Pobierz Słownik polskich wyrazów przeszłych oraz innych słów ... i więcej Schematy w PDF z Szpital tylko na Docsity!
Słownik polskich wyrazów przeszłych
oraz innych słów wartych ocalenia
ułożony przez Małachowiaków: uczniów klas 1A, 1H, 2H i 3E
z udziałem Pani Profesor Małgorzaty Szymczak
_________________________________________________________________________________
Abnegat nie dbający o swój wygląd, przyjemności ani o sprawy materialne
- Słowo to przydaje się, kiedy przy innych ludziach chcemy [je] wypowiedzieć do osoby, do której się ono odnosi, a ponieważ niewiele osób zna jego znaczenie, więc osoba ta się nie zawstydzi (Kinga Leśkiewicz, 2H)
_________________________________________________________________________________
Absztyfikant zob. też Fatygant starający się o kobietę, zalotnik
_________________________________________________________________________________
Afekt silne uczucie
_________________________________________________________________________________
Ambaras kłopot
_________________________________________________________________________________
Areał grunt rolny
_________________________________________________________________________________
Auto samochód
_________________________________________________________________________________
Azaliż
- Myślę, że nie ma w języku polskim słowa, które by dosłownie oddało jego znaczenie i mogło je zastąpić. Poza tym uważam, że dodaje wyjątkowej gracji wypowiedzi (Mateusz Wolny, 3E)
_________________________________________________________________________________
Bamber 1 ) bogaty chłop; 2) osadnik niemiecki; 3) prostak
_________________________________________________________________________________
Barchany zob. też Reformy duże, ciepłe majtki
_________________________________________________________________________________
Belfer nauczyciel
_________________________________________________________________________________
Białogłowa
- To dobre zastąpienie słowa „kobieta” (Klaudia Szelągowska, 1A)
_________________________________________________________________________________
Bikiniarz młody człowiek ubierający się ekstrawagancko, przesadnie modnie
_________________________________________________________________________________
Biżutki (potoczne) błyskotki, drobna biżuteria
_________________________________________________________________________________
Bratać się przyjaźnić, jednoczyć, traktować wzajemnie jak rodzina
- Pochodzi od słowa „brat”. Słowo to wychodzi z użycia, jest zastępowane przez wyrażenia „trzymać się”, „kumplować się” (Zuzanna Ożarek, 2H)
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Butonierka kieszonka w górnej części marynarki
_________________________________________________________________________________
Bynajmniej wcale, zupełnie
- Jest używane coraz rzadziej oraz w złym znaczeniu (Karolina Fabirkiewicz, 3E)
_________________________________________________________________________________
Chędożyć 1) współżyć, kopulować; 2) wziąć w posiadanie; 3) czyścić, sprzątać
- Ma ciekawy wydźwięk i jest w pewnym sensie eleganckie. Mocno rozpowszechnione w sadze wiedźminowskiej przez Andrzeja Sapkowskiego (Kuba Kulesza, 1A)
- Bardzo podoba mi się to słowo, uważam, że jego przywrócenie jest potrzebne, by unikać powtórzeń w tekstach (Tomek Wrutniak, 3E)
_________________________________________________________________________________
Chobot ogon
- Wybrałam ten archaizm, ponieważ jest to jedyny wyraz, który można użyć zastępczo zamiast wyrazu ogon, co znacząco wzbogaca język i jego różnorodność (Aleksandra Romanowska, 1A)
_________________________________________________________________________________
Chomąto przyrząd zakładany na kark zwierzęcia pociągowego, uprząż
_________________________________________________________________________________
Cichaj
- Wybrałam to słowo, ponieważ lubię go używać i zdaje się być przyzwoicie miłym zwrotem, aby uciszyć kogoś (Ania Topolewska, 1A)
- To grzeczniejsza forma od „cicho bądź” – chciałabym, aby pozostało w języku polskim, bo jest to zabawne uciszenie i nie jest niemiłe w porównaniu do „siedź cicho” (Natalia Dejewska, 1A)
_________________________________________________________________________________
Czerstwy krzepki, zdrowy
_________________________________________________________________________________
Dandys mężczyzna przesadnie dbający o strój
_________________________________________________________________________________
Deprekacja uroczyste przeprosiny
- Czy nie raz kobiety obraziły się na mężczyzn? Domagały się wtedy czegoś więcej, niż zwykłych przeprosin. Deprekacja idealnie pasuje w tej sytuacji – przepraszamy z kwiatami (Piotrek Grzelak, 2H)
_________________________________________________________________________________
Dekonfitura 1) zakłopotanie, zmieszanie, zawstydzenie; 2) porażka
- Uważam, że to słowo powinno wrócić do użytku, ponieważ jego brzmienie daje możliwość do idealnego odzwierciedlenia tego słowa. „Konfitura” kojarzy się z ułożoną w słoiku mieszanką owoców, a przedrostek „de” zmienia to ułożenie w zmieszanie, za czym idzie też zakłopotanie, zawstydzenie i porażka (Łukasz Iwański, 1H)
_________________________________________________________________________________
Dma wicher
- Słowo to brzmi śmiesznie, łagodnie i milej niż dzisiejsze słowo „wicher” (X)
_________________________________________________________________________________
Dojutrek ktoś odkładający na później, do jutra, wykonanie jakiejś pracy, opieszały
- Wybrałam to słowo, ponieważ coraz więcej osób zachowuje się w podobny sposób – gdy rodzice proszą, żeby coś wykonali, odpowiadają słowem „zaraz”, co oznacza w najczęstszych przypadkach „jutro” albo „wtedy, kiedy im się to przypomni” (X, 1H)
_________________________________________________________________________________
Galimatias rozgardiasz, bałagan
- Brzmi lepiej, niż bałagan, bajzel (Wiktoria Szczypińska, 1H)
_________________________________________________________________________________
Gardy okrutny, twardy moralnie
- Chciałabym, by wyraz ten „ocalono od zapomnienia”, gdyż – mimo, że stał się on archaizmem, to moi dziadkowie cały czas go używają, przez co mam do niego sentyment (Małgosia Kamińska, 1A)
_________________________________________________________________________________
Gędźba dawniej oznaczało po prostu muzykę
- Słowo pochodzi od starożytnego ludowego instrumentu – gęśli. Gędzaniem nazywano granie, co znalazło się później w staropolskim przysłowiu „Która czyta, śpiewa, gędzie, z tej rzadko cnotliwa będzie”. Wybrałam ten wyraz, gdyż interesuję się ludowymi instrumentami z ciekawą historią pochodzenia (Karolina Zakobielska, 1H)
_________________________________________________________________________________
Gnuśny ospały, niechętny do działania
- Chciałbym zachować ten wyraz, bo brzmi on na swój sposób zabawnie. Używając go można w łatwy sposób złagodzić czy też obrócić w żart niekoniecznie przyjemną sytuację, w której został użyty (X)
_________________________________________________________________________________
Gont pokrycie dachu w formie małych deseczek
_________________________________________________________________________________
Graby (potoczne) duże ręce, łapska
Gwoli z powodu, ze względu, z uwagi na
- np. „gwoli ścisłości” (Milena Maciak, 1H)
_________________________________________________________________________________
Hardy zuchwały, wyniosły, butny
- Wybrałem ten wyraz, ponieważ jest krótszą wersją określenia kogoś przesadnie dumnego, pewnego siebie, a jednak został przez ludzi zapomniany i jest bardzo rzadko stosowany ( Adrian Stępniak, 2H)
_________________________________________________________________________________
Hultaj 1) łobuz, łajdak, łotr; 2) dawniej: najemnik, lecz z powodu nie zawsze zgodnych
z prawem obyczajów zyskał z czasem negatywne znaczenie
- To zabawne słowo, nie ma aż tak negatywnego wydźwięku, jak jego synonimy (Anna Góralska, 1A)
_________________________________________________________________________________
Huncwot urwis, łobuziak
- To nie dziwota, że każda dziewczyna chce mieć huncwota (Ola Bałdyga, 2H)
_________________________________________________________________________________
Imponderabilia rzeczy nieuchwytne, nie dające się dokładnie określić, ale mające
znaczenie i wpływ
- To, co jest niezmierzalne, nie musi być skazane na zapomnienie, gdyż czasami wpływa na życie w większym stopniu, niż wydawać by się mogło (Kuba Kubit, 3E)
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Ino (gwarowe) zob. też Jeno tylko
- Zwrot zapomniany przez wielu, bardzo proste i logiczne słowo. Zamiast powtarzać cały czas „tylko”, można ich używać na zmianę (Michał Rzetelski, 2H)
- Może jest trochę staromodne, ale dla mnie ma ono ogromny wydźwięk sentymentalny. Kojarzy mi się z dzieciństwem i letnimi dniami spędzanymi u babci. Słowo to pochodzi z gwary śląskiej, która zresztą bardzo mi się podoba i znam trochę słów w tym szczególnym dla Ślązaków i nie tylko języku. „Idź tam, ino szybko!” – to jedno z wielu słów, które pragnę, aby przetrwały w polskim języku i przypominały stare, dobre czasy spędzone u boku babć i prababć (Justyna Giętka, 2H)
_________________________________________________________________________________
Jarmark targowisko, targ
- Chciałbym, aby to słowo było częściej używane, ponieważ lepiej oddaje tradycje i kulturę polskich miejsc handlu i ma lepszy wydźwięk od np. targowiska (Hubert Pawelec, 1A)
_________________________________________________________________________________
Jeno zob. też Ino 1. tylko, jedynie; 2. właśnie
- W języku polskim jest mało synonimów do [tego] słowa, a wspomniany wyżej archaizm mógłby rozwiązać ten problem (Hubert Nowak, 1A)
- Bracia patrzcie jeno Jak jeno goreje Aż zorza jasnych znaczeń Światłem się wyleje Jeno blasku trzeba By jeno zrozumieć Jeno chcieć wystarczy A będzie się umieć Nie zabieraj więc jeno Jena pięknego Gdyż jeno wystarczy By wyrazić tylko (Kinga Tomaszewska, 3E)
_________________________________________________________________________________
Jużyna posiłek popołudniowy, podwieczorek
- Jest niewiele słów, którymi można zastąpić [to słowo], a ostatnio nowomodne słowo „lunch” nie pochodzi z języka polskiego. Jużyna wzbogaciłaby różnorodność naszego języka ojczystego (Natalia Jankowska, 1A)
_________________________________________________________________________________
Kajet zeszyt
- Według mnie jest to oryginalne słowo; niestety zostało niesłusznie zapomniane i zastąpione słowem „zeszyt” (Julia Sajnog, 1H)
_________________________________________________________________________________
Klawo (potoczne) wspaniale, świetnie, bombowo, super itp.
- Ciekawie, przyjemnie, miło, niesamowicie, super (Ola Bogdańska, 3E)
- Rzadko używane, a można go zastosować w wielu sytuacjach (Natalia Wolińska, 3E)
- Przymiotnik, który wyszedł z użycia, a jest świetnym określeniem (Dominika Makowska, 3E)
_________________________________________________________________________________
Koafiura fryzura, uczesanie
_________________________________________________________________________________
Kobieta
- Słowo to chciałabym uratować od zapomnienia, [bo] zauważyłam, że używa się go coraz rzadziej. Powinniśmy o nim pamiętać, bo potrzebujemy słowa, które określa ten konkretny rodzaj smutku (Agata Chądzyńska, 1H)
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Melepeta zob. też Dziamdzia ktoś niezdarny, łamaga
- To słowo nie kojarzy się z obraźliwym określeniem, a ma ładny wydźwięk (Kinga Kot, 2H)
_________________________________________________________________________________
Modry intensywnie niebieski
_________________________________________________________________________________
Nihilizm poczucie beznadziei, brak sensu życia
- Obecnie słowo to jest coraz częściej zastępowane przez zapożyczenie z języka angielskiego „sadboy” i dlatego należy je zachować (Julia Ners, 1A)
_________________________________________________________________________________
Obibok (potoczne) ktoś leniwy, uchylający się od pracy
- [Czyli] leń patentowany – chciałabym, żeby [ten wyraz] pozostał w naszym języku bo to bardzo zabawne określenie nieroba (Kinga Kędzierska, 1A)
Obtoknąć (gwarowe) lekko opłukać
- Słowo znaczy niedokładne umycie naczyń. Moja mama często używa tego słowa i mam do niego sentyment (Piotrek Jabłoński, 3E)
_________________________________________________________________________________
Okrutnik brutal, dręczyciel, łotr
- Słowo używane bardzo często przez mój autorytet moralny (Mikołaj Mikołajewski, 1A)
_________________________________________________________________________________
Onegdaj zob. też Ongiś kiedyś, dawniej
- Słowo rzadko spotykane, [warto je zachować by] uniknąć powtórzeń (Paweł Pietruszka, 3E)
- Słowo oryginalne; jest ciekawym synonimem (Ania Prostko, 1H)
_________________________________________________________________________________
Ongiś zob. też Onegdaj dawniej, kiedyś
- Jest to podniosłe słowo, moim zdaniem o wiele wznioślejsze od używanego „kiedyś” (X)
_________________________________________________________________________________
Onuce ciepła tkanina używana zamiast skarpet
_________________________________________________________________________________
Pantofle miękkie kapcie domowe
_________________________________________________________________________________
Pedel woźny
_________________________________________________________________________________
Pitrasić gotować szybko, przyrządzać potrawy z przyjemnością
- [To słowo] brzmi lepiej niż „gotować” (Julia Bodera, 3E)
_________________________________________________________________________________
Pobruszę pomielę
- Słowo pochodzi z najstarszego polskiego zdania, zostało napisane w 1270 r. Chciałbym, aby ten wyraz wrócił, ponieważ [..] jest to zabytek, a takich słów powinno się dalej używać. (Igor Adamski, 1H)
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Poczywaj odpocznij
- Jest to słowo pochodzące z pierwszego [zdania zapisanego w języku polskim]: „Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj”; znajduje się ono w „Księdze henrykowskiej” – zabytku języka polskiego. [„Poczywaj”] mogłoby wrócić do użytku ze względu na to, że jest jednym z pierwszych polskich słów i dla upamiętnienia tego ludzie nadal powinni go używać. (Julia Atłaska, 1H)
_________________________________________________________________________________
Podfruwajka (potoczne), por. Siusiumajtka nastolatka, małolatka, podlotek
Podomka rozpinana sukienka noszona w domu, zakładana zazwyczaj na koszulę nocną
- [Chcę zachować] to słowo, ponieważ jest polskie, a często zastępuje się je niemieckim „szlafrok” (Natalia Marecka, 2H)
_________________________________________________________________________________
Przechadzka spacer
Przyzwoitość
- Jest to słowo (ale również postawa) coraz rzadziej spotykana w dzisiejszych czasach. Jego ważność i piękno dostrzegł kiedyś m.in. Stefan Themerson mówiąc o potrzebie utworzenia [na uczelniach] Katedry Przyzwoitości (Marysia Markiewicz, 3E)
_________________________________________________________________________________
Pyry (poznańskie) ziemniaki
- To tradycyjne określenie, bardzo charakterystyczne dla Wielkopolski (Adam Żółtowski, 3E)
_________________________________________________________________________________
Reformy zob. też Barchany długie majtki z nogawkami
_________________________________________________________________________________
Rokrocznie
- Słowo mające bardzo ciekawe brzmienie fonetyczne – synonim „corocznie” nie przyciąga już takiej uwagi (Paweł Krzemiński, 3E)
_________________________________________________________________________________
Rzężący chrapliwy, zachrypły
- Chciałabym przywrócić to słowo do języka polskiego, ponieważ przede wszystkim podkreśla tradycję języka, pokazuje, że nasz język jest bogaty, podkreśla jego wartości (X)
_________________________________________________________________________________
Serwus (potoczne) skrót od „serdecznie witam”
- Ta sympatyczna forma przywitania jest niestety wypierana przez skrótowe „hej”, a nawet mrożące krew w żyłach „elo”. Brzmienie tego słowa jest niezwykle pozytywne, powoduje, że możemy przywitać się szybko i sympatycznie nawet z przypadkiem napotkaną znajomą osobą (Ewa Chojnacka, 3E)
- [Mam] sentyment do tak mówiącego dziadka; to dobry sposób na zastąpienie „siema” czy „elo” (Mateusz Krajewski, 3E)
- Bardzo ładne powitanie ( Natalia Dzięgielewska, 3E)
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Tudzież a także, i, oraz
- Po cóż inny ludziom spójnik, kiedy ten jest bardzo „spójny”? zamiast ciągle „oraz”, „i” – weź człowieku, w końcu uwierz, uwierz, że najlepsze będzie „tudzież”. Użyj więc człowieku drogi, elokwencji nadaj mowie – spójnik ów przyjemny jest dla ucha, chętniej będą Ciebie słuchać, może czytać przy okazji, a na pewno na maturze. Zatem weź człowieku, uwierz! Uwierz w „tudzież”! (Szymon Będzikowski, 3E)
_________________________________________________________________________________
Ukontentowany usatysfakcjonowany, uszczęśliwiony
- Ma dobre brzmienie, w innych językach brzmi podobnie (Paulina Dondzik, 3E)
_________________________________________________________________________________
Waciak ciepła kurtka robocza (watowana)
_________________________________________________________________________________
Waćpan tytuł grzecznościowy, skrót od „waszmość pan”
- Piękna forma zwrotu grzecznościowego, oddająca większy szacunek niż samo [słowo] „pan” ( Natalia Szymczyk, 1A)
_________________________________________________________________________________
Walonki długie, filcowe buty, produkt rosyjski
_________________________________________________________________________________
Wiktuały produkty spożywcze, prowiant
- Jest to bardzo ładne, jednowyrazowe określenie produktów spożywczych (Ola Słabkowska, 1A)
_________________________________________________________________________________
Wpierw 1. w pierwszej kolejności; 2. uprzednio
- To słowo, które raczej wychodzi z użycia, ponieważ zastępuje się je słowem „najpierw”. Osobiście wolę używać słowa „wpierw”, dlatego nie chciałabym, aby zostało zapomniane (Marta Bodzak, 1A)
_________________________________________________________________________________
Wtóry drugi
* Mało jest określeń, których można by użyć by zamienić liczebnik „drugi”; byłoby to
uatrakcyjnieniem w wielu sytuacjach/zdaniach (Milena Maciak, 1H)
_________________________________________________________________________________
Wyborny wyśmienity, doskonały
- Wyraz coraz rzadziej używany przez młodych ludzi dla określenia czegoś pięknego, smacznego, świetnego. Uważam, że nie powinno się go wykreślać z codziennego użytku, gdyż może upiększać i wzbogacać wiele wypowiedzi na różne tematy (Joanna Kamińska, 1H)
_________________________________________________________________________________
Wychodek, Wygódka ubikacja bez urządzeń kanalizacyjnych, znajdująca się na zewnątrz
budynku mieszkalnego
_________________________________________________________________________________
Wydudlić szybko, łapczywie wypić
- Jest to krótkie i dobre określenie, którego nie używa się w obecnych czasach (Kinga Kot, 2H)
_________________________________________________________________________________
Wyfiokowana kobieta przesadnie wystrojona i wymalowana
_________________________________________________________________________________
Zatrważający przerażający, straszny
- [Słowo to] budzi trwogę i uderza z niego grom pożogi (Natalia Dzięgielewska, 3E)
_________________________________________________________________________________
Zyszczy spełnij, pozyskaj
- Słowo to lepiej i prościej brzmi niż „ziści” (Krzysztof Młodziejewski, 1H)
_________________________________________________________________________________
Żachnąć się oburzyć się, wyrazić sprzeciw
_________________________________________________________________________________
