (Domek Gotycki); zajmowała się także działalnością filantropijną i oświat. wśród ludu. Źródło: encyklopedia.pwn.pl; hasło: Czartoryska Izabela; dostęp: 25.07.2019 r. „Ojczyzno! Nie mogłam Cię obronić, niechaj cię przynajmniej uwiecznię!” Materiał audio dostępny pod adresem: hps://zpe.gov.pl/b/P17YiQXib 3 4 Na podstawie: H. Samsonowicz, J. Tazbir, T. Łepkowski, T. Nałęcz, Polska, Losy państwa i narodu, Warszawa 1992, s. 280. François-Xavier Fabre, portret Michała Kleofas Ogińskiego wikipedia.pl, domena publiczna Ogiński Michał Kleofas, książę, ur. w 1765, Guzów k. Żyrardowa, zm. 1833, Florencja, syn Andrzeja Ignacego, podskarbi wielki litewski, kompozytor starolitewski i polski, działacz emigracyjny. 1793 podskarbi wielki litewski; 1794 we władzach powstańczych na Litwie; także senator i doradca w rządzie cara Aleksandra I Romanowa; odziedziczył posiadłość Zalesie, w połowie drogi między Wilnem a Mińskiem, 1823 osiadł we Florencji; popularne polonezy (ok. 20, m.in. Pożegnanie ojczyzny), walce i mazurki na fortepian, opera, pieśni powstańcze i rewolucyjne, marsze. Źródło: encyklopedia.pwn.pl, hasło: Ogiński Michał Kleofas; dostęp: 25.07.2019 r. 5 „Nie mówię już o przeszłej Polscze i Polakach. Znikło już i to państwo i to imię, jak znikło tyle innych w dziejach świata. Każdy z przeszłych Polaków ojczyznę sobie obrać powinien. Ja już jestem Rosjaninem na zawsze.” Materiał audio dostępny pod adresem: hps://zpe.gov.pl/b/P17YiQXib Źródło: S. Grodziski, E. Kozłowski, Polska zniewolona 1795- 1807, Warszawa, 1987, Wrocław-Warszawa-Kraków, 2004, s. 16. Kajetan Koźmian, anonimowa rycina z XIX wieku wikipedia.pl, domena publiczna Koźmian Kajetan, (1771-1856), jeden z najwybitniejszych przedstawicieli klasycyzmu postanisławowskiego, głośny przeciwnik romantyzmu (m.in. w listach poet. do F. Morawskiego 1825 i 1832) i akcji niepodległościowej (potępiony przez sejm powstańczy 1830). Źródło: encyklopedia.pwn.pl, hasło: Koźmian Kajetan; dostęp: 25.07.2019 r. 9 10 „Pod pewnym względem lepiej nam teraz, jak za czasów polskich, mamy w znacznej części to co nam ojczyzna dawała, a nie mamy ciężarów i niebezpieczeństwa rzezi humańskiej, chociaż bez Polski, jesteśmy w Polsce i jesteśmy Polakami.” Materiał audio dostępny pod adresem: hps://zpe.gov.pl/b/P17YiQXib Źródło: S. Grodziski, E. Kozłowski, Polska zniewolona 1795- 1807, Warszawa, 1987, Wrocław-Warszawa-Kraków, 2004, s. 17. Adam Mickiewicz, zdjęcie Jana Mieczkowskiego wikipedia.pl, domena publiczna Adam Mickiewicz (1798-1855) – polski poeta, działacz polityczny, publicysta, tłumacz, filozof. 11 12 „Biłem się za kraj; gdzie? jak? Zmilczę. Nie dla chwały Ziemskiej biegłem tylekroć na miecze, na strzały. Milej sobie wspominam nie dzieła waleczne I głośne, ale czyny ciche, użyteczne, I cierpienia, których nikt... „Udało mi się nieraz do kraju przedzierać, Rozkazy wodzów nosić, wiadomości zbierać Układać zmowy - Znają i Galicyjanie Ten kaptur mnisi - znają i Wielkopolanie! Pracowałem przy taczkach rok w pruskiej fortecy; Trzy razy Moskwa kijami zraniła me plecy, Raz już wiedli na Sybir; potem Austryjacy W Szpilbergu zakopali mnie w lochach do pracy, W carcer durum, a Pan Bóg wybawił mię cudem I pozwolił umierać między swoim ludem, Z Sakramentami.” Materiał audio dostępny pod adresem: hps://zpe.gov.pl/b/P17YiQXib Źródło: A, Mickiewicz, Pan Tadeusz, Warszawa 2000, ks. X, 835- 850. Joachim Mokosiej Denisko (ur. ok. 1756, zm. ok. 1812) – szlachcic wołyński, oficer, z przekonań jakobin, brygadier w insurekcji kościuszkowskiej. Komisarz cywilno-wojskowy powiatu krzemienieckiego. W 1794 r. organizator nieudanej wyprawy na Wołyń. Od 1795 r. przebywał na terenie Turcji, gdzie przygotowywał powstanie. Współdziałał z Centralizacją Lwowską. W 1797 r. wkroczył na czele małego oddziału (ok. 200 osób) na Bukowinę. Pokonany przez wojsko austriackie i milicję chłopską 30 czerwca pod Dobronowicami, zbiegł do Turcji. Odrzucił ofertę służby w Legionach Polskich W 1798 r. uzyskał amnesę w Rosji i zwrot 13 14 „Towarzystwo Republikanów w P[olsce], posłuszne głosowi swojej pod tyranią zostającej ojczyzny, nie mogąc cierpieć, aby ta przykrym dla ludzi była więzieniem, przekonane, że albo naród francuski z porządku ogólnego dla innych narodów planu jak najprędzej w porze stosownej swej ważnej użyczy pomocy do przywrócenia P[olski][…].” Źródło: M. Handelsman, Rozwój narodowości nowoczesnej. Ideologia polityczna Towarzystwa Republikanów Polskich (1798-1807), Warszawa 1924, s. 208. Józef Oleszkiewicz, Portret Adama Jerzego Czartoryskiego z 1810 roku wikipedia.pl, domena publiczna Adam Jerzy Czartoryski (1770-1861). Był synem Adama Kazimierza Czartoryskiego i Izabeli z Flemmingów. Otrzymawszy staranne wykształcenie, pogłębił swą wiedzę w podróżach do Niemiec, Szwajcarii, Holandii, Anglii, Szkocji; po powrocie do kraju brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej 1792, został odznaczony Orderem Wojennym Virtu Militari; podczas powstania kościuszkowskiego 1794 przebywał w Brukseli i Wiedniu. 19 Po III rozbiorze (1795) został wysłany przez rodziców na dwór carski w celu pozyskania łask Katarzyny II i uchronienia dóbr rodowych od grożącej im konfiskaty; posuwał się szybko w karierze dworskiej, zostając 1797 adiutantem wielkiego księcia Aleksandra, z którym się zaprzyjaźnił; wraz z gronem jego przyjaciół snuł plany przebudowy ustroju Rosji; 1799–1801 poseł rosyjski w Królestwie Sardynii. Po wstąpieniu na tron rosyjski Aleksandra I Romanowa (1801) należał do jego najbliższych doradców, 1801–03 brał udział w pracach tzw. Nieoficjalnego Komitetu przygotowującego reformy centralnych władz rządowych w Rosji; przyczynił się m.in. do reformy Senatu jako najwyższej kolegialnej władzy; od 1802 jako zastępca ministra spraw zagranicznych Rosji był faktycznym kierownikiem tego resortu; 1803 współtwórca reorganizacji szkolnictwa rosyjskiego i kurator wileńskiego okręgu naukowego, obejmującego 8 zachodnich guberni Rosji — ziem dawnej Rzeczypospolitej; 1804–06 pełnił obowiązki ministra spraw zagranicznych Rosji, od 1805 był członkiem Senatu i Rady Państwa. Piastując te stanowiska, Czartoryski stał na gruncie niezachwianej wierności wobec cara, choć próbował również stworzyć lepsze perspektywy do rozwiązania kwesi polskiej; jego ówczesnym programem maksimum było przywrócenie silnego państwa polskiego, jako minimum — postulat zjednoczenia wszystkich ziem dawnej Rzeczypospolitej pod berłem cara jako króla polskiego; widział taką możliwość po ewentualnym zwycięstwie Rosji nad Francją i pogodzonymi z nią Prusami (plan puławski); plan ten został przekreślony przez samego Aleksandra I, który bez wiedzy Czartoryskiego pojednał się 1805 z Prusami; 1806 nastąpiła dymisja Czartoryskiego ze stanowiska ministra. Źródło: encyklopedia.pwn.pl, hasło: Czartoryski Adam Jerzy; dostęp: 25.07.2019 r. Polecenie 2 Na podstawie źródeł przytoczonych w prezentacji oceń, który z zaborców cieszył się wśród Polaków najgorszą opinią, a który miał stosunkowo dobrą reputację? „[…] konieczną jest zmiana stosunku Polaków tak do Rosji jak i do Francji. Do tego jest środek jedyny, to jest: wskrzeszenie Polski i koronowania cesarza jej królem. Nieobliczalne będą korzyści takiego kroku tyle wspaniałomyślnego, ile politycznego. Ogólny zapał, jaki to wywoła w sercach polskich, wzdychających za taką chwilą, wdzięczność i miłość, zwrócone do tronu, całkowicie odmienią nasze położenie jak i nieprzyjacielskie. Zamiast patrzeć na tę prowincję, narażoną na pokusy Bonapartego, mielibyśmy do przeciwstawienia mu ludność nam oddaną, pozyskaną życzliwą deklaracją W.C. Miłości […]. Wreszczie, tak sobie zjednawszy Polskę, miałaby Rosja straż przednią poza którą spokojną by była i rozpoczęłaby jednocześnie tę szczęśliwą łączność, mającą kiedyś zgromadzić koło siebie wszystkie rozproszone gałęzie starej rodziny Słowian.” Materiał audio dostępny pod adresem: hps://zpe.gov.pl/b/P17YiQXib Żródło: Polska w latach 1795-1864. Wybór tekstów źródłowych do nauczania historii, Warszawa 1986, s. 44. Twoja odpowiedź 20 Ćwiczenie 3 Przyjrzyj się awersowi oraz rewersowi banknotu. Przeczytaj także uważnie biogram Michała Kleofasa Ogińskiego, który znajduje się w prezentacji, ponieważ na rewersie banknotu zreprodukowano nuty poloneza Pożegnanie ojczyzny. Następnie wskaż, które z poniższych stwierdzeń są prawdziwe, a które fałszywe. Banknot. Awers. Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. Stwierdzenie Prawda Fałsz Władze państwa, które wyemitowało banknot, nie uważają kultury starolitewskiej za część swojego dziedzictwa narodowego. Władze państwa, które wyemitowało banknot, nie akceptują dziedzictwa kultury Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Władze państwa, które wyemitowało banknot, mogły się sugerować powiązaniem Ogińskiego z ziemiami, które obecnie wchodzą w skład terytorium tego państwa. Przedstawiony banknot został wyemitowany na Białorusi.          醙 Ćwiczenie 4 Zapoznaj się z ilustracją i opisz, czym się kierowano w przedstawieniu dokonań księcia w widocznej kolejności. Zapisz swoje wnioski i przedyskutuj je w klasie. Tablica ku czci Adama Jerzego Czartoryskiego na gmachu pałacu Błękitnego (pałacu Zamoyskich) w Warszawie. Źródło: Mateusz Opasiński, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0. Twoja odpowiedź 醙 Ćwiczenie 5 Rozstrzygnij, który fragment wspomnień Henriety Błędowskiej opisuje wydarzenia wcześniejsze. Przedstaw argumentację. Tekst A Tekst B Henrieta z Działyńskich Błędowska Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794– 1832 W Warszawie oddałyśmy się odwiedzaniom znajomych, jako i dawnych pamiątek. Byłyśmy w zamku królewskim, w którym jeszcze nic nie było zmienionego, pomimo że zewnątrz wszystko miało inną postać, a szyldwach Prusak u bramy: „Wer da?” (Kto to?) krzyczał. Obeszłyśmy wszystkie sale, tłumaczyła nam matka przeznaczenie każdej. W tronowej stał jeszcze tron niby nienaruszony. Portrety sławnych mężów, wojowników i zasłużonych ojczyźnie wskazała nam. Między tymi było dwóch Działyńskich, jeden Paweł, drugi Zygmunt. W Łazienkach, gabinet Stanisława Poniatowskiego, ostatniego króla, był także nietykalny, papiery rozrucone, pióro w tym samym było miejscu, jak go zostawił. W Wilanowie przyjęli nas państwo Stanisławowie Potoccy. Nasyciłyśmy oczy pamiątkami po królu Sobieskim, ów przepyszny namiot wielkiego wezyra zdobyty pod Wiedniem, rozmaite bronie, rzędy i mnóstwo innych kosztowności dodawały jeszcze uroku ślicznemu Wilanowu. Na posiedzenie Towarzystwa Przyjaciół Nauk zawsześmy bywały, gdzie mowy Niemcewicza bardzo mnie zajmowały, a Stanisława Potockiego, księdza Staszyca, zachwalane były przez wszystkich uczonych, ale ja na nich ziewałam. Źródło: Henrieta z Działyńskich Błędowska, Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794–1832, Warszawa 1960. “ 醙 przyjmował odeń podarunki i w zamian za zwolnienie więzionych czy zesłanych towarzyszy broni, składał mu przysięgę na wierność. Źródło: Stanisław Grodziski, Eligiusz Kozłowski, Polska zniewolona 1795–1806, Warszawa 1987. Czy opinię badaczki można odnieść do wszystkich ludzi kultury? Tak Uzasadnienie Ćwiczenie 7 Zapoznaj się z obrazem poniżej, a następnie wykonaj polecenia. Jan Czesław Moniuszko, Król Stanisław August Poniatowski w Petersburgu Źródło: Muzeum Narodowe w Warszawie, domena publiczna. Obraz Król Stanisław August w Petersburgu wyraża opinię autora dzieła o nastroju i okolicznościach politycznych ostatnich lat życia króla. Znajdź element zreprodukowanego obrazu, który potwierdza powyższe zdanie. Wyjaśnij wymowę obrazu, interpretując elementy graficzne. 難 Ćwiczenie 8 Zapoznaj się z mapą poniżej, a następnie wykonaj polecenia. Źródło: Krysan Chariza i zespół, licencja: CC BY-SA 3.0. 難 b. ... c. ... Dla nauczyciela Autor: Tytus Izdebski Przedmiot: historia Temat: Rozpacz i nadzieje. Ziemie polskie i Polacy po III rozbiorze. Grupa docelowa: Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe Zakres podstawowy XXIX. Epoka napoleońska. Uczeń: 3) przedstawia przykłady zaangażowania się Polaków po stronie Napoleona, z uwzględnieniem Legionów Polskich we Włoszech; Treści nauczania - wymagania szczegółowe Zakres podstawowy XXVII. Upadek Rzeczypospolitej (wojna z Rosją i powstanie kościuszkowskie). Uczeń: 5) charakteryzuje skutki zniszczenia Rzeczypospolitej dla kultury politycznej europejskiej oraz dla międzynarodowego ładu politycznego i gospodarczego w Europie; Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie. Cele operacyjne: Uczeń: poznaje sylwetki Polaków żyjących w czasach III rozbioru i ich poglądy na temat sytuacji kraju wyjaśnia różnorodne postawy ludzkie występujące w tych czasach. zapoznaje się z polityką zaborców wobec ziem dawnej Rzeczypospolitej omawia skutki III rozbioru dla gospodarki ziem polskich poznaje różnorodne źródła historyczne i ich interpretacje Strategie nauczania: konstruktywizm; konektywizm. Metody i techniki nauczania: rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych; analiza materiału źródłowego (porównawcza); dyskusja. Formy pracy: praca indywidualna; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego. Środki dydaktyczne: komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda. Przebieg lekcji Przed lekcją: Podczas poprzednich zajęć nauczyciel prosi uczniów, aby zapoznali się z prezentacją i tekstem lekcji. Faza wstępna: 1. Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli podstawowe fakty dotyczących III rozbioru Polski. 2. W kolejnym kroku następuje przedstawienie przez nauczyciela tematu oraz celów lekcji, a także ustalenie kryteriów sukcesu. Faza realizacyjna: 1. Nauczyciel poleca uczniom, aby podzielili się na cztery grupy. Każda z grup ma wybrać po dwie postać, których wypowiedzi znajdują się w prezentacji multimedialnej (albo teksty - jeśli nie jest podana konkretna postać). Pracując w grupach, mają przygotować krótką notatkę na temat daneych postaw. 2. Po określonym przez nauczyciela czasie przedstawiciele każdej z grup referują swoje wnioski na forum klasy. 3. Na podstawie przeprowadzonej pracy z multimedium nauczyciel inicjuje krótką debatę na temat oceny postaw Polaków po III rozbiorze, kładąc nacisk na zrozumienie postaw. Uczniowie przedstawiają swoje argumenty, nauczyciel udziela informacji zwrotnej.