Pobierz Stopień pokrycia zapotrzebowania na kapitał pracujący ... i więcej Ćwiczenia w PDF z Rachunkowość tylko na Docsity!
ZESZYTY TEORETYCZNE RACHUNKOWOŚCI, tom 55 (111), Warszawa 2010
Stopień pokrycia zapotrzebowania na kapitał
pracujący kapitałem stałym netto jako miara
płynności finansowej
Zbigniew Gołaś, Anna Bieniasz, Dorota Czerwińska-Kayzer
Wprowadzenie
Płynność finansowa jest istotną miarą w ocenie kondycji finansowej przed- siębiorstwa, ponieważ, w krótkim okresie, jej właściwy poziom warunkuje możliwość wywiązywania się z bieżących zobowiązań, a w długim horyzoncie czasowym – determinuje rozwój przedsiębiorstwa i zdolność do przetrwania w warunkach kryzysowych. W literaturze ekonomicznej pojęcie płynności jest używane w różnym zna- czeniu. Najczęściej określa się ją jako (Waśniewski, Skoczylas, 1996, s. 271): pozytywny stan środków płatniczych, łatwość zamiany składników majątku na środki pieniężne, stopień pokrycia zobowiązań składnikami majątku obrotowego, możliwość regulowania w każdym momencie zobowiązań przedsiębiorstwa. Ostatnia z przytoczonych interpretacji zdaje się najpełniej definiować poję- cie płynności finansowej, którą jeszcze dokładniej określa się jako zdolność jednostki gospodarczej do terminowego regulowania zobowiązań bieżących. Należy jednak odróżniać ją od pojęcia wypłacalności, które oznacza zdolność do pokrycia łącznych długów posiadanym majątkiem (Sierpińska, Jachna, 2004, s. 145).
(^) Dr hab. Zbigniew Gołaś, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Katedra Ekono- miki Przedsiębiorstw Agrobiznesu, profesor UP w Poznaniu, e-mail: zbyszekg@up. poznan.pl. Dr Anna Bieniasz, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Katedra Finan- sów i Rachunkowości w Agrobiznesie, adiunkt, e-mail: [email protected]. Dr Do- rota Czerwińska-Kayzer, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Katedra Finansów i Rachunkowości w Agrobiznesie, adiunkt, e-mail: [email protected]
-^ -^ -^ -^
Pozostałe przytoczone interpretacje płynności warunkują utrzymanie płyn- ności finansowej, choć są znacznie uproszczone. Pierwsze z przytoczonych zna- czeń wskazuje na jeden z możliwych sposobów pomiaru płynności. Z kolei ła- twość zamiany składników majątkowych na środki pieniężne (płynność w aspekcie majątkowym), tempo tej zamiany, choć determinuje płynność fi- nansową, to nie jest z nią tożsama. W tym znaczeniu pojęcie płynności odnosi się do możliwości upłynnienia pojedynczych składników majątku i często jest określane mianem płynności absolutnej , wyrażającej upływ czasu dzielący do- bro od stanu pieniężnego. W tym więc znaczeniu przedmiotem badań są tylko składniki majątkowe, natomiast poza obszarem analizy pozostają kapitały, które są uwzględnione w trzecim z przedstawionych określeń płynności. Do- tychczasowa płynność absolutna zostaje zastąpiona płynnością relatywną , czyli stosunkiem zapotrzebowania do pokrycia. Jednak w takim ujęciu płynność finansowa ma jednoznacznie charakter statyczny, a nie dynamiczny, ponieważ ustala się ją na podstawie porównania wielkości bilansowych w ściśle określo- nym punkcie czasu. Dynamiczny aspekt płynności finansowej jest zawarty w treści ostatniego zaprezentowanego znaczenia płynności (Skoczylas, 2000, s. 166). Dokładniej definiuje ją D. Wędzki (2003, s. 34) jako zdolność przedsiębiorstwa do osiągnię- cia przepływów pieniężnych umożliwiających regulowanie wymagalnych zo- bowiązań i pokrywanie niespodziewanych wydatków gotówkowych. Tak okre- ślona płynność finansowa zakłada wypłacalność krótkoterminową, czyli ko- nieczność dysponowania przez przedsiębiorstwo aktywami łatwo zamienial- nymi na gotówkę oraz rezerwami środków pieniężnych i papierami warto- ściowymi. Posiadanie przez przedsiębiorstwo odpowiedniej płynności finansowej związane jest więc z harmonizowaniem aktywów obrotowych – zwłaszcza go- tówki i papierów wartościowych – z wymagalnymi zobowiązaniami i utrzy- mywanie ich optymalnych wartości. Działania służące takiej harmonizacji określane są mianem zarządzania płynnością finansową. Niekiedy zamiennie używa się terminu finansowe zarządzanie krótkoterminowe , czy zarządza- nie kapitałem obrotowym , choć treść tych pojęć jest zróżnicowana. Finansowe zarządzanie krótkoterminowe obejmuje ogół decyzji kształtujących wpływy i wydatki gotówkowe, poziom środków pieniężnych i papierów wartościowych oraz wewnętrzne przepływy w przedsiębiorstwie. Z kolei zarządzanie kapita- łem obrotowym polega na kształtowaniu poziomu i struktury części majątku obrotowego finansowanej kapitałem własnym i zobowiązaniami długotermi- nowymi (Wędzki, 2003, s. 34). Biorąc pod uwagę różnice w przytoczonych pojęciach stworzono wiele mier- ników, których celem jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy przedsiębior- stwo jest w stanie bieżąco wywiązywać się ze swoich zobowiązań? Trudno jednak zaleźć jednoznaczne wskazanie, które z tych wskaźników są najlep- szymi wyznacznikami płynności finansowej.
-^ -^ -^ -^
jak: 1,6–1,9 (Ostaszewski, 1991, s. 60), czy 1,5–2,0 (Bednarski, 1994, s. 66; Waśniewski, Skoczylas, 1998, s. 199; Machała, 2004, s. 404). K. Marecki (2002, s. 165) wskazuje, że dla przedsiębiorstw produkcyjnych powinien on się mieścić w przedziale 1,8–2, a dla przedsiębiorstw handlowych – w grani- cach 1–1,2. Standardy te jednak nie mają zastosowania do wszystkich branż. W rolnictwie wskaźnik płynności bieżącej jest bowiem na ogół wyższy, a przyczyn tego stanu rzeczy, jak podkreśla W. Ziętara i in. (1994, s. 17) należy upatrywać w długim cyklu produkcyjnym i w konieczności gromadze- nia zapasów środków produkcji. Z kolei dla firm leasingowych, w zależności od przyjętych metod księgowa- nia należności, wskaźnik ten może kształtować się na poziomie 1,5, co będzie świadczyło o dobrej płynności, ale może wynosić 0,75 i świadczyć o okresowej nadpłynności (Machała, 2004, s. 404). Krytyczny stosunek do przyjmowania wartości górnej granicy wskaźnika płynności bieżącej ma D. Davies (1993, s. 49) twierdząc, że jego wysokość zależy wyłącznie od specyfiki branży. Dlate- go najlepszą drogą do oceny płynności jest porównanie go do wskaźnika osiągniętego przez inne przedsiębiorstwa tej samej branży. Oceniając ogólnie wartość wskaźnika płynności bieżącej, jego niska wartość może oznaczać kłopoty przedsiębiorstwa z regulowaniem bieżących zobowią- zań. Nadmiernie zaś wysoki wskaźnik świadczy o nadpłynności finansowej, która może wynikać z niewłaściwego zarządzania majątkiem obrotowym lub z ograniczonego wykorzystania zobowiązań bieżących do finansowania mająt- ku obrotowego (Suski-Borek, 2001, s. 429). Do oceny płynności wykorzystuje się ponadto wskaźnik płynności przyspie- szonej, nazywany także wskaźnikiem szybkim lub mocnym testem. Wskaźnik ten jest bardziej restrykcyjną wersją wskaźnika płynności bieżącej, obrazuje stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowych aktywami o dużym stopniu płynności. Ze względu na zróżnicowany stopień płynności aktywów, w jego konstrukcji nie uwzględnia się zapasów, które najczęściej nie mogą być szybko upłynnione, a ponadto część z nich może być przestarzała i trudna do sprzeda- ży (Sierpińska, Jachna 2004, s. 147). Zdaniem R. Machały (2004, s. 405), wyłączenie całej wartości zapasów jest niedopuszczalne, sprowadza się bowiem do uznania ich za niezbywalne i całkowicie bezwartościowe. Zapasy są złożoną grupą i obejmują, obok materiałów, półproduktów, produktów w toku i wyro- bów gotowych, także towary, które np. w firmach handlowych mają dominują- cy udział (często ponad 90%). Uznanie ich więc za bezwartościowe jest nieu- zasadnione. Według R. Machały (2004, s. 405), sensowne wydaje się wyłą- czenie z aktywów bieżących jedynie materiałów, natomiast wartość produktów gotowych i towarów powinna być co najwyżej obniżona. Dla wskaźnika przyśpieszonej płynności podaje się także wartości norma- tywne, do których porównuje się wartości osiągane w ocenianej jednostce go- spodarczej. Za satysfakcjonujący uznaje się poziom wskaźnika mieszczący się w przedziale 1,0 do 1,2 (Suski-Borek, 2001, s. 429), ale spotyka się także
-^ -^ -^ -^
inne wartości graniczne. Zdaniem J. Ostaszewskiego (1991, s. 62), powinien się kształtować w granicach 0,9–1,0. K. Wojciechowska (2001, s. 120) twierdzi, że informacje o granicach prze- działów, w których powinny mieścić się wskaźniki płynności bieżącej i szyb- kiej, nie prezentują żadnych wartości poznawczych, przydatnych do zastoso- wania w praktyce zarządzania płynnością finansową. Jej zdaniem, wykorzy- stywanie ich w ocenie płynności jest obarczone dużym ryzykiem w postaci możliwości popełnienia błędu interpretacyjnego. Ocenę płynności na podstawie wymienionych relacji poszerza się o wskaź- nik płynności natychmiastowej (środków pieniężnych). Niska wartość tego wskaźnika nie oznacza zupełnego braku płynności finansowej, bowiem przy zharmonizowaniu terminów ściągania należności z terminami wymagalności zobowiązań przedsiębiorstwo może nie mieć żadnych trudności w zachowaniu płynności. Jednak zupełny brak środków pieniężnych może uniemożliwić zawieranie natychmiastowych transakcji, ale nadmiar gotówki powoduje powstawanie kosztów utraconych korzyści, gdyż gotówka mogłaby być zainwe- stowana i generować dochody. W teorii finansów nie wypracowano powszech- nie akceptowalnych standardów dla tego wskaźnika, dlatego jego interpretacja powinna być zawężona do porównań w czasie. Przy ocenie płynności na podstawie wskaźników płynności, zwłaszcza bie- żącej i szybkiej, należy wziąć pod uwagę niżej wyszczególnione ograniczenia natury merytorycznej (Waśniewski, Skoczylas, 1996, s. 271; Kuźniak, 2001, s. 490; Bieniasz, Gołaś, 2007, s. 33; Hawawini, Viallet, 2007, s. 123). Na ocenę płynności finansowej duży wpływ ma wybór momentu sporządze- nia bilansu, zwłaszcza przy produkcji sezonowej. Ponadto wiele stanów wykazanych w bilansie może być w określonym stopniu przypadkowych lub wynikać ze świadomych działań osób zarządzających finansami przed- siębiorstwa, którzy mogą – zwłaszcza w celu osiągnięcia właściwych wskaź- ników na określony moment – zaostrzyć pod koniec okresu politykę ściąga- nia należności, zlikwidować nadwyżkę zapasów, czy na krótki czas za- hamować wypływ gotówki z przedsiębiorstwa. Wskaźniki mierzą pokrycie przyszłych zobowiązań aktywami, którymi roz- porządza się w bieżącym okresie. Realne pokrycie zależy natomiast od przyszłego wpływu środków pieniężnych, który z kolei jest warunkowany m.in. wartością sprzedaży czy marżą zysku. Przedsiębiorstwo kształtuje zazwyczaj strukturę swojego majątku kierując się kryterium rentowności, a nie płynności. Wynika to z niechęci do groma- dzenia nadmiaru wolnych środków pieniężnych, które potencjalnie przyno- szą niższy dochód. Wskaźniki mogą być dobrymi miernikami zdolności do natychmiastowej spłaty wszystkich zobowiązań krótkoterminowych ze środków pochodzą- cych ze sprzedaży aktywów obrotowych, ale nie są właściwymi narzędziami do oceny zdolności bieżącego regulowania zobowiązań wynikających z toku
-^ działalności jednostki. -^ -^ -^
2. Ocena płynności finansowej na podstawie
wskaźnika stopnia pokrycia zapotrzebowania
na kapitał pracujący kapitałem stałym netto
Płynność finansową, jak już wcześniej zaznaczono, najczęściej ocenia się przy wykorzystaniu relacji aktywów bieżących i zobowiązań bieżących. Inną miarą jej oceny, łączącą zarządzanie cyklem operacyjnym ze źródłami finan- sowania, jest stopień pokrycia zapotrzebowania na kapitał pracujący kapita- łem stałym netto. Zapotrzebowanie na kapitał pracujący (WCR)^3 wyraża się formułą (Hawa- wini, Viallet, 2007, s. 102):
_Zapotrzebowanie na kapitał pracujący (WCR) = [należności handlowe +
- zapasy + rozliczenia międzyokresowe czynne] – [zobowiązania handlowe +
- rozliczenia międzyokresowe bierne]_^4
Zapotrzebowanie na kapitał pracujący jest więc odzwierciedleniem kapi- tału, jaki firma musi zaangażować, aby zrealizować pełny cykl operacyjny. Należy podkreślić, że nie obejmuje ono środków pieniężnych, gdyż aktywa pieniężne reprezentują środki pieniężne, jakie zostaną po sfinansowaniu zapotrzebowania na kapitał pracujący. WCR nie obejmuje także kredytów obrotowych, które mogą zasilać cykl operacyjny, ale nie są jego składnikiem. Zapotrzebowanie na kapitał pracujący, mimo że tworzą go aktywa obrotowe i zobowiązania bieżące, jest inwestycją o charakterze długoterminowym. Za- kładając bowiem, że przedsiębiorstwo działa nieprzerwanie, a cykle operacyjne powtarzają się, będzie występować względnie stałe zapotrzebowanie na kapitał pracujący. Zgodnie więc z zasadami przyjętymi w teorii finansów, kapitałem długoterminowym pokrywa się długoterminowe inwestycje, a środkami pie- niężnymi powiększonymi o papiery wartościowe przeznaczone do sprzedaży
- krótkoterminowe inwestycje. Dlatego zapotrzebowanie na kapitał pracujący powinno być w większej części finansowane kapitałem długoterminowym. Miarą służącą do oceny stanu płynności i zbadania przedstawionych wyżej zależności jest wskaźnik pokrycia zapotrzebowania na kapitał pracujący
(^3) WCR – working capital requirement. (^4) W przytoczonej formule należności handlowe obejmują należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności krótkoterminowe, np. z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych, z tytułu leasingu. Analogicznie zobowią- zania handlowe obejmują zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobo- wiązania krótkoterminowe – lecz bez krótkoterminowych kredytów i pożyczek.
-^ -^ -^ -^
kapitałem stałym netto^5 , który wyraża się wzorem^6 (Hawawini, Viallet 2007, s. 109):
Wskaźnik płynności wg Hawawiniego i Vialleta
=
_Zadłużenie długoterminowe
- aktywa trwałe netto (^) =
Kapitał stały netto (NLF)^7
Zapotrzebowanie na kapitał pracujący (WCR)
Zapotrzebowanie na kapitał pracujący (WCR)
W tym ujęciu im wyższy wskaźnik, tym wyższa płynność przedsiębiorstwa, co jednocześnie oznacza, że większa część zapotrzebowania na kapitał pracują- cy jest finansowana ze źródeł długoterminowych. Poprawę płynności możemy uzyskać kilkoma sposobami, poprzez: zwiększanie kapitału długoterminowego, obniżenie aktywów trwałych netto, zmniejszenie zapotrzebowania na kapitał pracujący. Dwa pierwsze sposoby poprawy płynności są zaliczane do obszaru decyzji strategicznych, podejmuje się je stosunkowo rzadko i dotyczą zazwyczaj du- żych kwot. Z kolei zarządzanie zapotrzebowaniem na kapitał pracujący należy do decyzji bieżących, dotyczących relatywnie mniejszych kwot. Decyzje wpły- wające na wielkość zapotrzebowania na kapitał pracujący są powiązane z za- rządzaniem cyklem operacyjnym. Im niższe zaangażowanie firmy w cykl ope- racyjny, tym niższe zapotrzebowanie na kapitał pracujący i wyższa płynność przedsiębiorstwa, a jednocześnie szansa na osiągnięcie wyższych zysków. Wynika to z faktu, że – jak każdy kapitał – zapotrzebowanie na kapitał pracu- jący wiąże się z kosztami – jego redukcja przynosi oszczędności. Ponadto kształtowanie się zapotrzebowania na kapitał pracujący na dość wyrównanym poziomie pozwala ocenić sytuację płatniczą przedsiębiorstwa jako stabilną. Zapotrzebowanie na kapitał pracujący jest wypadkową pięciu elementów: zapasów, należności handlowych, zobowiązań handlowych oraz rozliczeń mię- dzyokresowych czynnych i biernych – których wielkość kształtuje sektor go- spodarki, w którym działa przedsiębiorstwo. Poza specyfiką sektorową, o zapo- trzebowaniu na kapitał pracujący decydują efektywność zarządzania cyklem operacyjnym oraz poziom i tempo wzrostu sprzedaży (Hawawini, Viallet, 2007, s. 112).
(^5) Kapitał stały netto (NFL) jest sumą zadłużenia długoterminowego i kapitału wła- snego pomniejszoną o aktywa trwałe netto. Tak ustalona wartość kapitału stałego netto jest częścią długoterminowych źródeł finansowania, która jest dostępna na pokrycie dwóch istotnych inwestycji: zapotrzebowania na kapitał pracujący i środków pienięż- nych (Hawawini, Viallet, 2007, s. 109). W tym ujęciu kapitał stały netto różni się od powszechnie stosowanego pojęcia kapitału stałego o wartość aktywów trwałych netto. (^6) Wskaźnik ten w opracowaniu będzie nazywany także wskaźnikiem opartym na WCR lub wskaźnikiem wg Hawawiniego i Vialetta.
- (^7) NFL – net long-term financing. -^ -^ -^
cd. tabeli 1
Dane bilansowe 2006 Elstar Oils S.A 2007. 2008 2006 Indykpol S.A. 2007 2008 zadłużenie długotermi- nowe 32 675 36 892 50 746 50 451 52 927 77 609 zobowiązania krótko- terminowe ogółem 255 574 185 152 237 002 109 505 107 874 151 485 zobowiązania krótkoter- minowe – kredyty 236 931 165 568 176 841 45 711 31 025 37 352 zobowiązania z tytułu dostaw i usług 16 532 17 684 34 728 42 626 50 521 53 358 pozostałe zobowiązania krótkoterminowe 1 991 1 800 23 935 9 153 7 704 41 053 rozliczenia międzyokre- sowe 120 100 1 498 12 015 18 624 19 722 pasywa razem 440 882 370 526 456 684 305 137 327 078 372 420 Dane z rachunku zysków i strat
Elstar Oils S.A Indykpol S.A. 2006 2007 2006 2007 2006 2007 przychody ze sprzedaży 220 128 433 624 564 316 665 665 740 647 781 872 koszty sprzedanych pro- duktów, towarów i mate- riałów 197 232 415 724 512 082 562 662 621 957 672 551 Źródło: opracowanie własne.
Tabela 2. Zaangażowanie netto w cykl operacyjny i sposób jego finansowa- nia oraz wskaźniki płynności i cykli Elstar Oils S.A. i Indykpol S.A. w latach 2006– 2008
Wyszczególnienie 2006 Elstar Oils S.A 2007 2008.^2006 Indykpol S.A. 2007 2008
Zaangażowanie netto w cykl operacyjny (WCR) WCR (w tys. zł.) 253 391 188 908 133 945 47 201 50 682 41 063 Źródła finansowania cyklu operacyjnego kapitał stały netto (NLF = zadłużenie długoterminowe
- kapitał własny – aktywa trwałe netto) w tys. zł 51 464 34 377 35 997 17 609 37 679 20 744 fundusze krótkoterminowe netto (NSF = zadłużenie krót- koterminowe – środki pienięż- nea) w tys. zł 201 927 154 531 97 948 29 592 13 003 20 319 Zapotrzebowanie na kapitał pracujący w % sprzedaży WCR/przychody ze sprzedaży (w %) 115 44 24 7 7 5
-^ -^ -^ -^
cd. tabeli 2
Wyszczególnienie 2006 Elstar Oils S.A 2007 2008.^2006 Indykpol S.A. 2007 2008
Wskaźniki płynności finansowej wskaźnik płynności oparty na WCR (NFL/WCR) 0,20 0,18 0,27 0,37 0,74 0, fundusze krótkoterminowe netto/WCR 0,80 0,82 0,73 0,63 0,26 0, wskaźnik płynności bieżący 1,20 1,19 1,16 1,30 1,63 1, wskaźnik płynności szybki 0,35 0,49 0,58 0,92 1,10 0, wskaźnik płynności natych- miastowyb^ 0,14 0,06 0,33 0,17 0,20 0, Wskaźniki cyklic cykl zapasów 403 113 96 24 28 35 cykl należności 84 62 38 40 38 42 cykl zobowiązań 34 17 42 34 34 51 cykl operacyjny 487 175 134 64 66 77 okres konwersji gotówkowej 453 158 92 31 32 26 a (^) W tym ujęciu środki pieniężne obejmują pozycję środków pieniężnych w kasie i na rachunkach oraz inne krótkoterminowe aktywa finansowe. b (^) Wskaźnik ten jest relacją środków pieniężnych w kasie i na rachunkach oraz in- nych krótkoterminowych aktywów finansowych do zobowiązań krótkoterminowych. c (^) Cykl zapasów jest liczony jako relacja poziomu zapasów do kosztów sprzedanych produktów, towarów i materiałów. Cykl należności jest to stosunek należności krót- koterminowych (handlowych i pozostałych) do przychodów ze sprzedaży, a cykl zobowiązań jest liczony jako relacja zobowiązań z tytułu dostaw i usług oraz po- zostałych zobowiązań krótkoterminowych (bez kredytów i pożyczek) do kosztów sprzedanych produktów, towarów i materiałów. Należy podkreślić, że ten dobór danych do wyliczenia wskaźników cykli jest zbieżny z koncepcją twórców cykli – V.D. Richardsona i E.J. Laughlina (1980, s. 32). Źródło: opracowanie własne.
Jak wynika z danych zaprezentowanych w tabeli 2, w latach 2006– 2008 zapotrzebowanie na kapitał pracujący w Elstar Oils S.A. zmniejszało się, a jego udział w przychodach ze sprzedaży spadł ze 115% w 2006 r. do 44% w 2007 r. i 24% w 2008 r. Świadczy to o poprawie zarządzania cyklem opera- cyjnym, zwłaszcza, że – jak wynika z danych tabeli 1 – dynamika sprzedaży utrzymywała się w tym okresie na wysokim poziomie. W 2007 r., w stosunku do 2006 r., przychody ze sprzedaży wzrosły o 97%, a w kolejnym roku o 30%. Przytoczona w tabeli 2 długość cyklu operacyjnego potwierdza poprawę w za- rządzaniu cyklem operacyjnym. W 2006 r. cykl operacyjny wynosił 487 dni, a w 2008 r. został skrócony do 134 dni – i to zarówno dzięki efektywniejszemu zarządzaniu zapasami, jak i skróceniu okresu inkasowania należności od odbiorców. Elstar Oils S.A. w 2006 r. 20% zapotrzebowania na kapitał pracu-
-^ -^ -^ -^
spadku tego kapitału (o 45% w stosunku do 2007 r.) była znacznie wyższa od spadku zapotrzebowania na kapitał pracujący (o 19%). W przypadku przedsiębiorstwa Indykpol S.A. wnioskowanie o płynności na podstawie wskaźnika opartego na zapotrzebowaniu na kapitał pracujący jest zbliżone do oceny na podstawie wskaźników klasycznych – płynności bie- żącej i szybkiej. W analizowanym okresie kształtowały się one na poziomach uznawanych za w miarę bezpieczne dla wywiązywania się ze zobowiązań bie- żących. Jednak wskaźnik oparty na WCR w 2008 r. był wyższy o 14 p.p. w sto- sunku do 2006 r., a więc wskazywał na poprawę w zakresie płynności, to wskaźnik płynności bieżącej w latach 2006 i 2008 utrzymał się na tym sa- mym poziomie (1,3), a wskaźnik szybki uległ obniżeniu z 0,9 do 0,8. Uzasadnia to stwierdzenie, że zdolność do regulowania bieżących płatności nieznacznie się pogorszyła.
Podsumowanie
Właściwy pomiar zdolności przedsiębiorstwa do spłaty zobowiązań bieżą- cych jest podstawą do podejmowania decyzji przez zarządzających przedsię- biorstwem, które warunkują jego funkcjonowanie. Płynność przedsiębiorstwa jest determinowana strukturą bilansu, a do- kładnie charakterem i rodzajem aktywów oraz sposobem ich finansowania. Płynność jest najczęściej mierzona wskaźnikiem stopnia pokrycia zobowiązań bieżących przez aktywa obrotowe (wskaźnik bieżącej płynności). W takim uję- ciu ulega ona poprawie, kiedy rośnie wartość wskaźnika, choć przyjmuje się, że nie powinien on przekraczać wartości równej 2. Wynika z tego, że wzrost poziomu zapasów, niespłacanie należności przez odbiorców prowadzi do wzrostu aktywów obrotowych i jednocześnie poprawy płynności, a dodatko- wo szybka spłata zobowiązań wobec dostawców jeszcze ten wskaźnik zwięk- sza. Nie oznacza to jednak realnej poprawy płynności. Dlatego wskaźnik płyn- ności bieżącej nie jest wiarygodnym miernikiem poziomu płynności w przed- siębiorstwie. Z kolei wskaźnik (tzw. „szybki” lub podwyższonej płynności), w którym ak- tywa obrotowe pomniejsza się o zapasy – traktowane jako te najmniej płynne aktywa – jest dokładniejszym miernikiem płynności, choć nie zawsze zamiana należności na gotówkę jest możliwa i często są one mniej „płynne” niż zapasy. Przy ocenie płynności, zarówno przy wykorzystaniu wskaźnika płynności bie- żącej, jak i podwyższonej, kładzie się nacisk na ujęcie likwidacyjne, a nie ujęcie zgodne z zasadą kontynuacji działania. Wskaźniki te mogą więc być dobrymi miernikami zdolności do spłaty wszystkich zobowiązań bieżących ze środków pochodzących ze sprzedaży aktywów obrotowych, ale nie są właściwymi na-
- rzędziami do oceny terminowego wywiązywania się ze zobowiązań krótkoter- -^ -^ -^
minowych wynikających z bieżącej działalności jednostki (Hawawini i Viallet, 2007, s. 123). Pomiar płynności za pomocą wskaźnika opartego na zapotrzebowaniu na kapitał pracujący jest właściwszym narzędziem do oceny tego obszaru dzia- łalności przedsiębiorstwa, ponieważ łączy w sobie zarządzanie cyklem opera- cyjnym ze źródłami finansowania. Problemy z płynnością są bowiem często oznaką złego zarządzania składnikami zapotrzebowania na kapitał pracujący (zapasami, należnościami i zobowiązaniami handlowymi) i/lub niewłaściwego doboru źródeł finansowania.
Literatura
Bednarski L. (1994), Analiza finansowa w przedsiębiorstwie , PWE, Warszawa. Bieniasz A., Gołaś Z. (2007), Płynność finansowa gospodarstw rolnych w aspekcie przepływów pieniężnych i strategii zarządzania kapitałem obrotowym , Wyd. Aka- demii Rolniczej im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań. Davies D. (1993), Sztuka zarządzania finansami, PWE-McGraw-Hill, Warszawa- Londyn. Hawawini G., Viallet C. (2007), Finanse menedżerskie , PWE, Warszawa. Jednostkowy raport roczny Elstar Oils S.A. sporządzony za rok 2006 , obejmujący okres od 1 stycznia 2006 roku do 31 grudnia 2006 roku , 2007, http://www.elstaroils.pl/ articles/view/218:wyniki-finansowe Jednostkowy raport roczny grupy Elstar Oils S.A. sporządzony za rok 2008 obejmujący okres od 1 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2008 roku, 2009, http://www.elstaroils.pl/ pliki/raporty_2008/2008_jednostkowy.pdf Kusak A. (2000), Weryfikacja wskaźników płynności , „Controlling i Rachunkowość Zarządcza”, nr 3. Kuźniak R. (2001), Ograniczenia analizy wskaźnikowej , „Rachunkowość”, nr 8. Machała W. (2004), Praktyczne zarządzanie finansami przedsiębiorstwa , PWN, War- szawa. Marecki K. (2002), Rachunkowość menedżerska w gospodarce finansowej przedsiębior- stwa , Difin, Warszawa. Ostaszewski J. (1991), Ocena efektywności przedsiębiorstwa według standardów EWG , CIM, Warszawa. Richardson V. D., Laughlin E. J. (1980), A Cash Conversion Cycle Approach to Liquidi- ty Analysis , „Financial Management”, nr 9 (1), Spring 1980. Roczne sprawozdanie finansowe Indykpol S.A. sporządzone za okres 01.01. – 31.12. zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej , kwiecień 2008, http://www.indykpol.pl/Relacje_inwestorskie/Raporty/Okresowe/ Strona/2.html
-^ -^ -^ -^
Summary
Degree of covering working capital requirement with net long-term financing as a measure of financial liquidity
Appropriate measurement of the enterprise’s ability for the repayment of current liabilities is one of the bases for management decisions conditioning the enterprise’s functioning. The article presents the potential of estimating financial liquidity on the basis of degree of cover of working capital with net long-term financing. This indicator is a better criterion for the evaluation of the company’s operations because it combines managing the operating cycle with sources of its financing. Problems with financial liquidity are often an indication of mismanagement of de- mand for working capital (inventories, short-term receivables and payables) and/or the wrong selection of financing sources.
-^ -^ -^ -^
