Pobierz Starożytny Antyk , mitologia grecka itp i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!
czas trwania: I tysiĄclecie p.n.e do okoŁo V w n.e rozpoczyna go wynalezienie pisma, natomiast koŃczy siĘ upadkiem cesarstwa zachodniorzymskiego. Antyk nazywamy inaczej staroŻytnoŚciĄ to pojĘcie odnoszĄce siĘ przede wszystkim do historii StaroŻytnej Grecji i StaroŻytnego Rzymu. uporzĄdkowanie tekstu pisanego na zwrotki i wersy liczne Środki poetyckie (na przykŁad: porównania homeryckie) obecnoŚĆ osoby mówiĄcej wiersze stroficzne i stydliczne teatr narodziŁ siĘ ze ŚwiĄt ku czci Dionizosa, czyli boga pŁodnoŚci, dzikiej natury i wina. W teatrze staroŻytnym mogli wystĘpowaĆ tylko mĘŻczyŹni. do znanych staroŻytnych dramaturgów naleŻeli Arystofanes, Sofokles czy Eurypides. wprowadzono demokracjĘ, czyli rzĄdy ludu, spoŁeczeŃstwo obywatelskie swoboda myŚli i sŁowa, brak cenzury. fundamenty prawa i organizacji paŃstwa narodziny teatru wprowadzenie pojĘcia kanonu piĘkna - w StaroŻytnej Grecji "ideaŁem" byŁo poŁĄczenie dobra i piĘkna. motyw ten przewijaŁ siĘ gŁównie w rzeŹbie i architekturze. szkoŁy filozoficzne, czyli namiastki edukacji, poczĄtki pedagogiki
G
÷
nazwa: materializm gŁówne zaŁoŻenie: Świat skŁada siĘ wyŁĄcznie z materii podzielonej na najwaŻniejsze czĄstki, które nazywamy atomami. nazwa: idealizm gŁówne zaŁoŻenie: byty rzeczywiste sĄ odbiciem bytów idealnych. rzeczywistoŚĆ to jedynie Świat pozorów, zaŚ prawdziwy jest Świat idealny, niedostĘpny dla ludzkich zmysŁów, do którego trzeba dĄŻyĆ. opracowaŁ równieŻ teoriĘ miŁoŚci sŁowo klucz: cnota gŁówne zaŁoŻenia: cnota jest wartoŚciĄ bezwzglĘdnĄ. cnota w rozumieniu autora tego nurtu to kontrola nad sobĄ, sprawiedliwoŚĆ i ŚwiadomoŚĆ w odróŻnianiu dobra od zŁa. cnota ludzka jest zwiĄzana z jego wiedzĄ. im wiĘcej wiedzy czŁowiek posiada, tym lepszych wyborów dokonuje, tym samym czyniĄc dobro, czyli poŻytek. Sokrates uczyŁ równieŻ krytycznego stosunku do bogów greckich i rzeczywistoŚci. sŁowo klucz: zŁoty Środek. gŁówne zaŁoŻenie: aby staĆ siĘ szczĘŚliwym naleŻy kierowaĆ siĘ zasadĄ zŁotego Środka, czyli odrzucaĆ wszelkie skrajnoŚci. Świat wiĘc nie jest ani caŁkowicie materialny, ani caŁkowicie duchowy - jest on poŁĄczeniem bezksztaŁtnej materii z niematerialnĄ formĄ. poznanie tego Świata odbywa siĘ za pomocĄ rozumu i zmysŁów. stworzyŁ on pojĘcie mimesis - zasada naŚladowania rzeczywistoŚci przez sztukĘ
cztery gŁówne wartoŚci: umiar, prostota, harmonia i równowaga nie przedstawiano takich wartoŚci jak staroŚĆ czy cierpienie rzeŹbiarze byli twórcami kanonu piĘkna kontrapost - uŁoŻenie ciaŁa tak, aby ciĘŻar ciaŁa spoczywaŁ na wyprostowanej nodze, podczas gdy druga jest odciĄŻona i lekko zgiĘta. mĘŻczyŹni przedstawiani byli nago, natomiast kobiety caŁkowicie lub czĘŚciowo zakryte, co nadawaŁo im ŁagodnoŚci i skrytoŚci przykŁady rzeŹb antycznych: Wenus z Milo, Nike z Samotraki, Grupa Lakoona, August z Prima Porta umiar, oszczĘdnoŚĆ Środków wyrazu doskonaŁoŚĆ formy osiĄgniĘta, dziĘki zastosowaniu kanonu, czyli odpowiednich proporcji, symetria i zachowanie proporcji anatomicznych naŚladownictwo natury (mimesis), nie wyklucza to jednak obecnoŚci zjawisk nadprzyrodzonych w sztuce symetryczne wzglĘdem osi ksztaŁty, z czasem coraz bardziej zdobione kolumny nadawaŁy wyraŹnego rytmu architekturze greckiej kopuŁy byŁy atutem budowli juŻ rzymskich, które byŁy w wiĘkszoŚci zaczerpniĘte od Greków. wyróŻniamy 3 najwaŻniejsze rodzaje kolumn antycznych: styl dorycki, styl joŃski i styl koryncki przykŁady budowli greckich: Partenon w Atenach, Grób Agamemnona przykŁady budowli rzymskich: Koloseum w Rzymie, Panteon Styl dorycki styl joŃski^ styl koryncki ¥ %
E.
G
§
E.
:
G
:
E.
Partenon Koloseum Grób Agamemnona mit - opowieŚĆ o perypetiach bogów, herosów i poszczególnych ludzi bĄdŹ rodów bĘdĄcy podstawĄ wierzeŃ obcej kultury. mitologia - zbiór mitów. Demeter - cierpiĄca matka, czuŁoŚĆ i miŁoŚĆ matczyna Penelopa - wierna Żona, kochajĄca mimo lat rozŁĄki Prometeusz - buntownik i altruista, poŚwiĘcajĄcy siĘ dla ludzi, których darzy miŁoŚciĄ Herakles - heros, peŁen siŁy i mĘstwa Antygona - miŁoŚĆ siostrzana, archetyp kobiety mocno broniĄcej swoich racji Ikar - marzyciel dĄŻĄcy do wielkich celów poznawcza - wyjaŚnianie zjawisk przyrody nierozumianych przez ludzi, np. burzy czy zmian pór roku. ŚwiatopoglĄdowa - mity wyznaczaŁy poglĄdy ludzi wierzĄcych w nie, a takŻe takie rzeczy jak miejsce, rolĘ i hierarchiĘ poszczególnych bogów. sakralna - informacje o kulcie religijnym, skŁadaniu ofiar i ŚwiĘtach staroŻytnych. : ¥
E.
¥ G
E.
:
na poczĄtku byŁ Chaos, czyli istota boska (lub pusta przestrzeŃ poprzedzajĄca powstanie istot boskich). z Chaosu wyŁoniŁa siĘ Gaja (ziemia) i m.in. Uranos, z którym daŁa Życie nowym, boskim pokoleniom. Uranos zostaŁ jednak pokonany przez swojego syna Kronosa. Kronos, aby nie skoŃczyĆ tak, jak swój ojciec poŁykaŁ swoje potomstwo w obawie przed zagŁadĄ. ostatecznie zostaje jednak pokonany przez swojego syna, Zeusa, który obejmuje rzĄdy. Zeus wybraŁ Syzyfa, króla Koryntu na swojego ulubieŃca. byŁ on zapraszany na wszystkie uczty odbywajĄce siĘ na Olimpie, na których spoŻywaŁ razem z bogami ambrozjĘ i nektar. Po powrotach z biesiad na Olimpie lubiŁ opowiadaĆ o sprawach, o których dyskutowali bogowie. Pewnego razu wŁadca Koryntu wyjawiŁ bardzo poufnĄ informacjĘ, przez co sam Zeus miaŁ wielkie nieprzyjemnoŚci. ZezŁoszczony wysŁaŁ do Syzyfa boŻka Śmierci Tanatosa, jednak Syzyf uwiĘziŁ Tanatosa w piwnicy.Rozgniewany Zeus wysŁaŁ walecznego Aresa na pomoc Tanatosowi. PierwszĄ ofiarĄ Tanatosa byŁ Syzyf, jednak umierajĄc powiedziaŁ Żonie, aby nie pochowaŁa jego ciaŁa, wiedziaŁ bowiem, Że dusza naleŻĄca do ciaŁa, które nie jest pogrzebane, nie moŻe dostaĆ siĘ do paŃstwa umarŁych. BŁĄkaŁ siĘ nad brzegami Styksu, tak dŁugo, Że Hades pozwoliŁ mu powróciĆ na ziemiĘ i dopilnowaĆ swego pochówku. Syzyf poszedŁ, jednak nie miaŁ zamiaru dotrzymaĆ umowy i powróciĆ do podziemi.Kiedy bogowie przypomnieli sobie o nim postanowiono go surowo ukaraĆ. MiaŁ wtaczaĆ pod wielkĄ, stromĄ górĘ olbrzymi kamieŃ. Za kaŻdym razem gdy byŁ juŻ u szczytu gŁaz siĘ zsuwaŁ i Syzyf musiaŁ wtaczaĆ go od nowa. Jego praca byŁa bez koŃca. opracowanie wziĘŁam z: bryk.pl → → → → →
Prometeusz bardzo kochaŁ ludzi, chciaŁ , aby ich Życie byŁo lepsze dlatego wykradŁ bogom ogieŃ i nauczyŁ ludzi , jak majĄ go wykorzystywaĆ. nie spodobaŁo siĘ to jednak Zeusowi, który nakazaŁ stworzyĆ kobietĘ, PandorĘ, której otworzenie puszki sprowadziŁo na ludzi nieszczĘŚcie. Prometeusz zemŚciŁ siĘ na Zeusie, za co zostaŁ ukarany przybiciem do skaŁy
- juŻ do koŃca jego dni sĘpy miaŁy wyjadaĆ jego trzewia Dedal chciaŁ uciec z wyspy króla Minosa, na której zostaŁ uwiĘziony wraz ze swoim synem - Ikarem. w tym celu skonstruowaŁ skrzydŁa, które miaŁy im w tym pomóc. przed wzbiciem siĘ w powietrze ostrzegŁ syna, aby nie lataŁ zbyt nisko, bo pióra nasiĄknĄ wilgociĄ, ani zbyt wysoko, bo sŁoŃce stopi wosk skrzydeŁ. Ikar zachwycony moŻliwoŚciĄ lotu, jednak nie posŁuchaŁ ojca i poleciaŁ zbyt wysoko - jego skrzydŁa siĘ zniszczyŁy, a on sam spadŁ na ziemiĘ, tym samym umierajĄc. Orfeusz byŁ wybitnie utalentowanym Śpiewakiem, który swojĄ grĄ na lirze wzruszaŁ nie tylko ludzi i zwierzĘta, ale równieŻ skaŁy i drzewa. ZakochaŁ siĘ w nimfie Eurydyce, którĄ poŚlubiŁ. kobieta jednak niefortunnie zostaje ukĄszona przez ŻmijĘ i umiera. Orfeusz udaje siĘ wiĘc do Świata zmarŁych, aby jĄ odnaleŹĆ. Hadesa tak wzrusza jego melodia, Że postanawia mu wydaĆ ukochanĄ, ale pod jednym warunkiem - grajek nie moŻe odwróciĆ siĘ dopóki nie opuszczĄ bram podziemia. ten byŁ zbyt stĘskniony, wiĘc nie dotrzymaŁ obietnicy, przez co Eurydyka wróciŁa do Hadesu. Orfeusz jednak równieŻ ostatecznie umiera. ~> → →
Sparta Menelaos, Helena, Hera, Atena, Zeus, Agamemnon, Achilles strona spartaŃska Troja Priam, Hekabe, Parys, Hektor, Kasandra strona trojaŃska Achilles - heros, gŁówny bohater, który zostaŁ wykĄpany w Styksie, gdy byŁ niemowlĘciem, dziĘki czemu zyskaŁ nadludzkĄ siŁĘ. Agamemnon - wódz wojsk Sparty, brat Menelaosa Menelaos - król Sparty, mĄŻ Heleny Priam - król Troi i ojciec Hektora Hektor - syn Priama. gniew Achillesa na Agamemnona za zabranie mu Bryzeidy (branka wojenna). w odwecie Achilles wycofuje siĘ z wojsk, przez co Troja zaczyna zwyciĘŻaĆ. jednak gdy zostaje zabity jego przyjaciel, Patroklos, Achilles wraca na pole bitwy. pojedynek Achillesa z Hektorem, który zabiŁ jego przyjaciela Patroklosa. zbezczeszczenie zwŁok Hektora przez Achillesa, odzyskanie ich przez Priama, czyli ojca Hektora. w Achillesie odezwaŁy siĘ resztki miŁosierdzia, gdy zobaczyŁ zrozpaczonego starca, dlatego postanowiŁ oddaĆ ciaŁo i zorganizowaĆ dziesiĘciodniowy rozejm, aby Priam mógŁ przygotowaĆ pogrzeb syna. t G G G
E.
Er
: &
dramat to utwór przeznaczony do wystawiania na scenie. dramat antyczny dzielimy na komedie i tragedie. dramaty wywodziŁy siĘ z Dionizji, czyli ŚwiĄt ku czci boga Dionizosa. Dionizje dzielimy na maŁe (we wsiach) i wielke (w miastach) komedie - utwory o prostej, nieskomplikowanej akcji. miaŁy pomyŚlne zakoŃczenie i satyrycznĄ wymowĘ. tragedie - skŁadajĄ siĘ z prologu wprowadzajĄcĄ w tematykĘ utworu, paradosu czyli pieŚni chóru wstĘpujĄcego na orchestrĘ, epejsodionu, czyli dialogów bĄdŹ monologów bohaterów, stasimonu, czyli pieŚni chóru oraz eXodosu, czyli pieŚni chóru zamykajĄcej akcjĘ utworu. bohaterowie tragedii sĄ zwiĄzani z konfliktem pomiĘdzy wŁasnym dziaŁaniem a losem. czĘsto nie majĄ wpŁywu na nieszczĘŚcia, które na nich spadajĄ - rzĄdzi nimi fatum. celem tragedii jest katharsis, czyli wzbudzenie w odbiorcy uczuĆ litoŚci i trwogi, w celu oczyszczenia widza z tych uczuĆ, wyzwolenia duszy. w tragediach widoczny jest tragizm, czyli nieuchronne zmierzanie bohatera do katastrofy spowodowanych czynnoŚciami z zewnĄtrz. bohaterowie tragedii muszĄ dokonywaĆ wyborów tragicznych, czyli takich, gdzie wystĘpuje konflikt ich wartoŚci, a kaŻda podjĘta decyzja bĘdzie tragiczna w skutkach. E. ~> ~ Apart yes Skene
(garderobe)
*tron £
(widownia) c-
wrote 12-150506 lsroilewslsie ↓
proslsenion
↑
✓Cscena)
Orchestra
(placylrdlachoru)
Edyp udaje siĘ w wĘdrówkĘ, docierajĄc do Teb. po drodze zabija wĘdrowca, który nie chciaŁ ustĄpiĆ mu z drogi (byŁ nim Lajos). tamtejsze ziemie (Teb) nĘka sfinks, który zostaje zabity przez Edypa. Edyp w nagrodĘ otrzymuje rĘkĘ Jokasty, czyli swojej wŁasnej matki. oboje nie sĄ niczego Świadomi. do czasu. gdy Edyp dowiaduje siĘ o speŁnieniu przepowiedni wykŁuwa sobie oczy i udaŁ siĘ na wygnanie. Jokasta popeŁnia samobójstwo, a na tronie zasiadajĄ synowie Edypa, którzy w wojnie bratobójczej równieŻ ginĄ. Antygona chce pochowaĆ swojego brata Polinejkesa, który przez Kreona (brat Jokasty, obecny król Teby) zostaŁ uznany za zdrajcĘ ojczyzny, nie godnego pochówku. rozmawia o tym ze swojĄ siostrĄ, IsmenĄ, która chce jĄ odwieŚĆ od tego pomysŁu. Antygona jednak mocno stoi przy swoich racjach. W momencie w którym Kreon ogŁasza oficjalnie zakaz jego pochówku, straŻe informujĄ go, Że Polinejkes juŻ zostaŁ pochowany (przysypany symbolicznĄ warstwĄ piasku). król nakazuje schwytanie osoby odpowiedzialnej za jego pochówek. poczĄtkowo nikt nie wiedziaŁ, iŻ sprawcĄ byŁa Antygona, jednak zostaŁa ona przyŁapana przy zwŁokach brata, skŁadajĄc mu ofiarĘ. kobieta zostaje przyprowadzona do króla i skazana na ŚmierĆ. Ismena chce wziĄĆ na siebie czĘŚĆ win, jednak Kreon zostaje nieugiĘty. tak samo nieugiĘty pozostaje, gdy przybywa do niego jego wŁasny syn, Hajmon, czyli narzeczony Antygony bŁagajĄc go o litoŚĆ. Kreon udaje siĘ do Ślepego wróŻbity i nawet on przekonuje go, aby nie murowaŁ Żywcem antygony, bo sprowadzi na siebie i swojĄ rodzinĘ gniew boski Król Teb ostatecznie "nawraca siĘ" i ŻaŁuje swojej decyzji. jest jednak juŻ za póŹno - Antygona powiesiŁa siĘ w swojej celi. na wieŚĆ o Śmierci ukochanej Hajmon popeŁnia samobójstwo, jego matka z ŻaŁoŚci za ŚmierciĄ syna teŻ to czyni. : G G G E.
w utworze mamy do czynienia z konfliktem praw boskich i moralnych, reprezentowanych przez AntygonĘ z prawami ludzkimi, prawami obowiĄzujĄcymi w paŃstwie. Kreon zakazuje pochówku Polinejkesa, poniewaŻ jest on zdrajcĄ narodu (zabija swojego brata, wybitnego rycerza i obroŃcĘ Teb i ŚciĄga na Teby siŁĘ Argos). niepochowanie go byŁo przestrogĄ dla innych obywateli przed zdradĄ ojczyzny, miaŁo funkcjĘ "wychowawczĄ". Kara ta jednak miaŁa konsekwencje religijne, poniewaŻ osoba zakazujĄca pochówku ŚciĄga na siebie gniew boski, tak jak zrobiŁ to wŁaŚnie król Teb. Antygona z kolei stara siĘ przestrzegaĆ boskich przykazaŃ. Jednak sprowadza na siebie konsekwencje nie od bogów, a od wŁasnego stryja, który skazuje jĄ na ŚmierĆ. kobieta ostatecznie odnosi zwyciĘstwo moralne, jednak dopiero po swojej Śmierci. w przeciwieŃstwie do Kreona, kieruje siĘ swoimi uczuciami do czŁonka rodziny, za co koŃczy tragicznie, zresztĄ podobnie jak król. Kreon - reprezentuje rozum. koŃczy tragicznie, ginĄ jego najbliŻsi Antygona - reprezentuje serce. koŃczy tragicznie, sama ginĄc. byŁ rzymskich poetĄ, synem wyzwolonego niewolnika. ŻyŁ 65 - 8 p.n.e. "Carpe Diem" - Chwytaj dzieŃ. pochodzi z "PieŚni" "Aurea mediocritas" - ZŁoty Środek. równieŻ pochodzi z "PieŚni" "Non omnis moriar" - Nie wszystek umrĘ. pochodzi z "O sztuce poetyckiej". poezja ma wprowadzaĆ Ład i harmoniĘ w Życiu odbiorcy zasada decorum oszczĘdnoŚĆ w Środkach stylistycznych, dziĘki czemu wiersz jest Łatwiejszy w odbiorze Horacy skupiaŁ siĘ na treŚci i przekazie, a nie na opisach natury poŁĄczenie epikureizmu ze stoicyzmem Żyjmy zgodnie z zasadĄ zŁotego Środka, ale jednoczeŚnie i pamiĘtajmy o "carpe diem" G G G G G G G G G Ea
E.
