Pobierz Średniowiecze - charakterystyka epoki historycznej i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity! Średniowiecze Rozpoczęcie: 476 rok (upadek Cesarstwa Zachodnio rzymskiego) Umowne daty zakończenia: 1440 rok- wynalezienie druku przez Jana Gutenberga 1453 rok- zdobycie Konstantynopola przez Turków (upadło cesarstwo wschodnie (bizantyjskie) 1492 rok- trzy statki Krzysztofa Kolumba dotarły do wyspy San Salvador. Rozpoczęcie ery odkryć geograficznych Medium aevum (wieki średnie)- przełom XV i XVI wieku. Włoscy renesansowi humaniści chcieli podkreślić, że epoka pomiędzy antykiem, a jego odrodzeniem w renesansowej Italii była okresem przejściowym, czasem upadku kultury i triumfu barbarzyństwa. Uniwersalizm CHRZEŚCIJAĆSTW0 MOTYWY ŁACINA STYL ROMAŃSKI, GOTYCKI WZORCE OSOBOWE FEUDALIZM ( zależność lenna, senior oddawał wasalowi ziemię w zamian za wierność i służbę) Epoka dzieli się na trzy fazy: I. wczesne średniowiecze (V-Xw.) II. czas rozkwitu (XI-XIIIw.) III. zmierzch (XIV-XVw.) W powszechnym użyciu była łacina oraz greka we wschodnich prowincjach. Upadek cesarstwa zachodniego zmienił tę sytuację. W części zachodniej wkroczono w wieki średnie w stanie chaosu spowodowanym najazdami ludów germańskich i formowaniem się nowych organizmów państwowych W części wschodniej kontynuowano tradycje antyczne (głównie greckie) greka była językiem Kościoła chrześcijańskiego, nauki, literatury Podział Europy na Zachód i Wschód utrwaliła w 1054 roku schizma wschodnia, czyli podział Kościoła chrześcijańskiego na zachodni i wschodni (prawosławny) Zakony w średniowiecznej Polsce Benedyktyni- łączyli wspólną modlitwę z misjami. Ich motto „ módl się i pracuj”. Organizowali targi, budowali klasztory, kościoły, drogi, mosty. Prowadzili szkoły. Sprowadzali i przepisywali rękopisy. Cystersi- zakon należał do najpotężniejszych, znani z surowej ascezy (umartwianie się). Utrzymywali się głównie z rolnictwa, wprowadzili nowoczesne metody upraw roli, otwierali kuźnie. Ich zasługą było rozpowszechnienie się na ziemiach polskich stylu gotyckiego. Dominikanie- zajmowali się kaznodziejstwem, duszpasterstwem i pracą naukową. Franciszkanie- grupa zakonów żebrzących Teocentryzm- Bóg ponad wszystko Poszukiwanie drogi do zbawienia stanowiło nadrzędny cel życia każdego człowieka. Dominowała wizja świata podzielonego na dwie sfery: sacrum(boską) i profanum(świecką, ludzką, grzeszną). Dualizm ten dotyczył również istoty ludzkiej, uważanej za złożoną z duszy, dążącej do zbawienia oraz ciała, które jest dla niej więzieniem. Asceza- umartwianie ciała, stwarzało szanse na zbliżenie się do świętości Mistycyzm- wiara w możliwość zjednoczenia się duszy ludzkiej z Bogiem, poznania Go za pomocą intuicji i objawienia. Edukację dzielono na: Stopień niższy (trivium)- obejmował gramatykę, retorykę i dialektykę Stopień wyższy (quadrivium) – obejmował arytmetykę, geometrię, astronomię i muzykę Celem nauczania było opanowanie wiedzy z siedmiu sztuk wyzwolonych. Dla nielicznych kolejnym stopniem edukacji był uniwersytet. Najstarsza polska szkoła wyższa to Akademia Krakowska założona w 1364 roku przez Kazimierza Wielkiego, odnowiona w 1400 roku przez Władysława Jagiełłę dzięki fundacji królowej Jadwigi. CECHY STYLU ROMAŃSKIEGO Architektura Bryła budowli, masywna, prosta, surowa, ciężka Sklepienia kolebkowe i kolebkowo-krzyżowe Konstrukcja oparta na nieskomplikowanych figurach geometrycznych Grube mury, małe okna(funkcje obronne) Półkoliste łuki w oknach i portalach Kościoły bazylikowe (budowane na planie koła) Sztuki plastyczne Malarstwo głównie ścienne, od XII w. tablicowe Iluminatorstwo Brak perspektywy i ograniczona paleta barw Linearyzm (wyraziste kontury) Rzeźba związana z architekturą Ekspresja (nienaturalne pozy) Zakłócone proporcje części ciała Motywy fantastyczne i alegoryczne Styl gotycki Nazwa wywodzi się od germańskiego plemienia Gotów. Powstała w okresie renesansu we Włoszech. Witraż- szyba okienna wykonana z wielu barwnych szkiełek połączonych ołowianymi ramkami Katedra- główny kościół diecezjalny bezpośredni podlegający biskupowi CECHY STYLU GOTYCKIEGO Architektura Budowle wysokie, strzeliste o lekkiej konstrukcji i cienkich ścianach Sklepienia krzyżowo-żebrowe Przypory i łuki przyporowe Duże okna wypełnione barwnymi witrażami Łuki ostre Bogactwo zewnętrznych elementów dekoracyjnych Budynki sakralne, obronne i miejskie Sztuki plastyczne Malarstwo tablicowe i ołtarzowe, witraże Iluminatorstwo W malarstwie smukłe postacie, idealizacja, początki perspektyw W rzeźbie- realizm, ekspresja gestów i mimiki Teatr Dramat liturgiczny- gatunek dramatyczny ściśle związany z liturgią Kościoła katolickiego, obejmujący fragmenty obrzędów. Wystawiany w języku łacińskim. Symultanizm- poszczególne sceny rozgrywały się w małych pawilonach przedstawiających kolejne miejsca akcji Misterium- spektakl prezentujący wątki Pisma Świętego Intermedia- krótkie utwory o charakterze komicznym wystawiane w przerwach Mirakle- opowiadały o cudach dokonywanych przez Matkę Boską, świętych Moralitet- poruszał tematykę świecką, ukazywał postacie symbolizujące dobro i zło walczące o dusze człowieka pozbawionego cech indywidualnych. Farsa- złożona z błazeńskich dialogów komedia mięsopustna. Alegoryzm- dzieła poza znaczeniem dosłownym, zwykle zawierały ukryte przesłanie, odwołujące się do tradycji religijnej, literackiej lub kulturalnej