Skóra i tkanka podskórna, Egzaminy z Semiotyka

Pobierz Skóra i tkanka podskórna i więcej Egzaminy w PDF z Semiotyka tylko na Docsity! 305 Klinika wybranych niepożądanych reakcji polekowych Ryszard Żaba Semiotyka zmian skórnych  Znajomość semiotyki, która jest swoistym „abecadłem” służącym do opisania zmian skórnych i śluzówkowych, pomimo ogromnego postępu w diagnostyce chorób skó- ry i chorób zakaźnych jest ciągle ważna. Błędy popełnione w ocenie wykwitów skórnych są nierzadko przyczyną bra- ku prawidłowego rozpoznania, a co za tym idzie i leczenia chorego. W ocenie zmian skórnych, które mogą towarzy- szyć różnym chorobom, w tym chorobom zakaźnym, waż- ny jest sposób badania chorego. Badanie fizykalne polega na obejrzeniu całej powierzchni skóry oraz ocenie błon ślu- zowych jamy ustnej i narządów płciowych, a także okolicy odbytu. W badaniu nie pomijamy przydatków skóry, tzn. włosów i paznokci. Gabinet lekarski powinien mieć tempe- raturę powietrza 20-21°C. Takie warunki ułatwiają bada- nie powłok i do pewnego stopnia eliminują tzw. marmur- kowatość skóry, która utrudnia ocenę niektórych wykwi- tów, np. plam rumieniowych i osutek drobnoplamistych. Najodpowiedniejsze jest oświetlenie słoneczne, rozpro- szone lub o podobnej barwie źródło promieni sztucznych. Lupa ze szkłem powiększającym lub wideodermatoskop są szczególnie przydatne do ujawienia obecności drob- nych ciał obcych (np. opiłków metali, szkła, farby), pasoży- tów (świerzbowiec, wszawica, kleszcze, larwa wędrująca). Oględziny skóry zdrowej poprzedzają ocenę zmian choro- bowych. Do porównania najbardziej przydatne są miejsca symetryczne lub otoczenie ognisk chorobowych. Chore- go powinno się obejrzeć z pewnej odległości i ocenić jego twarz, zachowanie oraz stan ogólny. Podstawę rozpoznania schorzeń dermatologicznych stanowią wykwity skórne, które tradycyjnie, ze względu na okres rozwojowy objawów dermatologicznych, dzielimy na pierwotne oraz wtórne. Wykwity pierwotne stanowią na ogół pierwszą manifestację, wtórne natomiast dotyczą sta- dium ustępowania schorzenia i pojawiają się w momencie zejścia wykwitu pierwotnego. Do pierwszej grupy zalicza- my: plamę, bąbel pokrzywkowy, grudkę, guz, guzek, pę- cherzyk, pęcherz oraz krostę, zaś do drugiej należą: blizna, łuska, nadżerka, owrzodzenie, przeczos, pęknięcie, rozpa- dlina oraz strup. Ważny jest układ poszczególnych wykwi- tów i ocena symetrii ich układu. I tak układ asymetrycz- ny nasuwa podejrzenie zmian wywołanych czynnikami ze- wnętrznymi, podczas gdy układ symetryczny towarzyszy najczęściej przyczynom ogólnoustrojowym. Mianem stanów narzuconych skóry określamy stany chorobowe, które z uwagi na morfologię nie mogą być za- kwalifikowane do grupy wykwitów pierwotnych lub wtór- nych, stanowiąc w istocie ich powikłanie. Zliszajcowacenie i lichenifikacja to najczęstsze stany narzucone skóry. Zliszajcowacenie (impetiginisatio) – powstaje wskutek wtórnego zakażenia bakteryjnego zmian skórnych, głównie wysiękowych oraz swędzących, typowych dla wyprysku. Powstają wówczas rozległe, miękkie, miodowożółte strupy, charakterystyczne dla liszajca zakaźnego (ryc. 24.1). Lichenifikacja (lichenificatio) – jest to pogrubienie skó- ry z wyraźnie zaznaczonymi bruzdami i wzmożonym po- letkowaniem. Skóra jest szorstka w dotyku i sprawia wraże- nie oglądanej przez szkło powiększające. Zmiany powstają wskutek przewlekłego działania bodźców mechanicznych, głównie drapania, oraz stanu zapalnego i występują m.in. w obrazie klinicznym świerzbiączki oraz atopowego zapa- lenia skóry (ryc. 24.2). Mianem erytrodermii określamy uogólnione zajęcie skóry przez chorobę, objawiające się zaczerwienieniem Rozdział 24 Skóra i tkanka podskórna 306 Część II • Choroby narządów i układów i złuszczaniem na ponad 90% powierzchni skóry. Przyczy- ny erytrodemii u dorosłych mogą być różne: różne postacie wyprysku (40,0%); • łuszczyca (25,0%);• chłoniaki i białaczki (15,0%) (ryc. 24.3);• leki (10,0%);• nieznane czynniki (8,0%);• zaburzenia dziedziczne [• ichthyosiform erythroderma, pityriasis rubra pilaris (ryc. 24.4)] (1,0%); pęcherzyca liściasta (0,5%);• inne choroby skóry, tj. liszaj płaski, zapalenie skórno-• -mięśniowe, świerzb norweski, grzybica (0,5%). Wśród leków mogących wywołać erytrodermię należy wymienić m.in. allopurynol, penicyliny, omeprazol, kar- bamazepinę, dapson, barbiturany, sulfasalazynę, sulfo- namidy, wankomycynę, kaptopryl, minocyklinę, chloro- chinę, izoniazyd, rzadziej amiodaron, lit, ranitydynę, ter- binafinę, zydowudynę oraz ryfampicynę. Inne, rzadsze przyczyny erytrodemii obejmują m.in. sarkoidozę, choro- bę Haileya-Haileya, pemfigoid, toczeń rumieniowaty oraz zespół wstrząsu toksycznego. Erytrodermia częściej wystę- puje u mężczyzn (stosunek mężczyzn do kobiet wynosi od 2:1 do 4:1). Choroba szybko się uogólnia, a w początkowym okresie współwystępują objawy ogólne, takie jak gorączka, dreszcze oraz złe samopoczucie. Złuszczanie następuje po 2-6 dniach, na ogół rozpoczyna się w zgięciach stawowych. Łuski mogą być duże lub otrębiaste. Na tym etapie skóra jest jasnoczerwona, gorąca, sucha oraz pogrubiona. Inten- sywność choroby może się zmieniać na przestrzeni kilku dni a nawet kilku godzin. Wielu pacjentów w momencie narastania objawów odczuwa zimno. W semiotyce dermatologicznej pomocne są tzw. objawy chorób dermatologicznych, a wśród nich: objaw Koebnera – linijne układanie się wykwitów cho-• robowych w miejscach, gdzie doszło do przerwania cią- głości naskórka, np. wzdłuż skaleczenia lub zadrapa- nia; jest to odczyn charakterystyczny m.in. dla aktyw- Ryc. 24.1.  Zliszajcowacenie powstałe w wyniku dodatkowego zakaże- nia bakteryjnego zmian skórnych u chorego z atopowym zapaleniem skóry (patrz: Atlas rycin kolorowych, tom II). Ryc. 24.2.  Lichenifikacja w przebiegu atopowego zapalenia skóry (patrz: Atlas rycin kolorowych, tom II). Ryc. 24.3.  Erytroder- mia u 21-letniego chorego z atopowym zapaleniem skóry, u którego rozwinął się zespół hipereozynofilo- wy (patrz: Atlas rycin kolo- rowych, tom II). Ryc. 24.4.  Erytrodermia u 44-let- niego chorego z pityriasis rubra pilaris (patrz: Atlas rycin kolorowych, tom II).