Spis treści 1. CO TO JEST BIZNESPLAN ..., Prezentacje z Administracja

Pobierz Spis treści 1. CO TO JEST BIZNESPLAN ... i więcej Prezentacje w PDF z Administracja tylko na Docsity! Spis treści 1. CO TO JEST BIZNESPLAN? .........................................................................................2 2. STRUKTURA BIZNESPLANU. ......................................................................................3 2.1. STRESZCZENIE BIZNESPLANU. ........................................................................................3 2.2. OPIS PRODUKTU LUB USŁUGI ..........................................................................................3 2.3. ZESPÓŁ ZARZĄDZAJĄCY .................................................................................................3 2.4. RYNEK I KONKURENCJA .................................................................................................4 2.5. MARKETING I SPRZEDAŻ ................................................................................................5 2.5.1. Produkt ..................................................................................................................6 2.5.2. Cena .......................................................................................................................6 2.5.3. Miejsce ...................................................................................................................6 2.5.4. Promocja i reklama ................................................................................................8 2.6. SYSTEM BIZNESOWY I ORGANIZACJA ..............................................................................8 2.6.1. System biznesowy ...................................................................................................8 2.6.2. Organizacja .......................................................................................................... 12 2.7. HARMONOGRAM REALIZACJI ........................................................................................ 13 2.8. MOŻLIWOŚCI I ZAGROŻENIA ......................................................................................... 14 2.9. PLAN FINANSOWY I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ................................................................ 15 2.9.1. Planowanie finansowe .......................................................................................... 15 2.9.2. Obliczanie stopy zwrotu zainwestowanego kapitału .............................................. 16 2.9.3. Podstawowe zasady rachunkowe .......................................................................... 16 ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 2 1. Co to jest biznesplan? Podjęcie działalności gospodarczej wymaga odpowiedniego przygotowania. Właściwie opracowany biznesplan wyznaczy cele firmy i określi sposób ich realizacji, a także ułatwi jej funkcjonowanie na rynku. Biznesplan jest pomocny przy rozpoczęciu działalności, jej sfinansowaniu a także w zarządzaniu firmą. Nie istnieją reguły co do objętości planu. Dla małej firmy powinno wystarczyć około 10 stron, dla większej, w zależności od rozmiarów przedsięwzięcia, od 30 do 50. Biznesplan - to plan gospodarczy firmy, przedstawiający koncepcję jej rozwoju oraz wynik końcowy; to realistyczna ocena firmy i jej potencjału - ujawnia słabe i mocne strony pomysłu, sprawdza jego realność, ułatwia przedsiębiorcy osiągnąć wyznaczony cel - jest niezbędny w przypadku wystąpienia o kredyt lub pożyczkę na uruchomienie lub rozwój działalności gospodarczej. Żaden bank ani inna poważna instytucja finansowa nie udzieli pożyczki ani kredytu bez konkretnego planu działania i jego kosztów. Podstawą udzielenia kredytu czy pożyczki jest pewność pożyczkodawców czy inwestorów, że dane przedsięwzięcie przyniesie zysk Podstawowe elementy biznesplanu:  streszczenie,  opis produktu lub usługi, cel firmy,  zespół zarządzający,  rynek i konkurencja,  plan marketingowy,  system biznesowy i organizacja,  harmonogram realizacji,  możliwości i zagrożenia,  plany finansowe i finansowanie. . ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 5 2.4.2. Segmentacja rynku Do autora biznesplanu należy wybór kryteriów segmentacji. Należy pamiętać, że liczbę klientów w każdym segmencie rynku i ich zachowanie trzeba konkretnie zdefiniować i udokumentować na podstawie dostępnych danych. Celem segmentacji jest określenie konkretnej grupy klientów, do których adresowany będzie dany produkt. Po określeniu i opisaniu poszczególnych segmentów należy określić przewidywaną wysokość przychodów ze sprzedaży w danym okresie. Trzeba tu wziąć pod uwagę swoją strategię sprzedaży i zachowanie konkurencji. Przykładowe kryteria segmentacji klientów dla rynków towarów konsumpcyjnych: miejsce zamieszkania: kraj, miasto/wieś, dane demograficzne: gęstość zaludnienia, wiek, płeć, zawód, wykształcenie, stan cywilny; zachowanie: częstotliwość używania produktu, sposób zakupu, wykorzystanie; zamożność: miesięczne dochody i wydatki. Przykładowe kryteria segmentacji klientów dla rynków towarów przemysłowych: dane demograficzne: wielkość firmy, branża, lokalizacja; działalność: stosowana technologia (np. cyfrowa, analogowa); sposób dokonywania zakupów: zakupy scentralizowane/zdecentralizowane, kryteria wyboru dostawców, zakupy na podstawie umów ramowych, bezpośrednio od dostawców; czynniki sytuacyjne: pilna potrzeba, wielkość zamówienia, częstotliwość zamówień. 2.4.3. Konkurencja Istotną kwestią jest określenie głównych konkurentów i zbadanie ich pozycji na rynku. Wobec wszystkich konkurencyjnych firm należy stosować te same kryteria, np. wysokość obrotów, wielkość przychodów ze sprzedaży, wysokość cen, udział w rynku, pozycję kosztową, ofertę produktów/usług, obsługę klienta, docelowe segmenty klientów, kanały dystrybucji. 2.5. Marketing i sprzedaż Dobrze zaplanowane działania marketingowe i sprzedaż produktu są jednym z najistotniejszych elementów przesądzających o powodzeniu przedsięwzięcia. Dla tych działań najistotniejsze są: produkt, cena, miejsce i sposób dystrybucji, promocja i reklama.. ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 6 2.5.1. Produkt Wstępna analiza pomysłu na produkt pozwoliła nam na określenie jego najważniejszych cech. Po przeanalizowaniu różnych segmentów klientów, należy zdecydować, czy produkt wymaga modyfikacji, aby trafiać w potrzeby klientów. W związku z tym rodzi się pytanie, czy wystarczy jeden produkt dla wszystkich segmentów, czy też kilka wariantów dostosowanych do potrzeb poszczególnych segmentów. 2.5.2. Cena Cena towaru wynosi tyle, ile klienci gotowi są za niego zapłacić. Zaprzecza to tezie, że cenę ustala się na podstawie poniesionych kosztów. Koszty stanowią wprawdzie jeden z czynników wpływających na cenę, ale stosunek kosztów do ceny ma decydujące znaczenie tylko wtedy, gdy cena nie przyniesie w najbliższej przyszłości zwrotu kosztów. Cena zależy całkowicie od wartości produktu w oczach klientów. Sporządzając biznesplan określiliśmy już wartość produktu dla klienta. Teraz należy wyznaczyć przedział cenowy opierając się na szacowanej wartości naszego produktu dla klienta. Proponowaną cenę możemy ewentualnie skorygować po rozmowach z potencjalnymi klientami. Nasza strategia cenowa zależy od tego czy chcemy szybko wejść na rynek przyciągając klientów niską ceną, czy raczej od początku uzyskać jak najwyższą stopę zwrotu? Nowe firmy z reguły wolą pozyskać niewielką grupę rentownych klientów, z następujących powodów:  nowy produkt pozycjonowany jest jako „lepszy” od dotychczasowych, co uzasadnia wyższą cenę,  wyższe ceny pozwalają na ustalenie wyższej marży i umożliwiają nowej firmie sfinansowanie własnego rozwoju (z zysków finansowane są nowe inwestycje i firma nie będzie potrzebować zewnętrznych inwestorów),  strategia szybkiego wejścia na rynek wymaga zwykle dużych inwestycji na wstępie, co zwiększa ryzyko inwestycyjne, którego na początku lepiej unikać. 2.5.3. Miejsce Produkt lub usługa, którą zaoferujemy muszą być dostarczone klientowi. Wybór kanału dystrybucji uzależniony jest od różnych czynników, np.: jaka jest planowana liczba klientów? Czy będą to firmy czy osoby fizyczne? Jaki sposób dokonywania zakupów preferują klienci? Czy sposób użycia produktu trzeba będzie klientom wyjaśniać? Czy mieści ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 7 się on w górnym czy w dolnym przedziale cenowym? Ważne jest również ustalenie, czy firma sama zajmie się dystrybucją, czy zleci to innej firmie. Wybór kanału dystrybucji związany jest między innymi z decyzjami marketingowymi. 2.5.4. Sposoby dystrybucji Sposoby dystrybucji można podzielić na dwie kategorie: bezpośredni i pośredni. Przykładowe kanały dystrybucji: - detaliści zewnętrzni – produkty sprzedawane są przez sprzedawców detalicznych, którzy mają łatwy dostęp do potencjalnego klienta, - przedstawiciele zewnętrzni – wyspecjalizowane firmy występują jako agenci prowadzący dystrybucję towarów różnych producentów, - licencja franchisingowa – firmę (filię większego przedsiębiorstwa) uruchamia i prowadzi franszyzobiorca, który uiszcza opłatę licencyjną, podczas gdy franszyzodawca kontroluje politykę firmy (przykład McDonald’s), - hurtownicy – mała firma może mieć kłopoty z utrzymywaniem kontaktów z dużą liczbą sprzedawców detalicznych. Może ją w tym wyręczyć hurtownik posiadający bieżące kontakty handlowe z detalistami, - sklepy firmowe – sprzedaż w sklepie firmowym może być optymalnym rozwiązaniem, gdy kluczowe znaczenie dla sukcesu produktu ma starannie zaaranżowany proces sprzedaży produktu, a potrzeby rynku może zaspokoić niewielka liczba sklepów, - własna sieć sprzedaży bezpośredniej – przedstawiciele handlowi zatrudniani są przede wszystkim wówczas, gdy produkt jest bardzo skomplikowany (np. produkty kapitałowe) i wymaga dużej wiedzy o produkcie, - mailing – wybrani klienci otrzymują ulotki reklamowe/informacyjne pocztą. Bazy danych adresów posortowane według pożądanych kryteriów, można zakupić od firm gromadzących bazy danych, - centrum telefoniczne –można zachęcać klientów do zamówienia produktu przez telefon, w ten sposób można dostarczać proste produkty wielu klientom bez konieczności zakładania sklepów w całym regionie, - Internet – Internet to stosunkowo nowy kanał dystrybucyjny, za pośrednictwem którego można dotrzeć do bardzo dużej liczby klientów ponosząc minimalne koszty. Niestety w Polsce mała dostępność do Internetu wciąż poważnie ogranicza jego zastosowanie. ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 10 każdego zadania należy się zastanowić czy firma wykona je sama, czy też zleci na zewnątrz. Decyzje tego typu musza być podejmowane świadomie, po starannym rozważeniu wszystkich argumentów za i przeciw. Współpracę z dostawcą czy kooperantem trudno jest potem zerwać z dnia na dzien. Podejmując decyzje warto odwołać się do następujących kryteriów: Znaczenie strategiczne Aspekty działalności, które najbardziej przyczyniają się do uzyskania przez firmę przewagi nad konkurencja, mające dla niej znaczenie strategiczne powinny pozostawać pod bezpośrednią kontrola zespołu zarządzającego. Firma technologiczna nie może przecież zaniechać prowadzenia badań, a producent towarów konsumpcyjnych nie zleci na zewnątrz działań marketingowo-promocyjnych. Umiejętności Każde działanie firmy wymaga określonych umiejętności, których może brakować zespołowi zarządzającemu. W związku z tym zespól musi się zastanowić, czy w danej sytuacji lepiej będzie wykonać zadanie samemu, zdobywając w tym celu potrzebne umiejętności, czy raczej zlecić jego realizację wyspecjalizowanej firmie. Specjaliści mogą wypełnić zadanie lepiej i taniej. Dostępność Zanim zdecydujemy się na wynajęcie firmy zewnętrznej, powinniśmy upewnić się, czy na pewno spełni ona nasze wymagania. O ile to możliwe, negocjuj z kilkoma podwykonawcami. W ten sposób wynegocjujesz lepsze warunki i dowiesz się więcej o kupowanej usłudze. Jeżeli na rynku nie ma firmy, która oferuje potrzebne nam usługi, być może znajdzie się kooperant gotowy zdobyć nowe umiejętności, aby zaspokoić potrzeby naszej firmy. Formy współpracy Nowopowstające firmy powinny zastanowić się, jakiego rodzaju współpracy oczekują. Każdy rodzaj stałej współpracy ma swoje wady i zalety. Współpraca luźna Jest to współpraca niewiążąca, bez prawnych zobowiązań. Obie strony mogą się z niej łatwo wycofać. Współpraca doraźna jest typowa dla produktów masowych, codziennych usług i standardowych części, w przypadku których łatwo jest znaleźć nowych kupców i sprzedawców. Współpraca bliska ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 11 Wiąże się z dużym stopniem wzajemnej zależności kontrahentów. Ten rodzaj współpracy typowy jest dla wyspecjalizowanych produktów/usług, w przypadku których obu stronom trudno byłoby zmienić kooperantów aby sprzedać bądź kupić duże ilości produktu (np. specjalistycznych części) w krótkim czasie. Zaletą bliskiej współpracy jest bezpieczeństwo wynikające z łączącej obie strony wzajemnej zależności oraz możliwość skoncentrowania się na zadaniach, które dana firma wykonuje najlepiej. Aby współpraca rozwinęła się w trwałą i korzystną dla obu stron relację spełnione muszą być następujące czynniki: Obopólna korzyść. Współpraca musi być korzystna dla obu stron, w przeciwnym razie trudno będzie ją utrzymać. Wspólne ryzyko i inwestycje. Współpraca obejmuje wspólne podejmowanie ryzyka. Na przykład dostawca posiadający umowę na wyłączność może znaleźć się w trudnej sytuacji, kiedy odbiorca zacznie kupować mniej oferowanego przez dostawcę towaru (np. części). Takie zagrożenie istnieje zwłaszcza wtedy, gdy dostawca zakupił wyspecjalizowany sprzęt do produkcji tych akurat części i nie może łatwo przestawić się na produkcje elementów dla innych odbiorców i zleceniodawców. Z drugiej strony, również nabywca może mieć problemy, kiedy główny dostawca przestanie dostarczać potrzebne mu części (z powodu bankructwa, pożaru, strajku itp.) Należy wiec od samego początku mieć na uwadze tego rodzaju ryzyko i finansowe konsekwencje oraz być może uwzględnić je w umowie. Rozwiązanie współpracy Stosunki miedzy firmami, podobnie jak miedzy ludźmi, mogą stawać się coraz bardziej napięte i w konsekwencji doprowadzić do konfliktu uniemożliwiającego kontynuowanie współpracy. Umowa o nawiązaniu współpracy powinna więc zawierać szczegółowe warunki wycofania się z niej. Opracowując biznesplan należy uwzględnić potencjalnych stałych kooperantów i określić formę ewentualnej współpracy. Współpraca pozwoli nowej firmie czerpać korzyści z doświadczeń firm już istniejących i skupić się na własnych zadaniach. Dzięki współpracy firma będzie rozwinąć się szybciej niż działając w pojedynkę. Lokalizacja firmy Określ planowaną lokalizację siedziby firmy. Na początku nie powinno się zawierać długoterminowych umów najmu. Może bowiem zaistnieć potrzeba szybkiej zmiany siedziby ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 12 w związku z rozwojem firmy. Podstawowe kryteria wyboru lokalizacji firmy to miedzy innymi: uwarunkowania prawne: podatki/ulgi podatkowe, zezwolenia na produkcje, uwarunkowania ekonomiczne: wysokość bezrobocia, ceny gruntu, ceny wynajmu powierzchni biurowych, wysokość wynagrodzeń, bliskość rynków zbytu, dostawców, kontrahentów (w zależności od produktu), dostęp do wyspecjalizowanego personelu i usług (szczególnie ważne w niektórych branżach). 2.6.2. Organizacja firmy i przydzielanie zadań Niezwykle ważne jest jasne rozdzielenie zadań i obowiązków oraz stworzenie prostej struktury organizacyjnej firmy. Sposób zarządzania przedsiębiorstwem musi być elastyczny i dawać się łatwo przystosować do nowych okoliczności. Należy się przygotować na możliwość wielokrotnej reorganizacji firmy w ciągu pierwszych kilku lat. Zdecyduj, kto będzie odpowiedzialny za poszczególne obszary biznesowe (przydzielanie zadań). Gdy funkcje związane z zarządzaniem, zasobami ludzkimi, finansami i administracją zostaną przydzielone, firma zacznie sprawnie funkcjonować. Jeżeli struktura organizacyjna nie będzie zbyt skomplikowana, każdy pracownik będzie wiedział, jakie są jego zadania i samodzielnie je wykonywał. Z drugiej strony, każdy powinien być w stanie w razie potrzeby zastąpić innego członka zespołu. Plan zatrudnienia W miarę rozwoju firmy niezbędne staje się systematyczne planowanie kwestii związanych z zatrudnianiem nowych osób. Rozwój firmy pociągnie za sobą konieczność zatrudnienia nowych pracowników, których trzeba będzie przeszkolić i wdrożyć do pracy. Prosta struktura organizacyjna ułatwi sporządzenie opisów stanowisk i poszukiwanie odpowiednich pracowników. Znalezienie osób z odpowiednimi kwalifikacjami może być niełatwe mimo dużego bezrobocia. Często trzeba będzie się uciec do „podkradania” pracowników konkurencji. Biorąc pod uwagę, że okres wypowiedzenia w Polsce wynosi z reguły trzy miesiące, będzie to wymagać planowania z dużym wyprzedzeniem. W planie zatrudnienia należy uwzględnić całkowity koszt zatrudnienia (wynagrodzenia i pośrednich kosztów pracy), który umieszcza się w rachunku wyników, załączonym do biznesplanu. Koszty zatrudnienia pracowników zależą od szeregu czynników, ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 15 2.9. Plan finansowy i źródła finansowania Przede wszystkim należy zastanowić się ile pieniędzy potrzeba na założenie i prowadzenie przedsiębiorstwa. Dla ustalenia tego możemy posłużyć się planem finansowym opartym na założeniach, które przyjęliśmy przy pracy nad koncepcją rozwoju firmy. Kolejne ważne pytanie dotyczy ilości środków płynnych (gotówki), do których powinniśmy mieć stały dostęp, aby firma była w stanie regulować swoje bieżące płatności. Jest to najważniejsze zadanie w zakresie planowania finansowego. Trzecie pytanie to w jaki sposób i skąd możemy uzyskać niezbędne fundusze. W większości przypadków założyciele są w stanie dostarczyć jedynie drobną część potrzebnych funduszy. Znalezienie inwestorów jest zatem sprawą kluczową. 2.9.1. Planowanie finansowe Przedsiębiorstwo powinno dysponować danymi na temat najważniejszych wskaźników określających finansową sytuację firmy. Chodzi tu przede wszystkim o wysokość generowanego zysku/straty, przepływ gotówki i wysokość kapitału, jaki będzie nam potrzebny w procesie realizacji biznesplanu. Biznesplan powinien zawierać plan finansowy firmy. Bardzo szczegółowe wyliczenia finansowe nie są konieczne, gdyż wszelkie prognozy nie są dokładne, a w szczególności te dotyczące nowo powstającego przedsiębiorstwa. Zwykle dobre wrażenie robi na inwestorach przedstawienie kilku starannie przemyślanych wyliczeń i wskaźników. Nasz biznesplan powinien dawać odpowiedź na następujące pytania: ile pieniędzy firma potrzebuje i w jakim okresie czasu? jakich zysków można spodziewać po wprowadzeniu firmy na rynek? na jakich założeniach oparte są prognozowane wyniki? Informacje te pozwolą inwestorom zorientować się, na ile przedstawione przez nas dane są realistyczne i czy traktować nasz projekt jako dobrą inwestycję na przyszłość. Co powinien zawierać plan finansowy załączony do biznesplanu?  rachunek przepływów pieniężnych (planowanie płynności)  rachunek wyników,  bilans,  prognoza na okres 3-5 lat, wykraczająca przynajmniej o jeden rok poza moment ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 16 przekroczenia progu rentowności, czyli poza moment uzyskania dodatnich przepływów pieniężnych,  szczegółowy plan finansowy na pierwsze 2 lata (w ujęciu miesięcznym lub kwartalnym),  plany roczne. Wszystkie podane liczby muszą opierać się na racjonalnych założeniach (w planie należy podać tylko główne założenia). 2.9.2. Obliczanie stopy zwrotu zainwestowanego kapitału Z punktu widzenia inwestora, wszystkie środki zaangażowane w nową firmę przynoszą początkowo ujemne przepływy gotówkowe. W momencie, kiedy firma przekroczy próg rentowności, dodatnie przepływy gotówkowe nie zostaną natychmiast wypłacone w postaci dywidendy, ale zostaną wykorzystane do wzmocnienia bilansu. Gotówka wróci do inwestorów w momencie ich wyjścia z inwestycji. Ponieważ przepływy pieniężne będą miały miejsce na przestrzeni kilku lat, muszą zostać zdyskontowane, to znaczy obliczone w odniesieniu do teraźniejszości (obliczenie odsetek i odsetek skumulowanych). Czynnik dyskonta można obliczyć stosując następujący wzór: Czynnik dyskonta = 1 (1+r) T gdzie: r = stopa dyskonta w procentach, T = rok, w którym odbywa się przepływ pieniędzy. Do obliczenia zwrotu z inwestycji stosuje się metodę wewnętrznej stopy zwrotu (IRR, z ang. internal rate of return). Wewnętrzna stopa zwrotu to stopa procentowa, przy której zdyskontowana suma wszystkich dodatnich i ujemnych przepływów pieniężnych wynosi zero. Większość kalkulatorów i arkuszy kalkulacyjnych posiada funkcję obliczania IRR, np. w programie Excel jest to funkcja IRR(). Wewnętrzną stopę zwrotu można też obliczyć „ręcznie”. 2.9.3. Podstawowe zasady rachunkowe Zestawienia rachunkowe składają się z trzech części – rachunku zysków i strat (rachunku wyników), bilansu i rachunku przepływów pieniężnych. Rachunek zysków i strat pokazuje wyniki finansowe na przestrzeni pewnego okresu czasu, zwykle jednego roku. Jest to lista wszystkich wydatków i przychodów firmy, która spełnia ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 17 dwa zadania. Po pierwsze pokazuje wynik (zysk lub stratę) działalności firmy w danym okresie czasu. Pokazuje również, jakie elementy składają się na wyniki firmy i w jaki sposób są one ze sobą powiązane. Możemy na przykład zobaczyć, jaki procent całości kosztów stanowią wydatki na wynagrodzenia pracowników lub jaką część całych przychodów stanowią koszty materiałowe. Bilans obrazuje sytuację finansową firmy w danym momencie, zwykle jest to koniec roku. Bilans zawiera stan aktywów i pasywów firmy danego dnia. Przez aktywa rozumie się wszystkie składniki majątku firmy, a przez pasywa źródła ich finansowania. Tym samym oznacza to, że suma aktywów i suma pasywów muszą być sobie równe, a bilans prezentuje źródła kapitału, jakim firma dysponuje oraz sposób, w jaki kapitał ten jest inwestowany. Jednak najważniejszym wyliczeniem przy planowaniu i wprowadzaniu firmy na rynek jest rachunek przepływów pieniężnych. Jest to informacja dla założycieli i inwestorów na temat ilości środków płynnych, jakie zostały wydane lub wytworzone przez firmę w danym okresie. Przepływy pieniężne są rzeczywistym wskaźnikiem dochodowości firmy. Wskaźnik ten może być obliczony bezpośrednio na podstawie przychodów i wydatków firmy lub też można go uzyskać pośrednio z bilansu i rachunku wyników. Przepływy pieniężne pokazują czy działalność firmy pochłania czy też wytwarza gotówkę. W trakcie działalności przedsiębiorstwa są okresy, gdy przepływ gotówki jest ujemny, zwłaszcza we wstępnej fazie rozwoju firmy. Suma tych ujemnych przepływów to wymagane finansowanie przedsiębiorstwa. Jeżeli osoba zakładająca firmę nie ma doświadczenia w planowaniu finansowym, zdecydowanie zalecamy zasięgnięcie rady ekspertów ( np. doradców podatkowych czy księgowych). Warto pamiętać, że większość firm upada ze względu na brak planowania finansowego. ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 20 Każde przedsięwzięcie wymaga zaangażowania środków finansowych na jego realizację. Biznes Plan pozwala poinformować potencjalnych kredytodawców o naszych celach i sposobie ich realizacji. Prawidłowy biznes plan zapewnia ich, że firma zarządzana jest efektywnie, chroni przed podejmowaniem nieuzasadnionego ryzyka, przewiduje różne scenariusze na wypadek zmian w otoczeniu itd. Biznes plan pozwala poprzez dokładne poinformowanie kredytodawców o naszym przedsięwzięciu, zdobyć na nie źródła finansowania. Biznes plan jest dowodem na to, że firma dysponuje odpowiednimi obliczeniami, analizami, różnymi scenariuszami rozwoju w zależności od zmieniających się warunków otoczenia, co zwiększa zaufanie potencjalnych kredytodawców do niej i realizowanego przez nią przedsięwzięcia. B. Funkcja kontrolna Bez względu na to czy przedsięwzięcie polega na założeniu niewielkiego sklepiku czy na wdrożeniu zaawansowanego, międzynarodowego projektu informatycznego, firma musi posiadać dokument, który określa w jaki sposób chcemy zrealizować postawiony sobie cel. Co, kiedy i za ile zostanie kupione, jakie są kolejne etapy realizacji projektu, jego harmonogram i inne. Biznes plan pozwala stale kontrolować stopień realizacji projektu oraz czy przewidywane wskaźniki (np. wielkość sprzedaży za konkretny okres) pokrywają się z naszymi zamierzeniami (bo przecież na ich podstawie określony został okres planowanego finansowania zewnętrznego, na taki okres wzięty został kredyt i tylko odsetki za taki kredyt ujęte są w przewidywanych kosztach). Każde odchylenie od planu powinno być wychwytywane i analizowane tak aby wprowadzić konieczne działania korygujące. Prawidłowo napisany plan pozwala na taką kontrolę. C. Funkcja informacji wewnętrznej Kolejną bardzo ważną funkcją biznes planu jest jej funkcja wewnętrzna, która polega na określeniu strategii rozwoju dla przedsiębiorstwa i napisaniu swego rodzaju przewodnika z informacjami o przyszłym kształcie i kierunkach rozwoju firmy. Biznes plan pełni w tym przypadku funkcję planu operacyjnego, z którego korzystają poszczególne wydziały przedsiębiorstwa. Dodatkowo firma, która dokładnie informuje pracowników o swoich planach jest lepiej przez nich postrzegana co przyczynia się to do większej identyfikacji pracowników z celami firmy. ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 21 Jak? A. Przejrzystość i przyswajalność Biznes plan powinien być przejrzysty oraz łatwy do przyswojenia. Musimy pamiętać, że czytać go będzie ktoś, kto wcale nie musi mieć dużej wiedzy o naszym sektorze i nie musi znać typowego dla branży żargonu. Biznes plan musi przekonać pracownika banku do przyznania kredytu a nie wprawić go w zakłopotanie w związku z faktem, że połowa tekstu jest dla niego niezrozumiała. Biznes plan powinien być opracowany w oparciu standardowy układu i zawierać wszystkie typowe rozdziały. Jeżeli przygotowujemy go celem przedłożenia tylko jednej instytucji (lub kiedy jedna z nich jest najważniejsza) warto spytać się o to czy instytucja ta ma swój standardowy układ, który proponuje przedsiębiorcom do zastosowania. Mamy wtedy pewność, że jego przejrzystość będzie odpowiadała potrzebom czytającego. B. Wiarygodność Prognozując przychody warto posłużyć się danymi dostarczonymi przez wiarygodne badania (np. znana firma badająca sektor). Nie można dopuścić do znacznego przeszacowania prognozowanych przychodów (wzbudzi to podejrzenia oceniającego jak również zwiększy ryzyko niepowodzenia przedsięwzięcia już po otrzymaniu finansowania). Z drugiej strony należy pamiętać o tym, że oceniający biznes plany z zasady obniżają prognozowaną sprzedaż i zwiększają prognozowane koszty aby upewnić się czy przy mniej optymistycznym scenariuszu przedsięwzięcie nadal jest opłacalne i tylko takim przyznają kredyt. Oczywiście znacznie bardziej dotyczyć to będzie banków niż funduszy venture capital, które są znacznie bardziej skłonne akceptować większe ryzyko (ale przy większych przewidywanych zyskach). C. Pisz to na co czytający zwracają uwagę Bank wysoko oceni biznes plan gdzie dużo uwagi poświęconej zostanie formom zabezpieczenia inwestycji. Jeżeli piszemy biznes plan aby przekonać instytucję publiczną do zaangażowania środków budżetowych musimy podkreślić gotowość stosowania procedur wydatkowania pieniędzy zgodnych z Ustawą o Zamówieniach Publicznych. W przypadku inwestorów prywatnych musimy zwrócić uwagę na umiarkowany stopień ryzyka, który związany jest z inwestycją. Zawartość ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 22 1. Streszczenie W streszczeniu przedstaw wszystkie kluczowe zagadnienia, które omawiane są w biznes planie. Streszczenie przygotowywane jest na końcu pisania biznes planu i jego zadaniem jest przykuć uwagę czytającego oraz przekonać go, że warto poświęcić czas na dokładne, dalsze jego zgłębienie. Tutaj także przedstaw swoje cele. Pamiętaj, że muszą być one konkretne, mierzalne, osiągalne i zaplanowane do realizacji w określonym czasie. Nie można napisać, że „sprzedaż wzrośnie znacznie” ale, że planujemy ją zwiększyć np. o 10% w ciągu 12 miesięcy. 2. Przedsiębiorstwo W tym miejscu się przedstaw. Oprócz danych teleadresowych, podaj strukturę własności, krótki opis obecnej działalności, obecną kondycję finansową firmy, jej historię, lokalizację, zatrudnienie i wszystko to co uważasz za ważne z punktu widzenia projektu (np. certyfikat ISO, renomowani odbiorcy i inne). 3. Produkt lub usługa Opisz swój produkt, porównując go do produktów konkurencji. Weź pod uwagę cenę, trwałość produktu, obsługę, serwis, wygląd, opakowanie. Wyróżnij te cechy, które sprawiają, że Twój produkt uważasz za lepszy w stosunku do produktów innych firm (np. lepszej jakości komponenty). Jeżeli Twój produkt jest bardziej zaawansowany technologicznie, określ jak długo utrzymasz tą przewagę i co będziesz robił aby ją utrzymać. 4. Analiza rynku Analiza rynku składa się z kilku elementów: ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 25 6. Dokumentacja techniczna i technologia Jeżeli zamierzasz coś produkować lub budować musisz mieć dokumentację techniczną produktu oraz wykorzystywanej technologii lub odpowiednio projekt budowlany. Koniecznie też przedstaw wszelkie pozwolenia na budowę, plan zagospodarowania terenu i inne dokumenty potwierdzające, że jesteś poważnym partnerem np. dla banku. Jeżeli sprzedaż produktu wymaga zezwoleń, wymagany jest certyfikat jakości lub bezpieczeństwa, którego jeszcze ich nie posiadasz to opisz jak wygląda procedura ich otrzymania oraz jaki się z tym wiąże koszt. 7. Organizacja Jeżeli prowadzisz jednoosobową działalność gospodarczą i nie zatrudniasz pracowników to oczywiście ten punkt możesz pominąć. Jeżeli jednak zatrudniasz pracowników to ta część biznes planu jest bardzo ważna. Opisując strukturę firmy starasz się udowodnić, że jest ona efektywnie zarządzana. Jaką strukturę organizacyjną zastosowałeś w swojej firmie? Masz do wyboru m.in. funkcjonalną (finanse, produkcja, marketing i inne); przedmiotową (np. wg rodzajów produktów); geograficzną lub mieszaną. Kto jest odpowiedzialny za realizację poszczególnych etapów przewidzianych w harmonogramie działań? 8. Analiza finansowa W zależności od długości trwania projektu, należy przedstawić prognozę zysków i strat, prognozę przepływów finansowych oraz prognozę bilansu. Dodatkowo można przygotować arkusz kalkulacyjny, w którym liczone będą podstawowe wskaźniki, za pomocą których monitorować będziesz ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 26 realizację projektu. Monitorować należy płynność, stopień wykorzystania aktywów, stopę zwrotu z inwestycji i inne w zależności od potrzeb. Wykonane prognozy pozwolą określić dokładne zapotrzebowanie na kapitał co z kolei pozwoli zminimalizować jego koszt. Ciekawe linki Polecamy wizytę na stronie http://www.unido.pl, gdzie znajdziecie Państwo, oprócz ciekawych informacji dotyczących działalności UNIDO także poradnik „Co to jest biznes plan?”. BIZNES PLAN (WZÓR) projekty inwestycyjne załącznik do wniosku o dofinansowanie realizacji Projektu ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego realizowanego w ramach ZPORR 2004-2006 Priorytet 3 Rozwój lokalny Działanie 3.4 Mikroprzedsiębiorstwa Biznes plan może być sporządzony zgodnie z załączonym wzorem, wzorem i szczegółową instrukcją przygotowaną przez właściwą Instytucję Wdrażającą lub w innej formie, pod warunkiem, że zawiera następujące informacje z następujących zakresów: L.p. zakres przedmiotowy analizy/informacji w biznes-planie odnośne punkty formularza wniosku ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 27 1 rentowność inwestycji 3.1 3.2 2 polityka zatrudnienia 8.1 8.2 8.3 3 cel inwestycji 17 4 opis inwestycji 18 5 uzasadnienie 19 6 okres realizacji 21.1 21.2 7 produkt (efekt bezpośredni, dostawy, roboty budowlane), rezultat (wpływ inwestycji na funkcjonowanie firmy ) oraz oddziaływanie (spodziewany efekt po 2 – 5 latach od zakończenia inwestycji) 22.1 22.2 22.3 8 wykaz kosztów kwalifikowanych i niekwalifikowanych 23 SPIS TREŚCI SEKCJA A INFORMACJE OGÓLNE O WNIOSKODAWCY A-1 Dane wnioskodawcy Proszę o podanie następujących danych dotyczących wnioskodawcy 1. Pełna nazwa przedsiębiorcy 2. Adres, siedziba firmy 3. Lokalizacja działalności przedsiębiorstwa – proszę o podanie miejsca wykonywania działalności wraz z oddziałami 4. Osoba uprawiona do kontaktu w sprawach dotyczących wniosku A-2 Charakterystyka działalności przedsiębiorstwa Proszę zaprezentować w skrócie przedsiębiorstwo, zakres działalności, rodzaj wytwarzanych produktów/ świadczonych usług. Proszę określić charakter jego własności i podać informację o ewentualnych udziałowcach przedsiębiorstwa. 1. Data rozpoczęcia działalności 2. Udziałowcy 3. Przedmiot i zakres działalności A-3 Dodatkowe informacje i referencje W toku oceny wniosku, być może zaistnieje potrzeba zgromadzenia dodatkowych bądź sprawdzenia podanych informacji (zawsze z zapewnieniem poufności informacji). Proszę wskazać jedną lub dwie osoby (np. dostawca, odbiorca, pracownik administracji lokalnej), z którymi będziemy mogli się w tym ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 30 Etc. 2. Dlaczego zastosowano ceny określone w pkt. 1? Proszę podać uzasadnienie odnoszące się do sytuacji rynkowej, jakości, zmian w kosztach, itp. 3. Jakie są warunki płatności (podać w % przychodów) Sprzedaż za gotówkę Płatność w terminie 14 dni Płatność w terminie 30 dni Termin płatności dłuższy niż 30 dni * W przypadku prognoz należy określić okres 5 lat od roku, w którym realizacja projektu ulega zakończeniu. Rok bazowy/okres bieżący dla wnioskodawców działających mniej niż 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku – należy przyjąć: - dane wykonane na dzień złożenia wniosku (w wielu przypadkach tożsame z bilansem otwarcia), a jako pierwszy rok prognozy stan na ostatni dzień roku kalendarzowego, w którym jest składany wniosek (tylko w takim przypadku dopuszcza się aby rok prognozy był tym samym rokiem kalendarzowym, którym jest rok bazowy), albo - jeśli wnioskodawca działający mniej niż 12 miesięcy przyjął za rok bazowy pełny rok kalendarzowy, 1 rok prognozy jest już kolejnym rokiem kalendarzowym. Rok bazowy/okres bieżący dla wnioskodawców działających dłużej niż 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku – należy przyjąć dane na ostatni dzień zakończonego roku obrotowego (kalendarzowego). Każdy z kolejnych lat prognozowanych przedstawia dane na ostatni dzień roku obrotowego (kalendarzowego). B-6 Prognoza sprzedaży Poniżej należy oszacować wielkość sprzedaży. Miara ta pozwoli dokonać oceny spodziewanego sukcesu. Dane dotyczące poszczególnych lat powinny być tożsame z sekcją B- 5, E. 1. Proszę podać wielkość sprzedaży (w sztukach, jednostkach, itp.) produktów / usług w kolejnych okresach. Należy uwzględnić wszystkie pozycje oferty wymienione w tabeli B-5. Produkt /usługa Rok bazowy/okres bieżący 1 rok .... 2 rok .... 3 rok .... 4 rok .... 5 rok .... 1 2 Etc. 2. Proszę uzasadnić, że podane powyżej wielkości są realne i wyjaśnić, kiedy osiągnięta zostanie wartość docelowa. ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 31 B-7 Przychody Poniżej należy określić przewidywane przychody ze sprzedaży podstawowych produktów / usług. Należy tego dokonać na podstawie danych z tabeli B-5 oraz B-6. Produkt /usługa Rok bazowy/okres bieżący 1 rok .... 2 rok .... 3 rok .... 4 rok .... 5 rok .... 1 2 Etc. Ogółem Uwaga: wartość “Ogółem” (ze sprzedaży podstawowych produktów i usług) należy odnieść do przychodów ze sprzedaż produktów i usług ogółem, o których mowa w rachunku zysków i strat. TU .......................................... należy określić w PLN wartość przychodów ze sprzedaży innych produktów i usług nie wymienionych wśród pozycji podstawowych. Wartość ogółem w tabeli B-7 oraz wartość podana powyżej powinna być równa wartości podanej w wierszu “sprzedaż produktów i usług” w tabeli E-2. SEKCJA C ZATRUDNIENIE I PERSONEL C-1 Personel wnioskodawcy Proszę scharakteryzować poziom i strukturę zatrudnienia w przedsiębiorstwie. Należy podać informacje o aktualnym stanie zatrudnienia i wielkości przewidywanej. Należy uzasadnić (w przypadku tworzenia nowych miejsc pracy), jakie osoby będą zatrudniane lub jakie stanowiska pracy zostaną likwidowane. Proszę pamiętać, aby uwzględnić płace wszystkich tych osób w odpowiednim wierszu w tabeli E-2. 1. osoby zatrudnione w pełnym wymiarze czasu pracy 2. pozostałe osoby : 3. Ogółem: 4. Proszę opisać nowo tworzone stanowiska pracy (opis stanowiska, zakres czynności na każdym stanowisku oraz sposób rekrutacji). Jaki jest związek pomiędzy istotą inwestycji oraz tymi stanowiskami pracy? 4.1 stanowisko 1: 4.2 stanowisko 2: 4.3 stanowisko N: 5. Szacunkowa liczba stanowisk likwidowanych oraz przyczyny zamykania tych stanowisk. C-2 Kadra kierownicza Pozycja przedsiębiorstwa jest często determinowana kwalifikacjami osób prowadzących firmę. W poniższej tabeli należy przeanalizować doświadczenie i umiejętności, które posiada kadra kierownicza wnioskodawcy. Osoba odpowiedzialna za zarząd Osoba odpowiedzialna za finanse Osoba odpowiedzialna za sprzedaż Imię i nazwisko Wiek Wykształcenie Doświadczenie Stanowisko ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 32 SEKCJA D PLANOWANA INWESTYCJA Podatek od towarów i usług (VAT) jest wydatkiem kwalifikującym się do objęcia wsparciem, jeśli zgodnie z odrębnymi przepisami krajowymi beneficjentowi (przedsiębiorcy) nie przysługuje prawo jego późniejszego zwrotu lub odliczenia od należnego podatku od towarów i usług. D-1 Opis planowanej inwestycji Należy przedstawić zakres planowanej inwestycji (np. budowa, zakup maszyn i urządzeń, itp.) oraz wskazać jakie efekty ona przyniesie (np. wzrost sprzedaży, obniżka kosztów, podniesienie jakości, itp.). W pkt. 1-2 należy odnieść się do całokształtu działań, wskazując na udział w nim kosztów kwalifikowanych a w 3 jedynie do kosztów kwalifikowanych. 1. uzasadnienie inwestycji: 2. Zakres inwestycji (wymienić planowane działania wraz z uzasadnieniem, wskazując wszystkie planowane nakłady): Rodzaj działania / kosztów Uzasadnienie Koszty (PLN) 1. n. RAZEM (PLN): 3. Wymienić jedynie koszty kwalifikowalne w ramach działań do zrealizowania Rodzaj działania / kosztów Uzasadnienie Koszty (PLN) 1. n. RAZEM (PLN): Kurs wymiany 4,7894 RAZEM (EUR) D-2 Aktualne zdolności wytwórcze Aby posiadać ofertę produktów lub usług, niezbędne są środki produkcji, np. maszyny, urządzenia, zaplecze materiałowe oraz pomieszczenia. Proszę aktualny wymienić zakres dostępu do takich środków. 1. Czy wnioskodawca posiada niezbędne pomieszczenia? Czy należy zwiększyć ich powierzchnię lub lokalizację? 2. Proszę opisać ww. pomieszczenia (wielkość powierzchni, warunki, itp.). 3. Proszę określić zasoby techniczne Rodzaj maszyny/urządzenia Rok produkcji Szacunkowy koszt D-3 Informacja o planowanej inwestycji 1. Jaka wygląda proces techniczny produkcji lub ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 35 7. Zmiana stanu należności 8. Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych, z wyjątkiem pożyczek i kredytów 9. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych 10. Inne korekty III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I ± II) B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej n n + 1 n + 2 n + 3 n + 4 n + 5 I. Wpływy 1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych 2. Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne 3. Z aktywów finansowych, w tym: a) w jednostkach powiązanych b) w pozostałych jednostkach - zbycie aktywów finansowych, - dywidendy i udziały w zyskach - spłata udzielonych pożyczek długoterminowych - odsetki - inne wpływy z aktywów finansowych 4. Inne wpływy inwestycyjne II. Wydatki 1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych 2. Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne 3. Na aktywa finansowe, w tym: a) w jednostkach powiązanych b) w pozostałych jednostkach - nabycie aktywów finansowych - udzielone pożyczki długoterminowe 4. Inne wydatki inwestycyjne III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II) C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej n n + 1 n + 2 n + 3 n + 4 n + 5 I. Wpływy 1. Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 36 kapitałowych oraz dopłat do kapitału 2. Kredyty i pożyczki 3. Emisja dłużnych papierów wartościowych 4. Dotacje 5. Inne wpływy finansowe II. Wydatki 1. Nabycie udziałów (akcji) własnych 2. Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli 3. Inne, niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu podziału zysku 4. Spłaty kredytów i pożyczek 5. Wykup dłużnych papierów wartościowych 6. Z tytułu innych zobowiązań finansowych 7. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego 8. Odsetki 9. Inne wydatki finansowe III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II) D. Przepływy pieniężne netto razem (A.III ± B.III ± C.III) E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych, w tym - zmiana stanu środków pieniężnych z tytułu różnic kursowych F. Środki pieniężne na początek okresu G. Środki pieniężne na koniec okresu (F ± D), w tym - o ograniczonej możliwości dysponowania Podpis wnioskodawcy: Imię i nazwisko Data, miejscowość ......................................................................... .................................................................... BIZNES PLAN PRZEDSIĘWZIĘCIA ZOSTAŃ PRZEDSIĘBIORCĄ – TWORZENIE BIZNESPLANU 37 I. Charakterystyka przedsięwzięcia. (rodzaj podejmowanej działalności; planowane zakupy inwestycyjne, budowa, rozbudowa, modernizacja; lokalizacja, powierzchnia; forma własności lokalu, umowy najmu lub dzierżawy) ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………….. II. Opis przedsięwzięcia (opis produktu lub usługi – główne cechy, zalety, przewagi konkurencyjne, zawarte umowy na najbliższy okres zapewniające zbyt, posiadane patenty i znaki towarowe, zapewnienie jakości produktu, usługi; przygotowanie inwestycji do realizacji) ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………….. III. Badania i ocena rynku