Pobierz Sposoby finansowania działalności gospodarczej - Notatki - Finanse - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Bankowość i finanse tylko na Docsity!
przedsiębiorstwa forfaitingowe nabywające wierzytelności od ekspertów z całego świata. Dominacja Zurychu jako rynku punktowego forfaitingu utrzymała się do połowy lat 70. Współcześnie również jest to bardzo ważny rynek, obok rynku londyńskiego. Oprócz tego instytucje forfaitingowe znajdują się na rynkach: paryskim, frankfurckim, amsterdamskim, wiedeńskim; a poza Europą : nowojorski, singapurski, hongkongski, tokijski. PODMIOTY FORFAITINGU Forfaitingiem zajmują się rozliczne instytucje forfaitingowe:
- wyspecjalizowane instytucje forfaitingowe najczęściej zorganizowane w formie spółek kapitałowych (z o.o. lub S.A.),
- banki komercyjne (w ten sposób dywersyfikują uniwersalizują swoją działalność),
- kasy oszczędności. W ten sposób tworzy się rynek pierwotny. Rynek pierwotny jest tworzony przez transakcje zawierane przez eksporterów – zbywców wierzytelności i pierwotnych nabywców wierzytelności (czyli wyżej wymienionych). Wierzytelności nabyte pierwotnie mogą być dalej sprzedawane na rynku- tworzy się wówczas rynek wtórny forfaitingu. Na rynku po jednej stronie występują pierwotni nabywcy wierzytelności eksportowych, a po drugiej stronie kolejni nabywcy:
- fundusze inwestycyjne poszukujące rentownych lokat,
- tzw. hedge – funds fundusze o podwyższonym ryzyku, wybitnie spekulacyjne,
- zakłady ubezpieczę poszukujące rentownych lokat,
- fundacje prowadzące działalność gospodarczą,
- osoby fizyczne. Na rynku forfaitingowym działa wiele instytucji oferujących różne produkty..... Wierzytelności nabywane przez instytucje forfaitingowe są zazwyczaj ucieleśniane w formie weksla. (Dlatego niektórzy utożsamiają forfaiting z dyskontem a forfait wekslów - jednak nie jest to do końca właściwe, ponieważ forfaiting może być również realizowany w odniesieniu do wierzytelności, które są niewekslowe- są w formie książkowej, nie są zabezpieczone, mimo to przeważają operacje dyskonta weksli a forfait). Istnieją weksle własne lub trasowane. 1. Weksel własny Jest bezwarunkowym przyrzeczeniem zapłaty określonej sumy pieniężnej w określonym czasie i w określonym miejscu osobie uprawnionej. Weksel własny wystawia dłużnik zobowiązując się bezwarunkowo do zapłaty sumy wekslowej wierzycielowi. W odniesieniu do forfaitingu: weksel wystawia importer zobowiązując się do zapłaty eksporterowi za otrzymane na kredyt towary określonej pewnej sumy pieniężnej. Eksporter otrzymawszy ten weksel własny importera może zechcieć zbyć ten weksel na rynku forfaitingu, wtedy to zbycie następuje za pomocą dyskonta a forfait weksla własnego wystawionego przez importera na rzecz eksportera. To zbycie odbywa się za pomocą indosu. (Wiele weksli występujących w obrocie międzynarodowym są to weksle na zlecenie, a więc zbywane przez indos). Indos- pisemne oświadczenie woli umieszczone na dokumencie (tu: wekslu) zawierające co najmniej podpis zbywcy, a świadczącym o przeniesieniu praw z dokumentu (weksla) ze zbywcy na nabywcę. Tego, który zbywa weksel przez indos nazywamy indosantem , tego który nabywa weksel przez indos- indosatariuszem. Indos może występować bez ujawnienia nabywcy, wtedy jest indosem in blanco (wystarczy podpis zbywcy i wręczenia weksla następnej osobie, aby można było skutecznie przenieść prawa ze zbywcy na nabywcę w przypadku weksla (tu: własnego). Eksporter zbywając weksel umieszcza w klauzuli indosowej (oprócz zwykłego podpisu i ewentualnego wskazania następnej osoby- indos kwalifikowany lub imienny, wskazujący nabywcę) umieszcza klauzulę bez regresu albo inną równoznaczną z tą klauzulą, zgodnie bowiem z prawem wekslowym, jeżeli zbycie nastąpiło bez regresu, to znaczy, że indosant zbywający ten weksel wyłącza swoją odpowiedzialność za zapłatę weksla i nie służy w związku z tym następcom wekslowym prawo regresu w stosunku do eksportera- zbywcy przez indos weksla własnego, jeśli jest stosowane postępowanie zwrotne; czyli ostatni, który prezentował weksel dłużnikowi nie otrzymał zapłaty, to idzie do kolejnego, a ten
jeszcze do kolejnego itd., ale w postępowaniu tym jest wyłączony eksporter jako zbywca weksla przez indos w formie dyskonta a forfait. Weksel własny może być zawsze zbyty ostatecznie i bezpowrotnie jeśli jest zastosowana klauzula „bez regresu”.
2. Weksel ciągniony Inaczej weksel trasowany, trata. Jest to bezwarunkowe polecenie zapłaty skierowane przez wystawcę do dłużnika określonej sumy pieniężnej, w określonym czasie i w określonym miejscu osobie uprawnionej. Tą uprawnioną osobą w wekslu trasowanym może być sam wystawca weksla, jak i wskazana przez niego w dokumencie osoba trzecia, na rzecz której lub na zlecenie której dłużnik powinien sumę wekslową zapłacić. Wystawcę weksla trasowanego nazywamy trasantem , dłużnika wekslowego trasatem , a osobę uprawnioną do otrzymania sumy wekslowej remitentem. W wielu wypadkach weksel trasowany jest wystawiany na zlecenie własne, co oznacza że trasant i remitent to ta sama osoba (w forfaitingu – eksporter). To bezwarunkowe polecenie zapłaty kierowane przez eksportera do importera musi być zaakceptowane, czyli importer musi umieścić na blankiecie wekslowym swoje uhonorowanie tego długu, czyli zamieścić klauzulę „akceptuję” albo „przyjmuję” i opatrzyć to własnym podpisem – jest to jednoznaczne z przyjęciem długu. Dopiero po akceptacji weksla i zwróceniu tego weksla trasowanego eksporterowi, może on uruchomić dyskonto a forfait – czyli jako indosant weksla trasowanego zbywa ten weksel następnej osobie, zamieszcza w klauzuli indosowej klauzulę „bez regresu”, w związku z tym jako indosant weksla trasowanego nie odpowiada za zapłatę weksla.
Zgodnie z prawem wekslowym istnieje wyraźna różnica między wekslem zwykłym a trasowanym. Prawo wekslowe wyraźnie stanowi, że nie może się uwolnić od zapłaty weksla jego wystawca., Wszystko jedno kto jest wystawcą weksla. Czyli ani dłużnik w wekslu własnym, a nie wierzyciel w wekslu trasowanym nie może się uwolnić od odpowiedzialności za zapłatę weksla. W wekslu ciągnionym eksporter wystawiający ten weksel może uwolnić się od odpowiedzialności jako indosant, ale nigdy jako wystawca. Stąd też należy uważać dyskontując a forfait weksle trasowane, z kim ma się do czynienia – kto jest nabywcą weksla. Ważne jest, aby mieć pewność, że instytucja forfaitingowa nabywając weksel a forfait zrezygnuje z regresu, choć zgodnie z prawem wekslowym będzie miała prawo dochodzić roszczenia od eksportera, pierwotnego zbywcy weksla trasowanego (gdyby chciała to może). Dodatkowym zabezpieczeniem w takim wypadku dla eksportera może być oświadczenie woli w formie pisemnej instytucji forfaitingowej, iż rezygnuje z prawa regresu. Ale takie dodatkowe oświadczenie jest bezskuteczne z punktu widzenia prawa wekslowego – nie jest brane za podstawę i jeżeli instytucja forfaitingowa zwróci się z regresem do eksportera, to on musi wówczas zapłacić. Tylko, może wtedy na zasadzie roszczenia cywilno prawnego dochodzić swoich praw od instytucji forfaitingowej. Jeżeli dłużnik nie zapłaci, wówczas wierzyciel może dokonać protestu tego weksla (stwierdzić przed sądem bezskuteczność domagania się zapłaty sumy wekslowej). Tytuł wykonawczy jest przyznawany komornikowi, który ściąga wierzytelność od dłużnika. Zabezpieczenia wierzytelności:
- poręczenie (awal) wekslowe – na wekslu poręczyciel wekslowy (awalista) umieszcza klauzulę, w której poręcza za określoną osobę. „Poręczam za”. Wtedy całym swoim majątkiem do wysokości udzielonego poręczenia ręczy za zobowiązania osoby, za którą poręczył, najczęściej dłużnika. Jeżeli poręczyciel wekslowy nie wskazał za kogo poręcza to zgodnie z prawem wekslowym, poręcza za wystawcę, czyli głównego dłużnika wekslowego w wekslu własnym i wierzyciela w wekslu ciągnionym.
- Poręczenie cywilno – prawne – rodzaj zobowiązania osobistego, poręczyciel cywilno – prawny wskazuje, do jakiej sumy i za kogo ręczy.
- Gwarancja bankowa – wystawiona przez bank, który w treści gwarancji zobowiązuje się do zapłacenia określonej sumy pieniężnej, jeśli zajdą okoliczności wskazane gwarancja, np.: dłużnik nie wywiąże się z zapłaty określonej sumy, wówczas, po udowodnieniu braku zapłaty, musi to uczynić, działając z należytą starannością i w dobrej wierze bank, który tę gwarancję wystawił. Gwarancje bankowe są skodyfikowane, w Polsce umowa z 29.08.97 – prawo bankowe.
krajowe) Okres wierzytelności Z reguły do 90 dni Z reguły 6 miesięcy do 5 lat Waluty większość Z reguły USD, DEM, CHF (Euro nie zastąpiło DEM na rynku forfaitingu) Zakres finansowania Z reguły do 80% (zaliczkowanie)
wartość nominalna wierzytelności minus dyskonto Ryzyko del credere obciąża
faktora albo faktoranta instytucję forfaitingową
Ryzyko polityczne obciąża z reguły faktoranta instytucję forfaitingową Koszty prowizja powiększona o koszty finansowania
koszty odpowiedniego refinansowania powiększone o premię za ryzyko
Tytuł wierzytelności z reguły towary konsumpcyjne, usługi
z reguły dobra inwestycyjne
Forfaiting w Polsce:
- Mała powszechność w Polsce;
- Znajduje się w ofercie niektórych baków: Bank Handlowy w Warszawie, Kredyt Bank, operacje natomiast rzadko są realizowane.
- W 1998 roku została założona w Polsce wyspecjalizowana spółka London Forfaiting Poland Sp. z o. O. Z siedzibą w Warszawie (spółka zależna od London Forfaiting Public Ltd Co), po roku spółka zlikwidowała działalność, jej skala działalności to tylko kilka milionów.
- Usługi forfaitingowe świadczy jeszcze przedstawicielstwo West .... Bank.
- Forfaiting jest realizowany tylko biernie – wierzytelności wobec polskich dłużników są przedmiotem obrotów na rynku. (duża popularność w latach 70.)
- Operacje w skali roku, około kilkunastu mld $.
LEASING
Pojęcie leasingu.
- To lease – najmować, wynajmować, dzierżawić, wynajmować.
- Istotą leasingu jest możliwość użytkowania rzeczy bez konieczności jej nabycia, ale z obowiązkiem płacenia w okresie użytkowania rzeczy rat leasingowych na rzecz właściciela rzeczy. W okresie użytkowania użytkownik może czerpać pożytki z użytkowania, występować w roli pseudowłaściciela, właścicielem formalnie rzecz biorąc nie będąc.
- Leasing nie jest na świecie spostrzegany jednolicie, w nielicznych do tej pory krajach został określony jako forma prawna umowy nazwanej. Pierwszym krajem który uregulował i wprowadził do swojego porządku prawnego leasing była Francja w 1967r., rok później Belgia, potem: Szwecja. Brazylia. W Polsce leasing stał się umową nazwaną na gruncie cywilno prawnym z mocy ustawy z dnia 26.07.00. nowelizującej kodeks cywilny, dot. umowy leasingu oraz umowy agencyjnej. Od 8.12.00 obowiązuje regulacja dotycząca leasingu, umowa leasingu jest w Polsce umową nazwaną.
- Tego, który oddaje w użytkowanie na warunkach leasingu nazywa się leasingodawcą , natomiast tego, który bierze w użytkowanie na warunkach leasingu nazywa się leasingobiorcą. W regulacji zawartej w ustawie z 26.07.00. strony umowy leasingowej nazywają się: ten, który oddaje w użytkowanie na zasadzie leasingu – finansujący, ten który korzysta z rzeczy – korzystający. Różne rodzaje leasingu Nastąpiły próby kodyfikacji leasingu w skali międzynarodowej, 88 r. na konferencji dyplomatycznej w Ottawie przyjęto tekst konwencji w sprawie faktoringu międzynarodowego oraz konwencji dotyczącej leasingu finansowego, ale nie ratyfikowano jej. Leasing bezpośredni i pośredni. Z punktu widzenia leasingodawcy (kto oddaje w użytkowanie na warunkach leasingu) można wyróżnić leasing bezpośredni oraz leasing pośredni.
- Leasing bezpośredni (direct) – leasingodawcą jest producent rzadziej kupiec określonych rzeczy, który oddaje te rzeczy w użytkowanie na czas określony i otrzymuje od użytkownika płatności rat leasingowych w okresie obowiązywania umowy leasingu. według niektórych autorów ten rodzaj leasingu znali Babilończycy, a na pewno znany był w starożytnym Rzymie. Określeni leasing zostało wprowadzone do użytku w latach 70. XIX w., gdy powstała firma A.G. Bella – telefony oddawane były na warunkach leasingu w użytkowanie klientom.
- Leasing pośredni (indirect) – między użytkownika a producenta włącza się wyspecjalizowane przedsiębiorstwo leasingowe, najczęściej zorganizowane w formie prawnej spółki kapitałowej (zoo czy SA). Przedsiębiorstwo to nabywa rzeczy od producenta oddaje w użytkowanie na warunkach leasingu – zawiera odrębną umowę leasingową z użytkownikiem. W 1952 roku zostało utworzone pierwsze wyspecjalizowane przedsiębiorstwo leasingowe w USA - United States Leasing Corporation. Spółka ta, o kapitale zakładowym 30 tys. USD, powstała jako spółka rodzinna 3 osób. W końcu lat 50 wartość aktywów oddanych na warunkach leasingu a sfinansowanych przez US Leasing Corporation przekraczała kilkanaście milionów $. Pierwsze przedsiębiorstwa wyspecjalizowane leasingowe w Europie Zachodniej zaczęły być tworzone pod koniec lat 50. Przede wszystkim powstawały jako spółki prywatne albo spółki prawa handlowego z wyraźnie zaznaczonym udziałem kapitału bankowego (zależne albo z większościowym pakietem kontrolnym). W krajach Europy Śr i Wsch wyspecjalizowane przedsiębiorstwa leasingowe zaczęły być tworzone od lat 90. Leasing ruchomych środków trwałych i leasing nieruchomości. W zależności od charakterystyki przedmiotu umowy leasingu można wyróżnić leasing ruchomych środków trwałych (equipment leasing) oraz leasing nieruchomości (real estate leasing). Istnieje kontrowersja, czy dobra konsumpcyjne trwałego użytku mogą być traktowane jako przedmiot umowy leasingu, czy jest to raczej inna forma obrotu gospodarczego. Wg amerykańskich autorów twierdzi, że forma obrotu gospodarczego, która dotyczy dóbr konsumpcyjnych to nie leasing lecz renting, wg innych nie należy wykluczać dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku (samochodów osobowych, sprzętu gospodarstwa domowego) z kategorii przedmiotów leasingowych i należy je włączyć tę grupę rzeczy do przedmiotów umowy leasingu. Od kilku lat w Polsce a od kilkunastu w Wielkiej Brytanii i krajach Europy kontynentalnej mówi się o tzw. personal leasing – leasing osób – wynajmuje się określoną grupę osób zadaniową do zrealizowania pewnych określonych celów. Jednak leasing raczej odnosi się do rzeczy a nie do osób, dlatego personal leasing nie może być traktowany jako rodzaj leasingu. Leasing finansowy (finance leasing)i leasing operacyjny (operate/operation leasing). W zależności od tego czy w okresie obowiązywania umowy leasingu dojdzie do pełnej amortyzacji czy też nie to wówczas wyróżnia się leasing finansowy i leasing operacyjny.
- Leasing finansowy, inaczej kapitałowy polega na tym, że w okresie obowiązywania umowy leasingu użytkownik płacąc raty leasingowe zapewnia pełną amortyzację przedmiotu umowy. Oznacza to, że suma płaconych okresowo rat leasingowych jest co najmniej taka jak wartość nabycia przedmiotu umowy leasingowej. Najczęściej płatności rat leasingowych zapewniają nie tylko pełną amortyzację, ale również i godziwy zysk dla przedsiębiorstwa leasingowego. W związku z tym w ramach jednej umowy dojdzie do pełnej amortyzacji przedmiotu.
- Leasing operacyjny charakteryzuje się tym, że w jednym cyklu umownym nie dojdzie do pełnej amortyzacji przedmiotu umowy leasingowej. Ryzyko amortyzacji ciąży na właścicielu – leasingodawcy. I dopiero być może za pomocą kolejnych umów leasingu uda się doprowadzić do pełnej amortyzacji przedmiotu umowy leasingu. First hand leasing i second hand leasing. W zależności czy umowa leasingu dotyczy rzeczy nowych czy też użytkowanych wcześniej wyróżnia się first hand leasing i second hand leasing.
- First hand leasing – dotyczy rzeczy nowych (nie użytkowanych wcześniej) użytkowanych przez leasingobiorcę
- Second hand leasing – leasing rzeczy wcześniej użytkowanych, gdy po raz kolejny są one użytkowane przez kolejnych użytkowników. Leasing terminowy i leasing odnawialny
Leasing dostawcy (supplier leasing). Jest to połączenie leasingu zwrotnego z kolejnym leasingiem. Producent określonej rzeczy sprzedaje tę rzecz przedsiębiorstwu leasingowemu (otrzymuje płatność natychmiastową), jednocześnie zawiera z tym przedsiębiorstwem leasingowym umowę leasingu, ale rzeczy nie użytkuje tylko oddaje w użytkowanie ostateczne użytkownikowi, z którym zawiera umowę leasingu (umowa ta jest umową subleasingową w stosunku do pierwotnej umowy leasingu, ma bardzo zbliżone warunki do oryginalnej umowy leasingowej). Może powstać pytanie, czy nie prościej byłoby gdyby użytkownik wskazał określoną rzecz przedsiębiorstwu leasingowemu, a to kupiło tę rzecz u producenta i oddało w użytkowanie użytkownikowi, ale gdy użytkownikowi zależy na dodatkowych usługach, oprócz finansowania, wtedy ten rodzaj leasingu ma dodatkowe walory, gdy umowa subleasingowa ma formułę umowy brutto, natomiast umowa pierwotna ma formułę umowy netto. Innym pytaniem może być, czy konieczne jest włączanie w tą operację przedsiębiorstwa leasingowego. Czy nie prościej gdyby producent zawarłby umowę leasingu bezpośredniego z użytkownikiem – ale leasing dostawcy jest korzystny gdy producent nie ma środków na sfinansowanie transakcji. Te forma leasingu występuje rzadko – w Polce właściwie nie jest znana. Leasing tenencyjny. Nowa forma leasingu – znana od 5 lat. Wymyślony przez pracowników naukowych Uniwersytetu Warszawskiego. Pierwotnie chodziło o to aby obejść legalnymi metodami niekorzystne rozwiązania podatkowe dla przedsiębiorców, ostatecznie wobec uszczelnienie przepisów fiskalnych te korzyści podatkowe nie stały się podstawowym motywem. Do tej pory nie ma zbyt wielu przykładów stosowania leasingu tenencyjnego w Polsce. Prawa własności używania tej nazwy i prowadzenia leasingu w tej formie nabyło wyspecjalizowane przedsiębiorstwo leasingowe PKO Leasing Sp z o.o. Leasing tenencyjny należy do grupy leasingów niekonwencjonalnych. Właściciel rzeczy zawiera z przedsiębiorstwem leasingowym umowę użyczenia, użycza więc przedsiębiorstwu leasingowemu określoną rzecz. Przedsiębiorstwo leasingowe nie korzysta z tej rzeczy, nie ciągnie z tego korzystania pożytku, lecz zawiera umowę leasingową dotyczącą tej rzeczy z użytkownikiem, który ostatecznie ciągnie pożytki z korzystania z rzeczy. Tak więc umowa sprzedaży zostaje zastąpiona umową użyczenia, a w dalszym ciągu występuje trójkąt podmiotowy: właściciel, przedsiębiorstwo leasingowe, użytkownik. Pierwotnie chodziło oto że opodatkowanie w prawie polskim umów sprzedaży było wyższe niż opodatkowanie umów użyczenia, te 2 pkt procentowe różnicy były dość istotne. Potem zostało to zrównane, zniknęły te korzyści. Pierwsza tego typu umowa dot. koni wyścigowych na Służewcu. Wady i zalety leasingu. Argumentem przemawiającym na korzyść leasingu jest to, że pozwala przedsiębiorstwom (zwłaszcza małym i średnim) cierpiącym na brak kapitału własnego i mającym ograniczony dostęp do rynku pieniężnego i kapitałowego, na sfinansowanie inwestycji (inwestycji rozumianej jako pozyskanie na pewien czas mocy wytwórczych i wykorzystywania w celach produkcyjnych tych mocy wytwórczych). Jednakże przedsiębiorstwa leasingowe nie stosują metod oceny zdolności kredytowych potencjalnych użytkowników innych niż metody banków, zwłaszcza jeżeli przedsiębiorstwa te zależne są od banków komercyjnych. Co w praktyce oznacza, że w skład zarządu takiego przedsiębiorstwa są zatrudniani byli pracownicy pionów kredytowych banku – stosują te same procedury, mimo że dzierżawiona rzecz nadal należy do przedsiębiorstwa leasingowego i jest pewnego rodzaju zabezpieczeniem (można zawrzeć w klauzuli do umowy warunek, że jeżeli użytkownik nie będzie płacił w terminie rat leasingowych, wówczas przedmiot umowy leasingu zostanie mu odebrany i np.: wierzytelności jeszcze nie wymagalne staną się wymagalne – te przyszłe). Przypadki sfinansowane przez leasing, gdy bank odmówił kredytu: Galicjanka, Wapark, bankomaty. Przedsiębiorstwo żąda dodatkowych zabezpieczeń, oprócz przedmiotu umowy leasingu – który jest tym lepszym zabezpieczeniem im większy ma zbyt na rynku. Tymi zabezpieczeniami są dokumenty: akt założycielski, wpis do rejestru REGON, informacja z US o nie zaleganiu z płaceniem podatków, sprawozdania finansowe, wyniki za kilka ostatnich miesięcy F01 F02 – które idą do GUSu, weksel kaucyjny – niezupełny w chwili wystawienia, deklaracja wekslowa – weksel może być uzupełniony przez przedsiębiorstwo leasingowe, gdy nie będzie dokonywana wpłata rat leasingowych (wtedy weksel będzie miał przywilej niezwłocznego przedstawienia do wykupu), jeżeli jest to osoba fizyczna we wspólnocie małżeńskiej to podpis współmałżonka, zabezpieczenia wekslowe.
Z wielu różnych źródeł można pozyskać kapitał na większą skalę niż ze źródła jednego. Na pewno przy wielu źródłach finansowania np.: kredyty kupieckie dostawcy, kredyty bankowe, emisja krótkoterminowych papierów dłużnych, emisja obligacji, akcji, dotacje centralne, samorządowe można uzyskać więcej środków niż z jednego źródła. Ale w rzeczywistości każdy wierzyciel patrzy dokładnie na sytuację przedsiębiorstwa: poziom zadłużenia, biznes plan, i dopiero podejmuje decyzje. Płacone raty leasingowe stanowią dla leasingobiorcy koszty uzyskania przychodu i pomniejszają dochód do opodatkowania. Stanowią więc coś w rodzaju tarczy podatkowej. Ale pod warunkiem, że amortyzacja rzeczy oddanej do użytkowania na podstawie umowy leasingu jest dokonywana przez leasingodawcę. Podkreśla się, że dzięki leasingowi można lepiej dostosować się do szybkiego tempa postępu technicznego. Gdyż leasing zawiera w sobie element przyspieszonej amortyzacji, np.: normatywny okres amortyzacji wynosi 10n lat, a umowa leasingu jest 5 letnia, to w ciągu tych 10 lat można raz wymienić przestarzały sprzęt na nowy – o wyższych parametrach technologicznych, energooszczędny, kosztooszczędny, co spowoduje wyższą wydajność, niższe koszty, lepszą efektywność ekonomiczną. Przyspieszona amortyzacja kosztuje – w ciągu 5 lat trzeba zapłacić tyle, co w normalnym przypadku w ciągu 10. Leasing jest drogą formą finansowania. Znacznie tańsze jest finansowanie inwestycji za pomocą kredytu bankowego. Ale najczęściej leasing jest bardziej dogodny i tańszy niż finansowanie ze środków własnych, tyle tylko że finansowanie ze środków własnych zapewnia większą elastyczność w przypadku zastoju na rynku – można sobie pozwolić na pewien czas na nie odpisywanie rat amortyzacyjnych, podczas gdy raty leasingowe są płatnościami sztywnymi. Leasing ma pewnego rodzaju marketingowe działanie dobroczynne – jeżeli przedsiębiorstwo odważy się na sfinansowanie inwestycji za pomocą leasingu to znaczy, że chce zadbać o swój rozwój, może być postrzegane jako takie, z którym warto podejmować współpracę. Raty leasingowe. W Polsce są tak kształtowane, że raty leasingowe są płacone w równej wysokości i w równych odstępach czasu z wyjątkiem pierwszej raty, która bywa podwyższona – jest ratą zaliczkową. W państwach anglosaskich rata ta wynosi 4-5%, a w Polsce do połowy lat 90 – 30-40%, obecnie – nie mniej niż 10%. Dla leasingu ruchomych środków trwałych raty są równe i płacone co miesiąc, dla leasingu nieruchomości są płacone co pół roku lub co rok Ustalanie wysokości rat leasingowych. Sumuje się następujące pozycje:
- koszty nabycia rzeczy – 100%
- koszty finansowania zakupu (rzeczywisty albo wynikający z kalkulacyjnego oprocentowania środków własnych – oprocentowanie kredytu zaciągniętego na sfinansowanie zakupu, lub jeżeli zakup był ze środków własnych należy kalkulacyjnie oprocentować te środki własne co najmniej na poziomie możliwych do uzyskania procentów w danym momencie przez lokatę finansową np.: w bonach skarbowych czy obligacjach tzw. benchmark)
- koszty własności (ubezpieczenie, podatki i inne) W Polsce:
- umowy leasingowe trzyletnie - 123% - 136%
- umowy leasingowe czteroletnie 138% - 147%
- umowy leasingowe pięcioletnie 148% - 155% (oznacza to że leasingobiorca użytkując przez 5 lat określoną rzecz dokonuje nie tylko pełnej amortyzacji, ale również świadczył jeszcze połowę tej ceny nabycia, średnie agio roczne wynosiło w tym przypadku 11%, ale nie jest to koszt kredytu leasingowego.) Liczenie odsetek (dla kredytów spłacanych w równych ratach i równych odstępach czasu): O = KTs T = (n=1)/ n- liczba okresów odsetkowych T – średni okres kredytu s- stopa procentowa O – to co płaci użytkownik ponad koszt rzeczy K – cena nabycia przedmiotu oddanego w leasing 1 – różnica między płatnością poprzedniej a kolejnej raty 2 – wielkość stała
Najczęściej bank wymaga oprócz tego ubezpieczenia wierzytelności leasingowych w zakładach ubezpieczeń, rzadko kiedy jednak w przypadku leasingu długoterminowego zakłady ubezpieczeń działające na zwykłych warunkach włączają się w ubezpieczanie tych wierzytelności – zazwyczaj wtedy włączają się specjalne zakłady ubezpieczeń. Operacje leasingu bezpośredniego finansowane ze środków własnych mogą być realizowane na stosunkowo skromną skalę – okres zamrożenia własnych środków jest dość znaczny, gdyż leasing jest na ogół operacją kilkuletnią. Znacznie bardziej popularne w obrocie międzynarodowym są operacje leasingu pośredniego, a więc finansowane przez wyspecjalizowane przedsiębiorstwa leasingowe, które nabywają określone rzeczy od producentów (oznaczone przez użytkownika zagranicznego co do gatunku i rodzaju) i oddają te rzeczy na warunkach leasingu. W ten sposób leasing stanowi metodę aktywizowania eksportu towarów z danego kraju. Dominującym przedmiotem umów leasingu zagranicznego są ruchome środki trwałe (łatwe w przemieszczeniu). Międzynarodowy leasing nieruchomości występuje tylko gdy tytuł prawny do nieruchomości przechodzi z rezydenta na nierezydenta przez czas umowy leasingowej (bardzo rzadkie operacje). Leasing międzynarodowy jest alternatywą dla tradycyjnego eksportu i importu. Statystyki dotyczące leasingu. Dane opracowane przez Lease Europe – Związek Narodowych Stowarzyszeń Przedsiębiorstw Leasingowych funkcjonujących W Europie. Organizacja samorządowa, istniejąca od 1972 r, jest organizacją lobbystyczną reprezentującą interesy przedsiębiorstw leasingowych. Dane na stronie www.leaseeurope.org Globalne rozmiary rynku leasingowego w Europie w 2001 r. Rozmiary rynku są liczone wg wartości aktywów netto oddanych w użytkowanie na warunkach leasingu (tabela 2) wg wartości brutto z uwzględnieniem amortyzacji (tabela 4). W 2000 r wartość leasingu wg wartości aktywów netto w umowach leasingu – 174, miliarda euro, w 2001r – 193,2 miliarda euro. Największymi rynkami leasingowymi w Europie w 2001 r były:
- Niemcy 46,3 mld euro
- Wlk. Brytania 33,4 mld euro
- Włochy 32,3 mld euro (bardzo innowacyjny rynek)
- Francja 26,9 mld euro
- Polska ponad 2 mld euro Wartość operacji leasingowych w stosunku do wartości podjętych inwestycji w poszczególnych krajach. W 2001 r łączne rozmiary inwestycji w kapitale trwałym – 1 478 700 mln euro, stosunek leasingu do inwestycji > 10%. (Uwaga, na stroni dane dla Holandii są błędne powinno być około 13%)
- Estonia 30%
- Niemcy 16,7%
- Wlk. Brytania ponad 13%
- Włochy ponad 14%
- Francja ponad 17%
- Hiszpania 6,3%
- Polska – według Konferencji Przedsiębiorstw Leasingowych – 8-9% (podobnie jak Austria, Dania) Kształtowanie się operacji leasingowych ze względu na przedmiot leasingu:
- leasing ruchomości - w 2001 r 159,7 mld euro, dynamika 9% w skali wszystkich krajów, podstawowe przedmioty – maszyny i wyposażenie przemysłowe; komputery i maszyny biurowe; pojazdy transportu drogowego; pojazdy mechaniczne; statki, samoloty, koleje, zestawy kołowe – 1/3 umów leasingowych – pojazdy mechaniczne, 25% - maszyny i wyposażenie przemysłowe
- leasing nieruchomości – w 2001 r 33,5 mld euro, dynamika 20%, dominującym rynkiem jest rynek włoski 13,3 mld euro, niemiecki 8,8 mld, francuski 5,4 mld euro Liczba zatrudnionych przez przedsiębiorstwa leasingowe 43 tys.; Polska 2 tys. Koncentracja towarzystw leasingowych na rynku. Leasing w Polsce. Według organizacji samorządowej – Konferencji Przedsiębiorstw Leasingowych w Polsce około 200 przedsiębiorstw wykonywało operacje leasingowe, po 99 r. można zauważyć konsolidację branży leasingowej w Polsce (w związku z pogorszeniem dynamiki
gospodarczej w Polsce wiele przedsiębiorstw popadło w kłopoty, inne zostały przejęte). Obecnie na polskim rynku obecnych jest około 46 przedsiębiorstw leasingowych. W ostatnich latach procesy ilościowe przechodzą w jakościowe – funkcjonuje mniej, ale lepszych przedsiębiorstw wyposażonych w większe kapitały własne, dysponujących większymi możliwościami refinansowania transakcji, a proces konsolidacji nie jest jeszcze zakończony – szacuje się że w Polsce może się zostać 20 lub 20kilka przedsiębiorstw leasingowych. Słabsze przedsiębiorstwa padają ze względu na trudne warunki, dochodzi więc do wzmacniania sił kapitałowych przedsiębiorstw poprzez procesji fuzji, przejęć, połączeń kapitałowych między bankami (BPH i PBK; Bank Zachodni i WBK). Innym zjawiskiem charakterystycznym jest zainteresowanie kapitału zagranicznego polskimi przedsiębiorstwami leasingowymi np.: Europejski Fundusz Leasingowy S.A. do którego wszedł wielki francuski bank, PKO (udziały włoskie), Kredyt Bis (Credit Bank belgijski bank komercyjny) W latach 70 na mini skalę występowały operacje leasingu w wyjątkowych sytuacjach – niemieccy producenci oddawali drobnym zakładom tekstylnym (łódzkie, poznańskie) maszyny na warunkach leasingu i dawały również własne materiały, wzorce itd. Polskie zakłady szyły ubiory, konfekcje. Pojawił się również leasing w obrotach zagranicznych – spółka mieszana z udziałem kapitału polskiego działająca na rynku wenezuelskim oddawała w użytkowanie miejscowym przedsiębiorcom produkowane w Polsce dźwigi budowlane. Dopiero od 95-96 r. zauważa się ekspansję leasingu w Polsce, zwiększała się liczba przedsiębiorstw, rosły obroty mierzone wartością aktywów oddanych w użytkowanie na warunkach leasingu, co trwało do 99r.od 99-01 sytuacja trudna, dopiero w 2002 wzrosła wartość operacji leasingowych w stosunku do 2001. Przez długi czas umowy leasingu w Polsce były umowami nienazwanymi a podstawowym aktem prawnym, który regulował funkcjonowanie umów leasingu nie nazywając ich umowami leasingu było Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 6.04.93 w sprawie zaliczenia przedmiotu umów najmu i dzierżawy rzeczy do składników majątku stron tych umów. W 2000 r. wprowadzono leasing do Kodeksu Cywilnego - poprzez Ustawę z 26.07.00 dot. umowy leasingu i umowy agencyjnej. Ustawa weszła w życie 9.12.00. Cechy umowy leasingu jako umowy nazwanej:
- Art. 709 pkt 1 KC przez umowę leasingu finansujący (leasingodawca) zobowiązuje się w zakresie swojego przedsiębiorstwa nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać rzecz korzystającemu (leasingobiorcy) do używania albo do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. (konstrukcja typowa dla leasingu pośredniego, przedmiotem mogą być tylko rzeczy a nie osoby, leasing finansowy – suma płatności okresowych zapewnia pełną amortyzację)
- Umowa leasingu musi być pod rygorem nieważności zawarta w formie pisemnej, jeśli jest zawarta w formie ustnej jest z mocy prawa nieważna.
- Po przejęciu rzeczy do użytkowania przez korzystającego na niego przenosi się ryzyko utraty rzeczy.
- Leasing powinien zapewnić pełną amortyzację przedmiotu umowy.
- Dopuszcza się możliwość leasingu brutto.
- Przewidziano przeniesienie prawa własności do rzeczy użytkowanej bez dodatkowych świadczeń pieniężnych (jeżeli jest to zawarte w umowie to po zapłacie ostatniej raty leasingowej użytkownik staje się właścicielem i to jest prawnie ważne), przedmiot może być zwrócony, lub może być umowa zaopatrzona w opcję nabycia.
- Jeśli korzystający zalega z płatnością co najmniej jednej raty to niespłacenie tej zależności może skutkować sankcjami finansowymi i prawnymi. Przedmiot umowy leasingu może być zabrany a korzystającemu może być postawiony zarzut niewywiązania się z umowy i będzie on miał wymagalne już wszystkie niewymagalne (przyszłe) płatności rat leasingowych. Mimo tego zapisu ustawowego praktyka przedsiębiorstw leasingowych w Polsce jest bardziej elastyczna – nie od razu po stwierdzeniu niezapłacenia jednej raty leasingowej wszczyna się postępowanie wobec korzystającego – najczęściej po trzech kolejnych niezapłaconych ratach wszczyna się postępowanie wyjaśniające, a gdy to nie przynosi skutku to dopiero wtedy roszczenie staje się wymagalne itd.
