Pobierz Skóra, układ szkieletowy i mięśniowy i więcej Notatki w PDF z Biologia tylko na Docsity! Skóra Funkcje skóry: - ochronna (ochrona przed przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi: promieniowaniem słonecznym, urazami mechanicznymi, substancjami chemicznymi, drobnoustrojami chorobotwórczymi; utratą wody z organizmu), - wydzielnicza (gruczoły łojowe, potowe, mlekowe), - wydalnicza (gruczoły potowe – wydalanie wody i mocznika), - syntetyzująca (wytwarzanie witaminy D3 pod wpływem UVB z pochodnej cholesterolu), - receptorowa (receptory termiczne, dotyku i ucisku), - termoregulacyjna (gruczoły potowe, naczynia krwionośne) Warstwy skóry: 1. Naskórek zbudowany z tkanki nabłonkowej wielowarstwowej. a) Zewnętrzna część naskórka, zbudowana z kilku warstw zrogowaciałych komórek (proces rogowacenia polega na odkładaniu białka - kreatyny). Tworzy szczelną powłokę, chroniąc organizm przed wyparowaniem wody. Powierzchniowe komórki obumierają i złuszczają się. b) Komórki przylegające do skóry właściwej tworzą warstwę rozrodczą. Powstające w drodze podziału nowe komórki sukcesywnie wypychane są ku górze, do warstwy rogowej. Część komórek przekształca się, tworząc wytwory naskórka, takie jak włosy czy paznokcie, a także gruczoły wnikające w głąb skóry właściwej. Rozproszone pojedyncze komórki zwane melanocytami produkują barwnik melaninę, nadający kolor m.in. skórze i włosom. Melanina pełni rolę filtra zatrzymującego promieniowanie UV. Keratyna - białko nierozpuszczalne w wodzie, odporne na czynniki chemiczne i fizyczne. 2. Skóra właściwa - zbudowana głównie z tkanki łącznej włóknistej z dużą ilością włókien białkowych (np. włókna kolagenowe) nadających skórze wytrzymałość mechaniczną, elastyczność i rozciągliwość. W skórze właściwej znajdują się liczne naczynia krwionośne i receptory (receptory: bólu, ucisku, dotyku, ciepła i zimna) Tkanka podskórna - utworzona głównie z tkanki tłuszczowej. Funkcje warstwy podskórnej: - termoizolacyjna (ochrona przed utratą ciepła), - amortyzująca (ochrona przed uszkodzeniami mechanicznymi), - zapasowa (rezerwa energetyczna organizmu) Wytwory naskórka - struktury powstające z komórek nabłonkowych, umiejscowione w skórze właściwej: - włosy (chronią przed czynnikami środowiska), - paznokcie (ochrona palców przed uszkodzeniami), - gruczoły potowe - Są to gruczoły cewkowe, uchodzące na powierzchnię skóry. Na różnych obszarach skóry znajdują się różne ich ilości - najliczniej występują na czole, plecach, dłoniach i podeszwach. Wydzielina, czyli pot składa się głównie z wody, NaCl i mocznika. Gruczoły potowe biorą udział w termoregulacji oraz wspomagają pracę układu wydalniczego. - gruczoły łojowe - Są to gruczoły pęcherzykowe, uchodzące do mieszka włosowego. Wydzielina natłuszcza włosy, czyniąc je bardziej elastycznymi, jak również wpływa na znajdujący się w pobliżu włosa obszar naskórka zapobiegając jego wysuszaniu. - gruczoły mlekowe - Rozwijają się tylko u kobiet, są zmodyfikowaną formą gruczołu potowego, funkcjonują w okresie karmienia potomstwa. Czerniak - nowotwór złośliwy skóry, do czynników zwiększających ryzyko zachorowania na czerniaka należą nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV i oparzenia słoneczne. Nadmiar promieniowania UV może doprowadzić do: oparzeń skóry, uczulenia na słońce (fotouczulenia), przyspieszonego procesu starzenia się skóry oraz rozwoju nowotworów skóry. Ochrona skóry przed promieniowaniem UV: odpowiednia odzież, kremy Choroby skóry CHOROBA PRZYCZYNA DROGI ZAKAŻENIA PROFILAKTYKA Grzybica zakażenie grzybami chorobotwórczymi kontakt z zarażonym człowiekiem lub z przedmiotami, których używał; prawdopodobieństwo zarażenia od zwierząt. przestrzeganie zasad higieny, nieużywanie wspólnych przedmiotów higieny osobistej, noszenie obuwia ochronnego na basenach i w hotelach Wszawica zakażenie pasożytniczym owadem- wszą głowową bezpośrednio przez kontakt z osoba zarazóną lub pośrednio - przez stosowanie wspólnych przedmiotów, np.szczotek do włosów, nakryć głowy i pościeli. systematyczne przeglądanie włosów, przestrzeganie zasad higieny osobistej, nieużywanie cudzych grzebieni i nakryć głowy Świerzb zakażenie pasożytniczym pajączkiem - świerzbowcem ludzkim bezpośrednio przez kontakt z chorym lub pośrednio - najczęściej przez bieliznę pościelową przestrzeganie zasad higieny, nieużywanie cudzych przedmiotów higieny osobistej. Trądzik pospolity produkcja nadmiernej ilości łoju przez gruczoły łojowe i zatkanie ich ujść. W uwięzionym łoju rozwijają się bakterie, co powoduje stan zapalny skóry, widoczny w postaci krosty. _____________ właściwa higiena skóry, ograniczanie spożywania tłustych i ostrych potraw oraz słodyczy Czerniak zmiany w materiale genetycznym, powoduje niekontrolowane dzielenie się komórek skóry. _____________ unikanie nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, uniknie korzystania z solarium, samodzielna kontrola znamion barwnikowych występujących na skórze, regularne wizyty u dermatologa. UKŁAD RUCHU a) szkielet osiowy - w skład którego wchodzą czaszka, kręgosłup i klatka piersiowa b) szkielet kończyn - złożony z: kości kończyn górnych i dolnych wraz z obręczą - barkową i miedniczną. KSZTAŁTY KOŚCI ● Kości płaskie - mają długość i szerokość większą niż grubość; do kości płaskich należą: mostek, łopatki, kości biodrowe. ● Kości różnokształtne - mają nieregularny kształt oraz wyrostki i zagłębienia; do kości tej grupy należą: kręgi kręgosłupa. ● kości krótkie - kształtem przypominają sześcian. Wszystkie ich wymiary są do siebie zbliżone; Do kości krótkich należą: kości nadgarstka, kości stępu. ● Kości długie - to kości których, długość jest większa niż grubość i szerokość. W ich budowie zewnętrznej wyróżniamy trzon oraz nasady; Do kości długich należą: pliczki, kość udowa. Funkcje szkieletu ● Ochrania narządy - Kości ochraniają delikatne, miękkie narządy wewnętrzne takie jak mózg czy płuca. ● Stanowi miejsce przyczepu mięśni - Do szkieletu są przyczepione mięśnie szkieletowe, dzięki czemu możemy wykonywać ruchy. ● Decyduje o kształcie ciała - Szkielet stanowi rusztowanie dla ciała i nadaje mu kształt. ● Magazynuje sole mineralne - Szkielet bierze udział w magazynowaniu soli mineralnych, głównie soli wapnia. ● Produkuje elementy morfotyczne krwi - W szpiku kostnym czerwonym powstają komórki krwi, np. czerwone krwinki (erytrocyty). CZASZKA Mózgoczaszka składa się z kości o dużej powierzchni. Część z nich występuje pojedynczo. Są to: kość czołowa, kość klinowa i kość potyliczna. Pozostałe kości czyli kości ciemieniowe i kości skroniowe, występują parzyście. Wszystkie kości mózgoczaszki są ze sobą połączone za pomocą szwów. Trzewioczaszka składa się z wielu kości, m.in. z parzystych kości nosowych, jarzmowych, szczękowych a także z żuchwy połączonej z czaszką za pomocą stawu. W skład twarzoczaszki wchodzą też niewidoczne na rysunku parzyste kości podniebienne oraz pojedyncza kość gnykowa, która nie jest połączona z innymi kośćmi. KRĘGOSŁUP Lordoza - wygięcie kręgosłupa do przodu, występują w odcinkach: szyjnym, lędźwiowym. Kifoza - wygięcie kręgosłupa do tyłu, występują w odcinkach: piersiowym i krzyżowym. Kręgosłup składa się z 33-34 kręgów. Pomiędzy kręgami znajdują się chrząstki, tzw. krążki międzykręgowe, które amortyzują wstrząsy i nadają kręgosłupowi giętkość. KLATKA PIERSIOWA Żebra prawdziwe (7 par) łączą się bezpośrednio z mostkiem Żebra rzekome (3 pary) łączą się z mostkiem za pomocą chrząstki 7 żebra Żebra wolne (2 pary) nie są połączone z mostkiem Funkcje klatki piersiowej: ● ochrania serce i płuca ● stanowi miejsce przyczepu wielu mięśni ● zmienia kształt, co umożliwia wykonywanie wdechów i wydechów