Specyfika biologii, warunków chowu, reprodukcji oraz walory ..., Schematy z Biologia

Pobierz Specyfika biologii, warunków chowu, reprodukcji oraz walory ... i więcej Schematy w PDF z Biologia tylko na Docsity! D. Szablicka i in. 166 Prace przeglądowe Wiadomości Zootechniczne, R. LVI (2018), 1: 166–177 Specyfi ka biologii, warunków chowu, reprodukcji oraz walory użytkowe perlicy zwyczajnej (Numida meleagris) Dorota Szablicka, Marcin Różewicz, Karol Kaszperuk, Barbara Biesiada-Drzazga Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Instytut Bioinżynierii i Hodowli Zwierząt, ul. Prusa 14, 08-110 Siedlce Produkcja drobiarska w Polsce notuje naj- większą dynamikę wzrostu spośród wszyst- kich gałęzi produkcji zwierzęcej. W ciągu ostat- niej dekady Polska podwoiła produkcję drobiu i została potentatem eksportowym wśród krajów Unii Europejskiej. Według Wencka i in. (2017), produkcja mięsa drobiowego w 2016 r. wyno- siła 2536 tys. t, natomiast eksport 1025 tys. t. Konsumentów zachęca przede wszystkim wy- soka jakość produktów i ich racjonalna cena. W wyniku zmian, jakie zachodzą na polskim rynku mięsnym, mięso drobiowe nabiera coraz większego znaczenia, stając się istotnym ele- mentem naszej gospodarki. Zwiększył się glo- balny i unijny popyt na mięso białe ze względu na jego właściwości odżywcze i konkurencyjne ceny (Kozioł i Krzywoń, 2014). Stało się ono nieodłącznym elementem diety człowieka, ce- chuje je bowiem wysoka wartość odżywcza i prozdrowotna. Według badań prowadzonych przez GUS, samo spożycie mięsa na jednego mieszkańca nie wzrosło znacząco – zaledwie o 2,7 kg/osobę, zauważa się jednak zmianę jego struktury spożycia. Na przestrzeni ostatnich 20 lat zauważalnie spadła konsumpcja mięsa woło- wego na rzecz wzrostu spożycia mięsa drobio- wego. Kształtujące się relacje cen i preferencje żywieniowe konsumentów, jak również wzrost podaży mięsa kurcząt brojlerów stymulowały również popyt na mięso drobiowe. W badaniach ankietowych Nowaka i Trziszki (2010) prowa- dzonych wśród osób dokonujących zakupów dla całej rodziny aż 96,7% deklarowało zakup i spożycie mięsa drobiowego. Spowolnienie tempa wzrostu konsumpcji i popytu wewnętrz- nego na mięso drobiowe (głównie kurcząt broj- lerów) w dalszej perspektywie czasowej może oznaczać, że rozwój tego sektora będzie zaleć od koniunktury na rynkach zagranicznych (Stańko, 2011). Niezbędna staje się dywersyfi kacja pro- dukcji mięsa drobiowego w oparciu o mniej popularne gatunki, jak np. perlice. Produkcja jaj i mięsa drobiowego jest jednak w znaczącym stopniu oparta na jednym gatunku – kurze domo- wej. W produkcji mięsa zaraz po kurczętach broj- lerach znajdują się indyki, a w znacznie mniej- szym stopniu gęsi i kaczki. W produkcji jaj dominują kury nioski, a w małym stopniu użytkuje się nieśnie prze- piórki. Gatunkiem nieco zapomnianym, trakto- wanym jako niszowy jest perlica zwyczajna. Jest to ptak, który może dostarczać wartościowych produktów w postaci mięsa i jaj, a także ozdob- nych piór. W Polsce jest to gatunek utrzymywany sporadycznie, nawet w małych gospodarstwach, traktowany jako drób ozdobny. W innych kra- jach, zarówno w Europie jak i na świecie, perlice są użytkowane intensywnie głównie w kierun- ku mięsnym, ale także nieśnym. Znikoma skala produkcji mięsa i jaj perliczych w Polsce wyni- ka z zaniku tradycji ich spożycia i małej wiedzy konsumentów dotyczącej tych produktów oraz ich walorów zdrowotnych i smakowych. Naj- większą popularnością hodowla perlic cieszyła się w latach 60. i 70. XX w. (Bernacki, 2012). Dziś, choć bardzo powoli, gatunek ten znów Specyfi ka biologii i warunków chowu perlicy zwyczajnej 167Prace przeglądowe wzbudza zainteresowanie, tak wśród hodowców amatorów – jako ptak ozdobny i użytkowy, jak też w chowie intensywnym. Odradzanie się tra- dycji spożywania mięsa perliczego jest widocz- ne, czego przykładem może być: wpisanie na li- stę produktów tradycyjnych „Perliczki z Grabiny Radziwiłłowskiej” oraz wprowadzenie na rynek polski tuszek „Perliczki z Wielkopolski”. Celem pracy jest przedstawienie specyfi - ki biologii i warunków chowu perlicy zwyczajnej oraz zaprezentowanie walorów użytkowych – ja- kości mięsa i jaj, a także znaczenia gatunku jako ptaka amatorskiego. Pochodzenie i biologia perlicy Perlica zwyczajna (Numida meleagris) zamieszkuje zróżnicowane środowiska – od su- chej sawanny po lasy deszczowe kontynentu afry- kańskiego, gdzie do tej pory spotyka się dzikie populacje tego gatunku. Po raz pierwszy gatunek ten został opisany przez profesora zoologii Ka- rola Linneusza, który początkowo uznał perlicę za gatunek pokrewny bażantom i nadał jej nazwę Phasianus meleagris (Doroń, 2014). Udomo- wienie tych ptaków, podobnie jak wielu innych gatunków drobiu odbywało się na terenie natu- ralnego obszaru ich występowania. Początkowo perlice były ptakami łownymi, polowano na nie, a następnie prowadzono ich chów pół dziko. Zwa- bione możliwością otrzymywania stałego źródła pokarmu od ludzi uzupełniały go o zdobywane drobne bezkręgowce, które licznie występowały w uprawach roślin i blisko zabudowań człowie- ka. Pierwsze wzmianki o hodowli tych ptaków i ich wykorzystaniu można znaleźć na egipskich freskach na ścianach piramid, gdzie utrwalono ich wizerunki. Jako początek udomowienia tego gatunku można więc przyjąć okres około II w. p.n.e. Jako ptak rzeźny, dostarczający wartościo- wego mięsa perlica była ceniona przez starożyt- nych Greków i Rzymian, o czym można znaleźć adnotacje w zapiskach pochodzących z okresu około 400 lat p. n. e. (Doroń, 2014). Obecnie wy- korzystywane perlice wywodzą się bezpośrednio od dzikich przodków pochodzących z Afryki, a głównie z Nowej Gwinei, od czego pochodzi ich angielska nazwa guinea fowl, czyli kur gwi- nejski. W okresie średniowiecza traktowano je głównie jako ptaki ozdobne, dopiero później od- kryto ich walory użytkowe. W Polsce perliczkę nazywano również pantarką z powodu charak- terystycznego upierzenia. W systematyce biolo- gicznej przyporządkowana jest do ptaków grze- biących, rzędu kuraków (Galliformes), podobnie jak kura domowa. Do systematycznej rodziny perlic (Numididae) zaklasyfi kowano także dwa pokrewne gatunki różniące się nieco wyglądem. Są to perlica sępia oraz czubata, które są utrzy- mywane raczej w hodowlach amatorskich jako ptaki ozdobne o ciekawym upierzeniu, nie mają natomiast znaczenia gospodarczego dla człowie- ka (Kaszperuk i Różewicz, 2017 a). Fot. 1. Głowa perlicy zwyczajnej Photo 1. Head of guinea fowl (https://pl.pinterest.com) Perlica zwyczajna jest jedynym gatun- kiem z tej rodziny użytkowanym gospodarczo. Cechą charakterystyczną wszystkich gatunków perlic jest charakterystyczny wzór upierzenia. Barwne pióra koloru szarego o różnych odcie- niach pokryte są białymi kropkami. Wzór ten nazywany jest „perłowaniem”, od niego ptaki te wzięły swoją nazwę. Inną specyfi czną cechą jest głowa pozbawiona upierzenia o skórze koloru turkusowoniebieskiego (fot. 1). Na jej szczycie występuje hełm kostny, na podstawie którego ist- D. Szablicka i in. 170 Prace przeglądowe · 0–3 tyg. życia – najwyższa koncentra- cja białka (22% dla perlic hodowlanych i 24% dla perlic brojlerów) i energii (12,3 MJ) oraz niska zawartość włókna (do 3,5%); · 4–8 tyg. życia – nieco niższy poziom białka (20% perliczki hodowlane, 23% perliczki brojlery) i energii (11,7 MJ dla perlic hodowlanych, wyższy dla perlic brojlerów – 13,3 MJ) przy nieco wyż- szym poziomie włókna (4%); · 9–14 tyg. życia ponownie niższy poziom białka (do 16% dla perlic hodowlanych, 20% dla perlic brojlerów), zachowany wysoki poziom energii dla perlic brojle- rów (13,3 MJ), natomiast dla perliczek hodowlanych – taki sam jak w poprzed- nim etapie odchowu (11,7 MJ). W produkcji pasz pełnoporcjowych dla dorosłych perlic ze stad reprodukcyjnych stosuje się dwa rodzaje mieszanek – na okres spoczynku oraz nieśności. W okresie nieśności stada stosuje się mieszankę o nieco wyższym poziomie ener- gii (11,9 MJ) niż w przypadku okresu spoczynku (11,3 MJ). W okresie nieśności stosuje się także mieszankę o wyższym poziomie białka (17%), co jest związane z większym zapotrzebowaniem samic na ten składnik odżywczy w celu wyko- rzystania go na produkcję jaj. Wzrasta wtedy także zapotrzebowanie na wapń, którego poziom w mieszance powinien być czterokrotnie wyższy niż w okresie spoczynku. Nahashon i in. (2007), prowadząc badania na perliczych nioskach w wieku 26–50 i 62–86 tyg. życia, którym po- dawano paszę o różnej zawartości białka (14, 16 i 18%) i energii (11,7 oraz 12,1 MJ), rekomen- dują mieszanki o 14% udziale białka oraz 11,7 MJ zawartości energii. Taki poziom składników jest efektywnie wykorzystywany przez perliczki i nie wpływa na obniżenie wskaźników produk- cyjnych, a jednocześnie jest bardziej uzasadniony ekonomicznie. W zależności od regionu świata, w jakim jest prowadzona hodowla perlic, stosuje się różne warianty recepturowe oparte na lokalnych surow- cach i możliwości ich zastosowania. Tjetjoo i in. (2013) zastosowali mieszanki produkcyjne oparte na trzech zbożach jako źródłach energii w paszy. Z uwagi na to, że kukurydza jest stosunkowo dro- gim surowcem paszowym w Afryce, próbowano ją zastąpić sorgiem oraz prosem. Zastosowane pasze zawierały jednocześnie 24% białka i 12,13 MJ/kg (w okresie 0–6 tyg. życia), 20% białka i 12,13 MJ/kg (od 7 do 12 tyg. życia) oraz 15% białka i 11,30 MJ/kg (od 13 do 16 tyg. życia). Przy zastosowaniu tych samych poziomów biał- ka i energii w różnych grupach perliczek autorzy nie stwierdzili wpływu zastosowanego surow- ca na wskaźniki produkcyjne perlic. Podobnie, Onunkwo i Odukwe (2016) uważają poziom 15% białka i 11,29 MJ energii w paszy dla perlic w wieku od 7. tygodnia życia za optymalny. Dla selekcjonowanych linii perlic typu brojler pocho- dzenia francuskiego zaleca się wyższy poziom energii i białka w paszy, odpowiednio: 0–4 tyg. życia – 23% białka i 12,9 MJ energii, 5–8. tyg. życia – 21% białka i 13 MJ energii (Nahashon i in., 2005). Poza ustaleniem ogólnego poziomu biał- ka w paszy niezbędne jest także zbilansowanie dawki pokarmowej pod względem aminokwa- sów limitujących. Według Norm żywienia drobiu (2005), dla perlic zawartość lizyny w paszy po- winna kształtować się na poziomie: 0–3 tyg. – 1,25%, 4–8 tyg. – 1,15%, 9–13 tyg. – 0,85%, dla perlic w okresie nieśności – 0,9%, a w okresie spoczynku – 0,6%. Według badań przeprowa- dzonych przez Bhogoju i in. (2017), optymalny poziom lizyny dla perlicząt w wieku 0–4 tyg. to 1,04–1,10%, a w okresie 5–12 tyg. – 0,8%. W chowie ekstensywnym perlic wykorzystuje się pasze gospodarskie, których podstawę stanowią ziarna zbóż, a w okresie wiosenno-letnim duża część pożywienia (nawet do 30%) jest uzupełnia- na o pobierane z wybiegu nasiona i bezkręgowce. Reprodukcja i lęgi W środowisku naturalnym perlice są pta- kami monogamicznymi. Samiec nie bierze jed- nak udziału w wysiadywaniu jaj, a w czasie kiedy jedna samica wysiaduje jaja, może on kopulować Specyfi ka biologii i warunków chowu perlicy zwyczajnej 171Prace przeglądowe z drugą, która nie znalazła partnera. W chowie przydomowym w małych stadach okres lęgowy rozpoczyna się w drugiej połowie kwietnia. Za- leżne jest to jednak od terminu wylęgu i wpływu długości dnia świetlnego, co związane jest z osią- ganiem dojrzałości płciowej (Brillard i de Re- viers, 1981). Stadka reprodukcyjne są dobierane z przewagą samic. Na jednego perlika przeznacza się około 3–4 samice. Konlan i Avornyo (2013), oceniając procent zapłodnienia jaj w 86 stadach perlic o różnej proporcji samców do samic, naj- wyższą wartość tego wskaźnika uzyskali przy proporcji 1♂/3♀ (76%), natomiast przy proporcji 1♂/6♀ wskaźnik wylęgowości był znacznie niż- szy (56%). Problem w hodowli tych ptaków czę- sto stanowi odróżnienie płci, ponieważ brak jest wyraźnego dymorfi zmu płciowego. W przypadku zestawienia stada z przewagą samców dochodzi do licznych walk pomiędzy nimi, a to często skut- kuje niższym stopniem zapłodnienia jaj. Nie bez znaczenia dla wyników zapłodnienia jaj jest wiek samic. Jak wykazały badania Yamak i in. (2015), wraz z wiekiem wzrastają procent zapłodnienia jaj oraz ich masa. Podobne znaczenie ma osiągnięcie dojrzałości płciowej samców i jakość nasienia, zależne od długości dnia świetlnego (Brillard i de Reviers, 1981). Badania przeprowadzone przez Keerthy i in. (2017) wskazują na zróżnicowaną jakość nasienia u perlików różnych odmian barw- nych. Wśród badanych przez autorów odmian – standardowej szarej, białej, lawendowej oraz szek – perliki odmiany białej cechowała znacznie lepsza jakość nasienia, mniej plemników z wa- dami niż w przypadku pozostałych odmian. We- dług Nikolova i in. (2010), dodatkiem paszowym wpływającym na wyższą jakość nasienia u sam- ców oraz wyższą nieśność samic jest ekstrakt z buzdyganka naziemnego (Tribulus terrestris). Cecha jakości nasienia może być doskonalona poprzez selekcję, co mogłoby doprowadzić do poprawy tego parametru u samców, dzięki czemu możliwe stałoby się również zastosowanie inse- minacji samic i prowadzenie ostrzejszych kryte- riów selekcji w doskonaleniu tego gatunku drobiu (Nwakalor i in., 1988; Hudson i in., 2016). Gniazdo u tego gatunku stanowi niedbale wygrzebana niecka w ziemi ze skąpą wyściółką, ulokowana na wybiegu, najczęściej pod osłoną krzewów lub w innym ustronnym miejscu. Per- lice rzadko korzystają z gotowych gniazd. Może się zdarzyć, że kilka samic złoży jaja do jedne- go gniazda. Organizacja i prowadzenie lęgów są uwarunkowane celem, jaki przyświeca hodowcy. W hodowlach amatorskich najczęściej prowa- dzi się lęgi naturalne z wykorzystaniem kurzych kwok. Perlice przejawiają instynkt wysiadywania jaj dość sporadycznie i zazwyczaj występuje to w drugiej połowie lata, co jest zbyt późnym ter- minem na prowadzenie lęgów. Zbioru jaj należy dokonywać systematycznie oraz obserwować sa- mice, ponieważ często bardzo skutecznie ukrywa- ją one swoje gniazda. Magazynowanie jaj w celu zebrania ich większej partii i przeznaczenia do inkubacji należy prowadzić w odpowiednich wa- runkach oraz regularnie obracać jaja. Bez wpły- wu na wyniki wylęgowości jest podczas prze- chowywania jaj ich pionowe lub horyzontalne ułożenie (Moreki i Mack, 2013). Optymalny czas to około 7 dni, a maksymalny dopuszczalny okres – do dwóch tygodni. Po tym terminie znacznemu obniżeniu ulega wylęgowość z jaja. Najwyższy wskaźnik wylęgowości jest osiągany przy prze- chowywaniu jaj do 4 dni (Moreki i Ditshupo, 2012). Odpowiednie jaja perlicze, przeznaczone do inkubacji powinny charakteryzować się pra- widłowym kształtem tzw. gruszki (fot. 3), pig- mentacją oraz nienaruszoną skorupą (bez uszko- dzeń i stłuczek świetlnych). Prawidłowa masa jaja lęgowego powinna wynosić od 42 do 50 g (Schmidt, 1996). Badania przeprowadzone przez Moreki i Mothei (2013) wskazują natomiast, że optymalna masa jaj lęgowych perlic kształtuje się w zakresie 39–42 g. Jaja o masie >39 oraz <42 g cechowała niższa wylęgowość oraz większy % piskląt kalekich. Podobnie Kyere i in. (2017) naj- wyższy procent wylęgowości stwierdzili w partii jaj o masie 40–41g. Czynniki obniżające wylęgo- wość jaj perliczych to także duże spokrewnienie osobników w stadzie, nieprawidłowe warunki magazynowania jaj, nieprawidłowe żywienie stad reprodukcyjnych i niedobory żywieniowe, a także skażenie paszy mikotoksynami (Nwagu, D. Szablicka i in. 172 Prace przeglądowe 1997). Jak wskazują wyniki badań Yamak i in. (2016 a), grubość skorupy nie jest czynnikiem utrudniającym wylęg piskląt pod warunkiem pra- widłowych warunków inkubacji jaj. Optymalne warunki inkubacji jaj perliczych to temperatura 37,2oC i 50% wilgotności powietrza. W komorze klujnikowej temperaturę obniża się o 0,2oC oraz podwyższa wilgotność powietrza do 75% (Ancel i in., 1994). Pisklęta zaraz po wylęgu mają masę ciała około 26–28 g. W Polsce nie ma wylęgar- ni drobiu oferujących pisklęta perlicze, dlatego najczęstszym źródłem ich pozyskiwania jest in- kubacja jaj lęgowych pochodzących od własnego stada. Inną możliwością jest zakup jaja, piskląt bądź odchowanych perlicząt od innego hodowcy. Fot. 3. Jaja perlicy zwyczajnej Photo 3. Guinea fowl eggs (https://pl.pinterest.com) W pierwszych 4 tyg. życia perliczęta nie mają jeszcze wykształconego w pełni me- chanizmu termoregulacji. Ich sztuczny odchów, podobnie jak w przypadku innych gatunków drobiu, powinien odbywać się w pomieszczeniu o temperaturze 26oC oraz przy dodatkowym źró- dle ciepła, tzw. sztucznej kwoce. W pierwszym tygodniu życia pisklęta muszą mieć zapewnione całodobowe oświetlenie. Od drugiego tygodnia życia wprowadza się 16-godzinne oświetlenie, a od trzeciego – 12-godzinne. Ochów młodych perlicząt nie jest trudny. Podobnie jak w przypad- ku innych gatunków drobiu wymagają one odpo- wiedniej temperatury oraz paszy i wody. Przy pro- wadzeniu lęgów naturalnych kwoka dość szybko wyprowadza młode na wybieg i przejmuje nad nimi opiekę, a hodowcy pozostaje jedynie zapew- nienie odpowiedniej paszy. W przypadku lęgów sztucznych, aż do momentu uzyskania pełnego upierzenia utrzymuje się ptaki w pomieszczeniu. Proces opierzenia przebiega dość szybko i młode ptaki mogą od 4 tyg. życia korzystać z wybiegu. Ze względu na to, że dość szybko uzyskują zdol- ność do lotu, zaleca się ograniczenie wybiegu płotem, co zapobiegnie ich ucieczce (Kaszperuk i Różewicz, 2017 a). Kierunki użytkowania perlic Perlice jako ptaki użytkowe mogą być wykorzystywane dwukierunkowo. Jako ptaki rzeźne mogą dostarczać tuszek i wartościowego mięsa. Mniej popularnym kierunkiem jest pozy- skiwanie jaj konsumpcyjnych. Obecnie jednak żaden z tych kierunków nie jest wiodący zarówno w intensywnej produkcji drobiarskiej, jak i cho- wie przydomowym. Obecnie ptaki te są przede wszystkim traktowane jako ozdobne, hodowa- ne przez hodowców amatorów lub jako atrakcja gospodarstw agroturystycznych. Utrzymywane wraz z innymi gatunkami drobiu wzbogacają ofertę gatunkową drobiu i uatrakcyjniają pobyt osobom wypoczywającym (Sokołowicz i Kraw- czyk, 2010). Poza aspektem kontaktu z ptakami, ofertę takich gospodarstw warto jest również wzbogacić o takie produkty, jak pieczone tuszki czy jajecznica z perliczych jaj. Użytkowanie rzeźne i walory mięsa perlic Głównym i najbardziej rozpowszechnio- nym kierunkiem użytkowania perlicy zwyczajnej jest użytkowanie mięsne. Ten gatunek drobiu ze względu na naturalne przystosowanie do życia w klimacie kontynentu afrykańskiego jest tam najpopularniejszym i najłatwiejszym w chowie ekstensywnym ptakiem. Ich mięso jest dobrym źródłem wartościowego białka i żelaza, które w krajach Afryki są niezwykle ważnymi i defi - cytowymi składnikami odżywczymi (Ayorinde, Specyfi ka biologii i warunków chowu perlicy zwyczajnej 175Prace przeglądowe główne kierunki użytkowania jako ptaka rzeź- nego i nieśnego nie mają tak szerokiego zasto- sowania jak w innych krajach. Potencjał użytkowy tego gatunku nie jest więc wykorzystywany w takim stopniu, w jakim mógłby być, przez co oferta produk- tów drobiarskich na rynku polskim jest zna- Literatura Agwunobi L.N., Ekpenyong T.E. (1990). Nutritive and economic value of guinea fowl (Numida meleagris) pro- duction in developing countries. J. Sci. Food Agric., 52 (3): 301–308. Ancel A., Armand J., Girard H. (1994). Optimum incubation conditions of the domestic guinea fowl egg. Brit. Poultry Sci., 35 (2): 227–240. Ayorinde K.L. (1991). Guinea fowl (Numida meleagris) as a protein supplement in Nigeria. World’s Poultry Sci. J., 47 (1): 21–26. Banaszewska D., Bombik T., Wereszczyńska A., Biesiada-Drzazga B., Kuśmierczyk K. (2015). Changes of cer- tain quality characteristics of guinea fowl’s eggs depending on storage conditions. Acta Sci. Polon. Zoot., 14 (2): 45–54. Bernacki Z. (2012). Perlice. W: Hodowla i użytkowanie drobiu; praca zbiorowa, J. Jankowski (red.). PWRiL, Warszawa, ss. 443–456. Bhogoju S., Nahashon S.N., Donkor J., Kimathi B., Johnson D., Khwatenge C., Bowden-Taylor T. (2017). Effect of varying dietary concentrations of lysine on growth performance of the Pearl Grey guinea fowl. Poultry Sci., 96 (5): 1306–1315. Brillard J.P., Reviers M. de (1981). Testis development and daily sperm output in guinea-fowl raised under con- stant daily photoperiods. Reprod. Nutr. Dévelop., 21 (6B): 1105–1112. Bucław M., Ligocki M. (2017). Skład mineralny mięsa perlic (Numida meleagris) w zależności od rodzaju mięśni. Mat. konf. XXIX Międz. Symp. Drob. PB WPSA: Nauka praktyce – praktyka nauce, 18–20.09.2017, Tarnowo Podgórne. Doroń T. (2014). Perlica zwyczajna (Numida meleagris). Pol. Drob., 12: 75–78. Hester P.Y. (2017). Egg innovations and strategies for improvements. Academic Press, Elsevier. Hudson G.H., Omprakash A.V., Premavalli K. (2016). Research article effect of semen diluents, dilution rates and storage periods on live and abnormal spermatozoa of pearl guinea fowls. Asian J. Anim. Vet. Adv., 11 (7): 411–416. Kaszperuk K., Różewicz M. (2017 a). Hodowla i możliwe kierunki użytkowania perlic – rzeźny, nieśny oraz jako ptaki ozdobne. Cz. I. Pol. Drob., 1: 2–5. Kaszperuk K., Różewicz M. (2017 b). Hodowla i możliwe kierunki użytkowania perlic – rzeźny, nieśny oraz jako ptaki ozdobne. Cz. II. Pol. Drob., 2: 8–11. Keerthy A.J., Omprakash A.V., Churchil R., Hudson G.H. (2017). Semen characteristics and spermatozoa biome- try of different varieties of guinea fowls. J. Anim. Res., 7 (1): 139. Kyere C.G., Annor S.Y., Kagya-Agyemang J.K., Korankye O. (2017). Effect of egg size and day length on repro- ductive and growth performance, egg characteristics and blood profi le of the guinea fowl. Liv. Res. Rur. Dev., 29 (9); http://www.lrrd.org/lrrd29/9/kyer29180.html. Kokoszyński, D., Bernacki Z., Korytkowska H., Wilkanowska A., Piotrowska K. (2011). Effect of age and sex on slaughter value of guinea fowl (Numida meleagris). J. Central Europ. Agric., 12 (2): 255–266. Konlan S.P., Avornyo F.K. (2013). The effect of wetland on guinea fowl (Numida meleagris) egg productivity and fertility during the dry season in the guinea savannah ecological zone of Ghana. Sky J. Agric. Res., 2 (9): 126–131. Kozioł I., Krzywoń M. (2014). Stan przemysłu drobiarskiego w Polsce. Progress Econ. Sci., (1): 85–98. Moreki J.C., Ditshupo T. (2012). Effect of storage time on hatchability of guinea fowl eggs. J. Anim. Sci. Adv., 2 (7): 631–636. Moreki J.C., Mack N. (2013). Effect of storage time and egg position on hatchability of guinea fowl eggs. J. Anim. Sci. Adv., 3 (5): 256–260. cząco zubożona w stosunku do innych krajów europejskich. Gatunek ten może mieć w przyszłości większe znaczenie jako ptak użytkowy, jeśli będą podejmowane zadania mające na celu popularyzację walorów smakowych i odżyw- czych jego mięsa oraz jaj. D. Szablicka i in. 176 Prace przeglądowe Moreki J.C., Mothei K.M. (2013). Effect of egg size on hatchability of guinea fowl keets. Int. J. Innov. Res. Sci. Eng. Technol., 2 (10): 5480–5483. Moreki J.C., Radikara M.V. (2013). Challenges to commercialization of guinea fowl in Africa. Int. J. Sci. Res., 2 (11): 436–440. Myasnikova O. (1997). Meat qualities of guinea fowl of Zagorskaya Belogrudaya breed. Proc. XIII Europ. Symp.: Quality of Poultry Meat, Poznań, pp. 247–249. Nahashon S.N., Adefope N., Amenyenu A., Wright D. (2005). Effects of dietary metabolizable energy and crude protein concentrations on growth performance and carcass characteristics of French guinea broilers. Poul- try Sci., 84 (2): 337–344. Nahashon S.N., Adefope N.A., Amenyenu A., Wright D. (2007). Effect of varying concentrations of dietary crude protein and metabolizable energy on laying performance of pearl grey guinea fowl hens. Poultry Sci., 86 (8): 1793–1799. Nahashon S.N., Adefope N., Amenyenu A., Tyus J., Wright D. (2009). The effect of fl oor density on growth perfor- mance and carcass characteristics of French guinea broilers. Poultry Sci., 88 (11): 2461–2467. Nahashon S.N., Adefope N., Wright D. (2011). Effect of fl oor density on growth performance of Pearl Grey guinea fowl replacement pullets. Poultry Sci., 90 (6): 1371–1378. Nikolova M., Grigorova S., Abadjieva D., Penkov D. (2010). Investigation of the effect of Tribulus terrestris extract on some characteristics of the reproductive capacity of guinea fowl. Biotech. Anim. Husb., 26 (3–4): 259–266. Normy żywienia drobiu (2005). Zalecenia żywieniowe i wartość pokarmowa pasz. S. Smulikowska, A. Rutkowski (red.). Wyd. IV. Instytut Fizjologii i Żywienia Zwierząt, PAN, Jabłonna. Nowaczewski S., Witkiewicz K., Frątczak M., Kontecka H., Rutkowski A., Krystianiak S., Rosiński A. (2008). Egg quality from domestic and French guinea fowl. Nauka Przyr. Technol., 2, 2, #8. Nowak M., Trziszka T. (2010). Zachowania konsumentów na rynku mięsa drobiowego. Żywn. Nauka Technol. Jakość, 17 (1): 114–122. Nwagu B.I. (1997). Factors affecting fertility and hatchability of guinea fowl eggs in Nigeria. World’s Poultry Sci. J., 53 (3): 279–286. Nwakalor L.N., Okeke G.C., Njoku D.C. (1988). Semen characteristics of the guinea fowl Numida meleagris. Theriogenology, 29 (3): 545–554. Onunkwo D.N., Odukwe C.N. (2016). Evaluation of different dietary energy and protein combination on performance of guinea fowls reared in the humid tropics of Nigeria. Int. Res. J. Agric. Aquat. Sci., 3 (1): 222–224. Premavalli K. (2013). Infl uence of strain, age and system of management on the productive and reproductive per- formance of guinea fowl. Doctoral dissertation. Tamil Nadu Veterinary and Animal Sciences University. Pudyszak K., Pomianowski J., Majewska T. (2005). Wartość rzeźna i jakość mięsa perlic ubijanych w różnym wieku. Żywn. Nauka Technol. Jakość, 1 (42): 27–34. Różewicz M., Janocha A., Biesiada-Drzazga B. (2014). Perlica – ptak niedoceniany. Hod. Drobiu, 4: 55–61. Sammel A., Dańczak A. (2007). Dobrostan zwierząt w gospodarstwach agroturystycznych w województwie za- chodniopomorskim. Folia Univ. Agric. Stetin. Aliment., Pisc. Zoot., 255 (2): 109–118. Schmidt H. (1996). Groß- und Wassergefl ügel: Puten, Perlhühner, Gänse, Enten. Verlag Eugen Ulmer; Aufl age, ss. 218–221. Sokołowicz Z., Krawczyk Z. (2010). Znaczenie chowu drobiu w gospodarstwach agroturystycznych w opinii mieszkańców województwa podkarpackiego. Rocz. Nauk. Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, XII, 4: 314–316. Stańko S. (2011). Tendencje w produkcji, konsumpcji i handlu mięsem drobiowym w Polsce w latach 1990–2009. Zesz. Nauk. SGGW w Warszawie. Probl. Roln. Świat., 11 (1): 161–167. Tebesi T., Madibela O.R., Moreki J.C. (2012). Effect of storage time on internal and external characteristics of guinea fowl (Numida meleagris) eggs. J. Anim. Sci. Adv., 2 (6): 534–542. Tjetjoo S.U., Moreki J.C., Nsoso S.J., Madibela O.R. (2013). Growth performance of guinea fowl fed diets con- taining yellow maize, millet and white sorghum as energy sources and raised under intensive system. Pakistan J. Nutr., 12 (4): 306. Wencek E., Grzelak M., Kałużna I., Koźlecka M., Miszkiel I., Pałyszka M., Prokopiak H., Radziszewska J., Suchocki W., Winiarski K., Biesiada-Drzazga B. (2017). Wyniki oceny wartości użytkowej drobiu w 2016 r. Wiad. Drob., Poznań, ss. 17–18. Wilkanowska A., Kokoszyński D. (2010). Comparison of morphological composition and quality of the content of eggs from pearly grey and white guinea fowls. Acta Sci. Pol., Zoot., 9 (1): 47–54. Specyfi ka biologii i warunków chowu perlicy zwyczajnej 177Prace przeglądowe Yamak U.S., Boz M.A., Sarica M. (2015). Changes in guinea fowl fertility and hatching traits over a 4-month lay- ing season with long-term egg storage conditions. Indian J. Anim. Res., 49 (4): 532–536. Yamak U.S., Sarica M., Mehmet Akif B.O.Z., Ucar A. (2016 a). Growth traits of guinea fowl in different produc- tion system. Sci. Pap. Ser. D. Anim. Sci., LIX: 65–68. Yamak U.S., Boz M.A., Ucar A., Sarica M., Onder H. (2016 b). The effect of eggshell thickness on the hatchability of guinea fowl and pheasants. Revista Brasileira de Ciência Avícola, 18 (SPE2): 49–53. Yamak U.S., Sarica M., Boz M.A., Ucar A. (2017). Effect of production system (barn and free range) and slaughter age on some production traits of guinea fowl. Poultry Sci.; https://doi.org/10.3382/ps/pex265 SPECIFIC CHARACTERISTICS OF THE BIOLOGY, REARING CONDITIONS, REPRODUCTION AND UTILITY VALUE OF GUINEA FOWL (NUMIDA MELEAGRIS) Summary Guinea fowl is treated as a niche species found mainly in small backyard fl ocks as a fancy bird. Its main use as a slaughter bird is not as widely used as in other countries. The value of this species is not fully used so that the offer of poultry products on the Polish market is signifi cantly impoverished in relation to other European coun- tries. In future, this species may gain in importance as a commercial bird if efforts are made to popularize the taste and nutritional value of its meat and eggs. The present study presents the specifi c characteristics of the biology and reproduction of guinea fowl as well as their usefulness as egg- and meat-producing birds. Key words: guinea fowl, characteristics, utility value Fot. internet