Pobierz RYNEK FINANSOWY wykłady i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity! RYNEK FINANSOWY wykład - prof. dr. hab Leszek Dziawgo RYNEK FINANSOWY wykład 30.03.2019 RYNEK FINANSOWY: KAPITAŁOWY I PIENIĘŻNY XXI WIEK NA RYNKU FINANSOWYM: - kapitalizm powszechny PROCESY: - UNIWERSALNE: dotyczą przede wszystkim gospodarki i społeczeństwa, a także rynku finansowego, np: ● utrwalanie własności prywatnej ● powszechna wolność gospodarczej (liberalizacja) ● globalizacja ● informatyzacja ● demografia ● “ekonomia polityczna” - SZCZEGÓLNE - dotyczą przede wszystkim rynku finansowego, np.: ● standaryzacja kapitału: akcja- obligacja- giełda ● standaryzacja ryzyka: credit-rating ● dezintermediacja: nie tylko kredyty, również emisja akcji gdy przedsiębiorca potrzebuje pieniędzy ● sekurytyzacja: co raz więcej transakcji finansowych jest realizowane poprzez papiery wartościowe ● komodyzacja: utowarowienie rynku RYZYKO: - świadomość ryzyka - wzrost ryzyka - transfer ryzyka - kierunek transferu ryzyka - ostateczny konsument ryzyka Co jest bardziej niebezpieczne: akcja czy obligacja? OBLIGACJA. Nie ma dwóch takich samych obligacji, tyloma rzeczami mogą się różnić. Wynika to z charakteru transakcji. INSTRUMENT FINANSOWY: umowa między dwoma stronami regulująca zależność finansowa, w której pozostają strony umowy strona 1 RYNEK FINANSOWY wykład - prof. dr. hab Leszek Dziawgo RYNEK FINANSOWY (kryterium terminu, kryterium celu) a) rynek kapitałowy ● transakcje długoterminowe ● transakcje inwestycyjne b) rynek pieniężny ● transakcje krótkoterminowe ● transakcje płynnościowe Rodzaje papierów wartościowych: - akcje - obligacje - papiery dłużne (wierzycielskie) - papieru udziałowe (np. akcje, weksle, czeki) - bony - opcje (instrumenty pochodne) - PP (powiązane z akcją - papiery wartościowe) - PDA(powiązane z akcją - papiery wartościowe) - warranty - ADR/ GDR (powiązane z akcją - papiery wartościowe) - listy zastawne - euroobligacje - certyfikaty - BPW - bankowe papiery wartościowe - KPD (papiery wartościowe dłużne, powiazana obligcja) Papiery wartościowe kasowe/terminowe: - bazowe - pochodne Rynki obrotu: - rynek publiczny/ niepubliczny - rynek pierwotny/ wtórny Instytucje i regulacje “Dualizm Regulacyjny”: - obszar regulacji precyzyjnych: bankowość, fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne, ubezpieczenia - obszar braku regulacji lub regulacji ograniczonych: fundusze kapitałowe (PE, VC, Hedge), strefy off shore Rynek kapitałowy a rynek bankowy - zachód: 30% - Polska: 60% - “ubankowienie oszczędności: - “mentalnie XIX wieku” (świadomość rynku finansowego) strona 2 RYNEK FINANSOWY wykład - prof. dr. hab Leszek Dziawgo Sądownictwo a dywidenda: - kwiecień 2013 - orzeczenie Sądu Najwyższego: spółka w dobrej kondycji finansowej powinna wypłacać dywidendy Prawo poboru: - nowe emisje - zachowanie dotychczasowych proporcji udziałów akcjonariuszy - prawo poboru można ograniczyć w całości lub w części wobec wszystkich akcjonariuszy - nie ma wyłączeń podmiotowych, czyli określonych grup akcjonariuszy - prawo poboru - jako przedmiot obrotu (objąć - sprzedać - wygasić) - popularna relacja: 1 stara akcja = 1 prawo poboru do 1 nowej akcji emisji - szczególne przypadki ● PKO BP (2009): 4 stare akcje = 4 prawa poboru do 1 akcji nowej emisji (7:3) ● 2009 Bank Millennium: 7 starych akcji = 7 praw poboru do 3 nowych akcji emisji (7:3) ● 2016 Alior Bank 1PP = 0,7778 nowej akcji Prawo Poboru w Internetowy Dom Maklerski (2012): - legalne nadużycie - nietrafione inwestycje w obligacje PBG, Dolnośląskie Surowce Skalne - nietrafione inwestycje w biuro podróży SkyClub - kurs spada do ok. 30 groszy - plan dokapitalizowania spółki poprzez emisję akcji - wyłączenie prawa poboru - skierowanie emisji do wybranych pracowników IDM w cenie 10 groszy za akcję - cel: rekompensata dla pracowników, którzy płacili za akcję motywacyjne 2010 roku po 2,10zł - przecież Ci pracownicy pracowali źle i nie za darmo (są akcjonariuszami spółki i zostali wyłączeni z prawa poboru) - interweniuje Stowarzyszenie Indywidualnych Inwestorów (SII) - Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy we wrześniu od 8.00 (żeby jak najmniej przyjechało) i jest przerwane - tzw. weekendowe Prawo Poboru (wyemitowane w długi weekend), w związku z tym zarząd decyduje komu przyzna akcję (wiadomo, że sobie, swoim znajomym itd) Prawo do majątku )masa upadłościowa) - kolejność zaspokajania wierzycieli (jako akcjonariusz jest się ostatnim) Korzyści dla akcjonariusza: - dywidendy - różnica kursowa - prawo poboru strona 5 RYNEK FINANSOWY wykład - prof. dr. hab Leszek Dziawgo - programy lojalnościowe (jeśli masz akcję , musimy zaproponować ci dodatkowe korzyści) - korzyści zintegrowane KORZYŚCI ZINTEGROWANE: - program lojalnościowy - oferta produktów finansowych (inwestor) - oferta produktów podstawowych (konsument) “ZŁOTA” AKCJA: - nadzwyczajne uprawnienie jednego z akcjonariuszy nie wynikające z zaangażowania kapitału - jakie konkretne uprawnienia: likwidacja spółki, przeniesienie poza granice, zmiana PKD działalności, rada nadzorcza - złota akcja = złote weto Spółki skarbu państwa: - WIG 20 - aż 9 spółek - GPW - PolimexMostostal - PHN - Enea - BOŚ - PKP Cargo - Grupa Azoty - Police - Energa - Ciech - pośrednio PKO BP, PZU, agencje rządowe Kapitalizacja krajowych spółek na GPW kontrolowanych przez państwo to ok 50%! INSTRUMENTY ZWIĄZANE Z AKCJĄ: - PP - prawo poboru - PDA - prawo do akcji - ADR/ GDR - Kwity Depozytowe (globalne, amerykańskie) Poza rynkiem macierzystym: - kwity depozytowe - dual listing - jedna spółka na kilku giełdach - zdalny członek giełdy - nie musisz mieć w Polsce firmy by kupować na polskiej giełdzie Na polskiej giełdzie jest ponad 50 spółek z całego świata strona 6 RYNEK FINANSOWY wykład - prof. dr. hab Leszek Dziawgo Ceny akcji: - nominalna - emisyjna (kupię za x sprzedam za y - zawsze więcej niż nominalna) - rynkowa (kurs) SPLIT AKCJI: podział wartości nominalnej akcji na równe częsci, drobni akcjonariusze SCALENIE AKCJI (reverse - split) - pozbycie się drobnych akcjonariuszy, BLUE CHIPS - akcje o najwyższej kapitalizacji, FREE FLOAT - ile akcji zostało w rzeczywistym obrocie, które są kupowane i sprzedawane IPO - pierwsza oferta publiczna, pierwsze notowanie akcji Pre- IPO - sprzedaż spółki przed IPO LOCK-UP - zobowiązania akcjonariuszy doniesprzedawania akcjonariuszy przez pewien czas - lock up czasowy - lock up cenowy - lock up mieszany Free Float InPost - 10.2015 - Debiut InPost na GPW - Free Float 33% Akcje groszowe: - split - spadek kursu - spadek kursu: bessa albo złe wyniki - wzrost kursu o 1 grosz powoduje wzrost o kilka- kilkadziesiąt lub 100% - błędny sygnał dla inwestorów - sankcja: Lista Alertów GPW - kurs jednolity Scalenie akcji: - FOM: maj - czerwiec 2009 - kurs akcji 1 grosz - relacja 50:1 - gdy ktoś mial pomiędzy 1 a 49 akcji, FON dobijał mu do 50 Indeksy giełdowe: cenowy dochdowy - liczy się kurs - np. WIG 30 - liczy się dodatkowo PP, dywidenda - wig 30tr - strona 7 RYNEK FINANSOWY wykład - prof. dr. hab Leszek Dziawgo wykład 06.04.2019 NEWCONNECT - polski sukces - dostęp do kapitału dla mniejszych i nowych spółek - debiut w 2007 r: 5 spółek - rok 2018: ponad 400 spółek - ryzyko płynności: zdarza się, że nie ma kursu dla jakiejś akcji - ryzyko wyceny: nie wiadomo czy jest popyt lub podaż - ryzyko statusu spółki: np tylko jedna akcja dziennie - VII 2013: 27 spółek zawieszonych na NC z powodu raporty za rok 2012 - bankructwa: np. Inwazja PC, Waspol, Direct eServices HFT (high- frequency trading) - milisekundy - USA 70% obrotu - UE 60% obrotu - handel wysokich częśtotliwości OBLIGACJE 1) skarbowe 2) komunalne 3) korporacyjne 4) bankowe OBLIGACJE SKARBU PAŃSTWA - OBLIGACJE SKARBOWE Zadłużenie Skarbu Państwa: - kryterium: miejsce sprzedaży - krajowe 72% - zagraniczne 28% - kryterium rezydenta : - zagraniczne: 45% - krajowe 55% - (krajowy sektor bankowy 31%) Zadłużenie publiczne: 1.100 mld PLN = 1 100 000 000 000 zł bez 152 mld OFE Zadłużenie na 1 sekundę? 1 300zł/ sek Ile na osobę? 28 000 zł/ osobę DŁUG PUBLICZNY I DEFICYT: pojęcie pozytywne czy negatywne? Zależy na co będzie przeznaczony deficyt! strona 10 RYNEK FINANSOWY wykład - prof. dr. hab Leszek Dziawgo OBLIGACJE TO TYLKO NARZĘDZIE Znaczenie SPW w zadłużeniu 2018: - skarbowe papiery wartościowe 97% - obligacje 6,7% - bony skarbowe 0,0% - obligacje oszczędnościowe 2,0% - euroobligacje 28 % (sprzedawane za granicą) - kredyty 3% Okresy emisji SPW: - rynek krajowy - 2 - 3 lata - 4-5 lat - 7-10 lat - 12 -15 lat - 20 at (4% zadłużenia!) - 30 letnie (wprowadzone w 2007 roku - 0,2% zadłużenia) Ryzyka makroekonomiczne a dług państwa: - efekt wspierania podmiotów prywatnych z rynku kapitałowego - bariera popytu na papiery wartościowe - wzrost stóp procentowych Przykład emisji: - marzec 2019 - 3 miesięczna - nominał 100PLN - oprocentowanie stałe - 1,5% - marzec 2019 - 2 - letnia oszczędnościowe (DOS) - nominał 100 PLN - oprocentowanie stałe - 2,10% - marzec 2019 - 4 letnia oszczędnościowa - oprocentowanie: I okres odsetkowy 2,40% - następne okresy: inflacja + 1,25% - marzec 2019: 10-letnia oszczędnościowa - oprocentowanie: inflacja + marża - oprocentowanie w I okresie odsetkowym: 2,70% - następne okresy: inflacja + 1,50% strona 11 RYNEK FINANSOWY wykład - prof. dr. hab Leszek Dziawgo Przykład emisji: obligacja “Grudniowa 14” (12 2014) - bo 14 miesięcy, 14% - nominał 100 PLN - pierwsze 3 m-ce: 0,4% - 4-13 m-cy: 1,4% - 14 miesiąc: 14,14% - łącznie 2,14% Rodzinne obligacje skarbowe: Premiowe Obligacje skarbowe: - tzw hazardowe - pierwsza emisja 06.2018 - 10- miesięczne - nominał 100 PLN - oprocentowanie 1,5% w skali roku - losowanie premii: 10zł, 100zł, 1000zł, 10000zł - komunikat MF: “obligacje wpisują się w Strategię na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju” Obligacje “Patriotyczne” - 2018 rok - “Patriotyczne” - bo na “Patrioty” (system rakietowy) - Specjalny Fundusz - Emitent - emisje nie wchodzą formalnie do zadłużenia Państwa - specjalny fundusz leasingowe w wojsku - a skąd na raty leasingowe? wojsko weźmie kasę z budżetu - prawdopodobnie nie kupili sprzętu na raty NIESKARBOWE PAPIERY DŁUŻNE - 2018 rok: - wartość 183 mld pln - krótkoterminowe: 16 mld pln - obligacje 167 mld - przedsiębiorstwa: 69 mld pln ( ok 370 emitentów) - banki ok 75 mld pln (ok 40 emitentów) - samorządy: 23 mld pln ( ok 630 emitentów) Asymetria krajowego rynku instrumentów dłużnych - SPW: 700 mld PLN - NPD: 183 mld PLN Dynamika rynku nieskarbowych instrumentów dłużnych: - 2006 rok: 32 mld PLN - 2018 rok: 183 mld PLN strona 12 RYNEK FINANSOWY wykład - prof. dr. hab Leszek Dziawgo Problemu na rynku obligacji samorządowych: - ryzyko inwestycyjne - brak wystarczająco płynnego rynku wtórnego - emisje niepubliczne i publiczne - konkurencja są obligacje skarbowe Rozwiązanie? - Credit Rating - Catalyst GPW - idea emisji skumulowanych (zbiorcza emisja obligacji dla kilku JST) - emisje Euroobligacji Komunalnych OBLIGACJE PRYWATNE Korporacje 2001-2018 - Tauron 7 mld PLN - Energa 4 mld PLN - PKN ORLEN 4 mld PLN - Autostrada Wielkopolska 3,3 mld PLN (emisja na 30 lat!) Przykąłdy znajomi 2001-2018 - AmRest (Pizza Hit, KFC, Burger King) 300 mln PLN - Amica 200 mln PLN - CCC 500 mln PLN - CKK Jordanki 150 mln PLN - Wrocławski Park Wodny 110 mln PLN - Stadion Miejski Białystok 145 mln PLN Rzykłady wykupione - Multikino 125 mln PLN - LPP (reserved, house, cropp) - Piotr i Paweł 100 mln PLN - Hochland Polska 10,2 mln EUR - IKEA 250 mln PLN - Impel 10 mln PLN (ochrona, sprzątanie) - HTL Strefa 120 mln (produkcja igieł medycznych) - Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki 13 mln Przykłady emisji w transporcie - PKP PLK 3E 5,4 mld PLN - Lotnisko Gdańsk 205 mln PLN strona 15 RYNEK FINANSOWY wykład - prof. dr. hab Leszek Dziawgo Kto kupuje korporacyjne? - banki 25% - przedsiębiorstwa 30% - fundusze inwestycyjne 25% - fundusze emerytalne 3% - zagranica 2% (spadek z 12) Obligacje korporacyjne: - atrakcyjna rentowność - duży ryzyko - BEST 13,12% - Navi Group 14,72% - Admiral Boats 11,67% - Problem zabezpieczenia na przykładzie Milmex Systemy Komputerowe: - operator radiowej sieci dostępu do internetu - emisja 2012: 20 mln PLN - cel: finansowanie inwestycji: budowa szerokopasmowej sieci NetMaks - zabezpieczenie: zastaw częstotliwości - problem: czy zabezpieczenie jest zbywalne? - decyzja Urzędu Komunikacji Elektronicznej Obligacje Bankowe - Kujawski Bank SPółdzielczy mln PLN - BS Brodnica mln PLN - Bank Pocztowy mln PLN Catalyst - 02.2011: 50 emitentów - ………………………….170 emitentów Wartoci CATALYST: - Polkomtel 1 mld PLN Rentwonosć Catalyst: - 2018 - Bank Millennium - 700 mln PLN - W6M + 2,3% (Wibor 6 meisięcy) ZPM Henryk Kania SA: - obligacje w 2018: - termin 2-letnie - wartość emisji 15,5 mln PLN - nominał 1 000 PLN - oprocentowanie: W3M + 5,25p% - odsetki kwartalne strona 16 RYNEK FINANSOWY wykład - prof. dr. hab Leszek Dziawgo - inne warunki: - emitent: premia dla Obligatariusza 1,5% - jeżeli wcześniejszy wykup 18 m-cy przed terminem - obligatariusze: prawo do wcześniejszego wykupu = jeżeli nastąpi wypłata dywidendy, jeżeli HK przestanie posiadać udziały 50%+1 akcja (pośrednio, bezpośrednio) Catalyst problemy: - płynność - wycena - bankructwa - przykłady bankructw: TimberOne, MEW, Green Development Wnioski z emisji obligacji - rynek w Polsce: - niezabezpieczone 70% - zabezpieczone 30% - wartość obligacji do PKB w %: - USA 150% - Niemcy 100% - Polska 6% Dramaty i tragedie: - obligacje niewykupione: - Apexim 3 lata 6% 5,5 mln PLN - Lehman Brothers wykład 13.04.2019 Spółki GPW - duze tragedie - niewykupione obligacje - DSS (Dolnośląskie Surowce Skalne) - 34 mln PLN - PBG - 450 mln - Alterco 10 mln PLN GET BACK - największy dramat ? - komunikat KNF: 04.2018 - obligacje GetBack - 24 serii obligacji - 2,6 mld PLN - ok 9 tysięcy osób fizycznych - ok 180 instytucji finansowych - S&P (credit rating) - B - Fitch (credit rating) - B strona 17 RYNEK FINANSOWY wykład - prof. dr. hab Leszek Dziawgo EUROOBLIGACJE Obligacje wyemitowane na rynek międzynarodowy EUROOBLIGACJA: swobodnie zbywalne instrumenty dłużne na okaziciela, których emisji i gwarancji dokonują międzynarodowe syndykaty banków uniwersalnych oraz banków inwestycyjnych, a nabywcami są inwestorzy mający siedzibę poza krajem, w którego walucie emisja jest wyrażana ZŁA DEFINICJA w KAŻDYM SŁOWIE!!!!!! EUROOBLIGACJA - typowe błędy: - euro bo waluta - euro bo emitent z europy (emisja w chinach dla japonii w USD to też euroobligacja) - euro - bo inwestor Rozwój rynku euroobligacji: 1963: 0,16 mld USD 2017: 38 bln USD Przykłady eurooboligacji skarbowych: około 91 emisji Euroobligacje skarbowe: - JPY 25000 mln 2003 7 lat 0,84% (jeny japońskie) - EUR 500 mln 2005 50 lat 4,25%(sukces, że udało im się to sprzedać; jeżeli ktoś kupi - na 50 lat to może inwestorzy odważą kupić się na krótszy okres) 2011: - 01.2011 - Chiny kupują polskie Eurobligacje EUR za 100 mln EUR - kupuje Bank of China - sukces - mamy nabywców w Chinach 2019: - emisja 1,5 mld EUR - 10 letnia - cena emisyjna 99,462% - oprocentowanie: 1% UWAGI nt euroemisji - sukces emisyjny - dywersyfikacja walutowa (także rynkowa) - transzowanie emisji - credt - rating - non-deal road - show - ceny emisyjne: 983,00 - 1060,00 (dyskonto, premia) - gdzie ta kasa? strona 20 RYNEK FINANSOWY wykład - prof. dr. hab Leszek Dziawgo EUROOBLIGACJE PRYWATNE Emitent: Bank Gospodarstwa Krajowego: CREDIT RATING CREDIT RATING: system oceny i klasyfikacji ryzyka inwestycyjnego A - ryzko minimalne B - ryzyko akceptowalne C - ryzyko szczegółne D - strata A, B - pozoiom inwestycyjne C,D poziom spekulacyjny Trzy najważniejsze agencje: - FitchRatings - Mood’y Investors Services - Standard & Poor’s Rating Krajow Aaa (AAA): - Australia - Niemcy - Norwegia - Singapur - Kanada Road-show Emitenta (PKN Orlen) - przedmiot działalności - model biznesowy - wyniki finansowe - struktura akcjonariuszy - ocena credit rating brak gwarancji, brak odpowiedzialności: - credit rating nie jest gwarancją że inwestor nie poniesie straty - agencja CR nie ponosi odpowiedzialności za adekwatność przyznawania oceny (wolność słowa) - dysonans pomiędzy ogromnym i rosnącym wpływem agenci CR na rynek finansowy, a znikomą skalą ich odpowiedzialności strona 21 RYNEK FINANSOWY wykład - prof. dr. hab Leszek Dziawgo Credit Rating Polski 2019: Moodys A2 S&P BBB+ Fitch A- Próba załóżenia polskiej agencji CRL - własna agencja - czerwiec 2014 - IAiR - Istytucja Analiz i Ratingu - zakładana na GPW strona 22