Rozwój czasów - Notatki - Gramatyka historyczna - Część 1, Notatki z Język angielski

Pobierz Rozwój czasów - Notatki - Gramatyka historyczna - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Język angielski tylko na Docsity! CZASY – EWOLUCJA W JĘZYKU POLSKIM CZAS TERAŹNIEJSZY Podstawa psł. Lp. Lmn. Lpdw. 1. nes-ǫ (<*nes-o-m) nes-e-mъ nes-e-vě 2. nes-e-šь nes-e-te nes-e-ta 3. nes-e-tь nes-ǫ-tь (<*nes-o-nti) nes-e-te Zmiany na gruncie polskim:  w 3 os. lp. i lmn. (zanik końc. -tь, jest końc. zerowa -ø);  końc. 1 os. lmn. –m, prawdopodobnie pod wpływem zaimka 1 osoby przybiera postać –my (końc. –m częsta jeszcze w dobie nwpol., w XIX w., por. przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę, będziem Polakami); do dziś końc. –m częsta w gwarach;  zanik form dualnych docsity.com  końcówki kontynuowane (1 os. lp.: krótka nosówka *-ǫ > pol. –ę (o tym, że pierwotnie musiała tu być sam. nosowa tylna, świadczy fakt, iż spółgłoska przed –ę jest twarda, por. nios-ę, piek-ę, spółgł. stwardniała, czyli historycznie miękka występuje natomiast na skutek jotacyzacji, por. płacz-ę < *plakjǫ) ; 2 os. lp.: *-šь > pol. -sz; 2 os. lmn. *–te > pol. –cie, tu spółgł. ć jako wynik palatalizacji polskich). Ukształtowanie się nowej odmiany czasownika być w czasie ter. Liczba pojedyncza Psł. > stp. > śrpol. i nwpol. 1. jesmь jeśm jest-em 2. jesi jeś jest-eś 3. jestь jest / jeść /je jest Liczba mnoga Psł. > stp. > śrpol. i nwpol. 1. jesmъ jesmy jest-eśmy 2. jeste jeście jest-eście docsity.com nes-ěax-ъ niesiech nes-ěax-omъ niesiechom nes-ěaš-e niesiesze nes-ěaš-e te *niesieszecie / niesieście nes-ěaš-e niesiesze nes-ěax-ǫ niesiechą Na gruncie polskim – kontrakcja (ściągnięcie) grup –aax-ъ > -ach, ěax-ъ > -ech. Przedstawione wyżej formy w części są hipotetyczne (oczekiwane), ponieważ w zabytkach stp. poświadczono bardzo mało tych form. Aoryst Oznaczał czynność jednokrotną, dokonaną w przeszłości. W języku psł. kilka rodzajów aorystu. W stp. zachował się tylko jeden typ i to reliktowo (tzw. sygmatyczny od tematów samogłoskowych). Tworzony od tematu II czasowników za pomocą zakończeń: -xъ, -ø , -ø, -xomъ, -ste, -šę, np. docsity.com Psł. > stp. Psł. > stp. Lp. Lmn. děla-xъ *działach děla-xomъ *działachom děla- *działa děla-ste * działaście děla- *działa děla-šę *działachą Na gruncie polskim: 1) zakończenie 3 os. lmn. –šę zostało zastąpione przez –chą, analogicznie do imperfectum, stąd tożsamość tych form (3 os. lp. aorystu i imperfectum); 2) czasowniki o temacie II zakończonym na spółgłoskę przybierały w stp. zakończenia: 1 os. lp. -ech (niesiech), 2. os. lp. -e (niesie), 3 os. lp. -e (niesie), 1 os. lmn. -echom (niesiechom), 2 os. lmn. -eście (*niesieście), 3 os. lmn. -echą (niesiechą), stąd zbieżność form 1 os. lp. aorystu i 1 os. lp. imperfectum oraz 3 os. lp. aorystu i 3 os. lp. czasu ter. docsity.com imperfectum 1 os.lp. děla-axъ děla-ti stp. działa-ch aoryst 1 os. lp. děla-xъ Tylko w czasownikach, których temat II kończył się na –i zachowała się różnica w 1 os. lp. między formą aorystu i imperfectum, por. imperfectum 1 os.lp. robi-ěaxъ robjaaxъ stp. robiach robi-ti aoryst 1 os. lp. robi-xъ stp. robich Utożsamiły się też ze sobą formy 3 os. lp. aorystu i czasu ter. (na skutek zaniku –tь w 3 os. lp. w okresie stp., psł. *nes-e-tь >stp. niesie): docsity.com