Starożytna Grecja- notatki kl 1 Liceum, Notatki z Historia

Pobierz Starożytna Grecja- notatki kl 1 Liceum i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity!

GRECJA – ZESTAWIENIA POWTÓRZENIOWE

NAJWAśNIEJSZE WYDARZENIA Z DZIEJÓW GRECJI - KALENDARIUM

Data Wydarzenie

776 p.n.e. I olimpiada – igrzyska olimpijskie.

VIII w.p.n.e. Homer napisał „ Iliadę ” i „ Odyseję ”. Kolonizacja grecka.

594 p.n.e. Reformy Solona w Atenach.

509 – 507 p.n.e. Reformy Klejstenesa w Atenach.

490 p.n.e. Wojna grecko – perska – bitwa pod Maratonem i zwycięstwo Ateńczyków

pod wodzą Militiadesa.

480 p.n.e. Wojna grecko – perska – bitwy w wąwozie Termopile, zdobycie Aten,

bitwy morskie koło przylądka Artemision i pod Salaminą.

479 p.n.e. Bitwa pod Platejami i zwycięstwo armii greckiej dowodzonej przez króla

Sparty Pauzaniasza.

V w.p.n.e. „Złoty wiek” Aten – rządy Peryklesa.

448 p.n.e. Zakończenie wojen grecko – perskich i pokój.

431 – 404 p.n.e. Wojna peloponeska między Atenami i Spartą oraz ich sojusznikami.

338 p.n.e. Bitwa pod Cheroneą – król Macedonii Filip II pokonał koalicję miast

greckich i podporządkował sobie Grecję.

334 – 327 p.n.e. Wyprawa Aleksandra Macedońskiego na Persję.

323 p.n.e. Śmierć Aleksandra Macedońskiego.

POJĘCIA

oligarchia ustrój, w którym władzę^ sprawuje niewielka grupa ludzi

wywodzących się najczęściej spośród arystokracji rodowej lub majątkowej

demokracja rządy ludu (demos – lud, krateo – rządzić) ustrój, w którym

władzę sprawują obywatele samodzielnie (demokracja bezpośrednia) lub poprzez przedstawicieli (demokracja pośrednia).

tyrania ustrój, w którym władzę^ sprawuje człowiek nie mający ku

temu Ŝadnych podstaw prawnych

polis greckie miasto – państwo wraz z przylegającymi obszarami;

wspólnota polityczna, religijna i ekonomiczna

geruzja rada starców w staroŜytnej Sparcie składająca się z 28

gerontów (starców powyŜej 28 roku Ŝycia) oraz z 2 królów

efor urzędnik w staroŜytnej Sparcie powoływany na rok przez

Zgromadzenie Ludowe. W Sparcie było 5 eforów.

archont najwaŜniejszy^ urzędnik^ w^ staroŜytnych^ Atenach,

powoływany na rok przez Zgromadzenie Ludowe; posiadał pełnię władzy wykonawczej. Archontów było 9.

System

polit.

Areopag w staroŜytnych Atenach najwyŜszy trybunał sądowo –

polityczny, urzędujący na wzgórzu Aresa, do którego naleŜeli archonci po zakończeniu kadencji. W VII – VI w.p.n.e. skupiał najwyŜszą władzę polityczną i sądowniczą. Od V w.p.n.e. sprawował sądy w sprawach o zabójstwo i rozmyślne podpalenie oraz sprawował nadzór nad kultem religijnym

strateg dowódca wojskowy w staroŜytnych Atenach. Do kolegium

strategów, którzy kierowali wojskiem, wybierano 10 osób.

agora centralny plac polis greckiej; zgromadzenie obywateli polis

ostracyzm sąd skorupkowy; w staroŜytnych Atenach sąd mający na celu

usunięcie z kraju obywatela podejrzanego o dąŜenie do przejęcia władzy (tyranii)

heliaia sądy w staroŜytnych Atenach;

demagog przywódca ludu; w staroŜytnej Grecji polityk, zdobywający

poparcie ludu w celu osiągnięcia władzy.

fyla okręg wyborczy w staroŜytnych Atenach; w kaŜdej z 10 fyl

wybierano 50 urzędników do Rady Pięciuset

satrapa w staroŜytnej Persji namiestnik prowincji nazywanej satrapią.

Posiadał nieograniczoną władzę, bił monety, odpowiadał za ściąganie podatków, kontrolował niŜszych urzędników

satrapia prowincja^ w^ staroŜytnej^ Persji;^ okręg^ wojskowo^ –

administracyjny, na czele którego stał satrapa (pod koniec VI w. było ich 20)

metojkowie cudzoziemcy^ osiedleni^ w^ staroŜytnej^ Grecji;^ ludność

napływowa. Nie posiadali praw obywatelskich, ale ciąŜył na nich obowiązek płacenia podatków i słuŜby wojskowej. Zajmowali się głównie rzemiosłem i handlem

obywatel w Sparcie Spartiata od 30 roku^ Ŝycia; męŜczyzna

obywatel w

Atenach

mieszkaniec Aten, którego obydwoje rodzice byli Ateńczykami od 21 roku Ŝycia

spartanie potomkowie załoŜycieli polis Sparta. Tylko oni mieli pełne

prawa polityczne, sprawowali urzędy, obowiązywał ich zakaz pracy zarobkowej i posiadania na własność ziemi, stanowili 2-3% ludności Sparty; byli wspaniałymi wojownikami szkolonymi od 7 roku Ŝycia

perjojkowie „mieszkający wokoło” – wywodzili się spośród plemienia

Dorów tak jak spartiaci, cieszyli się wolnością osobistą, zamieszkiwali autonomiczne gminy, zajmowali się głównie rzemiosłem i handlem, mieli własny samorząd ściśle kontrolowany przez Spartę, słuŜyli w wojsku spartańskim i dostarczali mu broń

heloci wywodzili się^ z ludności podbitej; nie mieli^ Ŝadnych praw,

byli traktowani jak niewolnicy, przypisani do ziemi uprawiali ziemie przydzielaną spartanom przez państwo; nie moŜna ich było sprzedać

pentakosjomedymni „pięćsetmiarowcy”,^ najbogatsza^ warstwa^ społeczeństwa

ateńskiego po wyodrębnieniu warstw przez Solona; jako jedyni mogli pełnić funkcję archonta lecz płacili największe podatki i słuŜyli w oddziałach hoplitów podczas wojny

zeugici trzecia warstwa społeczeństwa ateńskiego wg Solona –

poniŜej 200 miar zboŜa dochodu

System

społ.

teci najbiedniejsza warstwa społeczeństwa ateńskiego; mogli brać

udział w obradach Zgromadzenie. Podczas wojny słuŜyli na okrętach.

Armia triera trójrzędowiec – galera ateńska poruszana 3 rzędami wioseł

NAJWAZNIEJSZE POSTACIE STAROśYTNEJ GRECJI

Drakon Reformator^ ateński.^ Pełnił^ funkcję^ archonta^ w^621 r.p.n.e..

Wprowadził bardzo surowe prawo (stąd powiedzenie „ drakońskie prawo ”)

Solon Archont ateński z początku VI w.p.n.e. Wprowadził liczne

reformy umacniające oligarchię ateńską: podzielił społeczeństwo ateńskie na 4 grupy ze względu na posiadany majątek i uzaleŜnił obowiązki oraz prawa od przynaleŜności do danej grupy, wykupił ateńczyków z niewoli i zakazał sprzedaŜy w niewolę za długi.

Klejstenes Reformator^ ateński^ z^ końca^ VI^ w.p.n.e.^ Jego^ reformy

zapoczątkowały demokratyczne zmiany w Atenach: utworzył Radę Pięciuset; podzielił Ateny na okręgi zwane phylami, wprowadził ostracyzm.

Perykles Reformator ateński z V w.p.n.e. Wprowadził w Atenach ustrój

demokratyczny: wzrosło znaczenie Zgromadzenia Ludowego, wprowadził diety za udział w Zgromadzeniu, urzędy były losowane i kaŜdy mógł je pełnić.

REFORMATORZY

Pizystrat Tyran, który sprawował rządy w Atenach w latach 561 – 527

p.n.e. Rozdał ziemię ubogiej ludności, rozpoczął bicie monety, wprowadził podatek dochodowy.

Militiades Dowodził wojskami Aten w bitwie pod Maratonem.

Leonidas Król Sparty. Dowodził wojskami greckimi w bitwie w wąwozie

Termopile gdzie zginął. Synonim waleczności i bohaterstwa.

Temistokles Dowodził flotą^ grecką^ w bitwie pod Salaminą. Pokonał Persów

Pauzaniasz Król Sparty. Dowodził armią^ grecką^ w bitwie pod Platejami.

Pokonał Persów.

Filip II Król Macedonii, który w IV w.p.n.e. podporządkował sobie całą

Grecję.

WODZOWIE

Aleksander Wielki Syn Filipa II, który pokonał państwo perskie i stworzył imperium

od Egiptu po Kaukaz i od Grecji po Indie.

Tales z Miletu śył w VI w.p.n.e. Reprezentuje filozofów przyrody. UwaŜał,^ Ŝe

świat powstał z wody. twórca twierdzenia Talesa.

Demokryt z

Abdery

twórca atomizmu. UwaŜał, Ŝe Atom jest najmniejsza cząstką materii.

Heraklit UwaŜał,^ Ŝe^ wszechświat^ powstał^ z^ ognia.^ Przyroda^ jest^ w

ustawicznym ruchu i wszystko się zmienia ( pantha rei – wszystko płynie; nie moŜna wejść drugi raz do tej samej rzeki”.

Sokrates Wiem,^ Ŝe nic nie wiem.^ UwaŜał,^ Ŝe istnieje obiektywna prawda i

bezwzględne dobro.

Platon Uczeń Sokratesa. twórca idealizmu filozoficznego – uwaŜał, Ŝe

świat jest jedynie odbiciem świata idei. napisał traktat „ Państwo ”, w którym opisał idealne społeczeństwo rządzone przez filozofów (mędrców). Twórca szkoły w Gaju Akademosa

FILOZOFOWIE (Akademia Platońska została zamknięta dopiero w 529 r.)

Arystoteles Uczeń^ Platona i nauczyciel Aleksandra Wielkiego. Twórca praw

logii i teorii poznania. ZałoŜył szkołę w ogrodach Lykejonu. Dokonał systematyki ustrojów państwowych. Sklasyfikował róŜne gatunki roślin i zwierząt.

Homer Napisał „ Iliadę ” i „ Odyseję” ; twórca epiki.

Hezjod Autor „ Teogonii ” – eposu o powstaniu wszechświata i genealogii

bogów.

Safona Autorka wielu wierszy miłosnych – liryka.

Herodot Ojciec historiografii greckiej – „ Dzieje”^ – historia wojen grecko

• perskich.

Tukidydes Pierwszy historyk; napisał „ Wojnę peloponeską ”. Wprowadził

krytykę źródeł, wywiad i autopsję.

Ksenofont Kontynuował dzieło Tukidydesa. Napisał „ Historię^ grecką”.

Ajschylos Autor tragedii greckich m.in. „ Oresteja”, „Persowie”, „Siedmiu

przeciw Tebom”

Sofokles Autor tragedii „ Antygona”.

Eyrupides Autor tragedii „ Medea”.

PISARZE

Arystofanes Autor komedii m.in.^ śaby, Ptaki.

Fidiasz Rzeźbiarz z V.w.p.n.e. Wyrzeźbił rzeźby na Akropolu ateńskim

np. Atenę Partenos oraz posąg Zeusa w Olimpii – jeden z 7 cudów świata staroŜytnego.

Myron Dyskobol^ – rzeźba ukazująca człowieka w ruchu.

Poliklet Doryforos (młodzieniec z włócznią) – zastosował zasadę

kontrapostu i zasadę idealnej harmonii (proporcji) ludzkiego ciała.

RZE

BIARZE

Lizyp Nadworny portrecista Aleksandra Macedońskiego. Stworzył

nowy kanon smukłego ciała ludzkiego.

3. StaroŜytne Ateny

a) Ateny – są połoŜone w Attyce, na północ od przesmyku korynckiego. portem ateńskim jest Pireus; w Attyce znajdują się złoŜa białego marmuru oraz srebra w Górach Laurion. Ludność zajmowała się głównie uprawą roli. rzemiosło ateńskie było wysoko rozwinięte. Szczególnie sławna była ceramika czarni i czerwono figurowa b) ewolucja systemu politycznego od VIII do VI .p.n.e.
u schyłku VIII w.p.n.e. władzę przejęła arystokracja (przedstawiciele najstarszych i najbogatszych rodów). Tylko przedstawiciele mogli pełnić najwaŜniejszy urząd w państwie – urząd archonta. Arystokracja równieŜ zdominowała radę starszych czyli Areopag, w którym zasiadali tylko byli archonci. Te dwie instytucje miały faktyczną władzę. Wykształcił się więc ustrój oligarchiczny.
w okresie wielkiej kolonizacji doszło do dywersyfikacji (zróŜnicowania) społeczeństwa ateńskiego pod względem majątkowym. Wielu chłopów uboŜało i zaciągało poŜyczki pod zastaw swojej osoby lub członków rodziny. JeŜeli bankrutowali, zgodnie z prawem, moŜna ich było wraz z rodzinami sprzedać w niewolę za długi poza granice Aten. Władza arystokracji była coraz większa. W 621 r.p.n.e. archont Drakon przeprowadził reformę polegającą na spisaniu prawa zwyczajowego. Było to prawo bardzo surowe (stąd powiedzenie – drakońskie prawo); jego celem miało być ukrócenie samowoli arystokraci, która dotąd róŜnie interpretowała prawa. Nie rozwiązało to jednak wszystkich problemów.
w 594 r.p.n.e. archont Solon przeprowadził kolejne reformy ;  zakazał udzielania poŜyczek pod zastaw osoby  wykupił Ateńczyków z niewoli za pieniądze państwa  podzielił społeczeństwo ateńskie na cztery warstwy, biorąc za kryterium dochody. UzaleŜnił prawa i obowiązki obywatelskie od przynaleŜności do danej warstwy. Najbogatsi mieli największe prawa i obowiązki – ponosili największe koszty płacąc wysokie podatki, a oprócz tego musieli kupić na własny koszt uzbrojenie gdyŜ słuŜyli w formacji hoplitów – cięŜkozbrojnych piechurów. W zamian za to tylko oni mogli pełnić najwaŜniejszy urząd archonta. Najbiedniejsi (warstwa tetów), nie płaciła podatków i nie musiała płacić podatków lecz mogła tylko uczestniczyć w obradach Zgromadzenia Ludowego, czyli zebrania wszystkich wolnych Ateńczyków. Teci podczas wojny byli wioślarzami na okrętach, nie potrzebowali więc kosztownej broni ani zbroi.  ograniczył rolę Areopagu tworząc Radę Czterystu Niestety Solon nie nadał chłopom ziemi więc sytuacja nadal była trudna – ziemia naleŜała w większości do arystokracji.
w latach 561-510 p.n.e. w Atenach rządził tyran Pizystrat – Pizystrat był członkiem arystokracji, który samowolnie przejął władzę. Za jego panowania przeprowadzono w Atenach wiele reform – między innymi reformę rolną. Jednocześnie dbał o rozwój dróg i instytucji kulturalnych. Tyrania została obalona na skutek interwencji Sparty.
w 508/507 r.p.n.e. archont Klejstenes przeprowadził reformy, które legły u podstaw demokracji ateńskiej.  przeprowadził nowy podział administracyjny Aten, dzieląc je na 10 okręgów zwanych fylami. W skład kaŜdej fyli wchodziły obszary rozrzucone po całej Attyce (po trzy części: z wybrzeŜa, centrum i górzystej części Aten). W ten sposób rozerwał starą strukturę rodowa i wymieszał społeczeństwo wewnątrz kaŜdej fyli  utworzył Radę Pięciuset, do której wybierano po 50 obywateli z kaŜdej fyli. Przejęła ona znaczną część uprawnień Areopagu (ograniczyła rolę arystokracji)  wprowadził ostracyzm czyli sąd skorupkowy by uniknąć tyranii. KaŜdy obywatel raz w roku wypisywał imię Ateńczyka, który jego zdaniem zamierza przejąć władzę. Osoba, którą wymieniło najwięcej Ateńczyków, musiała opuścić Ateny na 10 lat

4. Wojny grecko – perskie w V w.p.n.e.

a) przyczyny – na wybrzeŜu Azji Mniejszej znajdowało się wiele kolonii greckich, m.in. Milet. Azja Mniejsza w VI w.p.n.e. została przyłączona do Persji. Persja była potęŜnym krajem podzielonym na satrapie. Kolonie greckie zostały równieŜ włączone do satrapii. Nakazano im płacić podatki, dostarczać Ŝołnierzy do armii perskiej. Starano się równieŜ przekształcić ich ustrój narzucając im tyranów sprzyjających Persji. Doprowadziło to do wybuchu powstania kolonii greckich w Jonii, na czele których stanął Milet. Powstańcom pomogły dwie polis z Grecji – Ateny i Eretria. Powstanie upadło w 494 r.p.n.e. i zakończyło się zniszczeniem Miletu. Król perski Dariusz postanowił ukarać miasta greckie, które pomogły powstańcom. Jednocześnie postanowił wykorzystać sytuację i rozszerzyć swoje panowanie o Grecję. b) przebieg
w 490 r.p.n.e. flota perska wyruszyła przeciwko Atenom i Eretrii. Eretria została zdobyta i zniszczona. Ateńczycy spotkali się z Persami na równinie maratońskiej, kilkadziesiąt kilometrów od miasta. Wykorzystując ukształtowanie terenu, nie dopuścili do tego by cała armia perska wzięła udział w bitwie (Persowie nie mogli uŜyć konnicy). Ateńczycy atakowali w szyku zwanym falangą i zwycięŜyli. Persowie nie wykorzystali swoich największych atutów: konnicy i łuczników. w ten sposób Ateńczycy zwycięŜyli w bitwie pod Maratonem.
Przez 10 lat Persowie nie atakowali gdyŜ zmienił się tam władca. W tym czasie Ateńczycy postanowili zbudować potęŜną flotę, która będzie mogła walczyć z flotą perską. Przeznaczyli na to dochody z kopalni srebra. Zbudowali 200 okrętów zwanych trierami (trójrzędowcami) gdyŜ były poruszane trzema rzędami wioseł. Inne polis dostarczyły jeszcze 100 okrętów. Flota perska, która wyruszyła przeciwko Grecji liczyła 1200 okrętów.
480 – 479 r.p.n.e – Persowie w 480 r.p.n.e. wysłali przeciwko Grecji potęŜną flotę i armię lądową, która przekroczyła Cieśninę Hellespoont i wkroczyła do Grecji od północy. Flota perska płynęła wzdłuŜ wybrzeŜa towarzysząc armii lądowej. Do pierwszej bitwy doszło w wąwozie Termopile. Wąwóz był łatwy do obrony. Siłami greckimi dowodził król Sparty Leonidas. Po trzech dniach Persowie okrąŜyli wąwóz i otoczyli 300 Spartan, którzy zostali by walczyć – wszyscy zginęli. Droga do centralnej Grecji stanęła otworem. Persowie zajęli opuszczone przez ludność Ateny i je zniszczyli. Do decydującej bitwy doszło na morzu. Flota perska i grecka stoczyły bitwę w cieśninie oddzielającej ląd stały od Wyspy Salamina. Wykorzystując znane warunki morskie i wyposaŜone w tarany trójrzędowce flota grecka pokonała Persów. Wojska lądowe wycofały się na zimę na północ. Rok później doszło do decydującej bitwy na równinie beockiej pod Platejami. Wojska greckie dowodzone przez króla Sparty Pauzaniasza odniosły zwycięstwo.
Spodziewając się dalszych ataków Grecy utworzyli Związek Morski , pod hegemonią (przywództwem) Aten; był to sojusz miast greckich leŜących wokół Morza Egejskiego, którego celem było wyzwolenie wszystkich Greków spod panowania perskiego.

Data Bitwa Król perski Wódz grecki Wynik 490 p.n.e. pod Maratonem Dariusz Militiades zwycięstwo Greków 480.p.n.e. w wąwozie Termopile

Kserkses król Sparty Leonidas

zwycięstwo Persów 480 p.n.e. bitwa morska w cieśninie salamińskiej

Kserkses Temistokles zwycięstwo floty greckiej

479 r.p.n.e. pod Platejami Kserkses król Sparty Pauzaniasz

zwycięstwo Greków c) skutki
W 449 r.p.n.e. zawarto pokój – Persowie uznali wolność wszystkich miast greckich leŜących na zachodnim wybrzeŜu Azji Mniejszej.
Ateny i Sparta objęły hegemonię wśród polis greckich. W 431 r.p.n.e. rozpoczęły między sobą wojnę o przywództwo w świecie greckim, która znacznie osłabiła państwa greckie
teci, którzy słuŜyli na okrętach ateńskich jako wioślarze, uzyskali prawa polityczne – w Atenach wprowadzono demokrację

KULTURA GRECKA

LITERATURA GRECKA

Grecy wykorzystali alfabet fenicki dodając do niego 5 samogłosek. W ten sposób powstał alfabet grecki , który stał się podstawą pisma w Europie Wschodniej. Gatunki literackie:
Epos – najstarszy gatunek literatury europ.; utwór epicki w którym obok siebie funkcjonowały świat bogów i ludzi, przedstawiał losy bohaterów na tle wydarzeń przełomowych dla danej społeczności. Był spisany heksametrem. Przykłady: Homer – „ Iliada”, „Odyseja ” Hezjod
Liryka – utwory początkowo recytowane przy muzyce; później nazwane poezją. Zaliczamy do niej: hymny, treny, poezję tyrtejską,, poezję miłosną, anakreontyki, epigramaty. Twórcy: Safona, Pindar, Anakreont
Historiografia – literatura poświęcona historii wojen lub królów. Zaczęto ją tworzyć by upamiętnić czyny czasów współczesnych, które warte były zapamiętania (np. wojny grecko – perskie) Twórcy: Herodot – „ Dzieje” (Opisał wojny grecko – perskie) , Tukidydes – „Wojna peloponeska ”, Ksenofont – „ Historia grecka ” (kontynuacja dzieła Tukidydesa)

RZEŹBA HELLEŃSKA I HELLENISTYCZNA

Okres helleński , czyli klasyczny V w.p.n.e. Najsławniejsi rzeźbiarze:
Fidiasz – monumentalne posągi z drewna, kości słoniowej, złota i innych metali oraz szkła, emalii. Wykonał fryz wokół Partenonu na Akropolu, posąg Ateny Partenos, Zeusa Olimpijskiego.
Myron – przedstawił człowieka w ruchu. Dzieło: Dyskobol.
Poliklet – stworzył kanon idealnej proporcji ludzkiego ciała. Dzieło: Doryforos (chłopiec z włócznią).
Skopas – twórca fryzu Mauzoleum w Halikarnasie, 1 z 7 cudów świata.
Lyzyp – stworzył nowy kanon piękna, nadworny portrecista Aleksandra Wielkiego. Okres hellenistyczny od 323 r.p.n.e. Największe osiągnięcia to: ołtarz pergamoński poświęcony Zeusowi i Atenie, posąg Nike z Samotraki, grupa Laokoona wyrzeźbiona przez Poliodora i Atenadora, posąg Wenus z Milo, posąg Heliosa Rodyjskiego stworzony przez Charesa, ucznia Lyzypa.

TEATR GRECKI

Wykształcił się z misteriów poświęconych bogowi Dionizosowi. Typy utworów :
Tragedia – utwór podniosły, który czerpał tematykę z mitów; poruszał waŜne kwestie ludzkiego zachowania, odkrywał prawdy moralne
Komedia – utwór, który pokazywał „świat na opak”, dotyczył bieŜących wydarzeń, które wyśmiewał. Ajschylos „ Oresteja ”, Sofokles „ Antygona ”, Eurypides „ Medea ”, „ Elektra ”; Arystofanes „Ptaki”, „Chmury”, „śaby”

FILOZOFIA

Filozofia – „zamiłowanie do mądrości”. Filozofów interesowała budowa świata i zasady nim rządzące; tworzyli prawa matemat., fizyczne i astronomiczne Jońscy filozofowie przyrody interesowali się budową świata i prawami przyrody:
Tales z Miletu – świat powstał z wody, twierdzenie Talesa, zapoczątkował logikę
Anaksymenes – początkiem wszystkiego jest powietrze
Heraklit z Efezu – początkiem wszystkiego jest ogień, który zamienia się w inne pierwiastki; uwaŜał, Ŝe „nie moŜna dwa razy wejść do tej samej rzeki” , „wszystko płynie”
Demokryt z Abdery – świat zbudowany jest z atomów; istnieją dwa rodzaje wiedzy, których źródłem jest rozum i zmysły; człowiek dzięki dobru moŜe osiągnąć szczęście
Pitagoras – twierdzenie Pitagorasa, Wielcy filozofowie greccy

Sokrates – istnieje obiektywna prawda, powszechne prawa moralne; człowiek powinien dąŜyć do cnoty, dąŜyć do doskonałości, by osiągnąć szczęście. Twórca humanizmu. „Wiem, Ŝe nic nie wiem”
Platon – uczeń Sokratesa; świat realny jest odbiciem świata idei, istnieją absolutne zasady moralne, a dusza człowieka dąŜy do osiągnięcia najwyŜszego dobra, stworzył teorię idealnego państwa, którym rządzili by ludzie rozumni (filozofowie)
Arystoteles – nauczyciel Aleksandra Wielkiego; rozum jest celem i przyczyną działalności człowieka, usystematyzował dziedziny filozofii, którą podzielił na praktyczną (etyka, polityka, retoryka, ekonomika, poetyka) i teoretyczną (fizyka, matematyka, metafizyka).

ARCHITEKTURA

Cechy architektury greckiej
materiałem – kamień
budowle głównie o charakterze sakralnym (świątynie)
budowle o planie prostokąta otoczone podwójną bądź potrójną kolumnadą,
dach wspierał się bezpośrednio na kolumnach, otoczony był rzeźbionym fryzem
fronton budynku w kształcie trójkąta
kolumny w trzech porządkach architektonicznych:  doryckim  jońskim  korynckim
kariatydy – kolumny w kształcie kobiet
budowle monumentalne Najsławniejsze budowle :
Partenon – świątynia Ateny Partenos na Akropolu w Atenach
Erechtejon – świątynia Ateny i Posejdona na Akropolu
Świątynia Artemidy w Efezie
Mauzoleum w Halikarnasie
Latarnia morska na Faros koło Aleksandrii
Świątynia Zeusa w Olimpii

7. Hegemonia Macedonii

a) sytuacja w Grecji na początku IV w.p.n.e. Najsilniejsze polis greckie Sparta i Ateny osłabiły się wzajemnie walcząc między sobą. Wojna peloponeska (431- 404 p.n.e) zakończyła się zwycięstwem Sparty. Ateny skapitulowały, wydały Sparcie całą flotę z wyjątkiem 12 okrętów, zburzyli fortyfikacje, rozwiązali Związek Morski i uznali hegemonię Sparty w Grecji. b) Macedonia – królestwo na północy Płw. Bałkańskiego. około połowy IV w p.n.e. władzę tam przejął Filip II, który stworzył silną armię i rozpoczął podbój Grecji. W 338 r. p.n.e. pokonał armię ateńską i jej sprzymierzeńców w bitwie pod Cheroneą. Grecy zgodzili się utworzyć Związek Koryncki, który uznał hegemonię Macedonii. Był to koniec niepodległości Grecji.

8. Wyprawa Aleksandra Macedońskiego

Aleksander Macedoński był synem Filipa II. Jego nauczycielem był najsławniejszy filozof grecki – Arystoteles. Aleksander został królem w 336 r.p.n.e. – miał 20 lat. Polis greckie starały wykorzystać zmianę na tronie macedońskim i podniosły bunt. Aleksander stłumił go i nakazał zburzyć Teby Następnie Młody król chciał spełnić marzenie ojca i pokonać Persję. W 334 r. p.n.e. rozpoczął wyprawę przeciwko Persji (334 – 323 p.n.e.) Pokonał Persów w następujących bitwach:
nad rzeką Granikos (334 r.p.n.e.)
pod Issos (333 r.p.n.e.)
pod Gaugamelą (331 r.p.n.e.)