Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Poradnik dla ucznia w zawodzie: technik urządzeń sanitatnych
Typologia: Poradniki, Projekty, Badania
1 / 108
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Recenzenci: mgr inż. Małgorzata Karbowiak mgr inż. Bogusław Staniszewski
Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Jolanta Skoczylas
Konsultacja: mgr inż. Lidia Staniszewska
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[39].O1. „ Rozpoznawanie i wykonywanie obiektów budowlanych”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik urządzeń sanitarnych.
Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Schemat układu jednostek modułowych
311[39].O1. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwporażeniowej oraz ochrony środowiska
311[39].O Podstawy budownictwa
311[39].O1. Rozpoznawanie i wykonywanie obiektów budowlanych
311[39].O1. Wykonywanie robót ziemnych
311[39].O1. Posługiwanie się dokumentacją techniczną
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − dostrzegać zagrożenia związane z wykonywaną pracą, − interpretować podstawowe akty prawne dotyczące praw i obowiązków pracownika, pracodawcy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, − stosować odpowiednie zabezpieczenia terenu budowy, − stosować terminologię zawodową, − charakteryzować elementy dokumentacji technicznej, − stosować oznaczenia graficzne: materiałów oraz elementów budowlanych, instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, − wykonywać szkice i rysunki robocze elementów budowlanych i instalacyjnych, − rysować rzuty oraz rozwinięcia płaskie i aksonometryczne instalacji sanitarnych, − sporządzać rysunki inwentaryzacyjne, − posługiwać się dokumentacją techniczną, normami, normatywami technicznymi oraz przepisami prawa budowlanego, − korzystać z różnych źródeł.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Budownictwem nazywamy działalność człowieka polegającą na realizacji, konserwacji, modernizacji, przebudowie i rozbiórce obiektów budowlanych. Materiały budowlane – to materiały wytwarzane lub pozyskiwane przez człowieka ze środowiska w celu zastosowania ich w budownictwie. Technologia jest to nauka o metodach obróbki i przeróbki materiałów. Powstawanie każdego wyrobu można podzielić na następujące etapy: − projektowanie jego kształtu oraz konstrukcji, − określenie sposobu wykonania, − wykonanie wyrobu.
Technologią budownictwa nazywamy dziedzinę wiedzy budowlanej dotyczącą wznoszenia budowli. Technologia budownictwa jako pojęcie w technice budowlanej jest związana z osiągnięciem określonego stopnia rozwoju cywilizacji. Badania związane z budownictwem dotyczące zasad wznoszenia budowli na podstawie doświadczenia określił już w starożytności w I w. p.n.e. Witruwiusz. Pierwsze podręczniki architektury i budownictwa ogólnego pojawiły się w okresie renesansu. W epoce Odrodzenia pojawiła się funkcja architekta opracowującego projekt obiektu budowlanego. Nastąpił podział na projektantów i wykonawców. Wykonawcami byli często rzemieślnicy o różnych specjalnościach zawodowych. Wkład do badań nad budownictwem wnieśli również Polscy uczeni w XIX wieku Feliks Jasiński i Maksymilian Thulle. Ze względu na rosnące potrzeby społeczne w dziedzinie budownictwa nastąpił szybki rozwój technologii budownictwa. Dążono do jak najefektywniejszego wykorzystania środków społecznych (materiałów, maszyn, sprzętu, energii oraz pracy ludzkiej) przeznaczonych na cele budowlane. We współczesnym budownictwie dąży się do możliwie szerokiego wprowadzenia przemysłowych form produkcji. Można zaobserwować występującą specjalizację zawodową zarówno w fazie projektowania, jak i wykonywania obiektów budowlanych. Bardzo ważne jest właściwie opracowanie zagadnień technologicznych i organizacyjnych. Do projektowania rozwiązań technologicznych w budownictwie niezbędna jest znajomość materiałów budowlanych, sposobów wykonywania poszczególnych robót, rodzajów maszyn budowlanych i rodzajów rozwiązań konstrukcyjnych budowli. Obiekty budowlane wskutek trwałego połączenia z gruntem muszą być wznoszone w miejscu swej lokalizacji. W zależności od wielkości obiektu budowlanego i warunków jego realizacji można wybrać metodę wykonania.
Rozróżnia się następujące metody wykonawstwa budowlanego: − chałupniczą – w której człowiek sam lub z pomocą najbliższej rodziny wykonuje całość prac związanych z wykonaniem wyrobu lub robót, − rzemieślniczą – polegającą na wykonaniu elementów budowlanych lub robót przez wykwalifikowanego rzemieślnika przy pomocy przyuczonych robotnik,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
− uprzemysłowioną – polegającą na produkowaniu sposobem przemysłowym elementów budowlanych w wytwórniach na placu budowy lub częściej w zakładach prefabrykacji i montowaniu budowli lub budynku z gotowych elementów.
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
Ćwiczenie 1 Przyporządkuj nazwy podstawowych pojęć budowlanych do napisanych na kartkach definicji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
Wyposażenie stanowiska pracy: − samoprzylepne kartki z wydrukowanymi nazwami pojęć budowlanych, − definicje podstawowych pojęć budowlanych zapisane na kartkach, − zeszyt, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6 dotycząca pojęć budowlanych.
Ćwiczenie 2 Rozpoznaj przedstawione na filmie metody wykonawstwa budowlanego i opisz je.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4.2. Obiekty budowlane w środowisku
Obiekty budowlane klasyfikuje się na budynki i budowle. Budowlą nazywamy dzieło stworzone przez człowieka trwale połączone z gruntem, wzniesione w celu zaspokojenia określonej potrzeby gospodarczej, kulturalnej lub innej, ale nie wyodrębniające przestrzeni wewnętrznej na stały lub czasowy pobyt ludzi lub zwierząt. Budynkiem jest obiekt, w którym przegrodami wydzielono przestrzeń o przeznaczeniu użytkowym. Najważniejszą w budynku jest funkcja użytkowa. Określa ona jednocześnie poziom wymagań stawianych budynkowi we wszystkich dziedzinach. Jeśli budynek ma spełniać funkcje mieszkalne, to na etapie projektowania należy zwrócić szczególną uwagę na dobre i wygodne mieszkania. Konieczne jest określenie wymagań konstrukcyjnych, klimatycznych, bezpieczeństwa – ochrony przeciwpożarowej, zabezpieczenia przed piorunami itp. Obiekty budowlane klasyfikujemy ze względu na przeznaczenie na budynki i budowle: miejskie, przemysłowe, rolnicze, komunikacyjne i wodne. Budynki miejskie to: budynki mieszkalne, biurowe, szkolne, handlowe, użytku kulturalnego, kultu religijnego itp. Natomiast budowle miejskie to: sieci wodociągowe, kanalizacyjne, elektryczne, gazowe oraz budowle małej architektury: śmietniki, ogrodzenia, trzepaki, pomniki, urządzenia placów zabaw itp. Budynki przemysłowe to przede wszystkim hale o dużych powierzchniach, ale także budynki biurowe wielokondygnacyjne, przeznaczone dla kierownictwa, administracji i urządzenia socjalne: szatnie, umywalnie, stołówki, sanitariaty itp. Budowle przemysłowe służą technologii produkcji i zaliczamy do nich: silosy, estakady, kominy, chodniki itp. Ponadto budynki i budowle przemysłowe można podzielić na podgrupy należące do przemysłu hutniczego, wydobywczego, energetycznego itd. Budynki rolnicze są mieszkaniami dla rolników, inwentarza żywego, ale także składy płodów rolnych oraz składowiska maszyn i urządzeń rolniczych. Budowle rolnicze służą produkcji i zaliczamy do nich: suszarnie pasz, gnojowniki, stawy rybne, zasobniki, pastwiska itp. Budynkami komunikacyjnymi są dworce autobusowe, kolejowe i lotnicze, a także budynki zaplecza technicznego utrzymania dróg i obsługi ruchu, jak wieże kontroli ruchu samochodów, nastawnie itp. Budowlami komunikacyjnymi są drogi kołowe i żelazne, mosty, wiadukty, tunele, przystanki itp. Budynki wodne występują w portach morskich i rzecznych, mogą to być również magazyny nadbrzeżne, elektrownie wodne itp. Natomiast budowle wodne można podzielić na morskie i śródlądowe. Do morskich zaliczamy: mola, latarnie morskie, falochrony, nabrzeża itd. Śródlądowe służą regulacji przepływu wód i zaliczamy do nich: zapory wodne, jazy (zapory, przez korony których przelewa się woda i które zapobiegają szybkiemu spływowi opadów, czyli powodziom), umocnienia brzegów rzek itd.
Budynki i budowlane można sklasyfikować ze względu na: − konstrukcję: prętowe (słupy), powierzchniowe (parkany i osłony akustyczne autostrad) i przestrzenne (zbiorniki, ustroje nośne budynków i konstrukcje mostów), − materiał konstrukcyjny: drewniane, żelbetowe, stalowe, − czas trwania: stałe (na czas nieokreślony) i tymczasowe (z góry założony czas użytkowania).
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Poza tym w stosunku do powierzchni terenu można wyróżnić budynki i budowle: naziemne (np. drogi, mosty, zapory) i podziemne (np. sieci kanalizacyjne, schrony, tunele).
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
Ćwiczenie 1 Po obejrzeniu rysunków przedstawiających funkcje użytkowe budynków, scharakteryzuj te funkcje i zapisz je w punktach w zeszycie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
Wyposażenie stanowiska pracy: − rysunki przedstawiające funkcje użytkowe budynków, − arkusz papieru, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6 dotycząca funkcji użytkowych budynków.
Ćwiczenie 2 Do przygotowanych na planszy rysunków przedstawiających budowle dopasuj odpowiednie napisy określające przeznaczenie każdej z nich. Opisz przeznaczenie rozpoznanych budowli.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4.3. Elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne obiektów
budowlanych
Obiekty budowlane składają się z elementów konstrukcyjnych i niekonstrukcyjnych. Do elementów konstrukcyjnych budynku zaliczamy: − fundament – przenosi wszystkie obciążenia, które działają na budynek na grunt, − ściany – przenoszą obciążenia na fundament. Zewnętrzne izolują budynek od wpływów atmosferycznych, hałasów, itp., natomiast ściany wewnętrzne dzielą budynek na pomieszczenia, − stropy – dzielą budynek na kondygnacje oraz przekazują obciążenia na ściany, − schody – zapewniają komunikację pomiędzy kondygnacjami budynku oraz przenoszą obciążenia na ściany, − dach – chroni budynek przed czynnikami atmosferycznymi oraz przenosi obciążenia na ściany.
Budynki, w których obciążenia na fundament są przenoszone przez ściany nośne o układach przedstawionych na rys. 1 nazywamy ścianowymi.
Rys. 1. Układy konstrukcyjne budynków: a) podłużny, b) poprzeczny, c) krzyżowy [1, s.17]
Jeżeli ściany konstrukcyjne są położone równolegle do podłużnej osi budynku, to wówczas występuje podłużny układ konstrukcyjny. Natomiast jeśli ściany konstrukcyjne są położone poprzecznie do dłuższej osi budynku, to wówczas występuje układ konstrukcyjny poprzeczny. Jeśli oba te układy występują równocześnie, to taki układ konstrukcyjny nazywamy krzyżowym lub mieszanym. W budynkach wysokich i przemysłowych (ze względu na znaczne siły w ścianach wywołane obciążeniami) najczęściej projektuje się konstrukcje szkieletowe. Takie konstrukcje składają się ze słupów oraz rygli szkieletu, wykonanych z materiału o dużej wytrzymałości (stali lub żelbetu), które przenoszą obciążenia na fundament. Dodatkowo w szkieletach stalowych występują tężniki, których zadaniem jest podział pola szkieletu na trójkąty, zapewniające odpowiednią sztywność konstrukcji. Natomiast w szkieletach żelbetowych połączenia słupów z ryglami są przeważnie sztywne, dzięki odpowiedniemu ułożeniu prętów stalowych w betonie. Elementami uzupełniającymi ustrój nośny budynku są: ścianki działowe, okna i drzwi, balustrady, meble wbudowane.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Ścianki działowe są przegrodami dzielącymi wewnętrzną przestrzeń obiektu na pomieszczenia w obrębie poszczególnych kondygnacji. Nie przejmują one obciążeń od innych elementów budynku. Mogą być zatem ustawione w dowolnym miejscu na stropie, zgodnie z życzeniem użytkownika. Ścianki działowe muszą spełniać wymagania dotyczące: zdolności przenoszenia ciężaru własnego, sztywności, izolacyjności akustycznej oraz czasami termicznej. Okna i drzwi zamykają otwory w ścianach budynków. Ich cechą charakterystyczną jest sztywność, stateczność i możliwość przenoszenia różnych sił. Balustrady, są to niskie ścianki ażurowe lub pełne, zabezpieczające osoby znajdujące się na schodach, balkonach lub tarasach przed upadkiem. Konstrukcja, wysokość i wypełnienie płaszczyzn balustrad powinny być zgodne z wymaganiami określonymi w Polskich Normach. Meblami wbudowanymi nazywamy te, które są trwale połączone z przegrodami budowlanymi, tj. ze ścianami lub stropami. Najczęściej są to szafy lub pawlacze.
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
Ćwiczenie 1 Rozpoznaj i podpisz elementy konstrukcyjne budynku na podstawie dokumentacji oraz określ ich funkcje.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
Wyposażenie stanowiska pracy: − dokumentacja techniczna budynku, − zeszyt, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6 dotycząca elementów konstrukcyjnych budynku.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4.4. Obciążenia działające na budynek
Na budynek działają siły zwane obciążeniami, które można podzielić na: stałe i zmienne. Do obciążeń stałych można zaliczyć te obciążenia o działaniu ciągłym i niezmiennej wartości jak: ciężar własny elementu budowlanego lub czynników działających na budynek od zewnątrz, np. parcie gruntu.
Obciążenia zmienne, które działają na budynek okresowo lub mają wartość zmienną w czasie dzieli się na: − długotrwałe – od ciężaru mebli, składowanych materiałów, sprzętów itp., − krótkotrwałe – od ciężaru ludzi, parcia wiatru, śniegu itp., − wyjątkowe – od trzęsienia ziemi, wybuchu gazu, uderzenia pojazdu itp.
Wszystkie wyżej wymienione siły nazywamy siłami zewnętrznymi, gdyż oddziałują na elementy budynku lub cały budynek od zewnątrz. Aby cały układ znajdował się w równowadze, wszystkie siły zewnętrzne muszą być zrównoważone przez siły wewnętrzne, występujące w obciążonych materiałach. Siły wewnętrzne powstające w materiale, które przeciwstawiają się jego zniszczeniu nazywamy naprężeniami. W praktyce nie można dopuścić do powstawania w materiale naprężeń krytycznych, ponieważ zniszczenie elementu może spowodować katastrofę budowlaną. Zatem w obliczeniach przyjmuje się naprężenia mniejsze od wytrzymałości danego materiału. Wartość oraz kierunek naprężeń zależą do wartości i kierunku sił działających na element. Element obciążony siłami zewnętrznymi może być ściskany, rozciągany lub ścinany (rys. 2).
Rys. 2. Działanie obciążeń [1, s.14]
Mówimy wówczas, że zostaną w elemencie wywołane naprężenia. Elementy konstrukcyjne pionowe, jakimi są ściany lub słupy przejmują obciążenia przekazywane przez elementy poziome, do których zaliczamy stropy. Natomiast stropy usztywniają budynek poziomo, a także przenoszą obciążenia pionowe. Usztywnienie pionowe budynku mogą zapewnić ściany nośne lub ściany usztywniające. Zarówno ściany usztywniające jak i trzony komunikacyjne zapewniają sztywność budynków o konstrukcji szkieletowej. Elementy usztywniające uczestniczą również w przenoszeniu obciążeń wiatrem. Zdolność do przenoszenia na grunt obciążeń oraz sztywność budynku zależą od wytrzymałości i sztywności poszczególnych elementów konstrukcyjnych budynku oraz ich połączeń.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
Ćwiczenie 1 Rozpoznaj i podpisz obciążenia działające na budynek przedstawione na rysunku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
Wyposażenie stanowiska pracy: − rysunek budynku, − zeszyt, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6 dotycząca obciążeń działających na budynek.
Ćwiczenie 2 Pogrupuj obciążenia działające na budynek według podziału na stałe i zmienne, a następnie wpisz je do zeszytu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
Wyposażenie stanowiska pracy: − kartki samoprzylepne z nazwami obciążeń, − zeszyt, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6 dotycząca obciążeń działających na budynek.
