Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Skutki bezrobocia dla jednostki i rodziny, Streszczenia z Polityka społeczna

Negatywne skutki bezrobocia dla samych bezrobotnych i ich rodzin - to kłopoty ... Reasumując bezrobocie stanowi główną przyczynę poszerzania się w Polsce ...

Typologia: Streszczenia

2022/2023

Załadowany 24.02.2023

Poznan_K
Poznan_K 🇵🇱

4.7

(78)

225 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Skutki bezrobocia dla jednostki i rodziny i więcej Streszczenia w PDF z Polityka społeczna tylko na Docsity! Milenia Jaśkiewicz – doradca metodyczny Radomskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli Skutki bezrobocia dla jednostki i rodziny „Bezrobocie jest zjawiskiem negatywnym dla osób nim dotkniętych. W skali masowej jest ogromnym ciężarem dla całej gospodarki kraju: - w skali makroekonomicznej pociąga za sobą drenaż finansów publicznych na zasiłki i inne świadczenia socjalne oraz na programy przeciwdziałania bezrobociu; - powoduje zmniejszenie dochodów budżetowych państwa, ponieważ bezrobotni nie płacą podatków dochodowych, nie płacą składek na ubezpieczenie społeczne, nie kupują towarów, w których jest ukryty podatek pośredni; - praca jest ważnym czynnikiem produkcji; masowe bezrobocie oznacza niepełne wykorzystanie tego czynnika; - niemożność znalezienia pracy skłania młodych wykształconych ludzi do emigracji zarobkowej; straty z tym związane widzi się nie tylko w sferze ekonomicznej, ale także w demograficznej; - bezrobocie powoduje pogorszenie stanu zdrowia fizycznego I psychicznego w społeczeństwie - bezrobocie ma duży wpływ na rosnącą liczbę chorób psychicznych, psychosomatycznych i zaburzeń osobowości; przy długotrwałym bezrobociu wzrasta liczba samobójstw i prób samobójczych; - wzrasta przestępczość wśród bezrobotnych; - bezrobocie sprzyja wzrostowi liczby rozwodów; - młodzi bezrobotni są grupą najbardziej zagrożoną skutkami dezaktywizacji zawodowej; to właśnie u nich obserwuje się trwałe i groźne społecznie - zmiany w psychice: frustracja, obojętność, zahamowanie rozwoju, osobowości, obniżenie aspiracji edukacyjnych, lęk o przyszłość, w rezultacie prowadzą do alkoholizmu, narkomanii, prostytucji i przestępczości. Bezrobocie ma ujemne skutki dla społeczeństwa. Są nimi: duże koszty świadczeń socjalnych, niewykorzystane zdolności do pracy i umiejętności osób bezrobotnych, poczucie zagrożenia utratą pracy ludzi zatrudnionych i niebezpieczeństwo zwiększenia się zasięgu zjawisk niepożądanych. Negatywne skutki bezrobocia dla samych bezrobotnych i ich rodzin - to kłopoty finansowe, a często ubóstwo; trudności z zagospodarowaniem wolnego czasu, izolacja społeczna, zależność od innych ludzi, upokorzenia, niepokój o przyszłość i poczucie napiętnowania. Wszystko to pogarsza stan psychiczny bezrobotnych, zwłaszcza, gdy pozostawanie bez pracy jest długotrwałe. W sytuacji masowego bezrobocia, recesji, zwolnień grupowych, już przed utratą pracy występuje poczucie zagrożenia związane także często z nieskutecznymi próbami poszukiwania nowej. Z badań wynika, że w tym okresie nasilają się dolegliwości psychiczne i fizyczne (np. wzrasta ciśnienie krwi), ale jednocześnie ludzie rezygnują ze zwolnień lekarskich i podjęcia odpowiednich kuracji. Nasilają się zachowania konkurencyjne, a więc pogarsza się Milenia Jaśkiewicz – doradca metodyczny Radomskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli atmosfera w miejscu pracy. Zagrożeni bezrobociem rezygnują z wymagań w zakresie warunków pracy i płacy, co wykorzystują pracodawcy. Bezrobocie jest w psychologii tzw. stresującym wydarzeniem życiowym, czyli doświadczeniem, które powoduje, że jednostka musi zmienić dotychczasowe wzory zachowania, aby przystosować się do nowej sytuacji.” 1 „Zagrożenie materialne własne i rodziny łączy się z destabilizacją życia rodzinnego. Trzeba zmienić przyzwyczajenia konsumpcyjne, uporać się ze świadomością, że obciążeni są finansowo i psychicznie wszyscy członkowie rodziny, a bezrobocie rodziców przeszkadza w realizacji np. aspiracji edukacyjnych dzieci. Bezrobocie z punktu widzenia ekonomicznego i psychicznego, jest stanem przymusowej zależności od innych. Nie jest to sytuacja normalna dla osoby dorosłej, ale i dla dziecka i dlatego może doprowadzić do zmiany ukształtowanego w ciągu życia obrazu samego siebie i postrzegania relacji z innymi. Bezrobotni z dnia na dzień uzyskują ogromną ilość czasu wolnego, z którym nie wiedzą tak naprawdę, co zrobić. Na ogół niskie wykształcenie i całe dotychczasowe doświadczenie nie przygotowało ich do podnoszenia kwalifikacji czy aktywności kulturalnej, (chociaż w obecnej rzeczywistości coraz więcej osób bezrobotnych jest z kręgu wyższego wykształcenia i bogatego doświadczenia). W rezultacie czas zaczyna "przeciekać przez palce". Okazuje się, że bezrobotni zmniejszają swoją aktywność we wszystkich dziedzinach, mniej czytają, mniej udzielają się w życiu rodzinnym. Wyróżnia się następujące fazy stanu psychicznego po utracie pracy: szok, optymizm i wiara w znalezienie nowego miejsca pracy, okres pesymizmu, utrata nadziei. Z polskich badań wynika, że wraz z upływem czasu bezrobotni coraz mniej rozumieją konieczność własnej aktywności w szukaniu porad, pracy czy przekwalifikowania. Nie widzą innego wyjścia jak oczekiwanie na pracę pełnoetatową i to w zawodzie, którzy wykonywali. Bezrobotni z dnia na dzień stają przed ogromnym wyzwaniem, jakim jest nadmiar wolnego czasu, czego do tej pory nie doświadczali. Wciąż żyją wartościami osoby pracującej i nie potrafią się odnaleźć w nowej rzeczywistości. Ocena skutków bezrobocia bez względu na to, z jakim rodzajem następstw mamy do czynienia jest zawsze negatywna, gdyż występowanie bezrobocia oznacza zawsze marnotrawstwo ograniczonego zasobu pracy. Ocena skutków bezrobocia jest zależna od długości okresu pozostawania bez pracy. Z tego względu należy zauważyć, że im dłuższy okres pozostawania bez pracy tym bardziej negatywne skutki wywołuje bezrobocie. Wśród skutków bezrobocia można wymienić ekonomiczne, psychospołeczne i polityczne skutki tego zjawiska. Bezrobocie, zwłaszcza długookresowe świadczy o ułomności całego systemu gospodarczego i można uznać je za zjawisko patologiczne gdyż pozbawia ono możliwości zaspokojenia jednej z podstawowych potrzeb – potrzeby pracy. W konsekwencji uniemożliwia realizację podstawowych funkcji zatrudnienia i staje się źródłem strat zarówno ekonomicznych jak i psychospołecznych. Do najbardziej negatywnych skutków bezrobocia zaliczyć należy: - obniżenie materialnego poziomu życia i zagrożenie egzystencji osób bezrobotnych i ich rodzin, - emigracja wykształconych kadr, zwłaszcza młodych ludzi, którzy nie mogą znaleźć pracy, 1 www.studenci.pl Milenia Jaśkiewicz – doradca metodyczny Radomskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli wrzody żołądka, wzrost ciśnienia krwi może się pojawić ogólne zmęczenie, problem bezsenności i inne. Nowa sytuacja prowadzi również do tego, że ludzie rezygnują z wizyt lekarskich i spożywania lekarstw, gdyż ich na to nie stać. Przestają wydawać pieniądze na owoce, warzywa czy wartościowe pokarmy, co prowadzi do osłabienia organizmu przez brak podstawowych mikroelementów. Bezrobocie prowadzi do ograniczenia wydatków na jedzenie, więc tym samym prowadzi do głodu z wszelkiego jego konsekwencjami. Można więc zatem stwierdzić, że zjawisko bezrobocia jest bardzo niebezpieczne nie tylko dla zdrowia, ale i w konsekwencji życia jednostki, która została nim dotknięta. Przyjęcie tak opisanej roli bezrobotnego wymaga czasu. Osoba bezrobotna nie zaprzestaje nagle, z dnia na dzień, wszelkich działań, nie traci z dnia na dzień poczucia swojej wartości. Jest to proces długotrwały i bieżące konsekwencje mają swój znaczący udział w "głębszym" wejściu w tę rolę w następnych etapach.” 6 Drugim aspektem jest aspekt społeczny. „Aspekt społeczny bezrobocia to naruszenie jednej z podstawowych zasad umowy społecznej, wynikającej nie tylko z prawa człowieka do pracy, ale także jego obowiązku w postaci zapewnienia utrzymania rodziny, wychowania dzieci. Osoba bezrobotna (poprzez utratę pracy) zostaje pozbawiona komfortu psychicznego, wynikającego z poczucia przynależności do grupy, odpowiedzialności i obowiązku wobec innych. Bezrobocie może mieć dla społeczeństwa również konsekwencje patologiczne. Jak wykazują badania, dostrzega się wyraźny związek po między liczbą samobójstw a poziomem bezrobocia. Sytuacja bezrobocia stwarza także warunki dla gwałtownego wzrostu przestępczości. Zauważa się silne związki pomiędzy liczbą napadów, włamań, gwałtów, morderstw a poziomem bezrobocia.” 7 Skutki masowego bezrobocia w danym kraju są dotkliwe nie tylko dla bezrobotnych i ich rodzin, ale również dla całego społeczeństwa. Idzie tu o duże koszty świadczeń socjalnych, podwyższone podatki, niewykorzystany potencjał ludzkiej pracy, poczucie zagrożenia bezrobociem ludzi zatrudnionych oraz nasilenie się społecznej patologii (np. rozwody, trudności wychowawcze z dziećmi bezrobotnych, przestępczość młodocianych itp.). 8 Nawet w krajach, w których działają systemy ubezpieczeń od bezrobocia, koszty zasiłków i utrzymania instytucji zajmujących się obsługą bezrobotnych (np. wypłacanie zasiłków, pośrednictwo pracy, organizowanie szkoleń i robót publicznych) są wysokie. Stanowi to poważne obciążenie budżetów państw oraz samorządów lokalnych I często wymaga wzrostu podatków. Masowe i długotrwałe bezrobocie prowadzi też do obniżenia popytu na towary. 9 „Poczucie zagrożenia utratą pracy zmniejsza siłę przetargową zatrudnionych i osłabia skuteczność funkcji obronnej związków zawodowych, gdyż zmniejsza się liczba ich członków, a w konsekwencji - mniejsze są też fundusze związkowe. 6 www.studenci.pl 7 Pilch T., Lepalczyk J. Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie, Wydawnictwo Akademickie „ŻAK”, Warszawa 1995, str. 21 8 Dach Z. Ekonomiczno – społeczne skutki bezrobocia w: Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 2/93 9 Dzięcielska-Machnikowska S. Jak żyją bezrobotni ? w: Polityka Społeczna nr 7/93 Milenia Jaśkiewicz – doradca metodyczny Radomskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli Kwestia nasilania się patologii społecznej z powodu bezrobocia jest przedmiotem dyskusji. Zwraca się uwagę, że bezrobocie wywołuje rozwody w tych rodzinach, w których już wcześniej istniały konflikty między małżonkami. Stała obecność męża w domu może irytować żonę i pogarszać relacje w małżeństwie. Również wzrost przestępczości jako skutek bezrobocia bywa kwestionowany. Pogląd, że bezrobocie prowadzi do alkoholizmu i przestępczości jest zbytnim uproszczeniem. Znajduje potwierdzenie w niektórych wynikach badań, ale rezultaty innych badań są z nimi sprzeczne, a statystyki dotyczą tylko wykrytych i osądzonych, a więc nie wszystkich przestępców. Bieda może jednak stwarzać bezrobotnym pokusy popełniania przestępstw. Duże i długotrwałe bezrobocie w pewnych regionach może też prowadzić do powstawania stref ubóstwa w bogatych krajach, a nawet do dziedziczenia bezrobocia. Różni autorzy zwracają uwagę, że aktywność polityczna bezrobotnych jest nikła i że rzadko zdobywają się oni na protesty. Bezrobotni mogą być podatni na demagogiczną propagandę, jak to się działo np. w latach trzydziestych w Niemczech. Nie są jednak aktywni politycznie i rzadko łączą się, aby masowo protestować. Wskazuje się na takie powody bierności politycznej bierności bezrobotnych, jak: indywidualne poszukiwanie zatrudnienia prowadzące raczej do konkurencji niż do współpracy, czy izolacja społeczna bezrobotnego. Bezrobotni kierują energię na dawanie sobie rady z własnym stresem oraz na indywidualne szukanie nowej pracy. Kategoria bezrobotnych nie jest grupą, do której chciałoby się należeć i stąd brak solidarności bezrobotnych. Masowe bezrobocie prowadzi do rezygnacji, a nie do rewolucji. Trzeba zauważyć, że utrzymujące się masowe bezrobocie może być przyczyną różnego rodzaju niepokojów społecznych, jak strajki prowadzone na wielką skalę, demonstracje, rozruchy. Niepokoje te, stanowiące zagrożenie dla stabilizacji politycznej kraju, są szczególnie niepożądane w okresie transformacji systemu gospodarczego, gdyż mogą zahamować, a nawet odwrócić proces dokonujących się przemian ustrojowych. Wśród społecznych skutków bezrobocia należy wymienić przede wszystkim to, że bezrobocie - szczególnie przewlekłe - powoduje pogorszenie stanu zdrowia zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Badania wykazują istotny związek między bezrobociem a rosnącą liczbą chorób psychicznych, psychosomatycznych i zaburzeń osobowości. W środowiskach, w których występuje długotrwałe bezrobocie, statystyki wskazują podwyższoną liczbę samobójstw i prób samobójczych. U ludzi młodych dotkniętych bezrobociem obserwuje się znaczne zmiany w psychice. Frustracja, obojętność, zahamowanie rozwoju osobowości, stale narastający lęk o przyszłość, to nieodłączne czynniki procesu bezrobocia prowadzące do powstawania zachowań aspołecznych - alkoholizmu, narkomanii, prostytucji i przestępczości. Bezrobocie stwarza sytuacje stresowe, które powodują, że jednostka jest zmuszona do zmiany swoich dotychczasowych wzorów zachowań, aby przystosować się do nowej sytuacji, co nieprzerwanie łączy się z destabilizacją życia rodzinnego i powoduje stan przymusowej zależności od innych osób.” 10 Trzeci aspekt to aspekt polityczny. Aspekt polityczny bezrobocia ma wymiar historyczny. W różnych ustrojach politycznych bezrobocie może wynikać z innych zasad formacji ustrojowej. - w formacjach społecznych, preferujących kolektywistyczna formę stosunków społecznych, bezrobocie 10 www.bezrobotni.net.pl Milenia Jaśkiewicz – doradca metodyczny Radomskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli występuje tylko w formie utajonej; - w formacjach ustrojowych, preferujących indywidualizm i koncepcję zaspokajania potrzeb ekonomicznych „na własną rękę”, potocznie określanych jako kapitalizm, bezrobocie jest zjawiskiem naturalnym. 11 W aspekcie polityczno-ustrojowym zło bezrobocia sprzyja rozwijaniu się radykalizmu i niepokojów społecznych. Krytyka ustroju i dążenie do jego zmiany znajduje duże poparcie wśród bezrobotnych. Dają oni często posłuch ideom wywrotowym, angażują się chętnie w manifestacje i wystąpienia przeciw porządkowi społecznemu. Bezrobocie przynosi więc postawy antyspołeczne, sprzyja przestępczości, usprawiedliwia ją i poszerza zakres jej motywacji. Niezdolność państwa do zapewnienia obywatelowi prawa do pracy wyraża się też w niezdolności do ochrony innych praw człowieka pracującego, a to osłabia autorytet władzy i nadweręża stabilność bytu społecznego.” Inne skutki to skutki edukacyjne bezrobocia „Przedstawiciele nauk społecznych od dawna zwracali uwagę na niewłaściwą strukturę szkolnictwa ponad podstawowego w Polsce. Charakteryzowała się ona nadmiernie rozwiniętym kształceniem zawodowym, szczególnie na poziomie zasadniczym i niskim udziałem kształcenia ogólnego w systemie oświaty. Zachodnioeuropejskie systemy oświaty preferują kształcenie ogólne, które stwarza możliwości wszechstronnego rozwoju, wyrabia elastyczność, umiejętność przystosowania do zmieniającej się sytuacji na rynku pracy, dostarcza kompetencji do dokształcania się i przekwalifikowania. Wszystkie te umiejętności są niezbędne we współczesnym świecie, którego rozwój gospodarczy oparty jest na dynamicznych zmianach w dziedzinie nauki i techniki. W takim świecie wciąż zmieniają się wiodące dziedziny wytwórczości a co za tym idzie powstają wciąż nowe zawody, giną dotychczasowe. Wchodząc w dorosłe życie młody człowiek powinien mieć świadomość, że w ciągu swego życia zawodowego kilkakrotnie będzie musiał zmieniać dziedziny i specjalności i musi mieć odpowiednie kompetencje, aby temu zadaniu sprostać.” 12 Z tego punktu widzenia, wykształcenie wyższe i średnie ogólne jest niewątpliwie lepsze niż zasadnicze zawodowe, które jednoznacznie ukierunkowuje dalszą działalność zawodową. Reasumując bezrobocie stanowi główną przyczynę poszerzania się w Polsce sfery ubóstwa i silnie oddziałuje na nasilanie się zjawiska marginalizacji społecznej dużych grup rodzin. Charakterystycznym zjawiskiem jest szybsze tempo wzrostu bezrobocia wśród kobiet niż wśród mężczyzn. W warunkach polskich wyższe bezrobocie kobiet wiąże się w znacznej mierze z kryzysem w sekcjach i działach o sfeminizowanym zatrudnieniu, ale również w pewnym, trudnym do oszacowania stopniu, z działaniem czynników, które ogólnie można określić, jako bardziej lub mniej jawną dyskryminację kobiet na rynku pracy. W Polsce, a także w innych krajach rozwiniętych gospodarczo, praca zawodowa kobiet jest czynnikiem o ogromnym znaczeniu w kształtowaniu struktury zamożności rodzin pracowniczych. Badania i analizy prowadzone w Polsce i w innych krajach wykazują, że podwójny dochód w rodzinie w środowiskach pracowniczych, z powodu zmian w sposobie konsumpcji, podniesienia przeciętnego standardu 11 www.bezrobocie.net.pl 12 Przecławska A., Theiss W. Pedagogika społeczna – pytania o XXI wiek, Wydawnictwo Akademickie „ŻAK”, Warszawa 1999, str. 156 - 164