Skutki II wojny światowej, Notatki z Historia powszechna

Pobierz Skutki II wojny światowej i więcej Notatki w PDF z Historia powszechna tylko na Docsity! Skutki II wojny światowej Wprowadzenie Przeczytaj Audiobook Sprawdź się Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: , [w:] Niemcy w opinii własnej i świata, oprac. Joachim Glensk, Poznań 1994, s. 431. Źródło: , [w:] Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej, Dz.U.55.30.182, dostępny w internecie: prawo.pl, Warszawa 1955. Źródło: Marina Abramović, Pokonać mur. Wspomnienia, tłum. A. Bernaczyk, M. Hermanowska, Poznań 2018, s. 17–20. Źródło: Jadwiga Kiwerska, Rozpad imperium brytyjskiego w Afryce, Warszawa 1989, s. 291– 292. Źródło: , [w:] Prawo w stosunkach międzynarodowych. Wybór dokumentów, Warszawa 1996. Źródło: Konstytucja Niemiec - Preambuła, [w:] USTAWA ZASADNICZA REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC z 23 maja 1949 roku, tłum. B. Banaszak; A. Malicka, dostępny w internecie: biblioteka.sejm.gov.pl, s. 521. Przeczytaj Klęska państw Osi i ustalenia konferencji pokojowych II wojna światowa była największym i najbardziej krwawym konfliktem zbrojnym w historii o charakterze totalnym. Podobnie jak I wojna światowa w latach 1914–1918 była punktem zwrotnym w dziejach świata. Jej działania toczyły się w Europie, Azji i Afryce. Na lądach, wodach i w powietrzu. Wykres przedstawia liczbę ofiar II wojny światowej. Zastanów się, w jakim stopniu ogromne ubytki ludności wpłynęły na kwesę powojennej odbudowy państw europejskich. Źródło: Piotrus & Heitor C. Jorge, licencja: CC BY-SA 3.0. Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Państwa Osi – III Rzesza, Japonia, Włochy i ich sojusznicy – zostały zmuszone przez aliantów do kapitulacji. Ustalenia dotyczące przyszłości powojennego świata zapadły podczas konferencji Wielkiej Trójki w Teheranie, Jałcie i Poczdamie. Na rozmowach w Casablance w styczniu 1943 r. podjęto decyzję o walce aż do ostatecznej bezwarunkowej kapitulacji państw Osi. Uzgodniono również konieczność ukarania zbrodniarzy wojennych. Ofiary II wojny światowej Żołnierze państw … Cywile państw Osi… Żołnierze państw … Cywile państw … Żołnierze państw Osi 11.0% Cywile państw Osi 5.5% Żołnierze państw alianckich 21.9% Cywile państw alianckich 61.6%  Nowa mapa świata. Dekolonizacja Po II wojnie światowej zmieniła się mapa świata, a państwa zachodnie zaczęły mieć spore problemy z utrzymaniem wpływów w koloniach. Coraz częściej pojawiały się w nich tendencje niepodległościowe, emancypacyjne. Brytyjczycy stopniowo przyznawali niepodległość krajom od nich zależnym. Mieszkańcy kolonii zmieniali swoje nastawienie do Europejczyków. „Biały człowiek” przestał być tym lepszym. Rdzenni mieszkańcy powoli zaczęli realizować marzenia o samodzielnym sprawowaniu władzy. Cel ten osiągali, często czerpiąc ideologicznie od mocarstw znajdujących się po obu stronach żelaznej kurtyny – od ZSRS albo USA. O angielskiej polityce dekolonizacji pisała polska historyk Jadwiga Kiwerska: Powołany przez aliantów Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze sądził głównych zbrodniarzy wojennych III Rzeszy między 20 listopada 1945 a 1 października 1946 r. Na ławie oskarżonych zasiedli m.in. Göring, Hess, Ribbentrop, Keitel, Dönitz, Raeder, Schirach. Odpowiadali oni za zbrodnie wojenne, przeciwko ludzkości i przeciwko pokojowi. Wydawano wyroki śmierci, dożywocia i wieloletniego więzienia. Korzystając z różnych źródeł, znajdź informacje na temat zbrodniarzy wojennych, którzy uniknęli kary lub do tej pory nie zostali odnalezieni. Źródło: Ray D'Addario, Naonal Archives and Records Administraon/Wikimedia Commons, domena publiczna. Jadwiga Kiwerska Rozpad imperium brytyjskiego w Afryce Powszechnie zakłada się, że proces dekolonizacji w Afryce rozpoczął się tuż po II wojnie światowej i trwał do początku lat sześćdziesiątych […]. Brytyjczycy w przeciwieństwie do władz kolonii belgijskich i portugalskich, a nawet francuskich, uznali za konieczne uczestniczyć w końcowym akcie imperialnym, jakim była dekolonizacja. Wyrażało się to w dostosowaniu polityki kolonialnej do zachodzących pod wpływem działania ruchu narodowowyzwoleńczego zmian, stopniowego wprowadzenia reform, będących odpowiedzią na żądania afrykańskiego nacjonalizmu. Brytyjczykom udało się też stworzyć model dekolonizacji, który w większości przypadków znalazł praktyczne zastosowanie. Pozwoliło to metropolii utrzymać częściową kontrolę nad procesami stopniowego przekazywania władzy […]. […] Znaczny wpływ na charakter dekolonizacji Afryki i udział w tym procesie “ jałtańskich. Sowieci korzystali ze wszystkich możliwości umacniania wpływów i powoływania sojuszniczych komunistycznych rządów, przy okazji promowali się jako „wyzwoliciele”. Obszary wyzwalane przez Związek Sowiecki szybko stały się satelickimi tworami, w których likwidowano opozycję, a władzę sprawowała jedyna legalna partia, dysponująca służbami specjalnymi i wojskiem oraz wykorzystująca propagandę. Państwa członkowskie NATO i Układu Warszawskiego między 1949 a 1990 rokiem. Jak myślisz, jakie czynniki wpływały na siłę każdego z bloków? Czy liczebność ich państw odgrywała znaczącą rolę? Źródło: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0. W lutym 1946 roku przywódca ZSRS skrytykował światowy system kapitalistyczny a w marcu 1947 prezydent USA Truman jawnie poprosił Kongres Stanów Zjednoczonych o wsparcie finansowe dla zagrożonej komunistyczną ekspansją Grecji i Turcji. Przekazanie obydwu krajom 400 milionów dolarów rozpoczęło wdrażanie nowej koncepcji amerykańskiej polityki zagranicznej. „Doktryna Trumana” zakładała pomaganie narodom, które przeciwstawiają się próbom przejęcia władzy przez komunistów. Kilka miesięcy później amerykański dyplomata George Kennan rozwinął doktrynę Trumana. Tak powstało nowe założenie - „doktryna powstrzymywania” która miała na celu hamowanie wzrostu wpływów ZSRS i Chin przez niedopuszczenie do ekspansji komunizmu na świecie. W czerwcu 1947 r. sekretarz stanu USA George Marshall przedstawił plan wsparcia zniszczonej wojną Europy. Polegał na ekonomicznej pomocy dla odbudowujących się po wojnie europejskich demokracji. Miało to na celu także uratować je przed wpływami polityków i ugrupowań komunistycznych. Kraje uzależnione od ZSRS również otrzymały formalne zaproszenie do programu, lecz jednogłośnie odrzuciły je (pod wpływem Związku Sowieckiego) jednocześnie oskarżając USA o zapędy hegemonistyczne. Oliwy do ognia dolała oczywiście kwestia Niemiec. Tutaj obie strony prowadziły tzw. politykę faktów dokonanych, polegała ona na działaniach na własny rachunek i tylko w kontrolowanych przez siebie strefach pacyfikowanych Niemiec. Ostatecznie powstały także dwa bloki militarne: NATO oraz Układ Warszawski. Okupacja Niemiec i powstanie dwóch państw niemieckich W trakcie działań II wojny światowej rozpatrywano różne warianty dotyczące III Rzeszy. Alianci zachodni chcieli na stałe spacyfikować kraj niszcząc przemysł, zrobić z Niemców naród pasterzy a Winston Churchill planował nawet rozbicie i powrót do wielu państw niemieckich. Zwycięzcy zdecydowali się na okupację państwa hitlerowskiego dzieląc je na cztery strefy – amerykańską, sowiecką, brytyjską i francuską. W ten sam sposób potraktowano także Berlin. Miało to wspomóc likwidację nazizmu i powołaniu demokratycznych rządów. Od razu doszło jednak do konfliktu. Sowieci rościli sobie oddanie pod całkowitą kontrolę okupowanych przez siebie obszarów. W trakcie konferencji poczdamskiej zadecydowano o utworzeniu Sojuszniczej Rady Kontroli, która miała sprawować tymczasowe rządy nad okupowanym terytorium oraz o procesie nazistowskich zbrodniarzy, który odbył się w Norymberdze. Z biegiem czasu zaczęły się pogłębiać różnice zdań i konflikty między mocarstwami Wielkiej Koalicji w różnych rejonach świata. Sojusznicza Rada Kontroli przestała działać już w roku 1947 a Sowieci w swojej strefie okupacyjnej przeprowadzili - na komunistyczny wzór - reformę rolną, zapowiadającą kolektywizację. ZSRS rozpoczął we wschodnim terytorium Niemiec nacjonalizację przemysłu i banków. Wywożono też w ramach „reparacji” wybrane mienie, urządzenia i majątek. W przejęciu władzy i utrwaleniu „demokracji” w sowieckiej strefie okupacyjnej pomógł komitet „Wolne Niemcy” pod kierownictwem komunisty Waltera Ulbrichta oraz poety Ericha Weinerta. Potocznie zwana „Grupa Ulbrichta” szykowała się do przejęcia władzy najpierw na wschodzie a ostatecznie nawet w całych Niemczech. W strefie tej doszło do połączenia partii socjalistycznej SPD z komunistami z KPD. Tak powstała Niemiecka Socjalistyczna Partia Jedności SED. Państwa zachodnie popierały wolnorynkowy model gospodarki w swoich strefach okupacyjnych. W 1947 roku doszło do połączenia strefy amerykańskiej i brytyjskiej. Powstała tak zwana „Bizonia”. Integracja i odbudowa posunęła się zdecydowanie w 1949 roku, gdy dołączono do niej strefę francuską, tworząc „Trizonię”. Mapa przedstawia dwa państwa niemieckie istniejące po II wojnie światowej – RFN (Republika Federalna Niemiec) i NRD (Niemiecka Republika Demokratyczna). Granicę niemiecko-niemiecką w Berlinie tworzył mur berliński, dzielący Berlin na część komunistyczną i kapitalistyczną. Zastanów się, w jakim stopniu podział jednolitego narodu na dwa wrogie ideologicznie społeczeństwa wpłynął na ich rozwój przez następne 45 lat. Źródło: Contentplus.sp. z o.o. na podstawie David Liuzzo, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0. W międzyczasie alianci wraz z chadeckimi politykami zachodnich Niemiec przeprowadzili reformę walutową. O zamiarach wycofania bezwartościowych marek powiadomiono Stalina, ten jednak odrzucił możliwość współpracy. Reformę wykorzystał jako pretekst do blokady Berlina, która trwała do maja 1949 roku. Miała ona zmusić siły zachodnie do wycofania się z miasta, co nie nastąpiło. Alianci, głównie USA, uruchomili most powietrzny w kierunku swoich berlińskich sektorów. Przed podziałem Niemiec nie było już raczej odwrotu. Pojawiła się także obawa przed kolejnym światowym konfliktem. Berlin został w przyszłości (w 1961 r.) podzielony wybudowanym przez komunistów murem, który stał się jednocześnie symbolem podziału stref wpływów na świecie. Oczywiście podniesienie się ze zniszczeń wojennych Niemców zachodnich nie było by tak efektywne, gdyby nie amerykański pomocowy „Plan Marshalla”. W liście do Hansa Reisingera z 19 grudnia 1948 roku światowej sławy literat, Tomas Mann pisał z wyraźnym poczuciem wstydu i odpowiedzialności za wojnę: We wrześniu 1949 r. (za zgodą USA, Wielkiej Brytanii i Francji) po przeprowadzeniu demokratycznych wyborów, nowy parlament ogłosił powstanie Republiki Federalnej Niemiec. Pierwszym kanclerzem został chadecki (chrześcijańsko - demokratyczny) polityk Konrad Adenauer a prezydentem demokrata, Theodor Heuss. Sowieci, którzy dotąd liczyli na to, że uda im się opanować całe niemieckie terytorium, zareagowali utworzeniem miesiąc później, 7 października 1949 r. Niemieckiej Republiki Demokratycznej, której premierem mianowano Otto Grotewohla. Urząd prezydenta objął Wilhelm Pieck. Świat po apokalipsie. Kulturowe i społeczne skutki wojny II wojna światowa radykalnie zmieniła obraz całych społeczeństw. Miała wpływ na ich strukturę – liczba kobiet przewyższała liczbę mężczyzn, ofiar cywilnych było znacznie więcej niż wojskowych. Wszystko to było wynikiem akcji ludobójczych i bombardowań. Tysiące ludzi odniosło rany fizyczne i psychiczne. Nastąpił kryzys wiary, zwłaszcza w Europie Zachodniej. Liczba wiernych wszystkich Kościołów diametralnie się zmniejszyła. Zwątpienie w istnienie Stwórcy nie dziwi, biorąc pod uwagę kataklizm wojny, a przede wszystkim Holokaust. Czy wie Pan, że Ameryka wysłała już za 25 milionów dolarów paczek żywnościowych do Niemiec -znacznie więcej niż do jakiegokolwiek innego kraju? Niemcy są, jak widać, narodem darzonym szczególną sympatią. Dlaczego, bogowie raczą wiedzieć. A może przyczyna leży w tym, że głośno biadolą. Na przyszły raz postaramy się jednak urodzić gdzie indziej. Źródło: , [w:] Niemcy w opinii własnej i świata, oprac. Joachim Glensk, Poznań 1994, s. 431. “ zorganizowane lub spontaniczne, przymusowe lub dobrowolne trwałe przemieszczenia ludności, obejmujące ich zbiorowości; po II wojnie światowej na skutek ustaleń Wielkiej Trójki i zmian na mapie świata miliony ludzi musiały opuścić dotychczasowe miejsca zamieszkania; zostali osiedleni na nowych terytoriach (np. Polaków z utraconych Kresów Wschodnich wysiedlono na obszar Ziem Odzyskanych, znajdujących się obecnie na zachodzie kraju) dipisi (skrót od ang. displaced persons – osoby przemieszczone) termin używany przez aliantów wobec osób, które w wyniku II wojny światowej znalazły się poza terytorium swojego państwa – zostały wysiedlone lub wypędzone dekolonizacja proces wyzwalania się narodów z zależności kolonialnej i tworzenia niepodległych państw w dawnych terytoriach zależnych; po II wojnie światowej niepodległość uzyskało wiele państw, zwłaszcza Azji i Afryki; w roku 1960 ONZ uchwaliła deklarację o przyznaniu niepodległości krajom kolonialnym; niepodległość proklamowało najwięcej, bo aż 17 państw afrykańskich, stąd nazwano go Rokiem Afryki Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) (ang. United Nations) międzynarodowa organizacja z siedzibą w Nowym Jorku; powstała 24 października 1945 r. jako następczyni Ligi Narodów; jej celem jest zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, rozwój współpracy między narodami oraz popieranie przestrzegania praw człowieka plan Marshalla (właśc. European Recovery Program – Program Odbudowy Europy) program Stanów Zjednoczonych mający służyć państwom europejskim po II wojnie światowej pomocą w postaci surowców mineralnych, produktów żywnościowych, kredytów i dóbr inwestycyjnych; ostatecznie wsparł odbudowanie gospodarek krajów Europy Zachodniej i przyczynił się do odparcia komunizmu; nazwa pochodzi od nazwiska sekretarza stanu USA, gen. George’a Marshalla żelazna kurtyna określenie, którego użył Winston Churchill 5 marca 1946 r. podczas przemówienia w amerykańskim mieście Fulton; obrazowało sytuację w powojennej Europie: kontynent został podzielony na część demokratyczną, strefę wpływów aliantów zachodnich, oraz strefę wpływów zniewoloną przez komunistyczny ZSRS zimna wojna stan napięcia oraz rywalizacji ideologicznej, politycznej i militarnej pomiędzy światem kapitalistycznym a komunistycznym po II wojnie światowej; głównymi stronami były w niej dwa mocarstwa: USA i ZSRS; trwała od roku 1947 do upadku komunizmu w roku 1991 détente (fr., odprężenie) złagodzenie napięcia między stronami zimnej wojny; okres pokojowego współistnienia i dialogu pomiędzy ZSRS a USA Artyści intermedialni twórcy, którzy stosują nowoczesne bądź też niespotykane dotąd środki wyrazu. Swoją sztukę opierają na eksperymentach i happeningach. W pracy wykorzystują różne rejony sztuki: łączą poezję, dźwięk, rzeźbę, narzędzia elektroniczne, multimedialne. Jako narzędzie traktują też swoje ciało. Sztuka intermedialna narodziła się w latach 60‐tych XX w. na Zachodzie i często wzbudza kontrowersję przez swoją radykalną formę Słowa kluczowe świat po II wojnie światowej, Hiroszima, podział Niemiec po II wojnie światowej, wojna koreańska, plan Marshalla, wyścig zbrojeń, procesy norymberskie, Wielka Trójka, żelazna kurtyna, zimna wojna, dekolonizacja, wysiedlenia, Dumbarton Oaks, ONZ, NATO, Układ Warszawski Bibliografia A. Czubiński, Historia Powszechna 1939‐1997, Poznań 2002. A. Czubiński, Historia powszechna XX wieku, Warszawa 2003.  J. Kiwerska, Rozpad imperium brytyjskiego w Afryce, Warszawa 1989.  H.A. Winkler, Długa droga na Zachód. Dzieje Niemiec 1933‐1990, Wrocław 2007. Najnowsza historia świata 1945‐1963, pod red. A. Patka, J.J. Węca, J. Rydla. Kraków 2000. Niemcy w opinii własnej i świata. Zebrał i opracował J. Glensk, Poznań 1994. M. Abramovic, Pokonać mur, Poznań 2010. Audiobook Polecenie 1 Zapoznaj się z audiobookiem i na jego podstawie omów cechy układu sił na świecie po II wojnie światowej. Twoja odpowiedź Audiobook można wysłuchać pod adresem: hps://zpe.gov.pl/b/P16JCMos6 George Raymond Richard Martin, amerykański twórca science fiction i fantasy, autor popularnej "Gry o tron", urodzony trzy lata po wojnie, w wywiadzie dla gazety "The Guardian" celnie opisywał: "Czasami myślę, że II wojna światowa zmieniła pogląd na wojnę jako taką, obowiązujący w cywilizacji zachodniej, ponieważ w całej historii wojen to właśnie ta najbardziej przypominała wojny fantasy, w których występują mroczny władca i ci naprawdę źli, w czerni, z trupimi czaszkami na mundurach". II wojna światowa, trwająca od 1 września 1939 roku do 2 września 1945 roku, spowodowała śmierć ponad 50 milionów ludzi, przyniosła zagładę Żydów, a wydatki bezpośrednie na jej prowadzenie sięgały około miliarda 155 milionów dolarów. Straty wśród ludności cywilnej były większe niż liczba zabitych w trakcie walk na frontach. Najwięcej ludzi, zarówno cywilów, jak i wojskowych, zginęło w: ZSRS - ok. 25 milionów, w Chinach - ok. 19,5 miliona, w Polsce - ok. 6 milionów, w Niemczech - ok. 7 milionów i w Japonii - prawie 2,7 milionów osób. Ludność cywilna była poddawana podczas wojny niewyobrażalnym represjom. Holocaust wiązał się z wymordowaniem prawie 6 milionów Żydów - w tym 3 milionów pochodzących z Polski. Ocaleni z Zagłady często decydowali się na wyjazd do Palestyny, gdzie 14 maja 1948 roku ogłoszono powstanie państwa Izrael. W walki zaangażowanych było 61 państw ze wszystkich kontynentów. Przyjmuje się, że do broni powołano około 110 milionów ludzi. Zniszczeń oraz strat, jakie przyniosła wojna, nigdy do końca dokładnie nie określono. Szacuje się je na około 300 miliardów dolarów. Nawet dzisiaj, w XXI wieku, na całym świecie pojawiają się głosy związane z roszczeniami i pretensjami wynikającymi bezpośrednio z II wojny światowej. W wyniku Źródło: George R. R. Marn, "Selfies"! If I could burn out every camera phone, I'd do it', The Guardian , 16.08.2014. L. Mularska-Andziak, Historia powszechna 1919-1991. Wybór tekstów źródłowych, Pułtusk 1999, str. 129-133. A. Czubiński, Historia powszechna XX wieku, Warszawa 2003, s. 465. Karta Narodów Zjednoczonych, dostępna online: unic.un.org.pl. Polecenie 2 Opisz, jak długo odczuwalne dla świata były konsekwencje wojny. Twoja odpowiedź Sprawdź się Pokaż ćwiczenia: 輸醙難 Ćwiczenie 1 Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. Stwierdzenie P F Jednym ze skutków II wojny światowej była późniejsza walka propagandowa między dwoma mocarstwami: USA i ZSRS. II wojna światowa zdecydowanie wpłynęła na powojenną sztukę. Plan Marshalla został początkowo skierowany jedynie do zachodnich państw kapitalistycznych poszkodowanych działaniami wojennymi. Pojęcie żelaznej kurtyny po raz pierwszy pojawiło się w przemówieniu wygłoszonym przez prezydenta Harry’ego Trumana. „Polityka faktów dokonanych” polegała na współpracy Wielkiej Trójki.           輸 Ćwiczenie 2 Przyporządkuj do odpowiedniej kategorii skutki społeczne, polityczne i gospodarcze II wojny światowej. Skutki społeczne Skutki polityczne Skutki gospodarcze dwubiegunowy podział świata na gospodarkę kapitalistyczną i komunistyczną powstanie NATO i Układu Warszawskiego zimna wojna śmierć wielu milionów ludzi problemy ze zdrowiem psychicznym lub fizycznym dekolonizacja podział świata na dwa obozy zniszczona infrastruktura powstanie ONZ zagłada Żydów – Holokaust przesiedlenia ludności zrujnowany przemysł i rolnictwo zmiany w przemyśle zbrojeniowym powstanie nowych państw grabież i zniszczenie dóbr kultury nierównomierny rozwój świata 輸 Ćwiczenie 4 Uzupełnij tabelę na podstawie mapy. Mapa świata w 1985 r. Źródło: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0. Wpisz nazwy konfliktów, które miały miejsce na oznaczonych literami obszarach. Obszar zaznaczony na mapie Konflikt zimnowojenny A B C D 醙 Ćwiczenie 5 Przyjrzyj się ilustracji i wykonaj polecenia. Awers i rewers czechosłowackiej monety z 1949 r. Źródło: Jan Kalinka, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0. Wyjaśnij symbolikę polityczną widoczną na monecie. Jak myślisz, dlaczego twórca ikonografii uwiecznił właśnie tę postać? Uwzględnij datę wybicia monety. 醙 Ćwiczenie 6 Wskaż dwie ilustracje, które odnoszą się bezpośrednio do skutków II wojny światowej. Uzasadnij swój wybór. Źródło: Ilustracje: Wikimedia Commons oraz Krysan Chariza. Uzasadnienie     醙 Dla nauczyciela Autor: Grzegorz Samotiuk Przedmiot: Historia Temat: Skutki II wojny światowej Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony Podstawa programowa: Zakres rozszerzony Treści nauczania – wymagania szczegółowe XLVII. II wojna światowa i jej etapy. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto: 4) charakteryzuje polityczne, gospodarczo-społeczne oraz kulturowe skutki II wojny światowej. Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie. Cele operacyjne: Uczeń: charakteryzuje społeczne, kulturowe, polityczne i gospodarcze skutki II wojny światowej; wyjaśnia podstawowe pojęcia związane ze skutkami II wojny światowej: zimna wojna, żelazna kurtyna, procesy norymberskie, zrzucenie bomb atomowych na Japonię, przesiedlenia, podział Niemiec, ONZ; wskazuje przyczyny dwubiegunowego podziału świata po II wojnie światowej; poznaje zmiany terytorialne, jakie zaszły w wyniku II wojny światowej; ocenia poszczególne skutki II wojny światowej dla Europy i świata; przedstawia sytuację gospodarczą państw po II wojnie światowej. Strategie nauczania: konstruktywizm, lekcja odwrócona. Metody i techniki nauczania: wykład, analiza tekstu źródłowego, dyskusja, burza mózgów, praca ze źródłami oraz multimedium. Formy zajęć: praca w parach, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego. Środki dydaktyczne: komputery z głośnikami i dostępem do internetu, zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale, tablica, pisak/kreda, duże arkusze papieru i flamastry. Przebieg zajęć: Przed lekcją: Uczniowie zapoznają się z treścią e‐materiału (bez multimedium). Na jego podstawie przygotowują się do lekcji. Faza wstępna: 1. Nauczyciel poleca uczniom, aby wymienili znane im w jak najbliższej okolicy związane z II wojną światową miejsca, pomniki, cmentarze itp. Ma to na celu wprowadzenie do tematu i zaznaczenie, że na dzisiejszą rzeczywistość – nawet po tylu latach –  mają wpływ skutki II wojny światowej. 2. Nauczyciel podaje temat i zapoznaje uczniów z celami zajęć. Wspólnie określają kryteria sukcesu. Faza realizacyjna: 1. Nauczyciel zapisuje na tablicy: „Skutki II wojny światowej”. Następnie uczniowie  uczestniczą w burzy mózgów i podają swoje pomysły. Wybrana osoba z klasy zapisuje propozycje uczniów, nauczyciel odnosi się do nich. 2. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej zdjęcia przedstawiające zrujnowane wojną terytoria (Japonii, Niemiec, Polski), proces norymberski oraz mapę ukazującą podział powojennego świata na komunistyczny i demokratyczny. Krótko omawia każde z zagadnień, zwracając uwagę na skutki, jakie wojna przyniosła Polsce. 3. Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z audiobookiem. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy, każdej z nich wyznacza zadania. Grupa 1 charakteryzuje społeczne i kulturowe skutki II wojny światowej. Grupa 2 wyjaśnia, w jaki sposób II wojna światowa przyczyniła się do podziału świata na dwa wrogie obozy polityczno‐militarne. Grupa 3 opisuje, jak po II wojnie światowej zmieniła się mapa świata. Grupa 4 omawia genezę i cele działania Organizacji Narodów Zjednoczonych. Uczniowie mogą korzystać także z dodatkowych źródeł. 4. Grupy zapisują flamastrami informacje na dużych arkuszach papieru. Przedstawiciele poszczególnych zespołów prezentują wyniki pracy reszcie klasy. Uczniowie wraz z nauczycielem dyskutują o przedstawionych prezentacjach, nauczyciel dokonuje podsumowania pracy uczniów. 5. Uczniowie wykonują ćwiczenia wskazane przez nauczyciela. Faza podsumowująca: 1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Jak przedstawiała się sytuacja gospodarcza na świecie po II wojnie światowej? Czym były przesiedlenia i z jakich przyczyn je stosowano? Czym można uzasadnić, że podział świata po II wojnie światowej był trwały i głęboki? Uczniowie biorą udział w dyskusji podsumowującej, prowadzący w razie potrzeby może uzupełniać informacje. 2. Nauczyciel rozdaje uczniom ankietę ewaluacyjną z oceną lekcji, pracy własnej ucznia oraz pracy klasy. Udziela im też informacji zwrotnej. Praca domowa: 1. Przygotuj krótką prezentację multimedialną opisującą, jakie w wyniku II wojny światowej nastąpiły zmiany terytorialne Polski i jej sąsiadów. 2. Znajdź przykłady na to, że pamięć o II wojnie światowej jest nadal żywa w świadomości mieszkańców Europy. Przedstaw je w krótkiej notatce. Materiały pomocnicze: A. Czubiński, Historia powszechna 1939‐1997, Poznań 2002. A. Czubiński, Historia powszechna XX wieku, Warszawa 2003. II wojna światowa i jej następstwa, praca zbiorowa pod red. A. Czubińskiego, Poznań 1996. Najnowsza historia świata 1945–1963 pod red. A. Patka, J.J. Węca, J. Rydla, Kraków 2000. Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium: Nauczyciel może poprosić uczniów o zapoznanie się z audiobookiem przed lekcją i przygotowanie notatki dotyczącej przedstawionych skutków II wojny światowej. Spis ilustracji nieopisanych: