Pobierz Średniowiecze opis epoki i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!
Średniowiecze – nazwa pochodzi od łacińskich słów „medium aerum” czyli wieki średnie. Została wymyślona przez włoskich humanistów renesansowych i miała wydźwięk negatywny. Podkreślała pośredni charakter epoki pomiędzy doskonałym antykiem a jego odrodzeniem w renesansie. Ramy czasowe średniowiecza : Od upadku cesarstwa zach. Rzymskiego do renesansu Europa: V-XV w. Polska: X-XV w. Periodyzacja średniowiecza : V-XI w. – średniowiecze wczesne XII-XIII w. – średniowiecze pełne XIV-XV w. – „Jesień średniowiecza”/schyłek średniowiecza Teocentryzm – „Bóg w centrum” w centrum zainteresowania znajdował się bóg którego człowiek średniowieczny uważał za najwyższa wartość. Dualizm – uważano, ze istnieją dwie sfery sacrum i profanum (boska i zwykła/ziemska). Uniwersalizm – powszechność wzorów kulturowych (jedna wiara, język, zwierzchnik) Memento mori – pamiętaj o śmierci Ars bene moriendi – sztuka dobrego umierania Danse macabre – taniec śmierci (motyw przedstawiający śmierć która w tanecznym korowodzie prowadzi przedstawicieli różnych stanów społecznych i zawodów) Stabat mater dolorosa – stała matka boleściwa/obolała Deesis – prośba/błaganie/modlitwa; motyw pośrednictwa wykorzystywany głownie w ikonografii, przedstawiający 3 postacie pośrodku Jezusa Chrystusa, po jego (Chrystusa) prawej Maryję, a po jego (Chrystusa) lewej Jana Chrzciciela. Asceza - to dobrowolne wyrzeczenie się dóbr materialnych i ziemskich przyjemności
„Kwiatki św. Franciszka z Asyżu”
Wzór świętego : Święty Franciszek z Asyżu był wzorem pokory, miłości do ubogich, natury i modlitwy. Jego życie ukazywało głęboką transformację z życia w bogactwie do życia w ubóstwie, będąc przykładem służby i pokoju dla wszystkich ludzi. Literatura hagiograficzna – przedstawiająca żywoty świętych Literatura parenetyczna - utwory literackie, które formują i promują wzorce zachowań związane z pełnieniem konkretnych funkcji społecznych. / rodzaj literatury, który ma na celu przekazywanie moralnych pouczeń i rad, inspirując czytelnika do refleksji nad postawami i wartościami życiowymi. Znaczenie tytułu - wyraz „Kwiatki” w tytule „Kwiatki św. Franciszka z Asyżu” pochodzi z greckiego anthologia słowa które oznacza wybór fragmentów lub zbieranie kwiatków (w tym przypadku wybór fragmentów)
Średniowieczny wzór władcy – Gall Anonim Kronika polska fragmenty
Wzór średniowiecznego władcy – według Galla Anonima to połączenie męstwa, sprawiedliwości, mądrości oraz troski o dobro kraju i jego ludności. Cechy gatunkowe: Pisana prozą Utwór epicki Wydarzenia uporządkowane chronologicznie W łacinie
Średniowieczny wzór rycerza
Wzór średniowiecznego rycerza – "Pieśń o Rolandzie" to średniowieczny epos rycerski, który przedstawia ideał rycerza jako odważnego, lojalnego i oddanego swojej wiary i władcy. Roland, główny bohater utworu, stał się wzorem dla późniejszych pokoleń rycerzy. / "W Pieśni o Rolandzie", Roland jest symbolem odwagi, lojalności i heroizmu, stanowiąc wzór średniowiecznego rycerza. Gatunek literacki – chanson de geste (inne nazwy: „pieśń o czynach”/Epos rycerski) gatunek szczególnie popularny we Francji w średniowieczu.
„Lament świętokrzyski”
Znaczenie tytułów - Tytuł "Lament Świętokrzyski" sugeruje, że pieśń ta jest żałobną lub smutną wypowiedzią, nawiązującą do pewnego rodzaju żalu lub cierpienia. "Świętokrzyski" odnosi się do regionu geograficznego, wskazując, że pieśń może mieć związek z tym obszarem geograficznym, być inspirowana jego historią, kulturą lub tradycjami. Gatunek literacki – Tradycyjna pieśń ludowa z regionu Świętokrzyskiego, wyrażająca smutek i tęsknotę za zmarłymi lub opowiadająca o smutnych wydarzeniach. Podmiot liryczny - podmiot liryczny jest anonimowy Adresaci : Anioł Gabriel syn, czyli Chrystus ludzie słuchacze świadkowie ukrzyżowania matki świata gdyż świadczą o tym zwroty typu posłuchajcie ,syna miała, synku miły ... ZWROTKA ADRESAT STABAT MATER DOLOROSA 1 Zgromadzeni ludzie Prośba o wysłuchanie skargi na śmierć syna 2 Młodzi i starzy ludzie Prośba o współczucie Jezus Chrystus Prośba o podzielenie się cierpieniem i żeby się odezwał 5 Jezus Chrystus Wyraża słowa bezsilności 6 Archanioł Gabriel Wyzuty niespełnionej obietnicy radości 7 Wszystkie matki Mogą modlić się do Boga by nigdy nie musiały cierpieć 8 Jezus Chrystus Nie będzie więc innego…
Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią
Motyw danse macabre - został poszerzony o aspekt moralny. Śmierć wymienia przedstawicieli wszystkich stanów, pokazując, że nikt jej nie uniknie (uniwersalizm śmierci), jednak zaznacza, że najbardziej obawiać się jej muszą grzesznicy. Elementy świata przedstawionego : Miejsce: Kościół Czas akcji: Trudny do określenia (po wyjściu ludzi z kościoła – po nabożeństwie) Wydarzenia: Rozmowa Polikarpa ze śmiercią Bohaterowie: Śmierć i Polikarp Wizerunek śmierci – kobieta , naga , szkaradna/wstrętna , przepasana chustą , blada , żółta twarz która błyszczy jakby była z miedzi , chuda
Dante Alighieri Boska komedia
Katabaza – zejście do zaświatów (motyw występujący np. w micie o Orfeuszu (schodzi do Hadesu po ukochaną ) czy też w Odysei (Odyseusz schodzi do Hadesu by porozmawiać z Terezjaszem) Przewodnicy: Wirgiliusz (Przewodnik) –> piekło/czyściec Beatrycze (Ukochana–> Raj Budowa zaświatów : Piekło ( Inferno ): Dante opisuje piekło jako wielki lejek, składający się z dziewięciu okręgów, które stopniowo prowadzą do najgłębszych poziomów cierpienia. Każdy okrąg piekła przeznaczony jest dla określonej kategorii grzeszników, z najbardziej grzesznymi umieszczonymi w najniższych poziomach. Na każdym etapie spotyka różne postacie historyczne i symboliczne, które ponoszą karę za swoje grzechy. Czyściec ( Purgatorium ):
