Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Sprawdź, czy biegną terminy, które obowiązują Ciebie? ... kowa, a przepisy Kpa stosuje się do nich tylko częściowo. Przepisów ... Patrz tabela → 4a.
Typologia: Prezentacje
1 / 37
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
ZZe es sz zy yt t w
wy
yd da an ny y w
we
e w
ws
sp pó ół łp pr ra ac cy y z
z P
Pr ro og gr ra am me
em m P
Pr ra aw wn
ny ym m
Wszystkie zeszyty dostępne w internecie
www.przeciw-korupcji.org.pl
ChrzanowskiejTygodnik Ziemi„Przełom”.® Jarosław Olejarz, Ilustracje:
Żegnaj styropianie!
Konflikt
na
osiedlu
mieszkaniowym.
Władze
gminy
postanawiają
zabudować
rajązielony skwer. Mieszkańcy protestują, zbie-
podpisy
pod
petycją,
piszą
listy
do
szukająprokuratury, NIK-u i kancelarii Prezydenta,z burmistrzem, ślą petycje do wojewody,ny, proszą o interwencję radnych, konferująprasy, przybywają na posiedzenie rady gmi-
znajomych
w
Wysokich
Instytu-
cjach,
aby
przedłożyły
ich
sprawę
bez-
pośrednio
Bardzo
Ważnym
Osobom.
Co
marsz na urząd gminy albo blokadę osiedla.się do drzew, które mają zostać wycięte,bardziej krewcy zapowiadają przywiązanie
Mimo
tego
po
pewnym
czasie
na
nie mogliśmy zrobić”.ją ręce: „inwestor dysponował prawomocnym pozwoleniem na budowę i niccy różnych szczebli kiwają ze współczuciem głowami, ale bezradnie rozkłada-skwerze powstaje blok mieszkalny. Urzędni-
Znacie takie historie? Jest ich w Polsce wiele. Mimo ogromnego zaanga-
żowania i poświęcenia, mimo ewidentnych racji, mieszkańcy przegrywają.
Dlaczego? Dlaczego demokratyczna władza nie ustępuje przed działania-
mi, które obaliły władzę totalitarną?
Bo nowe czasy wymagają nowych rozwiązań. Gdy wszystko zależało od
dy. Teraz to za mało!widzimisię sekretarza partii można było ograniczać się do polityki i propagan-
Gdyby
mieszkańcy
odwołali
się
od
decyzji
o
zabudowie
skweru
na
Ten
zeszyt
zapozna
Cię
z
zasadami
postępowania
administracyjnego
i metodami skutecznego działania na tym polu.
Zakładam, że masz mało czasu na studiowanie prawa administracyjnego
i
oczekujesz
szybkiej
i
praktycznej
pomocy.
W
tym
celu
przygotowałem
sprawa i jakie masz możliwości działania.zorientować się w którym punkcie drogi administracyjnej znajduje się Twojaściągawkę i schemat postępowania administracyjnego. Pozwolą ci one łatwo
Tytuły zeszytów w serii:
Seria
Ściągawka z demokracji
Obywatelski Poradnik Antykorupcyjny
Zeszyt
Zanim zaczniesz działać
Zeszyt
Skargi i wnioski
Zeszyt
Ściągawka z Konstytucji
ISBN 83-915640-6-
administracyjne należy zwalczać na polu administracyjnym. W państwie prawa należy działać na polu prawa. Nadużycia
Kpa?Różne tryby władzy, czyli kiedy stosujemy
Każdy organ władzy wykonawczej – od wójta do ministra – pełni
deksami:jednocześnie przynajmniej trzy różne funkcje, rządzące się różnymi ko-
organem
władzy
wydającym
decyzje
administracyjne
administracyjnego,w stosunku do obywateli i instytucji – w trybie postępowania
To, w jakim trybie organ działa zależy od ustawy, która dała mu3. jest pracodawcą dla swoich urzędników – w trybie prawa pracy.
działa jako organ władzy, a kiedy jako uczestnik rynku:uprawnienia. Dla nas najistotniejsze będzie rozróżnienie, kiedy urząd
trybie
postępowania
administracyjnego
urząd
działa
m.
in.
w następujących sferach:
dowy i zagospodarowania terenu,
Do tych wszystkich spraw odnoszą się przepisy o postępowaniu• pomoc społeczna – przyznawanie zasiłków.• geodezja – rozgraniczenia nieruchomości,• ochrona przyrody – pozwolenie na usunięcie drzew i krzewów,• prawo budowlane – pozwolenia na budowę,
go (w skrócie Kpa).administracyjnym zawarte w Kodeksie postępowania administracyjne-
Wyjątkiem są
sprawy podatkowe
. Reguluje je ordynacja podat-
Kpa nie stosuje się także do spraw karno-skarbowych.kowa, a przepisy Kpa stosuje się do nich tylko częściowo. Przepisów
(Art. 3 § 1 pkt 1
i 2 Kpa)
- co to znaczy? „Administracyjny”, „cywilnoprawny”
Każda grupa zawodowa wytwarza swój żargon. Także prawnicy
bowy” – na dźwięk takich słów można dostać gęsiej skórki.„Tryb cywilno-prawny”, „tryb administracyjny”, „karny”, „karno-skar-używają sformułowań brzmiących obco dla przeciętnego człowieka.
Wyjaśnienie tych sformułowań nie jest trudne, a za to bardzo
6 W ramach każdego segmentu sprawy załatwia się innym trybem.segmentów, z których każdy jest regulowany osobnym kodeksem.istotne dla naszych dalszych rozważań. Otóż prawo dzieli się na kilka
Segment prawo
cywilne prawo
administra-
karneprawopracyprawo karneprawocyjne
skarbowe
nazwa trybu
-prawnycywilno-
administra-
karno- karny cyjny
-skarbowy
Kodeksy
ny, kodeks po-Kodeks cywil- stępowania cywilnego
nego, kodekspowania kar-kodeks postę-Kodeks karny,nistracyjnegopowania admi-Kodeks postę- karny wyko-
nawczy
Kodeks karnyKodeks pracy skarbowy
dotyczy m. in.
Własność, współwłasność, użyt-
kowanie wieczyste, najem,
dzierżawa, zobowiązania, długi, sprzedaż, zamiana, umowy,
ubezpieczenia, spadki,
darowizny.
indywidualnych przez organy ad-Wydawanie decyzji w sprawach
ministracji publicznej
rania i ścigania oraz odbywaniaPrzestępstwa, kary, sposoby ka-
kary.
Sprawy zatrudnienia
Przestępstwa i wykroczenia
skarbowe
Relacja urząd-obywatel urząd zawiera umowęurząd wydaje decyzję
tryb
cywilnoprawnyadministracyjny
obowiązują przepisy
Kodeksu postępowania
administracyjnego
Kodeksu postępowania
cywilnego
1
Bardziej szczegółowy schemat drogi administracyjnej znajdziesz:
Aby określić na jakim etapie jest sprawa musimy zebrać wszelkie
dostępne dokumenty oraz informacje i ustalić:
jakie postępowania administracyjne zostały rozpoczęte?
czym się zakończyły – jakie decyzje zostały wydane?
wydano, czy urząd dotrzymuje terminów rozpatrzenia sprawy?jeżeli jeszcze trwają, to na jakim są etapie, jakie postanowienia
czy jakieś skargi zostały złożone do NSA, czym się zakończyły?
Jeżeli pewnych dokumentów lub informacji nam brakuje to mo-
pie do informacji publicznej.żemy je uzyskać w urzędach na podstawie przepisów ustawy o dostę-
Mając te dane umiejscawiamy stan sprawy na schemacie i spraw-
dzamy,
jakie
kolejne
kroki
nam
przysługują.
Zwracamy
szczególną
gapić – zwłaszcza dla odwołań, zażaleń i skarg do NSA!uwagę, czy biegną jakieś terminy, których upływu nie możemy prze-
Uwaga! Zdarza się, że w zadawnionych i wielowątkowych spra-
decyzji.prowadził jednocześnie postępowanie o stwierdzenie nieważności tejnie w sprawie pozwolenia na budowę które wydał, a na inny wniosekNp. pewien urząd wojewódzki na jeden wniosek wznowił postępowa-nych różnego szczebla! Czasami może je prowadzić ten sam urząd.wach może się toczyć jednocześnie kilka postępowań administracyj-
W takich sytuacjach należy sprawdzić na jakim etapie jest każdy
skończyły, a które jeszcze trwają?wątek (np. rysując własny schemat), które postępowania czymś się
Otrzymując pismo z urzędu trzeba wtedy przyporządkować je do
konkretnego
wątku
i
konkretnego
postępowania.
Podobnie
jeżeli
szać!powania będziemy zabierać głos. Urzędnikom zdarza się tu namie-„w sprawie” to trzeba zażądać wyjaśnienia, w ramach którego postę-urząd wzywa nas na świadków albo robi rozprawę administracyjną
2a
W trybie umowy z osobą lub instytucją urząd działa m. in. w na-
stępujących sferach:
gruntów, sprzedaż mieszkań,gospodarka nieruchomościami – sprzedaż, najem i dzierżawa
Interesująco miała się sprawa z najmem mieszkań komunalnych.Do tych spraw przepisy Kpa się nie stosują.• zamówienia publiczne – zakup towarów i usług,
umowy są – przynajmniej teoretycznie – równoprawne.bie przepisy o terminach i odwołaniach nie obowiązują. Za to strony1994 roku urzędy zawierają umowy najmu z mieszkańcami. W tym try-stracyjnych. Można się więc było od takich decyzji np. odwoływać. OdDo 1994 roku urzędy przydzielały mieszkania w trybie decyzji admini-
Gdy upewnimy się, że nasza sprawa ma charakter administracyj-
ny, to musimy się zorientować na jakim jest etapie.
Postępowanie administracyjne rozpoczyna się w pierwszej instancji.
odwoławcze i wydaje decyzję w II instancji. Ta decyzja też jest ostateczna.ostateczna. Gdy się odwołamy, to inny urząd prowadzi postępowanieUrząd wydaje decyzję. Jeżeli się od niej nie odwołamy to staje się ona
Decyzja ostateczna „działa” (wywołuje skutki). Ale można ją badać
tecznej (czy to I czy II instancji).na się zwrócić o zbadanie prawidłowości wydania każdej decyzji osta-czej – czyli decyzję II instancji. Natomiast do właściwego urzędu moż-stracyjnego można zaskarżyć decyzję po wyczerpaniu drogi odwoław-drodze sądowej lub administracyjnej. Do Naczelnego Sądu Admini-pod kątem, czy została wydana zgodnie z prawem. Można to czynić na
W uproszczeniu wygląda to tak:
decyzja I instancji
odwołanie
brak
odwołania
decyzja II instancji
decyzja jest ostateczna
skarga do
wniosek do
odp. urzędu
orzeczenie NSA
decyzja w sprawie decyzji
2
Droga sądowa
Wszczęcie postępowania odwoławczego
(lub ponownego rozpatrzenia sprawy)
Urząd bada, czy decyzja w pierwszej instancji została wydana
strzegano ogólnych zasad postępowania.strzegano przepisów Kpa dotyczących procedury, np. czy prze-zasadne i zgodne z prawem, ale także czy przy jej wydawaniu prze-prawidłowo. Powinien ocenić nie tylko czy wydanie decyzji było
Postępowania odwoławcze rządzi się podobnymi prawami,
jak postępowanie w pierwszej instancji.
Termin załatwienia
zaskarżonej
de-
cyzji w mocy lub
danie nowej decyzji lubzji w całości lub części i wy-
postępowania
odwoławczego.
Uchylenie zaskarżonej decyzji
w całości i
przekazanie
sprawy do ponownego
rozpatrzenia
przez organ
pierwszej instancji
Postanowienie,
na które przysługuje zażalenie
dni
Zażalenie do organu wyższej
instancji
Postanowienie ostateczne
dni
Skarga do NSA
bezczynność urzędu
skarga na bezczynność do
lub
zażalenie na niezałatwienie
sprawy w terminie
do organu wyższego stopnia
Decyzja organu odwoławczego:
Bezczynność
w trakcie
postępowania
Skarga
na bezczynność
do NSA
Orzeczenie NSA
do
wydania
decyzji
miniew określonym ter-
orzeczeniawykonujeUrząd nie
(czy to
dotyczącego
czy to decyzji).bezczynności,
Skarga do NSA
na
bezczynność w wykonaniu
orzeczenia sądu.
Orzeczenie NSA
urzędu^ Wezwanie
do
orzeczeniawykonania Skarga na decyzję lub postanowienie do
Naczelnego Sądu Administracyjnego
(nie można składać jeżeli toczy się badanie
decyzji na drodze administracyjnej)
Orzeczenie NSA
lub części
niezgodności z prawem
strona
prokurator, RPO
Decyzja lub
postanowienie
organu II instancji
Decyzja lub
postanowienie
organu I lub II instancji
dni 30
sięcymie-
Jak rozpocząć postępowanie?
Postępowanie
administracyjne
może
się
rozpocząć
(fachowo:
może zostać wszczęte) na kilka sposobów.
Na
żądanie
strony
czyli
przez
osobę,
która
ma
coś
do
administracyjnej automatycznie rozpoczyna postępowaniezałatwienia. Każdy wniosek czy podanie złożone do urzędu w sprawie
(art. 61),
które powinno zakończyć się wydaniem jakiejś decyzji.
2. Z urzędu
skutkiem skargine informacje. Rozpoczęcie postępowania z urzędu może być takżeprzepisy prawa, mogą go do tego skłonić wyniki kontroli albo uzyska-jąć się daną sprawą. Urząd może być zobowiązany do działania przez
(art. 235)
. Skargę może złożyć każdy, więc warto z te-
go
korzystać,
jeżeli
nie
jesteśmy
stroną.
(Uwaga:
urząd
nie
może
wnieść odwołania od swojej decyzji.)
3. Na żądanie organizacji społecznej
4. Na wniosek prokuratora
go z prawem
5. Na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich
podejrzenie łamania praw człowieka i obywatela.
Powyższe zasady dotyczą wszelkich postępowań, zarówno I jak i II
instancji oraz w ramach administracyjnego badania decyzji.
15
14
5
Badanie decyzji ostatecznej na drodze administracyjnej
Decyzja ostateczna
(I lub II instancji)
strona, prokurator, RPO, z urzędu
Zmiana, uchylenie lub wygaśnięcie
decyzji przez organ, który ją wydał lub organ wyższego
stopnia.
Wznowienie
postępowania przez organ, który wydał
decyzję.
(Zmiana decyzji
możliwa w ciągu
5 lub 10 lat.)
Stwierdzenie
nieważności decyzji
przez organ
wyższego stopnia.
(W niektórych ograniczoneprzypadkach
okresem 10 lat.)
UUw
wa
ag ga a n
na a u
un ni ikki
i!!
stracyjną.zbywa petenta jakąś odpowiedzią, która nie jest decyzją admini-prowadzić sprawę zgodnie z procedurami Kpa, instytucja takamatycznie rozpoczyna postępowanie administracyjne. Zamiastktórych wypadkach także skarga lub wniosek) obywatela auto-Zdarza się, że instytucja „nie dostrzega”, że podanie (a w nie-
Pozbawia
go
w
ten
sposób
zarówno
praw
strony
stępowanie dotyczące unieważnienia decyzji nacjonalizacyjnej,ba czekać na ustawę reprywatyzacyjną, zamiast wszczynać po-
w formie decyzji, ale zwykłej odpowiedzi.
3a
3
poznanie
przez stronęokoliczności
SSt tr ro on na a m ma
a p pr ra aw wo o: :
Zgłaszać dowody w sprawie
(art. 75)
nowi z urzęduZostać poinformowana o faktach znanych orga-
(art. 77)
Żądać przeprowadzenia dowodu
(art. 78)
, być
dawać pytania, składać wyjaśnieniana 7 dni przed terminem, brać w nim udział, za-dzenia dowodu ze świadków, biegłych i oględzinpoinformowana o miejscu i terminie przeprowa-
(art. 79)
z wyprzedzeniem 7 dniZostać wezwana na rozprawę administracyjną
(art. 90)
. Jeżeli wezwa-
przybyć to rozprawę należy odroczyćnie nie było prawidłowe albo strona nie mogła
(art. 94
dowody na ich poparcie, adania, propozycje i zarzuty oraz przedstawiać Na rozprawie składać wyjaśnienia, zgłaszać żą- § 2).
ponadto wypowia-
wegodać się co do wyników postępowania dowodo-
(art. 95).
stępowanie) o jego zawieszenie Wnosić (jeżeli to na jej wniosek wszczęto po-
(art. 98 § 1)
wania oraz składać zażalenie na zawieszenie postępo-
(^) (art. 101 § 3).
stępowanie) o jego umorzenie Wnosić (jeżeli to na jej wniosek wszczęto po-
(art. 105 § 2)
urzędów w celu zajęcia stanowiskanych przez urząd prowadzący sprawę do innych Być zawiadamiana o wystąpieniach kierowa-
(art. 106
, zazwyczaj przez przesłanie kopii pisma.
szczadni od ich otrzymania, jeżeli kodeks to dopu-Składać zażalenia na postanowienia w ciągu 7
(art. 141)
IInnn ne e o
os so ob by y m mo
og gą ą: :
Zgłaszać
dowody
w
sprawie
uznawie administracyjnej, jeżeli organ Zostać zawiadomiona o rozpra- (art. 75).
to
za
celowe
(art.
wić swoje stanowisko. W tym wypadku może przedsta-
stanowisko w sprawie– podjęte przez inny organ wyrażający swojelenie na postanowienia:W szczególności strona ma prawo złożyć zaża-
(art. 106 § 5)
nowieniem po jej wydaniuwykonalności, które nastąpiło osobnym posta-– o nadaniu decyzji rygoru natychmiastowej
(^) (art. 108 § 2)
w
sprawie
sprostowania
lub
wyjaśnienia
(art. 113 § 3)
zatwierdzającego
ugodę
między
stronami
że zaskarżyć w odwołaniu od decyzji Postanowienia na które nie służy zażalenie mo- (art. 152 § 2). – w sprawie wstrzymania wykonania decyzji (art. 119 § 1),
(art.142)
(art. 109 § 1) Otrzymać decyzję lub postanowienie na piśmie
nia(postanowienia) w ciągu 14 dni od jej otrzyma-Żądać uzupełnienia lub sprostowania decyzji
(art. 111 § 1)
, a ponadto żądać poprawienia
oczywistych omyłek
(^) (art. 113 § 1)
(^) lub wyjaśnie-
nia decyzji (postanowienia)
(art. 113 § 2)
Składać odwołania od decyzji
(art. 127 § 1)
stronęinformowana o odwołaniu złożonym przez inną w ciągu 14 dni od jej otrzymania oraz zostać po-
(art. 131)
, a także cofnąć odwołanie zło-
organ wyższej instancjiżone przez siebie przed wydaniem decyzji przez
(art. 137)
nistracyjnegowznowienia zakończonego postępowania admi-Żądać – w wypadach określonych w art. 145 –
(^) (art. 147)
stwierdzenia nieważności decyzjiŻądać – w wypadach określonych w art. 156 –
(^) (art. 157 § 2)
stowanie decyzji z urzęduProsić organ administracji o spro-stępie do informacji publicznej.stawie przepisów ustawy o do-Wystąpić o kopię decyzji na pod-
(art.
Złożyć skargę i prosić o 113 § 1).
wzno-
wienie
postępowania
z
urzędu
(art. 147, art. 235)
dzenieZłożyć skargę i prosić o stwier-
nieważności
decyzji
z urzędu
(art. 157 § 2 i art. 235)
å
å
æ
æ
W sprawach ocierających się o korupcję urzędom zdarza się „za-
waniu decyzji. Zwłaszcza, gdy decyzja godzi w ich prawa lub interesy.pomnieć” o niektórych stronach postępowania i pomijać je przy wyda-
Jeżeli mamy prawo być stroną postępowania, a urząd nas pomi-
Pismo wystarczy sformułować następująco:cego postępowanie składamy żądanie uznania nas za jego stronę.nął, trzeba złożyć w tej sprawie żądanie i skargę. Do urzędu prowadzą-
Nic nie zaszkodzi, jeżeli jednocześnie skierujemy do właściwego
organu skargę (patrz Zeszyt nr.2 – „Skargi i wnioski”)
Kodeks Jak widać stanowczo lepiej być stroną, niż nią nie być.
postępowania
administracyjnego
uczenie
mówi,
że
interes prawny lub obowiązek”postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój„stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy
(art. 28)
. Tłumacząc to na język potoczny
rozebrać), komu coś rejestruje (np. samochód) itp.urząd na coś pozwala (np. wybudować), albo mu coś nakazuje (np.stroną jest ten, kogo decyzja bezpośrednio dotyczy, a więc komu
Ponadto stronami są ci, którzy z mocy jakiegoś przepisu prawne-
stałe osoby zainteresowane rozstrzygnięciem sprawy nie są stronami!go muszą być brani pod uwagę przy wydawaniu takiej decyzji. Pozo-
le i wieczyści użytkownicy sąsiednich działek,
podobnie,
siedztwie uciążliwego obiektu.osoby, będące właścicielami nieruchomości położonej w są-
Tu warto dodać, że właścicielem gruntu spółdzielczego jest spółdziel-
mieszkania), jak i zarząd wspólnoty, jeżeli został do tego upoważniony.każdy współwłaściciel nieruchomości (czyli każdy hipoteczny właścicielku wspólnot mieszkaniowych jako strona może występować zarównozarząd spółdzielni, a nie poszczególni mieszkańcy. Natomiast w przypad-nia, a nie poszczególni spółdzielcy, a więc w postępowaniu stroną będzie
nia o rozbiórkę albo o zwrot prawowitemu właścicielowi,
20 domu maklerskiego.
SSt tr ro on na a m ma
a p pr ra aw wo o: :
której wznowiono postępowanieŻądać wstrzymania wykonania decyzji, co do
(art. 153 § 1)
dzenia jej nieważności lub wszczęto postępowanie w sprawie stwier-
jej uchylenianiesioną na skutek wydania wadliwej decyzji lubWystępować o odszkodowanie za szkodę po-
(art. 153 i art. 160)
IInnn ne e o
os so ob by y m mo
og gą ą: :
decyzji z urzęduProsić o wstrzymanie wykonania
(art. 153 § 1 i art.
Do: O
Or rg ga an n a ad dm miin
niis st tr ra ac cj jii
ppr ro ow wa ad dz zą ąc cy y p po os st tę ęp po ow wa
an niie e
ŻŻą ąd da an niie e u uz zn na an niia a z za a s
st tr ro on nę ę
W związku z prowadzonym postępowaniem administracyjnym w sprawie ...
żądam uznania mnie za stronę tego postępowania.
UUz za as sa ad dn niie en niie e
(Uzasadniamy, dlaczego jesteśmy stroną postępowania)
(podpis)
Do: O
Or rg ga an n w
wł łaaś śc ciiw wy y d do o
rro oz zp pa at tr ry yw wa an niia a s
sk ka ar rg g
SSk ka ar rgga a
Na podstawie art. 227 Kpa składam skargę na ...
(tu wymieniamy organ
prowadzący sprawę)
, który nie uznał mnie za stronę postępowania w sprawie ....
UUz za as sa ad dn niie en niie e
W związku z tym żądam uznania mnie za stronę tego postępowania adminis- (Podajemy o jakie postępowanie chodzi i dlaczego jesteśmy jego stroną)
tracyjnego.
(podpis)
4b
æ
Jeżeli
składamy
wniosek
o
wszczęcie
postępowania
w
jakiejś
gim dopuszczenia.cie pierwszym będzie żądał wszczęcia postępowania, a w punkcie dru-nas do niego. Możemy zresztą napisać jeden wniosek, który w punk-sprawie, to jednocześnie możemy złożyć i wniosek o dopuszczenie
Po otrzymaniu naszego żądania (czy to w sprawie wszczęcia postę-
wości, bonie: pozytywne albo odmowne. Zgoda otwiera przed nami duże możli-urząd musi się do niego ustosunkować. Powinien wydać postanowie-powania, czy to w sprawie dopuszczenia do niego naszej organizacji)
(^) organizacja społeczna dopuszczona do postępowania admi-
nistracyjnego uczestniczy w nim na prawach strony!
(Art. 31 § 3 Kpa)
Jeżeli dostaniemy postanowienie odmowne, to mamy prawo zło-
żyć na nie zażalenie.
(Art. 31 § 2)
Zażalenie składamy do organu wy-
prawa należy korzystać.ższego stopnia w terminie 7 dni od otrzymania postanowienia. Z tego
Co ciekawe Kpa dopuszcza sytuację, że organ władzy sam z sie-
udziałem w nim.niu administracyjnym, jeżeli uzna, że może ona być zainteresowanabie poinformuje organizację społeczną o rozpoczynanym postępowa-
(Art. 31 § 4 Kpa)
Niestety dzieje się to niezmiernie
i komplikuje cały proces wydawania decyzji.ne do postępowania. W ich mniemaniu niepotrzebnie przedłuża torzadko. Urzędy zazwyczaj niechętnie dopuszczają organizacje społecz-
„Nie-strona” też wiele może
Często możesz mieć do czynienia z przypadkami, gdy ani Ty, ani
musisz się dopytywać.go, że strona jest o wielu rzeczach informowana automatycznie, a Tynie na nie wpływać. Wymaga to tylko więcej zachodu, choćby dlate-jest stroną postępowania. Nie oznacza to jednak, że nie jesteś w sta-osoba prosząca o interwencję, ani Twoja organizacja społeczna nie
Szczegóły znajdziesz w tabeli „Strona i inne osoby”:• otrzymywać informacje o postępowaniach i decyzjach.• wnosić o wszczęcie postępowania z urzędu,• składać skargi,• informować urząd o różnych faktach,Osoba, która nie jest stroną może:
Przypatrzmy
się
jeszcze,
jak
urzędy
powinny
traktować
skargi
nami:składane w sprawach administracyjnych przez osoby, nie będące stro-
4a
11
Wniosek o dopuszczenie organizacji do udziału w nim możemy
sformułować następująco:
(Wniosek był skuteczny, wojewoda uznał stowarzyszenie za stronę) Przykład:
Warszawa, 17 grudnia 2001
TTo ow wa ar rz zy ys st tw wo
o P Pr rz zy yj jaac ciió ół ł B Biie ella an n
01-821 Warszawaul. Swarzewska 59
WarszawaPlac Bankowy 3/5Wojewoda Mazowiecki
ŻŻą ąd da an niie e d do op pu us sz zc cz ze en niia a d do o u
ud dz ziia ał łuu w
w p
po os st tę ęp po ow wa an niiu u a
ad dm miin
niis st tr ra ac cy yj jnny ym m
Na podstawie art. 31 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego wnosi-
wiemy o dopuszczenie Towarzystwa Przyjaciół Bielan do udziału w postępowaniu w spra-
stwierdzenia
nieważności
decyzji
Burmistrza
Gminy
Warszawa-Bielany
nr 19/2001 z dn. 18 marca 2001 o pozwoleniu na budowę.
UUz za as sa ad dn niie en niie e
Art. 31 Kpa umożliwia organizacjom społecznym udział w postępowaniu ad-
przemawia za tym interes społeczny.ministracyjnym, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy
Statut TPB przewiduje działanie Towarzystwa na rzecz gminy i jej mieszkań-W przypadku naszego żądania obie przesłanki są spełnione:
szkańców Bielan.ców przez udział w postępowaniach administracyjnych dotyczących obszaru lub mie-
Planowana inwestycja wzbudza zaniepokojenie społeczne. Wielu okolicz-
organów Państwa zgodnie z art. 8 Kpa.łeczny, da im możliwość partycypacji w procesie decyzyjnym i pogłębi ich zaufanie dowarzystwa. Udział w postępowaniu Towarzystwa, występującego jako czynnik spo-stacyjnych. Wielu mieszkańców zwróciło się w tej sprawie o pomoc do naszego To-sadnioną frustrację i może prowadzić do podejmowania pozaprawnych działań prote-ministracyjnym, ponieważ nie przysługują im prawa strony. Budzi to wśród nich uza-nych mieszkańców nie jest w stanie brać udziału w toczącym się postępowaniu ad-
(podpisy)
6
Jeżeli mamy uzasadnione wątpliwości, czy dany pracownik bę-
wę powinien wtedy rozpatrzyć inny pracownik.a jego przełożony będzie zobowiązany go od sprawy odsunąć. Spra-pracownik będzie stronniczy, wystarczy że to uprawdopodobnimy –przełożonego wniosek o jego wyłączenie. Nie musimy udowadniać, żedzie bezstronny przy załatwianiu naszej sprawy, to składajmy do jego
Na podobnych zasadach możemy żądać wyłączenia członka kole-
wo (np. członka Samorządowego Kolegium Odwoławczego).gialnego organu władzy, czyli takiego, który wydaje decyzje wieloosobo-
(Art. 27)
Są też przypadki, gdy trzeba wyłączyć cały organ władzy: gdy ma
kiem, którego dotyczy sprawa.Sprawę powinien wtedy rozpatrzyć organ nadrzędny nad kierowni-skiej, albo kierownika organu wyższego stopnia lub osoby mu bliskiej.on załatwić sprawy majątkowe swojego kierownika lub osoby mu bli-
(Art. 25)
Warto zawsze sprawdzić, czy naszej sprawy nie rozpatruje (albo
powód dla wznowienia postępowania w tej sprawie.decyzję wydała osoba lub organ podlegający wyłączeniu to stanowi tonie rozpatrywała) osoba, która powinna być od niej wyłączona. Jeżeli
(Art. 145)
czyli urząd powinien... Zasady postępowania administracyjnego,
Kodeks postępowania administracyjnego ustanawia szereg ogól-
są in-
mi.i są dla organów administracji wiążące na równi z innymi przepisa-tegralną częścią przepisów regulujących procedurę administracyjną
(^) Mamy prawo domagać się od urzędu, aby tych zasad przestrzegał.
Wyłączanie
Stara zasada mówi, że nikt nie powinien być sędzią w swojej
urząd.sprawy należy odsunąć bądź to konkretnego urzędnika, bądź to całysprawie. Kodeks wymienia szereg sytuacji, w których od prowadzenia
(Art. 24 – 27)
drugiego
stopnia,
osoba
przysposobiona
albo
nad
którą
sprawuje kuratelę lub opiekę), także były małżonek itp.
powodu
której
wszczęto
przeciw
niemu
dochodzenie
służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne
Ale nie tylko:
SSk ka ar rgga a d
do ot ty yc cz zy y s sp pr ra aw wy y w
w k
kt tó ór re ej j
ppo os st tę ęp po ow wa
an niie e a
ad dm miin
niis st tr ra ac cy yj jnne e: :
nie toczyło się
toczy się
została wydana decyzja
ostateczna
OOr rg ga an n w wł
łaad dz zy y: :
może
wszcząć
postępowanie
z
urzędu
stępowania powinien ją rozpatrzyć z urzędu w ramach po- (art. 233)
(^) (art. 234)
(art. 235) jeżeli zachodzą warunki przewidziane kodeksemności decyzji, jej uchylenia lub zmiany z urzędu -wszcząć nowe w sprawie stwierdzenia nieważ- powinien z urzędu wznowić postępowanie lub
AAr
rt t.
. 2 24 4 §
§ 3
.
Bezpośredni
przełożony
pracownika
jest
obowiązany
na
jego
udziału w postępowaniu, jeżeli zostanie użądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go od
up pr ra aw wd
do op po od do ob bn ni io on ne e ist-
bezstronności pracownika.nienie okoliczności (...), które mogą wywołać wątpliwości co do
ŻŻą ąd da an niie e w
wy ył łąąc cz ze en niia a p pr ra ac co ow wn
niik ka a
Na podstawie art. 24 § 3 Kpa żądam wyłączenia pana(i) ... od udziału w po-
(opisujemy te okoliczności) które mogą wywołać wątpliwości co do jego bezstronności:stępowaniu administracyjnym w sprawie ..., ze względu na następujące okoliczności,
(podpis)
7
8
Artykuł ten jest wyjątkowy. Znosi zasadę powszechnej znajomo-
ści prawa przez obywateli w postępowaniu administracyjnym.
Zazwyczaj bowiem jest stosowana rzymska zasada, że „nieznajo-
karać ich mandatami, jest jej dobrą wolą (zresztą godną pochwały).zazwyczaj policja przez pewien okres tylko poucza kierowców, zamiastdział, bo nie ogląda telewizji, nie słucha radia i nie czyta gazet. To, żeegzekwuje i kierowca nie może się tłumaczyć, że o zmianach nie wie-mość prawa szkodzi”. Gdy zmieniają się przepisy drogowe to policja je
Ten artykuł Kpa wprowadza zasadę, że gdy toczy się postępowanie
urząd nie może zajmować pozycjiwodu nieznajomości prawa. Interpretując tę zasadę sądy orzekały, żeadministracyjne, to żaden jego uczestnik nie może ponieść szkody z po-
„przeciwnika”
strony. Urząd nie może
błąd jako uzasadnienie wydania niekorzystnej dla niego decyzji.wyczekiwać na popełnienie przez obywatela błędu i wykorzystywać ten
Artykuł ten nakłada na organy administracji obowiązek informacji
cych obywatela w błąd, albo ich zatajać.stwa czy samorządu. Nie wolno im udzielać informacji wprowadzają-nieznajomości prawa przez obywatela dla rzekomych korzyści pań-prawnej w toku postępowania. Urzędnikom nie wolno wykorzystywać
Obowiązek
wyczerpującego
informowania
dotyczy
zwłaszcza
prawa i obowiązki.tarła, urząd powinien dołożyć starań, aby obywatel zrozumiał swojechicznego, czy stanu zdrowia wynika, że informacja do niego nie do-mami faktycznymi i prawnymi. Jeśli z jego zachowania, rozwoju psy-spraw, w których obywatel po raz pierwszy zetknął się z takimi proble-
Czy to oznacza, że urzędy powinny udzielać bezpłatnych porad
prawnych na dowolne tematy?
Nie! Zwróćmy uwagę, że artykuł ten odnosi się tylko do postępo-
ani porad dla ludzi, którzy nie zamierzają niczego w urzędzie załatwić.dotyczy. Urzędy nie mają obowiązku udzielać ogólnej pomocy prawnejprawne – ale w konkretnej sprawie i konkretnej osobie, której sprawakich postępowań. Urząd ma obowiązek wyjaśnić wszystkie zawiłościwań administracyjnych prowadzonych przez urzędy i uczestników ta-
Jednak jeżeli obywatel ma do załatwienia w urzędzie konkretną
macji i porady jeszcze przed formalnym złożeniem przez niego wniosku.musi załączyć do wniosku), to urząd jest obowiązany udzielić mu infor-o informację, jakie formalności powinien załatwić (np. jakie dokumentysprawę (np. chce uzyskać pozwolenie na budowę domu) i zwraca się
Jeżeli postępowanie administracyjne już się toczy to obywatel ma
ujemnych konsekwencji.nymi mu przez urząd informacjami nie może powodować dla niegoprawo żądać od organu wyjaśnień. Zachowanie się zgodnie z udziela-
strzygnięcie, to jego przyczyną były istotne powody.ważnie wzięte pod uwagę, a jeżeli zapadło niekorzystne roz-strony powinny mieć przekonanie, że ich stanowiska były po-interesem tylko jednej strony, a pomijać pozostałe; wszystkie
sam decydować o charakterze pisma,skierowane, powinien wyjaśnić rzeczywistą wolę strony, a nie
ności od tego, czego dotyczy prowadzone postępowanie,
nia prawa musi wyjaśnić, na czym polegało to naruszenie,
powinny to szczegółowo uzasadnić,ne decyzje na podstawie tego samego stanu faktycznego – to
gnięcia decyzji dopiero w II instancji.
Jeżeli zetknęliśmy się z działaniami tego typu (albo innymi które
...udzielać stronom wyjaśnień i wskazówek śmy się na nie poskarżyć w naszych odwołaniach i skargach.nie pogłębiają zaufania obywateli do organów państwa) to powinni-
Spotkałem
kiedyś
bardzo
inteligentnego
naczelnika
wydziału,
30 deksem?jak mówi łacińska sentencja. Czy jego zachowanie było zgodne z ko-wa nie znają, to niech się jego uczą. „Nieznajomość prawa szkodzi” –cież nie jest kancelarią bezpłatnych porad prawnych i skoro ludzie pra-go uzyskać u niego na miejscu. Mruczał wtedy pod nosem, że on prze-druk na drugi koniec miasta, chociaż pod pewnymi warunkami mogliktóry aby sobie zaoszczędzić pracy odsyłał petentów po pewien wy-
AAr
rt t. .
9 9. .
i wyczerpującego iOrgany administracji publicznej są obowiązane do należytego
innf
fo or rm mo
ow wa
an ni iaa s
st tr ro on n o
o o
ok ko ol liic cz zn no oś śc ci ia ac ch h f
fa ak kt ty yc cz z-
nny yc ch h i
i p pr ra aw wn
ny yc ch h, , które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw
jomości prawa, i w tym celu ustniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu niezna-cyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby ucze-i obowiązków będących przedmiotem postępowania administra-
ud dz zi ie el la aj ją ą i
imm n
ni ie ez zb bę ęd dn ny yc ch h w
wy
yj ja aś śn ni ie eń ń
ii w ws
sk ka az zó ów we
ek k. .
dnieniu odnieść się do stanowiska strony.się co do dowodów już zebranych. A wydając ją, powinien w uzasa-Przed wydaniem decyzji powinien umożliwić stronom wypowiedzeniebiegłym i innym stronom), a także przeprowadzać je na ich żądanie.
Te zasady obowiązują urzędników także wtedy, gdy wydają decy-
je sprawę, wskutek decyzji organu odwoławczego.zję o charakterze uznaniowym, a także, gdy urząd ponownie rozpatru-
Ale uwaga: jeżeli urząd powiadomił nas o prowadzonym postępowa-
Co robić, jeżeli urzędnicy nie przestrzegają tych zasad? na naszą reakcję. W takich przypadkach nie warto więc się ociągać.jemy bierni – to ma prawo wydać decyzję bez czekania w nieskończonośćniu i wezwał do zgłaszania uwag, wniosków czy dowodów, a my pozosta-
Jeżeli postępowanie jeszcze trwa, to złóż na nich skargę (Patrz
Zeszyt nr. 2 – „Skargi i wnioski”).
Jeżeli decyzja została już wydana, to opisz to dokładnie w swoim
uchylenia decyzji i skierowania sprawy do ponownego rozpatrzenia.sad postępowania administracyjnego jest poważnym argumentem dlalub stwierdzenie nieważności decyzji. Nieprzestrzeganie ogólnych za-odwołaniu, skardze do NSA lub wniosku o wznowienie postępowania
Terminy
Terminy obowiązujące urzędy
Według kodeksu urzędy powinny dzia-
nej zwłoki.możliwie najprostszymi środkami bez zbęd-łać wnikliwie i szybko, załatwiając sprawy
(Art. 12 § 1 i art. 35 § 1)
Praktyka
jest
niestety
zupełnie
inna.
kazwłoki”, to zawsze znajdzie się jakaś „zwło-precyzje co to znaczy „załatwić bez zbędnejto możliwe. Uważają, że skoro kodeks nieniezwłocznego załatwienia sprawy, gdy jestNawet uczciwi urzędnicy nie mają zwyczaju
niezbędna”,
np.
nawał
innych
spraw.
sprawy muszą załatwić w tym terminie.cym się w Kpa jest termin miesiąca – toA skoro konkretnym terminem pojawiają-
Jeżeli czegoś nie rozumiemy – to pytajmy. Urząd ma obowiązek
rozumiemy.nam wszystko wyjaśnić, ale nie ma obowiązku domyślać się, czego nie
Z praktyczną realizacją tego obowiązku bywa różnie. Można postę-
...zapewnić stronom udział i dać się im wypowiedzieć przygotowanymi dokumentami i ich obsługa stała się prostsza.bie”) ustąpiły zadowoleniu, gdy petenci zaczęli się zgłaszać z dobrzemiejskim. Początkowe obawy urzędników („kręcimy bicz na samych sie-cjalnie do obsługi obywateli, jak to zrobiono w pewnym dużym urzędzienie ma w kodeksie. Ale można też wydelegować jednego prawnika spe-pować jak opisany na wstępie naczelnik, który udawał, że tego artykułu
Ten przepis ma zapobiec temu, aby urzędy wydawały decyzje bez
słuchać wszystkich stron.wysłuchać zarówno prokuratora, jak i adwokata, tak i urząd musi wy-kilka stron ma różne interesy. Tak jak sędzia, zanim wyda wyrok, musinaświetlenia sprawy za wszystkich punktów widzenia. Zwłaszcza, gdy
Rozpoczynając postępowanie w danej sprawie urząd powinien po
których ona dotyczy. (Więcej o tym, kto jest „stroną”pierwsze zawiadomić o tym wszystkie strony, czyli osoby lub instytucje,
) W zawiado-
mieniu powinien wezwać je do udziału w postępowaniu wyjaśniającym.
Następnie powinien informować strony o podjętych w sprawie
w przeprowadzaniu dowodów (np. przez zadawanie pytań świadkom,postanowieniach, wysłuchać ich argumentów, umożliwić im udział
4
AAr
rt t. .
110
.
. Organy
administracji
publicznej
obowiązane
są
zapewnić
żądań.co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonycha przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie sięstronom czynny udział w każdym stadium postępowania,
. Organy administracji publicznej mogą odstąpić od zasady powetowaną szkodę materialną.życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą nie-wy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dlaokreślonej w § 1 tylko w przypadkach, gdy załatwienie spra-
. Organ
administracji
publicznej
obowiązany
jest
utrwalić
od zasady określonej w § 1.w aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny odstąpienia
9
Co robić gdy przegapiliśmy termin?
(art. 58)
Jeżeli przegapiliśmy go przez zaniedbanie to sprawa jest straco-
ny (np. choroba).my (nie musimy udowodnić), że nie dotrzymaliśmy go nie z naszej wi-powinien przywrócić termin na naszą prośbę, jeżeli uprawdopodobni-leżnych, to możemy złożyć wniosek o przywrócenie terminu. Urządna. Jednak jeżeli nie dotrzymaliśmy terminu z przyczyn od nas nieza-
nie można przywrócić!sytuację do dołączamy do wniosku ich kopie. Uwaga: tego terminutu ze szpitala). Jeżeli mamy jakieś dokumenty poświadczające nasząz powodu której nie dotrzymaliśmy terminu (np. od momentu powro-
w terminie (np. składamy odwołanie).
Możemy użyć następującej formuły:
TTe er rm miin
ny y, , k kt tó ór ry yc ch h m mu
us sii p
pr rz ze es st tr rz ze eg ga ać ć s st tr ro on na a
CCz ze eg go o d
do ot ty yc cz zy y
Uzupełnienie wpłaty na koszty postępowaniapowszechnegoPowództwo o odszkodowanie do sądupisarskich lub rachunkowych w decyzjiWniosek o sprostowanie oczywistych błędówmin pierwotnego podaniawy dla całości wniosku, tak aby zachować ter-urzędu, gdy pierwotny adresat nie jest właści-Złożenie odrębnego podania do właściwegoUsunięcie braków w podaniuKonstytucyjnegoj.w., gdy powołujemy się na wyrok TrybunałuPodanie o wznowienie postępowanialub postanowienie II instancji.Wniesienie skargi do NSA na decyzjęWniesienie odwołania od decyzjiŻądanie uzupełnienia lub sprostowania decyzjiWniesienie zażalenia na postanowienie
tte er rm miin
n
7 dni od
otrzymania 14 dni od
otrzymania 14 dni*
od otrzymania
30 dni
od otrzymania 1 miesiąc od
poznania uzasad-
niających
1 miesiąc odto informacji
wejścia w życie
wyroku 7 dni
od wezwania
mania informacji14 dni od otrzy- bezterminowo
administracyjnej30 dni od decyzji
w sprawie
odszkodowania
7 – 14 dni
aar rt t.
. K Kp pa a
1 ustawyart. 35 ust 146 § 1o NSA
145a § 2 261 § 1 160 § 5113 § 1 66 § 264 § 2
ss
uu
pp
ee
rr
ww
aa
żż
nn
ee
ww a
a ż
ż n
n e
e!
9c
WWn
niio os se ek k o o p
pr rz zy yw wr ró óc ce en niie e t
te er rm miin
nu u
Na podstawie art. 58 § 1 Kpa składam wniosek o przywrócenie terminu do
(^) (np. złożenia odwołania od decyzji)
, ponieważ nie byłem go w stanie dotrzymać nie
ze swojej winy.
UUz za as sa ad dn niie en niie e
Termin na ...
(np. złożenie odwołania od decyzji)
upłynął dnia ....
W terminie tym nie byłem w stanie ...
(złożyć odwołania)
ponieważ
(opisu-
jemy dlaczego nie mogliśmy dotrzymać terminu)
Nadmieniam, że jednocześnie z tym wnioskiem ...Powody te ustały dopiero dnia ....
(np. składam odwołanie)
(podpis)
termin
przeszkoda
wniosek o przywrócenie terminu jednocześnie
z dokonaniem czynności
7 dni
Wydanie decyzji kończy postępowanie administracyjne w danej
niem o odmowie przywrócenia terminu.wieniem, które nie rozstrzyga sprawy co do istoty, np. postanowie-instancji. Czasami postępowanie może zostać zakończone postano-
Od decyzji pierwszej instancji stronie zawsze służy odwołanie do
przysługuje skarży się w ramach odwołania od decyzji.ko, gdy kodeks tak stanowi. Postanowienia, na które zażalenie nieorganu wyższej instancji. Na postanowienie przysługuje zażalenie tyl-
stancji,
Zawartość
Decyzja i postanowienie, na które służy zażalenie lub skarga do
leży dokonać pisemnej adnotacji w protokole lub aktach sprawy.tuacjach, za zgodą strony, mogą być ogłoszone ustnie, ale i wtedy na-NSA, powinny być doręczone stronom na piśmie. W wyjątkowych sy-
(Art
14 i 109 Kpa)
Decyzja i postanowienie powinny zawierać:
(Art.
107 i 124 Kpa)
które nie służy zażalenie lub skarga do NSA)
Jak się liczy terminy?
(art. 57)
Jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zda-
żemy je złożyć jest 29 maja.ja, a na odwołanie się mamy 14 dni, to ostatnim dniem w którym mo-i wynik jest końcową datą terminu. Jeżeli decyzję otrzymaliśmy 15 ma-dni. Do daty początkowej dodajemy więc liczbę dni określającą terminzdarzenie nastąpiło. Termin upływa ostatniego z wyznaczonej liczbyrzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym
Terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia
wydać do środy 29 maja.środę 15 maja, a ma na jej wydanie max. 2 tygodnie, to powinien jąterminu. Jeżeli organ opiniujący decyzję otrzymał prośbę o opinię wew ostatnim tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi
Terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia
siąc od 31 maja upłynie 30 czerwca).numerze, to termin upływa w ostatnim dniu miesiąca, np. jeden mie-dana do 15 czerwca. (Jeżeli miesiąc jest krótszy i nie ma dnia o takimtwione w ciągu miesiąca, to decyzja odwoławcza powinna zostać wy-nu. Jeżeli odwołanie wpłynęło do urzędu 15 maja i powinno być zała-w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi termi-
Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pra-
dlacy, to przesuwa się go na najbliższy następny dzień powszedni. Np.
terminów
upływających
maja
można
wykonać
czynność
do
4 maja, a dla niedzieli – w poniedziałek.
Aby zachować termin nie trzeba składać pisma osobiście w urzę-
kładu karnego.nostki, marynarze u kapitana statku, a więźniowie w administracji za-granicznej poczcie!). Wojskowi mogą złożyć pismo w dowództwie jed-cztowej albo złożyć w polskim urzędzie konsularnym (nie nadać na za-dzie. Wystarczy je nadać listem poleconym w polskiej placówce po-
Decyzje i postanowienia
Załatwiając sprawę urząd może wydawać postanowienia i decy-
38 dzającą projekt budowlany i zezwalającą na budowę.uzgadniające projekt budowlany. Na koniec wydaje decyzję zatwier-kumentacji czy wystąpić do konserwatora zabytków o postanowieniewę urząd może wydać postanowienie o konieczności uzupełnienia do-wę rozstrzyga. Na przykład w sprawie wydania pozwolenia na budo-zje. Postanowienie dotyczy jakiegoś fragmentu sprawy, a decyzja spra-
RRó óż żn niic ce e
można złożyć zażalenie lub odwołaniekończy postępowanie w danej instancjirozstrzyga sprawę
PPo os st ta an no ow wiie
en niie e
nie
rzadko
nie zawsze (7 dni)
DDe ec cy yz zj jaa
tak
zawsze
zawsze (14 dni)
10
10a
