Stres: Definicja, Wpływ na Organizm i Sposoby Radzenia Sobie | Notatki Psychologia

Stres

Pojęcie stresu wprowadził fizjolog kanadyjski węgierskiego pochodzenia Hans Selye.

Określił stres jako stan „...który przejawia się swoistym zespołem, składającym się ze

wszystkich nieswoistych zmian wywołanych w układzie biologicznym. (...) Składnikami jego

są widoczne zmiany wywołane przezeń niezależnie od przyczyny. Zmiany te są sumą

wszystkich rozmaitych procesów przystosowawczych, zachodzących w jakimkolwiek czasie

w ustroju”. ( H. Selye: Stress życia. Przekład J.W. Guzka i R. Rembiesa. PZWL, Warszawa

1960, s. 70). Tak więc stres jest określany jako stan organizmu, który mogą wywołać różne

przyczyny, nazywane stresorami. Do licznej grupy stresorów należą czynniki: mechaniczne,

chemiczne, infekcyjne, termiczne oraz psychiczne. Odczyn, który pojawia się jako nieswoista

reakcja ustroju na działający nań czynnik, nie jest przypadkowym układem objawów, lecz

stanowi wyraźny zespół. I ten właśnie zespół jest stresem lub mówiąc inaczej – stanem stresu.

Przejawia się on ogólnym zespołem adaptacji, który w typowych przypadkach przebiega

przez trzy fazy. Pierwszą z nich jest reakcja alarmowa, w trakcie której po początkowym

spadku odporności występuje działanie mechanizmów obronnych. W fazie odporności osiąga

ona poziom maksymalny; jeżeli jednak ustrój nadal pozostaje pod działaniem stresora, a

trwałe przystosowanie nie zostało osiągnięte, dochodzi do stadium wyczerpania, które

charakteryzuje załamanie mechanizmów przystosowania.

Organizm reaguje na czynnik powodujący stres pewnymi mechanizmami fizjologicznymi.

Tak samo, jak w przypadku reakcji emocjonalnych, zaangażowane są w to układ nerwowy i

gruczoły wydzielania wewnętrznego. Tak zwane centrum stresu, czyli podwzgórze, reaguje

na alarmujące wydarzenia stawiając w stan gotowości wegetatywny układ nerwowy i

pobudzając gruczoł przysadki mózgowej. W dość złożonym procesie przysadka mózgowa i

tarczyca włączają się do akcji i uwalniają hormony, które przygotowują organizm do walki z

trudną sytuacją. Organizm reaguje na stres podwyższając wydzielanie pewnej grupy

hormonów zwanych sterydami. Jeśli jesteśmy nieodporni na stres, jeśli nasze ciało

nieustannie reaguje na czynniki stresogenne, to szybko czujemy się wyczerpani ciągłą

stymulacją fizjologiczną.

Niektórzy ludzie unikają radzenia sobie ze stresem, sięgając po alkohol lub narkotyki, albo też

szukają pocieszenia jedząc czekoladki. Takie samodestrukcyjne mechanizmy ucieczki

zazwyczaj tylko pogarszają sytuację i przyczyniają naszemu ciału dalszych zmartwień.

Naukowcy odkryli również, że stres może wpływać na nasz system immunologiczny,

usuwając komórki zwane zabójcami – białe ciałka krwi o działaniu cytotoksycznym, które

mają za zadanie obronę organizmu przed infekcjami. Z długotrwałym stresem wiąże się takie

choroby jak: zapalenie stawów, nadciśnienie, choroby serca, a nawet choroby nowotworowe.

Pojęcie „stresu” jest wieloznaczne i często niesłusznie uważane za nazwę czegoś wyłącznie

niekorzystnego, groźnego, uszkadzającego, skrajnego, itp. Tak, na przykład, zwykle myśli się

narzekając na „stresy dzisiejszych czasów” związanych ze swoistym pędem, pośpiechem i

rozwojem cywilizacyjnym. Hans Selye - „ojciec stresu” stwierdził, iż życie bez stresu byłoby

nudne. Wierzył, że stres dostarcza motywacji i energii potrzebnej do osiągnięcia

sukcesu.Trema na scenie, choć bardzo stresująca, może motywować aktora do lepszej gry.

Analogicznie niepokój ucznia o wynik egzaminu czy klasówki może być bodźcem do jeszcze

bardziej wytężonej pracy. Są ludzie, którzy twierdzą, że dopiero w stresie rozkwitają i są

dumni ze swego życia w ciągłym napięciu. Znamy też miłośników grozy. Są to ci, którzy

wbrew grawitacji uprawiają wspinaczkę wysokogórską, surfingowcy sunący po szczytach

wielkich fal, śmiałkowie nurkujący z samolotu w otchłań przestrzeni... Jest to niewątpliwie

stresujące, ale stres jest krótki, a przyjemności wiele; czyli ani ciało, ani duch nie doznają

uszczerbku.

docsity.com

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Stres: Definicja, Wpływ na Organizm i Sposoby Radzenia Sobie i więcej Notatki w PDF z Psychologia tylko na Docsity!

Stres

Pojęcie stresu wprowadził fizjolog kanadyjski węgierskiego pochodzenia Hans Selye. Określił stres jako stan „...który przejawia się swoistym zespołem, składającym się ze wszystkich nieswoistych zmian wywołanych w układzie biologicznym. (...) Składnikami jego są widoczne zmiany wywołane przezeń niezależnie od przyczyny. Zmiany te są sumą wszystkich rozmaitych procesów przystosowawczych, zachodzących w jakimkolwiek czasie w ustroju”. ( H. Selye: Stress życia. Przekład J.W. Guzka i R. Rembiesa. PZWL, Warszawa 1960, s. 70). Tak więc stres jest określany jako stan organizmu, który mogą wywołać różne przyczyny, nazywane stresorami. Do licznej grupy stresorów należą czynniki: mechaniczne, chemiczne, infekcyjne, termiczne oraz psychiczne. Odczyn, który pojawia się jako nieswoista reakcja ustroju na działający nań czynnik, nie jest przypadkowym układem objawów, lecz stanowi wyraźny zespół. I ten właśnie zespół jest stresem lub mówiąc inaczej – stanem stresu. Przejawia się on ogólnym zespołem adaptacji, który w typowych przypadkach przebiega przez trzy fazy. Pierwszą z nich jest reakcja alarmowa, w trakcie której po początkowym spadku odporności występuje działanie mechanizmów obronnych. W fazie odporności osiąga ona poziom maksymalny; jeżeli jednak ustrój nadal pozostaje pod działaniem stresora, a trwałe przystosowanie nie zostało osiągnięte, dochodzi do stadium wyczerpania, które charakteryzuje załamanie mechanizmów przystosowania. Organizm reaguje na czynnik powodujący stres pewnymi mechanizmami fizjologicznymi. Tak samo, jak w przypadku reakcji emocjonalnych, zaangażowane są w to układ nerwowy i gruczoły wydzielania wewnętrznego. Tak zwane centrum stresu, czyli podwzgórze, reaguje na alarmujące wydarzenia stawiając w stan gotowości wegetatywny układ nerwowy i pobudzając gruczoł przysadki mózgowej. W dość złożonym procesie przysadka mózgowa i tarczyca włączają się do akcji i uwalniają hormony, które przygotowują organizm do walki z trudną sytuacją. Organizm reaguje na stres podwyższając wydzielanie pewnej grupy hormonów zwanych sterydami. Jeśli jesteśmy nieodporni na stres, jeśli nasze ciało nieustannie reaguje na czynniki stresogenne, to szybko czujemy się wyczerpani ciągłą stymulacją fizjologiczną. Niektórzy ludzie unikają radzenia sobie ze stresem, sięgając po alkohol lub narkotyki, albo też szukają pocieszenia jedząc czekoladki. Takie samodestrukcyjne mechanizmy ucieczki zazwyczaj tylko pogarszają sytuację i przyczyniają naszemu ciału dalszych zmartwień. Naukowcy odkryli również, że stres może wpływać na nasz system immunologiczny, usuwając komórki zwane zabójcami – białe ciałka krwi o działaniu cytotoksycznym, które mają za zadanie obronę organizmu przed infekcjami. Z długotrwałym stresem wiąże się takie choroby jak: zapalenie stawów, nadciśnienie, choroby serca, a nawet choroby nowotworowe. Pojęcie „stresu” jest wieloznaczne i często niesłusznie uważane za nazwę czegoś wyłącznie niekorzystnego, groźnego, uszkadzającego, skrajnego, itp. Tak, na przykład, zwykle myśli się narzekając na „stresy dzisiejszych czasów” związanych ze swoistym pędem, pośpiechem i rozwojem cywilizacyjnym. Hans Selye - „ojciec stresu” stwierdził, iż życie bez stresu byłoby nudne. Wierzył, że stres dostarcza motywacji i energii potrzebnej do osiągnięcia sukcesu.Trema na scenie, choć bardzo stresująca, może motywować aktora do lepszej gry. Analogicznie niepokój ucznia o wynik egzaminu czy klasówki może być bodźcem do jeszcze bardziej wytężonej pracy. Są ludzie, którzy twierdzą, że dopiero w stresie rozkwitają i są dumni ze swego życia w ciągłym napięciu. Znamy też miłośników grozy. Są to ci, którzy wbrew grawitacji uprawiają wspinaczkę wysokogórską, surfingowcy sunący po szczytach wielkich fal, śmiałkowie nurkujący z samolotu w otchłań przestrzeni... Jest to niewątpliwie stresujące, ale stres jest krótki, a przyjemności wiele; czyli ani ciało, ani duch nie doznają uszczerbku.

Bez względu na to jak postrzegany jest stres to wiąże się on nierozerwalnie z sytuacją trudną. Badania wykazują, że najbardziej stresogennym czynnikiem, jakiego możemy doświadczyć, jest śmierć współmałżonka. Niemal równie stresujące są: śmierć w rodzinie, choroba i urazy oraz rozwód. Różnorodność sytuacji trudnych jest duża, pomimo tego posiadają one pewne właściwości wspólne. Cechą charakterystyczną dla szeregu sytuacji trudnych jest to, że stanowią one zagrożenie dla jednostki, np. dobrej opinii, zajmowanej pozycji bądź zdrowia lub życia, a więc – zagrożenie różnego rodzaju i różnego stopnia. Obszerną grupę sytuacji trudnych charakteryzuje głównie to, że zakłócają, bądź uniemożliwiają działanie zmierzające do osiągnięcia celu, jakim jest przede wszystkim zaspokojenie potrzeby lub rozwiązanie zadania. Bezpośrednią przyczyną upośledzającą efektywność działania są zwykle różnego rodzaju przeszkody charakterystyczne dla rozległej grupy sytuacji trudnych, nazywanych sytuacjami frustracyjnymi. Przeszkodą jest zakaz, który wstrzymuje działanie skierowane na określony cel, np. zakaz rodziców, który skłania dziecko, wbrew jego chęciom, do pozostania w domu. Trudność, też o cechach przeszkody, to m.in. niedostateczny dopływ informacji, np. ogólnych informacji, które powinien otrzymać pacjent o czekającej go operacji. Sytuacje trudne bywają również przyczyną pozbawienia człowieka cenionych wartości. Są to sytuacje deprywacji, tj. właśnie pozbawienia: miłości, opieki, posiadania cennego przedmiotu itd. Deprywacji emocjonalnej może doznawać dziecko przebywające od dłuższego czasu w sanatorium z dala od rodziców. Sytuacje trudne wyzwalają stan wzmożonej aktywizacji. Jeżeli jest on umiarkowany, to może sprzyjać sprawności działania, natomiast nadmierne pobudzenie emocjonalne uniemożliwia jakiekolwiek zorganizowane działanie i świadczy o przeciążeniu systemu regulacji zachowania. „Stresor”, „sytuacja stresowa” oraz „sytuacja trudna” są terminami jednoznacznymi, nazwami czynników wywołujących stres, czyli stan stresu. Szukając odpowiedzi na pytanie, co stanowi o trudności określonej sytuacji, należy uwzględnić zarówno czynniki obiektywne, jak i tkwiące w podmiocie, a więc takie jak: potrzeby człowieka, cele do których zmierza, nasilenie motywacji w dążeniu do ich osiągnięcia, poziom sprawności intelektualnej, pobudliwość emocjonalną, dotychczasowe doświadczenia wyniesione z działania w sytuacjach trudnych i in. Z tym, na co wskazano, a więc z subiektywnymi uwarunkowaniami sytuacji trudnych, wiąże się ściśle to, w jaki sposób człowiek spostrzega sytuację, a również – jak ocenia siebie samego i swoje możliwości w oczekiwanej lub rozgrywającej się sytuacji. Zagadnienie różnego postrzegania jednakowych sytuacji stresowych przez różnych ludzi wiąże się z pojęciami odporności psychicznej, odporności na stresor i odporności na stres psychiczny, tj. stan stresu. Odporność na stresor, a więc na sytuację trudną, stresową przejawia się stosunkowo małą reaktywnością emocjonalną na zagrożenie, przeszkody i inne czynniki właściwe sytuacjom trudnym. Człowiek reaguje względnie słabym odczynem emocjonalnym, takim jak strach, lęk lub gniew, mimo że sytuację, w której się znajduje, spostrzega jako trudną. Odporność psychiczna w drugim znaczeniu to odporność na stres. Polega ona na zdolności do zorganizowanego funkcjonowania mimo podniecenia emocjonalnego. Człowiek przeżywa podniecenie emocjonalne, doznaje strachu, lęku, gniewu lub innej emocji o znacznym nasileniu, a jednak „działa przytomnie”, skutecznie kontroluje swoje zachowanie i zmierza do realizacji obranego celu. Dowody odporności psychicznej daje człowiek, który przeżywając silny niepokój skupia swe wysiłki na rozważnym pokonywaniu trudności, np. na systematycznym rozwiązywaniu problemów i udzielaniu odpowiedzi na egzaminacyjne pytania testowe, działając w warunkach presji czasowej i silnej konkurencji. To nastawienie zadaniowe ma doniosłe znaczenie praktyczne. Niekiedy ludzie nie mogą podjąć żadnego działania ukierunkowanego na usunięcie źródła ujemnej emocji, a jednak okazują odporność psychiczną. Dzieje się tak, gdy człowiek przeżywa sytuację, która jest trudna przede wszystkim pod względem emocjonalnym. Dowiaduje się np. o śmierci

chronić przed jego nasilającym się wpływem najmłodszych, którym zamiast dostarczania zbędnego stresu, powinno się ofiarować ciepło rodzinne i miłość.

Stres: Definicja, Wpływ na Organizm i Sposoby Radzenia Sobie, Notatki z Psychologia

Dokumenty powiązane

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Stres: Definicja, Wpływ na Organizm i Sposoby Radzenia Sobie i więcej Notatki w PDF z Psychologia tylko na Docsity!