Pobierz Rozrachunek ze światem w wierszu Testament mój Juliusza ... i więcej Notatki w PDF z Konstruktywizm tylko na Docsity!
Rozrachunek ze światem w wierszu Testament mój
Juliusza Słowackiego
Wprowadzenie Przeczytaj Mapa myśli Sprawdź się Dla nauczyciela
Bibliografia:
Źródło: Katarzyna Wyrwas, Testament poetycki jako wtórny gatunek mowy, [w:] Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 5: Gatunek a granice, red. D. Ostaszewska, J. Przyklenk, Kraków 2015, s. 224–228. Źródło: Zuzanna Ginczanka, Non omnis moriar, [w:] tegoż, Poezja Polski Ludowej. Antologia, red. R. Matuszewski, S. Pollak, Warszawa 1955, s. 397. Źródło: Juliusz Słowacki, Testament mój, [w:] tegoż, Wiersze i poematy, Warszawa 1974, s. 43–44.
Każdy z nas chciałby coś po sobie pozostawić i dobrze zapisać się w pamięci innych. Świadectwem naszego życia są różne dokonania, sukcesy, rodzina, wspomnienia bliskich, z którymi spędzaliśmy czas. Twórcy zapisują się w pamięci także poprzez swoje dzieła. To one stają się najważniejszą spuścizną i pomnikiem na cześć artysty. Poetyckie słowa wypowiedziane dziesiątki lat wcześniej trwają niezmienne, jak zapisany głos, którego nie zdoła zatrzeć czas.
Twoje cele
Wskażesz cechy testamentu poetyckiego w utworze Juliusza Słowackiego. Rozpoznasz w tekście literackim środki artystycznego wyrazu i określisz ich funkcję. Sformułujesz koncepcję romantycznej poezji w oparciu o utwór Testament mój.
Źródło: dostępny w internecie: Pixabay, domena publiczna.
Rozrachunek ze światem w wierszu Testament mój
Juliusza Słowackiego
które można uznać za „ostatnią wolę”. Mimo że tytuł wiersza budzi jednoznaczne skojarzenie, utwór wykracza poza ramy testamentu i ukazuje skomplikowany obraz poety, jego myślenia o sobie, świecie i poezji.
Juliusz Słowacki zmarł 3 kwietnia 1849 roku – dziesięć lat po napisaniu poetyckiego testamentu. Został pochowany na paryskim cmentarzu Montmartre. W XX wieku powstała idea sprowadzenia prochów poety do Polski. Pomysł ten zrealizowano w roku
- Trumna z prochami poety po przybyciu do kraju płynęła statkiem w górę Wisły, z Gdańska do Warszawy. Statek zatrzymywał się w portach na trasie do stolicy, gdzie ludność składała hołd prochom wieszcza. Uroczysty pogrzeb poety odbył się 28 czerwca 1927 roku. Prochy Juliusza Słowackiego zostały złożone obok Adama Mickiewicza w Krypcie Wieszczów Narodowych w katedrze na Wawelu.
Juliusz Słowacki
Testament mój Żyłem z wami, cierpiałem i płakałem z wami, Nigdy mi, kto szlachetny, nie był obojętny, Dziś was rzucam i dalej idę w cień – z duchami – A jak gdyby tu szczęście było – idę smętny.
Nie zostawiłem tutaj żadnego dziedzica Ani dla mojej lutni, ani dla imienia – Imię moje tak przeszło jako błyskawica I będzie jak dźwięk pusty trwać przez pokolenia.
Lecz wy, coście mnie znali, w podaniach przekażcie, Żem dla ojczyzny sterał moje lata młode; A póki okręt walczył – siedziałem na maszcie, A gdy tonął – z okrętem poszedłem pod wodę…
Grób Juliusza Słowackiego na paryskim cmentarzu Montmartre. Źródło: Albachiara, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 2.5.
Ale kiedyś – o smętnych losach zadumany
Mojej biednej ojczyzny – przyzna, kto szlachetny,
Że płaszcz na moim duchu był nie wyżebrany,
Lecz świetnościami dawnych moich przodków świetny.
Niech przyjaciele moi w nocy się zgromadzą
I biedne serce moje spalą w aloesie,
I tej, która mi dała to serce, oddadzą –
Tak się matkom wypłaca świat, gdy proch odniesie…
Niech przyjaciele moi siądą przy pucharze
I zapiją mój pogrzeb – oraz własną biedę:
Jeżeli będę duchem, to się im pokażę,
Jeżeli Bóg [mię] uwolni od męki – nie przyjdę…
Lecz zaklinam – niech żywi nie tracą nadziei
I przed narodem niosą oświaty kaganiec;
A kiedy trzeba, na śmierć idą po kolei,
Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec!…
Co do mnie – ja zostawiam maleńką tu drużbę
Tych, co mogli pokochać serce moje dumne;
Znać, że srogą spełniłem, twardą bożą służbę
I zgodziłem się tu mieć – niepłakaną trumnę.
Kto drugi tak bez świata oklasków się zgodzi
Iść… taką obojętność, jak ja, mieć dla świata?
Być sternikiem duchami napełnionej łodzi,
I tak cicho odlecieć, jak duch, gdy odlata?
Jednak zostanie po mnie ta siła fatalna,
Co mi żywemu na nic… tylko czoło zdobi;
Lecz po śmierci was będzie gniotła niewidzialna
Aż was, zjadacze chleba – w aniołów przerobi. Źródło: Juliusz Słowacki, Testament mój, [w:] tegoż, Wiersze i poematy, Warszawa 1974, s. 43–44.
Mapa myśli
Polecenie 1
Uzupełnij mapę myśli o cechy testamentu poetyckiego.
Polecenie 2
Wskaż podobieństwa i różnice pomiędzy testamentem urzędowym i poetyckim.
Testament (z łac. testamentum – sporządzone przy świadkach; od testis – świadek) Testament poetycki
Testament urzędowy ma formę dokumentu lub ustną sporządza go testator (spadkodawca), określając swoich spadkobierców zawiera tzw. ostatnią wolę, np. dyspozycje dotyczące pogrzebu Spadkodawca rozdysponowuje w nim swój majątek – zazwyczaj są to dobra materialne sposób sporządzania testamentu podlega normom i regulacjom prawnym
Podobieństwa: Różnice:
Sprawdź się
Pokaż ćwiczenia: (^) 輸 醙 難
- Podaj trzy różne znaczenia słowa „testament”.
- Wymień jedno podobieństwo i jedną różnicę zachodzące pomiędzy testamentem prawnym i literackim.
Ćwiczenie 2
Zaznacz określenia, którymi można opisać wiersz Testament mój.
wiersz wolny liryka pośrednia wiersz stroficzny wiersz regularny wiersz biały liryka bezpośrednia
Ćwiczenie 3
Zaznacz te cechy ukształtowania językowego utworu Testament mój, które podkreślają rozrachunkowy charakter wiersza:
zastosowanie pytania retorycznego
zastosowanie wykrzyknienia
przewaga czasu przeszłego
forma gramatyczna wypowiedzi: 1 os. l. pojedynczej
輸
輸
Ćwiczenie 4
Testament mój to przykład liryki zwrotu do adresata. Wskaż, do kogo zwraca się postać mówiąca w tekście:
do przyjaciół
do aniołów
do ojczyzny
do matki
do współczesnych mu ludzi i przyszłych pokoleń
Ćwiczenie 5
Nazwij i scharakteryzuj postać mówiącą w utworze. Posłuż się cytatami z tekstu.
Ćwiczenie 6
Wypisz z tekstu przykłady podanych środków stylistycznych i określ ich funkcje.
Nazwa środka stylistycznego Przykład z tekstu Funkcja wykrzyknienie
pytanie retoryczne
anafora
輸
醙
醙
Ćwiczenie 10
Dokonaj interpretacji porównawczej utworu Testament mój Juliusza Słowackiego i Non omnis moriar Zuzanny Ginczanki. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 słów.
Zuzanna Ginczanka
Non omnis moriar
Non omnis moriar – moje dumne włości, Łąki moich obrusów, twierdze szaf niezłomnych, Prześcieradła rozległe, drogocenna pościel I suknie, jasne suknie pozostaną po mnie. Nie zostawiłam tutaj żadnego dziedzica, Niech więc rzeczy żydowskie twoja dłoń wyszpera, Chominowo, lwowianko, dzielna żono szpicla, Donosicielko chyża, matko folksdojczera. Tobie, twoim niech służą, bo po cóż by obcym. Bliscy moi – nie lutnia to, nie puste imię. Pamiętam o was, wyście, kiedy szli szupowcy, Też pamiętali o mnie. Przypomnieli i mnie. Niech przyjaciele moi siądą przy pucharze I zapiją mój pogrzeb i własne bogactwo: Kilimy i makaty, półmiski, lichtarze – Niechaj piją noc całą, a o świcie brzasku Niech zaczną szukać cennych kamieni i złota W kanapach, materacach, kołdrach i dywanach. O, jak będzie się palić w ręku im robota, Kłęby włosia końskiego i morskiego siana, Chmury prutych poduszek i obłoki pierzyn Do rąk im przylgną, w skrzydła zmienią ręce obie; To krew moja pakuły z puchem zlepi świeżym I uskrzydlonych nagle w aniołów przerobi.
難
Źródło: Zuzanna Ginczanka, Non omnis moriar, [w:] tegoż, Poezja Polski Ludowej. Antologia, red. R. Matuszewski, S. Pollak, Warszawa 1955, s. 397.
- interpretuje i analizuje utwór Testament mój;
- rozpoznaje środki stylistyczne i określa ich funkcje w tekście;
- porównuje teksty literackie, które nawiązują do utworu Juliusza Słowackiego;
- wyjaśnia różnice między testamentem poetyckim a testamentem prawnym.
Strategie nauczania
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania
metoda oglądowa;
pogadanka;
metoda ćwiczeń przedmiotowych;
praca z tekstem;
rebus;
sketchnoting;
metoda aktywująca – koszyk i walizeczka.
Formy pracy
praca indywidualna;
praca całego zespołu klasowego;
praca w parach.
Środki dydaktyczne
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
rebus;
karty pracy;
- ilustracja kosza i walizki.
Przebieg zajęć
Przed zajęciami
Wybrany uczeń przygotowuje wystąpienie dotyczące życia Juliusza Słowackiego.
Faza wstępna
- Nauczyciel wyświetla na tablicy rebus do rozwiązania:
- Po odgadnięciu hasła prowadzący informuje, że tematem zajęć będzie poetycki testament Juliusza Słowackiego, przedstawia krótką historię gatunku. Pyta o różnice między testamentem poetyckim a urzędowym. Swoje przemyślenia uczniowie zapisują w formie mapy myśli (polecenie nr 1 w e‐materiale).
- Podanie celu i tematu zajęć.
Faza realizacyjna
- Młodzież słucha wystąpienia dotyczącego życia Juliusza Słowackiego. Tworzy notatkę wizualną (sketchnoting).
- Wskazana osoba odczytuje wiersz Juliusza Słowackiego Testament mój.
- Prowadzący pyta, które fragmenty tekstu można odnieść do biografii autora (np. relacja Słowackiego z matką, pobyt na emigracji).
O, jak będzie się palić w ręku im robota,
Kłęby włosia końskiego i morskiego siana,
Chmury prutych poduszek i obłoki pierzyn
Do rąk im przylgną, w skrzydła zmienią ręce obie;
To krew moja pakuły z puchem zlepi świeżym
I uskrzydlonych nagle w aniołów przerobi
Źródło: Z. Ginczanka, *** ( Non omnis moriar – moje dumne włości), [w:] tejże, Wiersze zebrane, oprac. I. Kiec, Sejny–Warszawa 2014, s. 392–393.
Tekst 2
Jan Izydor Sztaudynger
Testament mój
Żyłem z wami, kochałem i cierpiałem z wami,
Teraz żyjcie, kochajcie, cierpcie sobie sami.
Źródło: Jan Izydor Sztaudynger, Testament mój, [w:] tegoż, Piórka, Kraków 1985, s. 192.
Polecenie
Porównaj tekst 1 i 2 z utworem Juliusza Słowackiego Testament mój. Swoje spostrzeżenia zapisz w tabeli.
Zuzanna Ginczanka
***** ( Non omnis moriar – moje dumne włości)**
Jan Izydor Sztaudynger
Testament mój podobieństwa różnice
Faza podsumowująca
- Prowadzący wywiesza na tablicy ilustracje kosza i walizki. Prosi, aby uczniowie zastanowili się, co człowiek XXI wieku mógłby zostawić w testamencie potomnym, a przed czym mógłby ich ostrzec. Propozycje zapisywane są na samoprzylepnych karteczkach i przyklejane w odpowiednim miejscu na tablicy (walizka – to, co pozostawia; kosz – to, przed czym przestrzega).
- Wybrana osoba odczytuje informacje umieszczone na kartkach.
Praca domowa:
- Stanisław Zabierowski uważał, że twórcy wybierają formę fikcyjnego testamentu, ponieważ pozwala im ona „spojrzeć na swój dorobek poetycki i na swoje życie z pozycji… wieczności”. Czy zgadzasz się ze słowami badacza? W swoich przemyśleniach odwołaj się do wiersza Juliusza Słowackiego Testament mój.
Materiały pomocnicze:
