Pobierz Starożytny Rzym dział 3 i więcej Schematy w PDF z Historia tylko na Docsity!
STAROŻYTNY RZYM – LEKCJA POWTÓRZENIOWA
__________________________________________________________________________________
1. Najważniejsze wydarzenia z dziejów Rzymu Data Wydarzenie 753 p.n.e. Legendarna data założenia Rzymu.
509 p.n.e. Początek republiki rzymskiej.
494 r. p.n.e. Utworzono urząd trybuna ludowego i edyla plebejskiego, utworzono zgromadzenie plebejskie. 449 p.n.e. ogłoszenie Prawa XII Tablic
390 r. p.n.e. Zdobycie i spalenie Rzymu przez Galów.
367 r. p.n.e. Zezwolono plebejuszom na pełnienie urzędu konsula.
347 r. p.n.e. Rzymianie podporządkowali sobie Latynów.
Pocz. III w. p.n.e. Rzymianie podporządkowali sobie Samnitów.
280 r. p. n.e. Bitwa pod Herakleą z Pyrrusem , królem Epiru, który walczył u boku Tarentu – kolonii greckiej na południu Italii. Zwycięstwo Pyrrusa. 279 r. p.n.e. Bitwa pod Ausculum – zwycięstwo Pyrrusa. („Pyrrusowe zwycięstwo”)
275 r. p.n.e. Bitwa pod Benewentem – klęska Pyrrusa, który wycofał się z Italii.
272 r. p.n.e. Rzymianom poddał się Tarent.
264 r. p.n.e. Rzymianom poddało się ostatnie etruskie miasto , które stawiało opór – Volsini. Rzymianie opanowali Italię. 264 p.n.e. Wybuch I wojny punickiej z Kartaginąi początek podbojów poza italskich.
264 – 241 p.n.e. I wojna punicka z Kartaginą
241 r. p.n.e. Rzymianie pokonali Kartaginę w bitwie morskiej koło Wysp Egadzkich.
219 r. p.n.e. Kartagina zdobyła Sagunt w Hiszpanii, który był sprzymierzony z Rzymem.
218 – 202 p.n.e. II wojna punicka
218 r. p. n.e. Hannibal pokonał Rzymian w bitwie nad rzeką Trebbią.
217 r. p.n.e. Hannibal pokonał Rzymian w bitwie nad Jeziorem Tranzymeoskim.
216 r. p.n.e. Wielkie zwycięstwo Hannibala pod Kannami.
215 – 205 r. p.n.e.
I wojna macedooska. Wojna z Filipem V o Ilirię – została podzielona.
214 – 211 r. p.n.e.
Oblężenie Syrakuz przez Rzymian zakooczone sukcesem.
210 – 206 r. p.n.e.
Wyprawa Publiusza Corneliusza Scypio do Hiszpanii i podbój ziem kartagioskich.
203 r. p.n.e. Wycofanie się Hannibala z Italii.
202 r. p.n.e. Bitwa pod Zamą – Klęska Hannibala. Zwycięzcą Scypion Afrykaoski
200 – 196 r. p.n.e.
II wojna macedooska o panowanie nad Grecją.
197 r. p.n.e. Bitwa pod Kynoskefalai – klęska Filipa V, który musi wycofad się z Grecji.
196 r. p.n.e. Na igrzyskach istmijskich ogłoszono „wolnośd Hellenów” – zniesienie zależności od Macedonii. 190 r. p.n.e. Wojska rzymskie pokonały Antiocha III z dynastii Seleukidów w bitwie pod Magnezją. 171 – 168 r. p.n.e.
III wojna macedooska – Rzymianie walczą z synem Filipa V – Perseuszem z rodu Antygonidów. 168 r. p.n.e. Klęska armii macedooskiej w bitwie pod Pydną.
149 – 146 p.n.e. III wojna punicka
148 r. p.n.e. Macedonia prowincją rzymską.
146 r. p.n.e. Poleis greckie wznieciły powstanie, które zakooczyło się zburzeniem Koryntu i przekształceniem Grecji w kolejną prowincję rzymską.. 133 p.n.e. Król Pergamonu w Azji Mniejszej przekazał swój kraj Rzymowi w testamencie.
133 p.n.e. Reformy Tyberiusza Grakchusa, trybuna ludowego (reforma rolna)
123 p.n.e. Reforma Gajusza Grakcha, trybuna ludowego (ustawa o rozdawnictwie zboża)
90 – 88 p.n.e. Wojna sprzymierzeoców przeciwko Rzymowi, na skutek której wszyscy mieszkaocy Italii otrzymali obywatelstwo rzymskie 104 – 100 r. p.n.e.
reforma wojskowa Gajusza Mariusza – utworzenie armii zawodowej.
82 – 79 r. p.n.e. dyktatura Sulli (Lucjusza Korneliusza Sulli)
73 - 71 r. p.n.e. Powstanie Spartakusa – największe powstanie niewolników w starożytnym Rzymie. 60 p.n.e. I triumwirat ( Juliusz Cezar, Gnejusz Pompejusz, Marek Krassus)
52 r. p.n.e. Bitwa pod Alezją w Galii. Juliusz Cezar pokonał wodza Galów Wercyngetoryksa.
49 - 45 p.n.e. Wojna domowa o władzę
48 r. p.n.e. bitwa pod Farsalos między Cezarem, a Gnejuszem Pompejuszm zakooczona zwycięstwem Juliusza Cezara 48 – 44 r. p.n.e. Dyktatura Gajusza Juliusza Cezara.
15.03.44 p.n.e. Idy marcowe – śmierd Juliusza Cezara, zamordowanego przez zwolenników republiki 44 – 42 r. p. n.e. Wojna domowa po śmierci Juliusza Cezara
koloniach. Przywódca popularów. Gajusz Mariusz Reformator z II/I w. p.n.e. Przeprowadził reformę armii wprowadzając armię zawodową Oktawian August (pierwotnie Gajusz Oktawian)
Oktawian, wnuk siostry Cezara, który go usynowił. Po jego śmierci pokonał spiskowców, pokonał Marka Antoniusza i został pierwszym cesarzem rzymskim. Dioklecjan Cesarz rzymski, który w 284 r. p.n.e. wprowadził ustrój dominatu i tetrarchię. Wprowadził liczne reformy ekonomiczne by poprawid sytuację wewnętrzną cesarstwa. Teodozjusz Wielki Cesarz rzymski, który podzielił Cesarstwo na częśd wschodnią i zachodnią; za jego panowania chrześcijaostwo stało się religią paostwowa. Królowie/cesarze Serwiusz Tuliusz król rzymski, który przeprowadził reformy w VI w p.n.e. M.in. podzielił Rzymian na klasy majątkowe. Tarkiwniusz Pyszny Ostatni król rzymski (koniec VI w. p.n.e)
Oktawian August Pierwszy cesarz rzymski (koniec I w p.n.e.) Wprowadził zasady pryncypatu i liczne reformy. Klaudiusz Cesarz z dynastii julijsko – klaudyjskiej, który panował w pierwszej połowie I w. Za jego panowania Rzymianie podporządkowali sobie Brytanię, Mauretanię oraz Trację. Neron Cesarz rzymski z I w. , który jako pierwszy nakazał prześladował chrześcijan; kazał podpalid Rzym by napisad poemat (w I w.) Trajan Cesarz rzymski z II w. , który pokonał Daków i przekształcił Dację w prowincję. Wyprawił się przeciwko Partom, dotarł do Zatoki Perskiej i utworzył trzy nowe prowincje: Armenię, Mezopotamię i Asyrię. Hadrian Cesarz rzymski z II w., który zrezygnował z wojen zaborczych i postanowił umocnid ówczesny stan posiadania imperium. Rozpoczął budowę limesu. Walerian Cesarz rzymski, który trafił do niewoli perskiej w III w. i nigdy z niej nie wrócił. Marek Aureliusz Cesarz z II w. , znakomity filozof. Nakazał prześladowania chrześcijan gdy nie zgodzili się oni wziąd udziału w ofierze przebłagalnej. Decjusz Cesarz rzymski, który prześladował chrześcijan. Zginął w bitwie z Gotami w 251 r. Dioklecjan Cesarz rzymski, który wprowadził system dominatu. Nakazał prześladowania chrześcijan w 303 i 304 r. Konstantyn Wielki Cesarz rzymski, który zezwolił chrześcijanom na kult
Teodozjusz Wielki Cesarz rzymski, który podzielił Cesarstwo na częśd wschodnią i zachodnią; za jego panowania chrześcijaostwo stało się religią paostwowa.
Romulus Augustulus Ostatni cesarz rzymski. (V w.)
Wodzowie rzymscy i inni
Hannibal Hannibal barkas był wodzem Kartaginy, który podczas II wojny punickiej zagroził samemu Rzymowi, przeprowadził słonie przez Pireneje, pokonał armię rzymską w bitwie pod Kannami i nad jeziorem Tranzymeoskim. Przegrał bitwę pod Zamą. Scypion Afrykaoski Publiusz Kornekiusz Scypio
Wódz rzymski, który pokonał Hannibala w bitwie pod Zamą podczas II wojny punickiej
Gnejusz Pompejusz Wódz rzymski, członek I triumwiratu, pokonany w bitwie pod Farsalos przez Juliusza Cezara. Przywódca optymatów. Gajusz Juliusz Cezar Wódz rzymski, członek I triumwiratu, dyktator rzymski. Podbił Galię. Pyrrus Król Epiru, który pokonał armię rzymską w bitwie pod Benewentem (275 r.p.n.e.). Zwycięstwo w wojnie okupił takimi stratami, że nie miało ono większego znaczenia. Od tej pory pyrrusowe zwycięstwo oznacza zwycięstwo, w którym koszty przekraczają zyski Gajusz Mariusz Wódz rzymski, zreformował armię pod koniec II w. p.n.e. tworząc armię zawodową. Lucjusz Korneliusz Sulla
Wódz rzymski, który przyjął tytuł dyktatora w latach 82
- 79 r. p.n.e. Spartakus Gladiator rzymski, który rozpoczął powstanie niewolników w 74 – 71 p.n.e. Marek Brutus Jeden z przywódców spisku przeciwko Juliuszowi Cezarowi; uczestniczył w zamordowaniu Cezara. Arminiusz Wódz plemienia germaoskiego Cherrusków, który zniszczył trzy legiony w Lesie Teutoburskim. Ardaszir Władca Persji z dynastii Sasanidów, który panował w III w. Dążył do odbudowy potęgi paostwa Achemenidów. Poncjusz Piłat Namiestnik Judei w I w., który nakazał ukrzyżowanie Jezusa. Odoaker Wódz germaoski, który pozbawił władzy ostatniego cesarza rzymskiego Romulusa Augustulusa i odesłał insygnia cesarzy rzymskich do Konstantynopola. Pisarze Wergiuliusz Pisarz rzymski, autor eposu „Eneida” Plaut Najwybitniejszy rzymski komediopisarz z III/II w. p.n.e. Cyceron Wielki mówca rzymski. Twórca takich dzieł jak: „O paostwie” oraz „O mówcy”. Horacy Poeta rzymski, autor sielanek, twórca dzieł: „Ody”, „Satyry”, „Epody” Owidiusz Autor „Sztuki kochania” i dzieła „Metamorfozy”, które nawiązywało do mitów. Fabiusz Piktor Historyk z III w. p.n.e. spisał dzieje Rzymu.
dyktator Urząd w starożytnym Rzymie, w okresie republiki rzymskiej. Urząd nadzwyczajny, jedyny pełniony przez jedną osobę, powoływany w momencie bezpośredniego zagrożenia Rzymu na okres 6 miesięcy. konsul Najważniejszy urząd w starożytnym Rzymie w okresie republiki rzymskiej. Konsulów było zawsze dwóch; powoływani byli na okres 1 roku. Posiadał imperium – czyli najwyższą władzę cywilną i wojskową. pretor Urzędnik sądowy w starożytnym Rzymie, przewodził sadom. Po zakooczeniu kadencji mógł zostad namiestnikiem mniej ważnych prowincji. cenzor Urzędnicy (2), którzy ustalali listę senatorów, przeprowadzali spis obywateli, nadzorowali finanse paostwa. kadencja – 5 lat. edyl Urzędnicy (2), do zadao których należało organizowanie igrzysk; dbali o porządek w mieście, prowadzili rozdawnictwo zboża, sprawowali nadzór nad targowiskami, miarami i wagami kwestor Urzędnik w starożytnym Rzymie (4), który zarządzał finansami paostwa i armii. senat organ władzy w starożytnym Rzymie, składający się z 300 senatorów, którzy zasiadali w nim dożywotnio, wg list sporządzonych przez cenzorów spośród byłych urzędników. Senat kierował polityką zagraniczną Rzymu, opiniował propozycje uchwał Zgromadzenia, udzielał rad urzędnikom, obsadzał namiestników w prowincjach. imperium Najwyższa władza cywilna i wojskowa w starożytnym Rzymie, która w okresie republiki przysługiwała konsulom, a w okresie cesarstwa cesarzowi. Stąd nazwa paostwa rzymskiego wraz z podlegającymi krajami – Imperium Romanum = obszar, na którym rozciąga się władza ludu rzymskiego. optymaci Stronnictwo polit. w II i I w. p.n.e. , które reprezentowało interesy senatu i starych rodów arystokratycznych. popularzy Stronnictwo polityczne w II i I w. p.n.e.^ Reprezentowali interesy ekwitów, dążących do dalszych podbojów i chcących ograniczyd rolę senatu. triumwirat W starożytnym Rzymie porozumienie między trzema mężami stanu w celu zdobycia władzy w paostwie. Były dwa I – 60 r. p.n.e. , II – 43 r. p.n.e. prowincja Jednostka administracyjna imperium rzymskiego – ziemie leżące poza Italią zarządzane przez namiestnika (prokonsula lub propretora). Obszar prowincji pokrywał się z obszarem podbitego i przyłączonego do imperium paostwa. prokurator (^) Namiestnik prowincji w okresie pryncypatu.
legat Wysłannik cesarski, pełniący zwierzchnośd administracyjno- wojskową nad większym regionem, podległy bezpośrednio cesarzowi. pax romana Pokój rzymski – pokój w tej części świata, którą opanowali Rzymianie; zaniechanie wojen domowych; pozwalał na rozwój prowincji. limes System umocnieo granicznych, złożony z wałów, wież strażniczych, obozów legionów oraz jednostek pomocniczych, którego budowę zapoczątkował cesarz Hadrian w II w. Powstał nad Renem i Dunajem. W Brytanii wybudowano mur Hadriana liczący 120 km. tetrarchia System rządów wprowadzony w cesarstwie rzymskim przez cesarza Dioklecjana w 284 r., który polegał na współrządach czterech władców: dwóch starszych z tytułem augustów i dwóch młodszych z tytułem cezarów. (Cezar miał przejąd władzę po auguście i wybrad swego cezara) diecezja Jednostka administracyjna kościoła chrześcijaoskiego System społ. patrycjusze Warstwa społeczeostwa rzymskiego, wywodząca się od najstarszych rodów rzymskich; stara arystokracja rodowa. plebejusze Większa częśd społeczeostwa rzymskiego nie wywodząca się z najstarszych rodów o zróżnicowanej pozycji majątkowej. Początkowo nie miała praw politycznych, dopiero po wywalczeniu sobie z patrycjuszami praw mogli wybierad własnego urzędnika – trybuna plebejskiego = ludowego. Od IV w.p.n.e. mieli pełny dostęp do wszystkich urzędów. nobilowie (nobilitas) Warstwa społeczna, która powstała z połączenia patrycjuszy i plebejuszy. Byli właścicielami latyfundiów, piastowali godności senatorskie i urzędy. ekwici Inaczej jeźdźcy; służyli w centuriach jazdy = arystokracja finansowa. Bogaci przedsiębiorcy, wzbogacili się dzięki handlowi z koloniami i dzierżawie podatków w prowincjach., kupcy, właściciele majątków ziemskich. proletariusze Obywatele rzymscy, którzy utracili swoją ziemie na skutek wojny bądź bankructwa. Zamieszkiwali Rzym. Mieli pełne prawa obywatelskie lecz nie mieli z czego się utrzymad Byli bardzo liczni. To dla nich wymyślono rozdawnictwo chleba i igrzyska by się nie buntowali („Chleba i igrzysk”) kolonowie Drobni dzierżawcy, którzy pracowali na roli; dzierżawili ziemie od właściciela i w zamian za to płacili czynsz dzierżawny i musieli przepracowad na ziemi właściciela kilka dni w roku. niewolnicy Byli uważani za rzecz. Liczba niewolników znacznie wzrosła w II i I w.p.n.e. ze względu na rozwój imperium. Wykorzystywano ich do ciężkich prac. Można ich było wyzwolid = wyzwoleocy.
Jezusa Chrystusa i zbliżającym się jego powrocie. Czterej apostołowie spisali dzieje i nauki Jezusa = 4 ewangelie, które wchodzą w skład Nowego Testamentu. biskup Stał na czele wspólnoty = gminy chrześcijaoskiej. Był wybierany przez wiernych spośród siebie. Przewodził wspólnocie, mszom, prowadził działalnośd charytatywną. herezja Odstępstwo od wiary. Odłam chrześcijaostwa nie uznawany przez główny kanon wiary. patriarchowie 5 najważniejszych biskupów w cesarstwie rzymskim: Rzymu, Antiochii, Jerozolimy, Aleksandrii, Konstantynopola. gnostycyzm doktryny i ruchy religijne powstałe w I i II w. na wschodzie cesarstwa rzymskiego, gł. w Syrii i Egipcie, dualistyczne i łączące elementy chrześcijaostwa z grecko-egipskim hermetyzmem. Około VI wieku ruchy gnostyckie zostały wchłonięte przez szerzący się manicheizm. apokryf Księga o zabarwieniu religijnym z okresu przełomu naszej ery, której Kościół katolicki nie uważa za natchnioną, w szczególności to księgi niewchodzące w skład Biblii. prezbiter Starszy, wyłaniany przez wiernych; pełnili różne funkcje kapłaoskie. diakon pomocnik prezbitera. Kultura Prawo XII Tablic Najstarszy kodeks prawny starożytnego Rzymu z 450 r.p.n.e. romanizacja Przejmowanie rzymskich wzorców kulturowych przez ludnośd zamieszkującą prowincje rzymskie. akwedukt Wodociąg dostarczający wody do miasta termy Łaźnie rzymskie (zespół sal rekreacyjnych, w których znajdowały się baseny, łaźnie, biblioteka, sale do gry.
Oprócz tego uczeo powinien umied: scharakteryzowad ekspansję rzymską i wyjaśnid ideę imperium rzymskiego, przedstawid przyczyny, przebieg i skutki wojen punickich, porównad organizacje imperium rzymskiego w Italii i poza Italią, scharakteryzowad przemiany społeczne w Rzymie od okresu królewskiego do upadku cesarstwa, scharakteryzowad przemiany ustrojowe w Rzymie od okresu królewskiego, przez republikę, pryncypat po dominat, porównad niewolnictwo w Rzymie z wcześniejszymi formami niewolnictwa w świecenie bliskowschodnim i greckim, scharakteryzowad religię rzymską, scharakteryzowad chrześcijaostwo i opisad zmiany w położeniu religii chrześcijaoskiej w paostwie rzymskim (od religii prześladowanej przez tolerowaną do panującej) scharakteryzowad kulturę rzymską ze szczególnym uwzględnieniem prawa, literatury, nauki, techniki, architektury i sztuki, scharakteryzowad genezę kryzysu republiki rzymskiej, przebieg kryzysu w I w. p.n.e. scharakteryzowad genezę upadku cesarstwa zachodniorzymskiego
