Spór o PRL - Notatki - Historia - Część 1, Notatki z Historia

Pobierz Spór o PRL - Notatki - Historia - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity!

SPÓR O PRL

1. 1998 – Sejm przyjął uchwałę w sprawie potępienia totalitaryzmu komunistycznego. Rozpatrywano czy:  PRL trwał tylko przez groźbę istniejącą ze strony ZSSR,  władze posiadały legitymizację,  cieszyły się poparciem społecznym. Zapis o PRL pojawił się po raz pierwszy Konstytucji Lipcowej z 1952r. dopiero od 1989 roku żyjemy w III RP, gdzie:  toczyła się dyskusja wokół płk Kuklińskiego – czy był zdrajcą czy patriotą,  odbył się proces dekomunizacji – „gruba kreska” Mazowieckiego.
2. Ocena PRL-u zależała od:  kontekstu politycznego – postrzeganie PRL-u w zależności od orientacji politycznej,  aspektu pokoleniowego – inaczej osoby starsze, inaczej młodsze (bez punktu odniesienia),  miejsca pobytu – czy dana osoba żyła w kraju czy na emigracji.
3. Zasadnicze problemy w dyskusji nad dziejami PRL-u: a) Kwestia suwerenności i niepodległości. b) Totalitaryzm – w przypadku Polski – unarodowienie, utemperowanie i polonizacja komunizmu. Totalitaryzm pozbawiony siły napędowej – „ułomny” i łagodny. c) Relacje między państwem-partią a społeczeństwem. d) Kwestia mitologii.
4. Charakter zależności polski od ZSSR można opisać odpowiadając na 3 pytania:

 Co nam przyniósł rok ’45 – wyzwolenie czy zniewolenie? Po ’45 roku Polska znalazła się w gronie zwycięzców II wojny, choć nie wszyscy Polacy zaznali tego zwycięstwa – znaleźliśmy się w strefie wpływów ZSSR (jaką postać przybierze dominacja ZSSR?, jak odnaleźć się w tej nowej rzeczywistości?);  Jak opisać i zdefiniować charakter zależności Polski od ZSSR? Obóz ZSSR był tworem samego Stalina, Chruszczow i Breżniew byli jego kontynuatorami i zależność Polski w czasie ich rządów już słabła. Związki zależności zacieśniano i rozluźniano w zależności od sytuacji. Stalin ogłosił po Jałcie że wpływy ZSSR sięgają tak daleko jak doszli żołnierze ZSSR. Wahania zależności polski od ZSSR:  Największa zależność – lipiec ’44 – czerwiec ’45 (NKWD walczył z państwem podziemnym, AK);  1949 - 55 stalinizacja – przyspieszona uniformizacja, status Polski zbliżony do protektoratu;  1956 – polski październik, odwilż, XX zjazd KPZR w Moskwie; rozluźnienie zależności (do ’89).  Czy wprowadzenie stanu wojennego było sposobem na unikniecie interwencji ZSSR jako groźby realnej czy też obrona systemu realnego socjalizmu w Polsce? Spory wokół stanu wojennego trwają do dzisiaj, wybuchł 13 grudnia 1981 i gwałtownie zahamował rozluźnienie.

5. Suwerenność a niepodległość. suwerenność – stan prawny niepodległość – stan faktyczny K. Kersten stwierdził, że PRL była państwem suwerennym ale jednocześnie podległym (jest to sprawa niejasna: podległość oznaczała zależność w stosunkach z ZSSR, większość decyzji była tam podejmowana). Od 1944 Polska Ludowa a oficjalna nazwa PRL wprowadzona w Konstytucji Lipcowej – 22 lipca 1952r. Większość Polaków postrzegała PRL jako państwo polskie. Niektórzy jednak tak je określali:  Jan Nowak-Jeziorański – państwo pół-suwerenne,  Andrzej Paczkowski – państwo niesuwerenne i niedemokratyczne. Państwo nieswobodne w swoich poczynaniach, zdominowane przez ZSSR ideologicznie, militarnie, gospodarczo, w polityce wewnętrznej. Rozliczenie z PRL-em –  rozliczenia muszą dokonać sądy,  opisu dokonać mają historycy, badacze,  obrachunku dokonać ma każdy we własnym sumieniu.
6. Relacje między państwem-partią a społeczeństwem - – były uzależnione od okresu historycznego, poparcie dla partii raz malało raz rosło. W pierwszych latach władza cieszyła się dużym poparciem, później było różnie.

Typologia grup ludzi zaangażowanych w działalność polityczną:  przeciwnicy systemu – podejmowanie różnych zabiegów aby przestał on istnieć, „system należy obalić”,  organicznicy – „nieważny jest system, ważna jest praca dla kraju”, „ważne jest to co robię a nie w jakim systemie”,  fanatycy systemu – zwolennicy systemu, aktywiści, „beton partyjny”,  konformiści - karierowicze, „każdy system jest dobry do robienia kariery”.

Typologia ludzi wg postaw:  opór i odrzucenie systemu – początkowo (lata 40-te) postawa ta przeważała, był to opór legalny (czytanie zakazanych książek, słuchanie radia itp.) i konspiracyjny – PSL, w ’47 załamał się legalny opór a pojawiła postawa adaptacyjna; po ’56 akty czynnego sprzeciwu miały charakter rozproszony i były mało wyraźne (zagłuszanie rozgłośni

 „stalinki” – dzieci urodzone z gwałtów dokonanych w Polsce przez żołnierzy Armii Czerwonej.

10.Badania OBOP z 1998 na temat PRL-u i III RP:  Wady PRL:

1. puste półki – 28%
2. brak swobód obywatelskich – 23%
3. cenzura – 9%
4. centralizm gospodarczy – 9%
5. monopol PZPR – 8%
6. zależność od ZSSR – 6%
7. izolacja – 5%
8. strach przed milicją i SB – 5%  Zalety PRL:
9. praca dla każdego – 45%
10. bezpłatne szkoły – 14%
11. świadczenia socjalne – 12%
12. tańsze mieszkania – 12%
13. bezpłatna służba zdrowia 6%
14. mniejsza przestępczość – 5%
15. wczasy, obozy, kolonie – 4%  Wady III RP:
16. bezrobocie – 44%
17. ubóstwo – 34%
18. wzrost przestępczości – 8%
19. zbyt wysokie podatki – 7%
20. niestabilność i niekompetencja – 5%
21. zła sytuacja rolnictwa – 5%
22. trudny dostęp do nauki – 5%  Zalety III RP:
23. pełne sklepy – 33%
24. swobody obywatelskie – 31%
25. wolny rynek – 15%
26. demokracja – 12%
27. paszport dla każdego – 8%
28. wolność mediów – 3%
29. wyższy poziom życia materialnego – 3%
30. niepodległość – 2%  Czy masz wpływ na sprawy kraju? (1975) 24% - duży wpływ 65% - mały wpływ 11% - brak zdania (1998) 5% - duży 93% - mały 2% - nie mam zdania

10.Mitologizacja PRL-u. W świadomości niektórych ludzi PRL zaczął funkcjonować jako piekło, dla innych jako arkadia. Był to jasno określony system kar i nagród – reguły postępowania były określone, powszechna oświata, praca dla każdego, bezpłatna służba zdrowia i szkolnictwo, kolonie, wczasy, żłobki, przedszkola. K. Kersten uważa że należy badać takie kwestie jak:  suwerenność,  demokracja,  praworządność,  sprawiedliwość,  swobody wyznaniowe,  modernizacje i awans cywilny,  mentalność i poziom kultury społecznej. J. Szacki odróżnia negatywną ą ocenę PRL-u od oceny dorobku społecznego (rzadko negatywnego), postuluje potrzebę dwóch historii PRL-u – politycznej i społecznej. Dla niektórych koniec PRL-u nie oznaczał rozpoczęcia nowego życia. P. Bratkowski „Jak pokochać PRL”:  mitologizacja społeczeństwa trwającego w niezłomnym oporze wobec systemu,  mit heroicznej walki garstki wojowników walczących komunizmem. Janczar „Człowiek chętnie zapomina o złych rzeczach”:  przeszłość nie istnieje jako fakt obiektywny,  cynizm miedzy polityką codzienną a odświętną.

LATA 1944 - 47

1. „Demokracje ludowe” w Europie Środkowo-Wschodniej miały stanowić ustrój przejściowy do socjalizmu a były w rzeczywistości przygotowaniem do pełnej sowietyzacji. Ideologia komunistyczna tworzyła sztuczny swiat, w którym demokracja tak naprawde tworzyła dyktaturę. W ZSSR po wojnie Stalin nadal utrzymywał rządy totalitarne. W latach 1945-47 nasilał się proces stopniowego opanowywania przez komunistów życia politycznego w Europie Środkowo-Wschodniej, najbardziej zaawansowany był w Jugosławii, najmniej w Czechosłowacji i na Węgrzech.
2. Chronologia lat 1944/45: a) ’45 – wyzwolenie przez Armię Czerwoną spod okupacji hitlerowskiej - wiara i przekonanie o odbudowie Polski silnej i związanej z Zachodem. b) Sprawa polska w Poczdamie – 17.07.1945. Truman, Stalin, Churchill/Attlee, cel: opracowanie warunków przyszłego traktatu pokojowego i zadecydowanie o losach Niemiec; stanowisko Wielkiej Trójki wobec Polski:  Uznanie TRJN (ten zobowiązal się do przeprowadzenia wolnych wyborów),  Uzgodnienie kształtu polskiej granicy zachodniej,  Zdecydowanie o całkowitym przesiedleniu niemieckiej ludności do Niemiec.

c) Narzucenie Polsce władzy i ustroju politycznego.

 Od 31 grudnia 1944 – PKWN – Rząd Tymczasowy RP (RTRP), miał być poszerzony o polityków emigracyjnych.  Od lutego ’45 Rząd Lubelski urzęduje w Warszawie, a Mikołajczyk miał nadzieję na powołanie demokratycznego parlamentu.  Tymczasem zasięg RTRP zwiększał się (był kierowany z Moskwy). RTRP budował podstawy do monopolizacji władzy przez PPR – aparat bezpieczeństwa i policja.  „Polska droga” ku komunizmowi – nowa władza przekonywała społeczeństwo, że buduje system demokratyczny.  Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej utworzony 28 czerwca 1945 – RTRP przestał funkcjonować.

4. Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej – powstał w Moskwie, a o jego ostatecznym kształcie zadecydowały 3 mocarstwa Ijałta), zwłaszcza jednak Stalin. Do Moskwy zaproszono Bieruta, Osóbkę-Morawskiego, gomułkę, Witosa, Mikołajczyka i innych. Rząd miał istnieć do wolnych wyborów a po nich miał uzyskać pełną legitymizację demokratyczną. Premierem został Edward Osóbka-Morawski. Wicepremierami – Gomułka i Mikołajczyk. Skład: 7 (faktycznie 9) przedstawicieli PPR, 6 PPS, 6 Stronnictwo Ludowe, 2 Stronnictwo Demokratyczne. Gomułka wypowiedział słynne zdanie: „Władzy raz zdobytej nie oddamy nigdy”. Rozszerzono też skład KRN o Witosa i Grabskiego. a) „Proces 16-tu” w Moskwie – proces porwanych przez NKWD przywódców polskiego państwa podziemnego (m.in. gen. Okulicki, przewodniczący RJN Pużak, delegat rządu na kraj Jankowski, 3 ministrowie rządu RP na kraj). Proces był pogwałceniem prawa międzynarodowego (sądzenie prez obce państwo). Akt oskarżenia – Polska ma być zależna od ZSSR, fikcyjne zbrodnie oskarżonych (spisko, akty terroru, dywersji, współpraca z Niemcami) bez dowodów. 21.06.45 – wyroki (Okulicki 10 lat, wielu już nie wyszło z więzienia). Zachód nie zareagował na to bezprawie. b) 25.06.45 rząd Arciszewskiego zaprotestował przeciwko powstaniu TRJN. Został on jednak uznany przez Francję, WB, USA i ZSSR, państwa te jednocześnie cofały swoje uznanie dla rządu w Londynie. W ciągu lipca ’45 został uznany przez większość państw ONZ, nie uznał go Watykan. 1 lipca ’45 rozwiazała się także RJN. Rząd londyński kontynuował jednak działalność, ale na osłabionej pozycji, funkcjonował do 1990 roku, kiedy to Kaczorowski przekazał Wałęsie insygnia władzy. c) Powstanie TRJN zamyka proces reorganizacji sceny politycznej Polski.
5. Główne siły polityczne: Wśród niekomunistycznych ugrupowań wyróżnić można trzy grupy:  Ugodowe – lewicowe odłamy socjalistów i radykałów chłopskich (współpraca z komunistami jest usprawiedliwiona i konieczna – reformy gospodarcze, należy się pogodzić z triumfem ZSSR i łagodzić brutalnośc komunistów przez współudział w rządach),  Realistyczne – demokratyczne partie, które miały przejąć inicjatywę i być niezależne od ZSSR (współpraca w ramach systemu),  Fundamentalistyczne – ci, którzy nie wierzyli we współpracę z komunistami, (praca podziemna, bo wojna z ZSSR musi nadejść; władze Polski Podziemnej traciły pomału

kontrolę – w koncu maja ’45 zaapelowały o powrót do działań pokojowych), nurt ten stopniowo słabł, był przez komunistów rozbijany. Trzy główne nurty sceny politycznej: a) Komunistyczna PPR i partie z nią związane. b) Legalne partie opozycyjne. c) Antykomunistyczna opozycja (legalna i nielegalna).

ad. a) blok demokratyczny = PPR + partie sojusznicze, koncepcja bloku = PPR, PPS, SL, SD, PSL (czekało na propozycje sojuszu ale w koncu nie chciało wejść do bloku i nie przyjęło propozycji PPR). Blok trzymał władzę, jednak główną rolę pełniła PPR, która w lipcu ’ liczyła 190 tys. członków, a w grudniu ’45 już 235 tys. Skład PPR: 61% robotnicy, 28,1% chłopi, 10,7% pracownicy umysłowi.

 PPR powstała w styczniu ’42, programowo nawiązywała do KPP i początkowo była partią konspiracyjną, która przekształciła się w partię legalną i stała się głównym filarem, na którym opierały się wpływy ZSSR. Elitę PPR stanowili przedwojenni komuniści z KPP, masę członkową tzw. ludzie nowi. W rękach PPR – aparat bezpieczeństwa – UB, milicja, wojsko, informacja wojskowa, który był narzędziem walki z opozycją i kontroli społeczeństwa. I zjazd PPR 6-13 grudnia ’45 – wybrano KC i Biuro Polityczne, sekretarzem generalnym został Gomułka.  Środowiska socjalistyczne: PPS – wewnętrznie rozbita i podzielona, napotykała wiele trudności. Ostatecznie przewagę uzyskało stronnictwo zorientowane na współpracę z komunistami (na czele z Morawskim). PPS „Wolność Równość Niepodległość” zawiesiła działalność konspiracyjną w czerwcu ’ (Puzak i Pajdak w więzieniu). W tym samym miesiącu do PPS weszli działacze emigracyjnoi, niezależni od komunistów. Przewodniczącym został S. Szwalbe, godzący się na współpracę z PPR, ale przy zachowaniu odrębności. Przewodniczącym Centralnego Komitetu Wykonawczego został Osóbka-Morawski, a I sekretarzem Cyrankiewicz. PPR nie zaakceptowała wejścia do rady naczelnej PPS grupy PPS-WRN. KRN nie chciała się także zgodzic na utworzenie przez nich stronnictwa odrebnego, a SB zagroziły aresztowaniami. Zgodzono się na uczestnictwo indywidualne – 6 działaczy PPS-WRN weszło do Rady naczelnej, inni wyemigrowali, a jeszcze inni (Pużak) kontynuowali działalność nielegalną. PPS = PPS krajowa + PPS emigracyjna (nurt współpracy z PPR (krytyka komunizmu). i posiadanie władzy)

PPS – 170 tys., SL – 200 tys., SD – 50 tys. = 420 tys.

ad. b) legalna opozycja – 1945 – 48 dwa ugrupowania: PSL (Stanisław Mikołajczyk) i Stronnictwo Pracy (Karol Popiel)  Stronnictwo Narodowe oraz PPS-WRN nie uzyskały statusu legalności.  27 czerwca 1945 Mikołajczyk wrócił do kraju – witały go tłumy ludzi nie tylko jako przywódcę niekomunistycznego ale także męża opatrznościowego, który wyzwoli Polskę.  21 czerwca 1945 – porozumienie między koalicjantami w Moskwie, określało zasady współpracy stronnictw i zawierało ważne gwarancje ale nie zostało podpisane, PPR wkrótce przestało je uważać za wiążące.

o Czy jesteś za zniesieniem Senatu? o Czy jesteś za utrwaleniem reform społeczno-gospodarczych? o Czy jesteś za utrwaleniem granic na Odrze i Nysie? Najważniejszego pytania nie postawiono – czy Polska ma pozostać suwerennym krajem demokratycznym czy totalitarnym wasalem ZSSR. PPR ruszyło z ogromna kampanią głosowania 3 razy TAK. PSL postulowało odpowiedź NIE na pytanie trzecie – jako na najmniej istotne, bo negacja dwóch pierwszych nie była możliwa (chodziło o to by mieć odmienne stanowisko od władzy). Przeciwko temu zaprotestowała grupa prokomunistycznych działaczy PSL, którzy utworzyli frakcję PSL „Nowe Wyzwolenie”. SP z kolei poparło stanowisko PSL. WiN postulowało głosowanie NIE na dwa pierwsze pytania, a NSZ i NZW nie na wszystkie trzy. Wg oficjalnych danych w głosowaniu udział wzięło 85,3% uprawnionych. Ogłoszono też wynik korzystny dla PPR, w rzeczywistości wyniki sfałszowano (lokale obstawione przez MO i UB) – a PSL miało ok. 70-75% poparcia. Mikołajczyk protestował u mocarstw zachodnich, ale bez skutku.

LATA 1947 – 48 W KIERUNKU SOWIETYZACJI

1. Pogrom kielecki – 4.07.46. – tragiczny pogrom Żydów w Kielcach – mieszkańcy miasta wymordowali 40 Żydów (antysemityzm, niechęć do Żydów we władzach). Pogrom mógł być zainspirowany przez organy bezpieczeństwa chcące skompromitowqać społeczeństwo polskie.
2. Sytuacja przed wyborami do Sejmu:

 zmiany w ordynacji wyborczej – zaprzeczenie wzorca demokratycznego (można łączyć mandat z urzędem, głosowanie w wojsku, przesyłanie wyników do komisji centralnych bez sprawdzania);  parodia parlamentaryzmu – KRN – przerywanie przemowień PSL, inwektywy i oskarżenia wobec PSL i Mokołajczyka, udzielanie fałszywych wyjasnień na zarzuty PSL, nie podejmowanie interpelacji PSL;  ustawodawstwo wyjątkowe – tworzenie prawnych faktów dokonanych ograniczających swobody obywatelskie – utworzenie obozów pracy przymusowej (kierowano tam bez sądu), surowe kary za terror, sabotaż, burdy i propagandę antykomunistycxzną; cenzura

• powołanie Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk – wrzesień ’ (ale faktycznie istniał już od lata ’45);  program PSL – sojusz z ZSSR, narodami słowiańskimi i demokracjami zachodnimi, utrwalenie granicy na Odrze i Nysie, demokratyczny ustrój polityczny, zakończenie reformy roplnej, poparcie dla zdrowej inicjatywy prywatnej, podporządkowanie aparatu bezpieczeństwa administracji terenowej, usuwanie „atmosfery nienawiści i zdziczenia” oraz nadużyć w urzędach.

3. 19 stycznia 1947 – „cud nad urną” – wybory do sejmu. PPR prowadziła propagandową kampanię przeciwko PSL (referendum wykazało przewagę PSL). terror przedwyborczy – walka z PSL, rozbijanie wieców, spotkań przedwyborczych, aresztowania kandydatów do sejmu, morderstwa. Uwięziono 50 kandydatów na posłów, ok. 100 działaczy PSL

skrytobójczo zamordowano, rozbijano zebrania, wiece, zastraszano członków, utrudniano udział w wyborach. Wybory zostały przez PPR sfałszowane – wg oficjalnych wyników udział wzięło w nich 89,9% ludności, na Blok Demokratyczny (PPR) glosowało 80,1% ludzi. Na PSL – 10,3%, SP 4,7%, PSL-NW 3,5%. W rzeczywistości 60,7% głosów oddano na PSL. Fałszowanie wyborów odbywało się na wiele sposobów – w 10 okręgach uniewazniono listy PSL, głosowanie jawne, nie wpuszczanie osob z listami PSL, fałszerstwa przy przewożeniu urn.

4. Po wyborach stworzono Sejm Ustawodawczy – PPR – 394 mandaty, SP – 12, PSL/NW – 7, Postępowi Katolicy – 3, PSL (jedyna siła opozycyjna) – 28. 19 lutego 1947 – nowy rząd i tzw. Mała Konstytucja (nawiązywała do Konstytucji Marcowej z 1921r.) Premierem nowego rządu został Józef Cyrankiewicz z PPS, wicepremierem i Ministrem Ziem Odzyskanych – Gomułka z PPR i Antoni Korzycki z PSL. Prezydentem został formalnie bezpartyjny Bolesław Bierut (faktycznie PPR). Ogłoszono amnestię dla 60 tys. osób. Wybory do sejmu rozpoczęły proces stopniowej sowietyzacji Polski.
5. Konstytucja została uchwalona 22 lipca 1952r.:  wprowadzała nazwę PRL – ustrój Polski od tej pory nazywano demokracją ludową,  miała pozornie demokratyczny charakter,  ustanawiała najwyzszym organem w państwie Sejm, władzę wykonawczą sprawował prezydent, Rada Państwa i rząd,  Sejm był jednoizbowy, składał się z 444 posłów, wybieranych na 5 lat,  Prezydent głową państwa (7 lat), przewodniczącym rady Państwa i zwierzchnikiem Sił zbrojnych,  Komplikowała podział funkcji ustawodawczych i wykonawczych, tworzyła organa władzy konkurencyjne dla Sejmu i rządu i nie podlegające kontroli społecznej – ułatwiało to zakulisowe rządy ZSSR,  Nie zawierała gwarancji swobód obywatelskich, chociaż w lutym ’47 ogłoszono (nie respektowany) dekretech zawierający poszanowanie tych praw.
6. Sytuacja społeczno-gospodarcza:  ogromne zniszczenia wojenne,  zagospodarowanie Ziem Odzyskanych – utworzono Ministerstwo Ziem Odzyskanych (Gomułka) – duża rola jednocząca Kościoła,  zakonczenie reformy rolnej – Mikołajczyk ministremn rolnictwa, rozparcelowanie majątków na ziemiach dawnych, wysokie podatki, obowiązkowe dostawy dla państwa, zniszczono ziemiaństwo,  sytuacja rolnictwa – zniszczenia po wojnie, brak sprzetu, nasion, inwentarza, miny, niewypały – ziemia leżała odłogiem; dostawy obowiazkowe zniesiono w poł. ’46 (przed referendum),  odbudowa i nacjonalizacja przemysłu – ministerstwo przemysłu nadzorowało działalność przedsiębiorców państwowych ale też prywatnych, spółdzielczych i rzemiosła; bariery odbudowy – brak surowców i niedobór produkcji na eksport – nacjonalizacja zlikwidowała resztki polskiej burżuazji przemyslowej,

konsultacyjny partii komunistycznej”) był narzędziem w ręku Stalina; jego powstanie rozpoczęło systematyczna sowietyzację, stalinizację Polski. Oznaczało to przyspieszenie i ujednolicenie budowy socjalizmu w krajach Europy Wschodniej i przyjęcie stalinizmu w ostrej formie:

9. Gomułka prrzyjął z rezerwą powstanie Kominformu i przeciwstawił się kolektywizacji rolnictwa. Usunięto go z kierownictwa z inicjatywy Stalina ponieważ nie forsował kolektywizacji i nie godził się na stalinizację, oficjalnie oskarżono go o odchylenia prawicowo-nacjonalistyczne. Okazał się pierwszym przywódcą w polskim bloku usiłującym przeciwstawic się Stalinowi.

10.Dominacja PPR, nasilenie represji i terroru w stosunku do PSL, ponieważ PSL protestowało przeciwko fałszerstwom wyborczym. Mikołajczyk potajemnie wyjechał z Polski do Londynu w ’47. W październiku ’49 nasilił się ruch zjednoczeniowy i ustalono termin zjednoczenia. Komuniści przejęli PSL, wybrano nowy NKW, dokonano czystki. Po wyjeździe Mikołajczyka nastąpiło więc przymusowe zjednoczenie, stymulowane przez komunistów (PSL + SL = ZSL). Partie satelickie – ZSL – listopad ’49, prezes Niećko (robotnicy) SD – prezes stalinowiec Barcikowski (chłopi) pozornie SP – przestało istnieć w ’50. (inteligencja)

11.Nacisk komunistów na PPS – wśród członkow PPS silne były tendencje autonomicznre. PPR wzmogla więc na nich nagonke – insynuowano współpracę z Niemcami, z podziemiem zbrojnym, wielu działaczy osądzono i skazano. Na XXVII Kongresie PPS w grudniu ’47 wielu było jeszcze zwolenników niezależności w partii, w CKW również – nie zdolano więc dokonać fuzji obu partii. Po kongresie zaczęto eliminować działaczy PPS nasilając aresztowania. W atmosferze terroru uchwalono przygotowania do zjednoczenia z PPR, oponentów likwidowano.

12.Różnice ideologiczne w PPR:  Berman, Bierut, Minc, Zambrowski – realizować politykę zgodną z ZSSR,  „krajowcy” z Gomułka na czele – własna wizja dyktatury w Polsce. Pod koniec czerwca inicjatywe przejęli stalinowcy – Gomułke pozbawiono funkcji szefa PPR, jego współpracowników usunięto z władz partyjnych. PPR wyrzekła się tego co było jej historycznym atutem, co stanowiło jej trzon. 31 sierpnia – 3 września 1948 Plenum KC PPR – ogłoszono istnienie odchyleń prawicowo- nacjonalistycznych. 14 grudnia ’48 II zjazd PPR (decyzja o zjednoczeniu). 15-21 grudnia ’ Kongres Zjednoczeniowy – powstanie PZPR (PPR+PPS) z przewodniczącym stalinowcem – Bierutem. Gomułka wszedł do KC PZPR ale był stopniowo eliminowany i w końcu aresztowany (areszt domowy).

13.Początki władzy PZPR:  „polska droga do socjalizmu” – bardzo silna pozycja Kościoła katolickiego,  przymusowa kolektywizacja – pogorszenie sytuacji kułaków,  sprzeczności klasowe coraz bardziej widoczne – im dłużej budowano państwo komunistyczne,