Pobierz Struktura sądownictwa w Polsce i więcej Ćwiczenia w PDF z Wiedza o społeczeństwie tylko na Docsity!
Struktura sądownictwa w Polsce
Wprowadzenie Przeczytaj Schemat Sprawdź się Dla nauczyciela
Bibliografia:
Źródło: Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 18 września 2019 r., dostępny w internecie: sip.lex.pl [dostęp 13.02.2020 r.]. Źródło: Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 13.02.2020 r.]. Źródło: Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 13.02.2020 r.].
Źródło: Malwina Jaworska, Sądy jako organy wymiaru sprawiedliwości w polskim porządku prawnym, dostępny w internecie: repozytorium.uni.wroc.pl [dostęp 13.02.2020 r.]. Źródło: Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 29 marca 2018 r. Regulamin Sądu Najwyższego, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 13.02.2020 r.]. Źródło: Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 13.02.2020 r.]. Źródło: Ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 13.02.2020 r.].
Przeczytaj
Sąd Najwyższy
Pozycję ustrojową Sądu Najwyższego wyznacza art. 183 ust. 1 Konstytucji RP stanowiący, że Sąd Najwyższy sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania, co wyraża zasadę nadzoru judykacyjnego Sądu Najwyższego. SN jest sądem kasacyjnym w sprawach rozstrzyganych przez sądy powszechne i wojskowe. Kasacja oznacza możliwość jedynie uchylenia zaskarżonego orzeczenia, bez możliwości merytorycznego rozpatrzenia sprawy i wydania orzeczenia.
Gmach Sądu Najwyższego w Warszawie Źródło: User:Darwinek, licencja: CC BY-SA 3.0.
Organami Sądu Najwyższego są:
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego; Prezes Sądu Najwyższego (dla każdej z izb); Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego; zgromadzenie sędziów izby Sądu Najwyższego (dla każdej z izb); Kolegium Sądu Najwyższego.
Pierwszy Prezes SN jest powoływany przez Prezydenta RP spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów SN. Kadencja Pierwszego Prezesa wynosi sześć lat. Sędziów SN powołuje Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Sąd Najwyższy dzieli się na pięć izb. Na czele każdej z nich stoi Prezes Sądu
Najwyższego. Każda z izb sprawuje nadzór nad orzecznictwem sądowym w sprawach należących do jej właściwości.
Sądy powszechne
Zgodnie z art. 177 Konstytucji RP sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów. Sądom powszechnym przyznana została generalna właściwość w zakresie wymiaru sprawiedliwości, z ograniczeniem dotyczącym np. czasów wojny, kiedy to istnieje możliwość wprowadzenia sądów wyjątkowych, a także postępowania doraźnego. Do właściwości sądów powszechnych należy zatem sprawowanie wymiaru sprawiedliwości w zakresie nienależącym do spraw Sądu Najwyższego, sądów administracyjnych oraz sądów wojskowych, a więc spraw z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.
Sądami powszechnymi są sądy rejonowe, sądy okręgowe i sądy apelacyjne.
Sądy rejonowe są tworzone dla jednej lub kilku gmin. Utrzymana została zasada generalnej właściwości sądów rejonowych, a więc należy do nich rozpatrywanie wszelkich spraw, o ile ustawa nie zastrzega właściwości sądów okręgowych.
Sądy okręgowe tworzone są dla obszaru obejmującego właściwość co najmniej dwóch sądów rejonowych. Sądy okręgowe, zgodnie z zasadą instancyjności, rozpatrują środki odwoławcze od orzeczeń sądów rejonowych oraz, na podstawie szczególnego przepisu ustawy, w sprawach cięższych gatunkowo są sądem pierwszej instancji. Wówczas środki odwoławcze od ich orzeczeń rozpatrują sądy apelacyjne.
Sądy apelacyjne tworzy się dla obszaru obejmującego właściwość co najmniej dwóch sądów okręgowych. Sądami kierują prezesi, powoływani przez ministra sprawiedliwości. Prezesi reprezentują sądy na zewnątrz oraz pełnią funkcje wynikające z administracji sądowej (w tym zakresie podlegają ministrowi sprawiedliwości). Wszystkie sądy są podzielone na wydziały, w których rozstrzygane są należące do właściwości sądów sprawy z poszczególnych dziedzin prawa.
Sądy wojskowe
Sądy wojskowe są przewidziane w art. 175 ust. 1 Konstytucji RP. Sprawują one wymiar sprawiedliwości w siłach zbrojnych w sprawach karnych, są więc powołane do orzekania w sprawach popełnionych przez żołnierzy (a w pewnych przypadkach także przez osoby
Schemat
Polecenie 1
Przeanalizuj strukturę sądownictwa powszechnego i wojskowego w Polsce.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 1 Poszukaj w dostępnych źródłach informacji (np. w bazie orzeczeń Sądu Najwyższego dostępnej online) orzeczenia Sądu Najwyższego w wybranej sprawie i postaraj się na tej podstawie odtworzyć drogę, jaką przebiegało postępowanie – od pierwszej instancji aż po Sąd Najwyższy.
Sprawdź się
Pokaż ćwiczenia: 輸 醙 難
Materiały źródłowe do ćwiczeń 2 i 3
Źródło I
Ćwiczenie 1
Dopasuj kompetencję do odpowiedniego rodzaju sądu.
sąd apelacyjny
rozpoznawanie środków odwoławczych od orzeczeń i zarządzeń wydanych w pierwszej instancji w sądzie okręgowym
sąd rejonowy rozpatrywanie w pierwszej instancji wszystkich spraw o wykroczenia
Sąd Najwyższy
rozpoznawanie protestów wyborczych oraz stwierdzanie ważności wyborów do sejmu, senatu i Parlamentu Europejskiego oraz wyboru Prezydenta RP
wojskowy sąd okręgowy
orzekanie w pierwszej instancji w sprawach o przestępstwa popełnione przez żołnierzy posiadających stopień majora i wyższy
Ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie
Najwyższym
Art. 10. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego jest powoływany przez
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na sześcioletnią kadencję
spośród sędziów Sądu Najwyższego w stanie czynnym. (...)
Art. 16. § 1. 2) Do kompetencji Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu
Najwyższego należy: (...)
§ 2. Liczba stanowisk sędziego Sądu Najwyższego wynosi 120.
§ 14.1. Głosujący (sędzia Sądu Najwyższego) oddaje głos na kandydata
przez zakreślenie kółkiem liczby porządkowej przy nazwisku
kandydata.
2. Głos jest nieważny, jeżeli głosujący oddał głos na więcej niż jednego
kandydata, nie oddał głosu na żadnego kandydata lub użył do
zakreślenia innego znaku graficznego niż wymieniony w ust. 1.
Źródło: Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 29 marca 2018 r. Regulamin Sądu Najwyższego, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 13.02.2020 r.].
Ćwiczenie 2 Rozstrzygnij, czy wskutek nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym uprawnienia Prezydenta RP w zakresie wyboru Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego zwiększyły się czy zmniejszyły. Uzasadnij swoją odpowiedź, przywołując odpowiednie przepisy prawne.
Rozstrzygnięcie: zwiększyły się
Uzasadnienie:
Ćwiczenie 3 Rozstrzygnij, czy wskutek nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym legitymizacja, jaką uzyskuje Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego od Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego, zwiększyła się czy zmniejszyła. Uzasadnij swoją odpowiedź, przywołując odpowiednie przepisy prawne.
Rozstrzygnięcie: zwiększyła się
Uzasadnienie:
Ćwiczenie 4
Uzupełnij tekst dotyczący struktury i organizacji Sądu Najwyższego.
Organami Sądu Najwyższego są , Prezes Sądu Najwyższego, Sędziów Sądu Najwyższego, zgromadzenie sędziów izby Sądu Najwyższego oraz Kolegium Sądu Najwyższego. Pierwszy Prezes SN jest powoływany przez spośród kandydatów przedstawionych przez. Kadencja Pierwszego Prezesa wynosi lat. Sędziów SN powołuje Prezydent RP na wniosek. Sąd Najwyższy dzieli się na 5 izb: Cywilną, Karną, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, oraz.
Prokuratora Generalnego 6 Sędzia Najwyższy Premiera RP Karną
Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego Zgromadzenie Sądownicze 10
Dyscyplinarną Administracyjną Trybunału Sądowego Krajowej Rady Sądownictwa
5 Prezydenta RP Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego Zgromadzenie Narodowe Zgromadzenie Ogólne
Zdanie Prawda Fałsz Prewencyjna forma nadzoru judykacyjnego sprawowanego przez Sąd Najwyższy polega na zastępowaniu błędnych orzeczeń sądów powszechnych orzeczeniami Sądu Najwyższego. Dzięki sprawowanemu przez Sąd Najwyższy nadzorowi judykacyjnemu wzmocnieniu ulega prawo jednostki do sądu.
Ćwiczenie 6
Zapoznaj się z fragmentem ustawy i wykonaj polecenie.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks
postępowania karnego
Art. 25
§ 1. (…) orzeka w pierwszej instancji w sprawach o następujące
przestępstwa:
1) o zbrodnie określone w Kodeksie karnym oraz w ustawach
szczególnych; (…)
§ 3. (…) rozpoznaje ponadto środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń
wydanych w pierwszej instancji w sądzie rejonowym oraz inne sprawy
przekazane mu przez ustawę.
Źródło: Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 13.02.2020 r.].
Dokończ zdanie. Kompetencje określone w zamieszczonym fragmencie ustawy ma...
sąd rejonowy.
sąd apelacyjny.
Sąd Najwyższy.
sąd okręgowy.
Ćwiczenie 8
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w Łodzi z dnia 18 września 2019 r.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie:
przewodniczący – sędzia WSA Magdalena Sieniuć, sędziowie – NSA
Paweł Janicki, WSA Agnieszka Grosińska, po rozpoznaniu na rozprawie
w dniu 18 września 2019 r. sprawy ze skargi H.C.-W. i C.K. na decyzję
Wojewody (…) z dnia (…) nr (…) w przedmiocie zwrotu nieruchomości –
oddala skargę.
Źródło: Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 18 września 2019 r., dostępny w internecie: sip.lex.pl [dostęp 13.02.2020 r.].
Rozstrzygnij, czy poniższe stwierdzenie jest prawdziwe, czy fałszywe. Uzasadnij swoją odpowiedź. „Od przedstawionego wyroku stronie skarżącej – H.C.-W. i C.K – przysługuje prawo wniesienia skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego”.
Rozstrzygnięcie: prawda
Uzasadnienie:
Dla nauczyciela
Autor : Anna Rabiega
Przedmiot : wiedza o społeczeństwie
Temat: Struktura sądownictwa w Polsce
Grupa docelowa : III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa :
zakres podstawowy
III. Organy władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej. Uczeń:
- przedstawia strukturę sądownictwa powszechnego i administracyjnego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania Sądu Najwyższego; uzasadnia potrzebę niezależności sądów i niezawisłości sędziów;
zakres rozszerzony
X. Kontrola władzy. Uczeń:
wykazuje rolę Krajowej Rady Sądownictwa i Sądu Najwyższego w Rzeczypospolitej Polskiej; przedstawia strukturę Sądu Najwyższego;
wyjaśnia rolę sądownictwa administracyjnego w kontroli decyzji władz; przedstawia strukturę Naczelnego Sądu Administracyjnego i jego rolę w Rzeczypospolitej Polskiej;
Kształtowane kompetencje kluczowe :
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne :
Uczeń:
analizuje strukturę sądownictwa w Polsce; wyjaśnia kompetencje Sądu Najwyższego; charakteryzuje specyfikę działania sądów powszechnych i wojskowych.
Strategie nauczania :
wojskowego, a grupy analizujące przypadki z zakresu sądownictwa powszechnego były zróżnicowane pod względem gałęzi prawa czy pierwszej instancji w analizowanej sprawie).
- Praca ze schematem interaktywnym obrazującym strukturę sądownictwa powszechnego i wojskowego w Polsce. Korzystając ze schematu interaktywnego, uczniowie analizują wybraną przez grupę sprawę. Ustalają jej przebieg od momentu zaistnienia określonego stanu, przez kolejne etapy, jakie sprawa ta przechodziła w kolejnych instancjach, aż po wyrok wydany przez Sąd Najwyższy. Grupy zapisują swoje ustalenia w punktach (chronologicznie).
- Po upływie wyznaczonego czasu reprezentanci grup przedstawiają na forum klasy „historie spraw”, jakie wyłoniły się wskutek analizy wybranego przez nich orzeczenia Sądu Najwyższego. Warto umożliwić grupom skorzystanie z wyświetlonego na tablicy interaktywnej schematu sądownictwa w Polsce, aby reprezentanci grup mogli również wskazywać drogę, jaką przebyła omawiana przez nich sprawa.
Faza podsumowująca
- Uczniowie w parach rozwiązują ćwiczenia interaktywne 2, 3 i 7. Chętne/wybrane osoby przedstawiają swoje rozwiązania, pozostali uczniowie klasy weryfikują ich poprawność.
- Uczniowie samodzielnie rozwiązują i sprawdzają pozostałe ćwiczenia interaktywne. Jeśli któreś z rozwiązań wzbudza wątpliwości lub kontrowersje, można je omówić na forum klasy.
Praca domowa :
Przeprowadź samodzielnie analizę wybranej sprawy rozstrzygniętej przez Sąd Najwyższy. Postaraj się wybrać sprawę, której przebieg jest odmienny od tego, jaki w grupie analizowałeś podczas dzisiejszej lekcji. Swoje ustalenia zanotuj w chronologicznie ułożonych punktach – od zaistnienia określonego stanu faktycznego do wyroku Sądu Najwyższego w tej sprawie.
Materiały pomocnicze :
Ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, prawo.sejm.gov.pl.
Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym prawo.sejm.gov.pl.
Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 29 marca 2018 r. Regulamin Sądu Najwyższego, prawo.sejm.gov.pl.
M. Jaworska, Sądy jako organy wymiaru sprawiedliwości w polskim porządku prawnym, repozytorium.uni.wroc.pl.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego, prawo.sejm.gov.pl.
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń, prawo.sejm.gov.pl.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 18 września 2019 r., sip.lex.pl.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium :
Schemat interaktywny uczniowie mogą wykorzystać jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji na temat struktury sądownictwa.
