Pobierz Socjalizacja pierwotna i wtórna i więcej Publikacje w PDF z Wiedza o społeczeństwie tylko na Docsity!
Socjalizacja pierwotna i wtórna
Wprowadzenie Przeczytaj Audiobook Sprawdź się Dla nauczyciela
Bibliografia:
Źródło: Barbara Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, s. 137. Źródło: Ernest R. Hilgard, Wprowadzenie do psychologii, Warszawa 1967, s. 658. Źródło: Maria Jarymowicz, Teresa Szustrowa, Poczucie własnej tożsamości – źródła, funkcje regulacyjne, [w:] Osobowość, a społeczne zachowanie się ludzi, red. Janusz Reykowski, Warszawa 1980. Źródło: Barbara Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, s. 150.
Przeczytaj
Socjalizacja
Człowiek, jeszcze jako dziecko, najpierw uczy się chodzić i mówić. Potem, idąc do szkoły, uczy się pisać. Później, na kursie dla przyszłych kierowców, już jako człowiek wkraczający w dorosłość, uczy się jeździć samochodem. Na starość uczy się nowych technik komunikacji, które w społeczeństwie informacyjnym zmieniają się szybciej niż ludzkie pokolenia. Ale uwaga:
SOCJALIZACJA ≠ EDUKACJA
Proces nauczania, jak i instytucje edukacyjne to istotne elementy procesu socjalizacji. Jest ona jednak czymś więcej:
Proces ten zmierza do przekazania jednostce:
umiejętności interakcyjnych (mowa, interpretacja przekazów symbolicznych i zachowań innych ludzi); umiejętności posługiwania się różnymi przedmiotami; norm i wzorów zachowań; wartości.
Zarówno treść tego, co jest przekazywane w trakcie procesu, może się zmieniać w czasie (wzory interakcji, wartości dominujące w społeczeństwie etc.), jak również sam sposób socjalizowania. Te sposoby, zmienne historycznie, ale także zależne od preferencji podmiotów socjalizujących, układają się w pewne typy opisywane w literaturze jako modele. Wymienia się wśród nich np.: laissez‐faire, lepienie z gliny, model konfliktowy, wzajemnościowy. Ich występowanie można obserwować horyzontalnie (na przykład wtedy,
Barbara Szacka
Wprowadzenie do socjologii Socjalizacja to złożony, wielostronny proces uczenia się, dzięki któremu człowiek, istota biologiczna, staje się istotą społeczną, członkiem określonego społeczeństwa i reprezentantem określonej kultury. Jest to proces stawania się takim, jakim chce nas mieć nasze otoczenie społeczne. Źródło: Barbara Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, s. 137.
kiedy obserwujemy, na co rodzice pozwalają nam, a na co naszym koleżankom i kolegom ich rodzice) i wertykalnie (kiedy, na przykład, słyszymy od rodziców, że „mamy lepiej niż oni”, bo „za ich czasów…”).
Jednostka ludzka jako przedmiot i podmiot socjalizacji
Etapy socjalizacji
Ernest R. Hilgard
Wprowadzenie do psychologii Termin osobowość jest używany dla oznaczenia zorganizowanej struktury cech indywidualnych i sposobów zachowania, które decydują o sposobach przystosowania się danej jednostki do jej środowiska. Źródło: Ernest R. Hilgard, Wprowadzenie do psychologii, Warszawa 1967, s. 658.
Maria Jarymowicz, Teresa Szustrowa
Poczucie własnej tożsamości – źródła, funkcje
regulacyjne Tożsamość osobista to świadomość własnej spójności w czasie i przestrzeni, w różnych okresach życia, w sytuacjach społecznych i pełnionych rolach, a także świadomość własnej odrębności, indywidualności, niepowtarzalności. Źródło: Maria Jarymowicz, Teresa Szustrowa, Poczucie własnej tożsamości – źródła, funkcje regulacyjne, [w:] Osobowość, a społeczne zachowanie się ludzi, red. Janusz Reykowski, Warszawa 1980.
Barbara Szacka
Wprowadzenie do socjologii Tożsamość społeczna jednostki jest pochodną jej przynależności do różnych grup i kategorii społecznych. Tożsamość ta ma zarówno wymiar subiektywny (poczucie tożsamości), jaki obiektywny (zaklasyfikowanie jednostki przez innych). Źródło: Barbara Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, s. 150.
Źródło: domena publiczna.
Słownik
adolescencja
dojrzewanie dziecka pod względem fizycznym i psychospołecznym; wyróżnia się adolescencję wczesną (wiek dorastania: pomiędzy 10./12. a 16. rokiem życia) i późną adolescencję (wiek młodzieńczy: pomiędzy 16. a 20. rokiem życia)
dominicantes
wskaźnik, który określa odsetek katolików uczęszczających na niedzielną Eucharystię w odniesieniu do ogólnej liczby zobowiązanych (deklarujących się jako katolicy)
horyzontalny
poziomy
wertykalny
pionowy
internalizacja
mechanizm i zarazem proces przyjmowania ze środowiska społecznego i uznawania za własne poglądów, norm wartości, wzorów zachowań, postaw w stosunku do świata rzeczy i ludzi
model wzajemnościowy
model socjalizacji, który zakłada poszanowanie podmiotowości indywidualności ucznia; nauczyciel ma zachęcać ucznia, by był aktywnym podmiotem procesu socjalizacji, winien swe działania wychowawcze dopasować do wychowanka; działania nauczyciela winny być akceptowane przez ucznia, w innym przypadku należy ich zaniechać
model laissez-faire
model socjalizacji, według którego działanie wychowawcy ogranicza się do stworzenia odpowiedniego otoczenia, sprzyjającego samodzielnemu rozwijaniu swego potencjału przez ucznia; ingerencja nauczyciela w proces socjalizacji jest nieuprawniona; uczeń sam winien szukać rozwiązań sytuacji problemowych, aktywnie poszukiwać optymalnych dla siebie dróg rozwoju
model konfliktowy
model socjalizacji, według którego uczeń postrzegany jest jako podmiot postępujący niezgodnie z obowiązującymi zasadami w społeczeństwie, podmiot działający w znacznej mierze impulsywnie, bezrefleksyjnie; nauczyciel winien poskramiać jego prymitywne zachowania, zmuszać do rezygnacji z dotychczasowych nawyków, a przede wszystkim narzucić mu reguły działania zgodne z powszechnie obowiązującymi zasadami
model lepienia z gliny
model socjalizacji, w którym uczeń jest traktowany jako bierny uczestnik procesu socjalizacji; aktywny jest jedynie wychowawca kształtujący osobowość wychowanka i kierujący rozwojem jego umiejętności, wiedzy, zdolności poznawczych; w procesie wychowania nauczyciel kształtuje nawyki ucznia i cechy jego osobowości; plastyczna osobowość wychowanka tak jak glina jest kształtowana przez nauczyciela
norma
nakaz lub zakaz określonego zachowania, działania mający chronić i zarazem podtrzymywać wartość cenioną w grupie lub całym społeczeństwie; trwały, przyjęty w społeczeństwie lub zbiorowościach sposób działania
rola społeczna
względnie trwałe, spójne oczekiwania, jakie wobec podejmującego rolę członka ma zbiorowość społeczna
status społeczny
warunkowana przez wiele czynników, zależnie od konkretnego społeczeństwa (np. prawnych, politycznych, ekonomicznych religijnych, etnicznych czy rasowych) klasyfikacja jednostek i grup w strukturze uwarstwienia społecznego
znaczący inny
osoba, która wywiera znaczący wpływ na system wartości, wzorów zachowań socjalizowanego podmiotu; w socjalizacji pierwotnej to rodzice, opiekunowie; w socjalizacji wtórnej inne osoby, na których wzoruje się podmiot; znaczący inny określa zdolność podmiotu do stawiania się w roli innych: ojca, babci, nauczyciela itp.
konformizm
w pierwszym znaczeniu to zmiana zachowania pod naciskiem rzeczywistym lub wyobrażonym innych osób; w drugim to podporządkowanie zasadom, regułom obowiązującym w zbiorowościach lub w całym społeczeństwie
nonkonformizm
Audiobook
Polecenie 1
Wysłuchaj nagrania, zwróć uwagę na czynniki wpływające na proces socjalizacji. Następnie wykonaj zadanie.
Audiobook można wysłuchać pod adresem: h ps://zpe.gov.pl/b/P1As6ZGCQ
Nie tylko genotypem człowiek żyje, czyli dlaczego socjalizacja, uspołeczniając nas wszystkich, każdego czyni odmiennym
Socjalizacja rozpoczyna się już w momencie narodzin człowieka. Rodzina zapewnia niemowlęciu zaspokojenie potrzeb biologicznych oraz poczucie bezpieczeństwa. Kiedy dziecko zaczyna mówić, zwiększa się jego aktywność poznawcza. Sukcesywnie nabywa ono umiejętności posługiwania się przedmiotami umożliwiającymi zaspokajanie potrzeb, na przykład samodzielne jedzenie czy ubieranie się.
Nabywanie tych umiejętność jest rozciągnięte w czasie, możliwe dzięki długiemu treningowi, poprzez który czynności te wykonywane są później bezrefleksyjnie.
Jednocześnie dziecko przyswaja sobie reguły uzasadniające taki, a nie inny sposób wykonywania tych czynności. Jednak najważniejsze jest przyswajanie reguł i norm określających sposoby wchodzenia w relacje z otoczeniem społecznym. Innymi słowy, dziecko uczy się podstawowego zestawu ról społecznych: syna lub córki, brata lub siostry, wnuka lub wnuczki. Robi to w ciągłym kontakcie ze znaczącymi innymi, których zachowania naśladuje. Tę koncepcję, stworzoną przez Georgea Herberta Meada, tak opisują Peter Ludwig Berger i Thomas Luckmann – dwaj socjologowie amerykańscy:
„W socjalizacji pierwotnej nie ma problemu identyfikacji. Nie ma możliwości wyboru znaczących innych. Społeczeństwo stawia kandydata do socjalizacji przed z góry określonym zbiorem znaczących innych, których musi zaakceptować bez możliwości wyboru innej sytuacji. (…) Trzeba sobie radzić z rodzicami, jakimi los nas obdarzył. Oczywistą konsekwencją tej niesprawiedliwości (…) jest to, że jakkolwiek dziecko nie pozostaje całkowicie bierne w procesie socjalizacji, to jednak tymi, którzy ustanawiają reguły gry, są rodzice. Dziecko może wziąć udział w tej grze z radością albo z milczącym oporem (…). Ponieważ dziecko nie wybiera znaczących innych, jego identyfikacja z nimi jest quasi-automatyczna. Z tego samego powodu jego internalizacja ich konkretnej rzeczywistości jest quasi-nieunikniona. Dziecko nie dokonuje internalizacji świata jego znaczących innych jako jednego z możliwych wyborów. Internalizuje go ono jako Świat, jako jedyny istniejący i jedyny, jaki się daje pomyśleć (…). To właśnie dlatego świat
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 1 Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
takich grupach zabawowych dochodzi do konfrontacji informacji, wiedzy, umiejętności wyniesionych ze środowiska rodzinnego z wiedzą i umiejętnościami innych uczestników zabawy. Samo spostrzeżenie, że rówieśnicy są pod jakimiś względami inni, ma istotne znaczenie socjalizacyjne.
Wraz z wchodzeniem dziecka w okres dziecięcy i czas młodości rośnie wpływ socjalizacyjny grup rówieśniczych i systemu instytucjonalnego. Dzieci uczą się działać w grupie, rozwiązywać wspólne zadania, zdobywają wiedzę i nowe umiejętności, pełnią odmienne od rodzinnych role: przedszkolaka, członka grupy zadaniowej. Zdefiniowane przez system instytucjonalny cele i zabiegi wychowawcze uzupełniają rodzinny proces wychowania, czasami korygują, a czasami muszą go zastępować.
Najczęściej przyjmuje się, że socjalizacja pierwotna traci swoją dominującą rolę w kształtowaniu osobowości w okresie wczesnej adolescencji, kiedy rozpoczyna się formowanie osobowości. Od tego momentu możemy mówić o socjalizacji wtórnej, a jej pewną odmianą jest socjalizacja określana przez Roberta Mertona socjalizacją antycypacyjną. Należy przez nią rozumieć przygotowywanie się podmiotu do objęcia w przyszłości statusu społecznego, do którego aspiruje, który chce w swym dorosłym życiu osiągnąć.
Sprawdź się
Pokaż ćwiczenia: (^) 輸 醙 難
Ćwiczenie 1
Wybierz właściwe odpowiedzi. W którym roku życia człowieka jego osobowość społeczna jest uznawana za ukształtowaną?
輸
Ćwiczenie 3
Przeczytaj stwierdzenia zawarte w poniższej tabeli i zdecyduj, które są prawdziwe, a które fałszywe.
Stwierdzenie Prawda Fałsz Członkowie najbliższej rodziny mogą pełnić role socjalizacyjne również na etapie socjalizacji wtórnej. Przynależność do grupy zawodowej może być elementem tożsamości społecznej jednostki. Nie można wyznaczyć konkretnego dnia, w którym kończy się socjalizacja pierwotna, a zaczyna socjalizacja wtórna. Socjalizacja pierwotna kończy się wtedy, kiedy dziecko przestaje już chodzić do żłobka. Socjalizacja permanentna stanowi podetap w ramach etapu socjalizacji wtórnej. Role społeczne mogą pełnić jedynie te jednostki, których osobowość społeczna została w pełni ukształtowana.
Ćwiczenie 4
Przypisz poszczególne określenia do dwóch typów efektów socjalizacyjnych: norm i wartości oraz umiejętności.
Umiejętności
Normy i wartości
miłość sprawiedliwość
kierowanie firmą
poetycki sposób wysławiania się
używanie noża i widelca
powstrzymanie się od robienie innemu człowiekowi tego co nam samym jest niemiłe
醙
醙
Ćwiczenie 5
W poniższym tekście zaznacz odpowiednie słowa.
/Barbara Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, s. 150./
I tak przez odbicia w oczach innych poznajemy samych siebie. Innymi słowy, to, jak nas widzą inni i jakiego zachowania od nas oczekują, kształtuje nasz własny obraz samych siebie. Na określenie tego naszego ja, które jest zwierciadlanym odbiciem naszego ja w oczach innych, używany jest w socjologii termin jaźń odzwierciedlona, którą można prościej określić jako. (...) W przypadku poczucia tożsamości jednostka widzi swoją osobę jaką różną od innych i niepowtarzalną. Jestem rudy, wysoki przystojny, nie lubię flaków. (...) W przypadku poczucia tożsamości granica nie przebiega między ja a reszta ludzi, ale między my a oni. Jestem Polakiem, lekarzem (...).
kolektywnej społecznej własnej tożsamość świadomość zmysłowość
jednostkowej odmiennej osobistej
醙
szkolny tych dzieci odracza się zgodnie z art. 38.
- W szczególnie uzasadnionych przypadkach wychowaniem przedszkolnym może także zostać objęte dziecko, które ukończyło 2, roku.
- Dziecko w wieku 6 lat jest obowiązane odbyć roczne przygotowanie przedszkolne w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego.
- Obowiązek, o którym mowa w ust. 4, rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat. W przypadku dziecka, o którym mowa w ust. 2, obowiązek ten rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko rozpocznie spełnianie obowiązku szkolnego. (…) Art. 35. 1. Nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18. roku życia.
- Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia. Art. 36. 1. Na wniosek rodziców naukę w szkole podstawowej może także rozpocząć dziecko, które w danym roku kalendarzowym kończy 6 lat.
Rozstrzygnij, czy państwo jest aktywnym podmiotem kształtującym w Polsce proces
socjalizacji, czy nie. Odpowiedź uzasadnij.
Rozstrzygnięcie: tak
Uzasadnienie:
Ćwiczenie 7
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj ćwiczenie.
- To nie prawda, że jestem taka sama jak ty.
- Wiadoma sprawa, przecież widać.
- E tam, głupoty gadasz. Ja nie o tym myślę.
- A o czym? No bo, nie do końca rozumiem?
- To jest coś związanego z samopoczuciem. Człowiek jest tym, kim czuje, że jest. Rozmawiałam o tym z mamą. Chodzi o tożsamość czy coś podobnego.
- Aaa, raczej o dowód tożsamości. Czyli paszport na przykład. Więc oboje jesteśmy tacy sami, bo ja go nie mam i ty też nie.
- Nie. Dowód osobisty mi nie jest potrzeby do tego, żebym czuła się jedyna w swoim rodzaju. Ja to ja, a ty to ktoś zupełnie inny. Inaczej myślimy, inaczej się zachowujemy. Oboje jesteśmy wyjątkowi. Ale różni.
- Ale sama przecież mówiłaś, że chłopcy są wszyscy tacy sami. Ja też tak zresztą myślę. I to nie tylko, że chłopcy, ale i dziewczyny – też, że są takie same. Interesuje nas to samo, zachowujemy się tak samo. Oczywiście, że się różnimy. A to dlatego, że inni nas widzą z zewnątrz. Nikt się nie interesuje, jaka jesteś w środku. Mówią o tobie: dziewczyna z miasta, a o Ance, że ze wsi. Jara ich to, że twój stary jest lekarzem, a rodzice Anki mają 300 hektarów i trzy ciągniki z klimą.
- Nie rozumiem Cię. Nie zadawałabym się z tobą, gdybyś nie był wyjątkowy. Dla mnie, jako osoba, masz swoją tożsamość.
- Ja tam nie wiem o co chodzi z tą wyjątkowością. Czuję, że ludzie wsadzają nas do różnych szufladek i wcale mi to nie przeszkadza. Moi starzy na przykład są dziennikarzami i mają fajny samochód. Więc spox. Jestem synem dziennikarzy z wielką bryką. I tyle – to jest mój dowód tożsamości.
Odpowiedz, dlaczego Marcin i Marta się nie rozumieją.
難
