Pobierz Style architektoniczne - powtórzenie materiału przed maturą z historii. i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity!
STYLE ARCHITEKTONICZNE - CECHY LO
ROZ.
STAROŻYTNA GRECJA
- Zanim rozpoczął się w Grecji okres archaiczny, dominowały tam dwie kultury: mykeńska i minojska. Kultura minojska rozwijała się na Krecie, gdzie budowano bogato zdobione pałace. Kultura mykeńska, która rozwijała się na Peloponezie miała całkiem inny charakter, pozostały po niej cytadele, fortyfikacje i grobowce. 1 - Lwia brama w Mykenach. Architektura grecka powstawała w trzech głównych okresach:
- archaicznym,
- klasycznym
- hellenistycznym.
- Okres archaiczny – (IX w. p.n.e.– połowa VI w. p.n.e.) – widoczne są w nim wpływy Bliskiego Wschodu, a w architekturze kształtuje się typ świątyni otoczonej kolumnadą
- Okres klasyczny – (VI w. p. n. e. – V w. p. n. e.) – osiągnięto wtedy najwyższy poziom cywilizacyjny, także w sztuce i architekturze. W tym okresie powstawało wiele budynków świeckich, takich jak teatry, czy gimnazjony, a na ateńskim Akropolu powstał Partenon.
- Okres hellenistyczny – (do I w. n.e.) – Grecy przejęli wiele wzorców ze Wschodu, w tym zamiłowanie do przepychu. Pojawiły się monumentalne budynki sakralne, na przykład Ołtarz Pergamoński. Zaczęto stosować formę arkady.
PORZĄDKI ARCHITEKTURY GRECKIEJ
2 - Kariatydy z ateńskiego Erechtejon, - podpora architektoniczna w kształcie postaci kobiecej, dźwigającej na głowie (podtrzymującej) element architektoniczny budowli: belkowanie, gzyms, balkon lub nadwieszoną kondygnację budynku, spełniająca funkcję kolumny.
Jako pierwsi stosowali sklepienie kopułowe.
6 - budynki wysokie, nawet kilkupiętrowe kamienice (insula)
Bogato zdobione kolumny:
7 - tzw. porządek spiętrzony – łączenie kilku porządków architektonicznych, porządek kompozytowy łączył elementy porządku jońskiego i korynckiego. a także styl toskański, który wykształcił się z porządku doryckiego.
Kolumny i łuki triumfalne
8 - Kolumna Trajana 9 - Łuk Septymiusza Sewera w Rzymie STYL ROMAŃSKI
- Ramy czasowe : ok X i XI wiek, chociaż niektórzy liczą romanizm już od VI wieku.
- Architektura, która reprezentuje styl romański wzoruje się architekturze Rzymu i Bizancjum. Głównymi budowlami były kościoły, klasztory i kaplice. Znacznie mniej było budynków świeckich, mimo tego do naszych czasów przetrwały zamki i nieliczne domy. Styl romański charakteryzuje obronnym charakterem budowli i masywnością. Ponadto składa się z brył geometrycznych zestawionych ze sobą z wyraźnym wyróżnieniem każdej z nich. Architektura romańska ma grube mury i małe okna , to głównie na murach opiera się ciężar sklepień kolebkowych i krzyżowych. Głównym budulcem był ociosany kamień , ale zdarzały się też budowle z cegły np. w Polsce czy w Niemczech.
- Budynki sakralne budowano na planie kwadratu, prostokąta lub ich wielokrotności, a czasem także na planie koła lub krzyża. W budownictwie romańskim występują kolumny, filary i przeważają drewniane dachy.
- Kapitele kolumn romańskich mają kształt kostki z zaokrąglonymi dolnymi krawędziami, kielicha lub odwróconego ostrosłupa. Są pozbawione ozdób lub dekorowane płaskorzeźbą.
- Charakterystycznymi elementami tego stylu są podwójne i potrójne okna – biforia, triforia. Jak również półokrągłe łuki lub ich rzędy. Popularne elementy dekoracyjne tego okresu to: gzymsy arkadowe, zdobienia z motywami roślinnymi, geometrycznymi, płaskorzeźby w portalach oraz motywy biblijne.
11 - Sklepienie krzyżowe 12 - Sklepienie krzyżowe
MAŁE OKNA, A DOKŁADNIEJ...
STYL GOTYCKI
- Ramy czasowe : od ok połowy XIII do początku XVI wieku.
- Najbardziej charakterystyczną cechą architektury gotyckiej jest jej smukłość i strzelistość. Rozwój konstrukcji szkieletowej doprowadził do znacznego zmniejszenia grubości ścian. Teraz to nie na nich opierał się główny ciężar budowli, a na tzw. przyporach, łukach oporowych i filarach.
- Dodatkowo nowe sklepienie krzyżowo-żebrowe pozwalało lepiej rozłożyć nacisk. Umożliwiło to zastosowanie okien, charakterystycznie wysokich, smukłych zakończonych ostrym łukiem z maswerkiem (rodzaj zdobienia), w których pojawiły się kolorowe witraże. Budowle poszybowały, stały się znacząco wyższe z wysokościami przekraczającymi 100 metrów.
- W okresie gotyku rozwinęły się dwa podstawowe układy przestrzenne kościołów: bazylikowy i halowy. W bryle dominują kierunki pionowe. Ich powtarzalność w bliskim sąsiedztwie, rozczłonkowanie bryły, delikatna dekoracja tworzą budowle ekspresyjne i lekkie. Pojawiają się liczne zdobienia: gargulce, maswerki, rozety, bogato zdobione portale. Artyści chętnie sięgają do rodzimych wzorów, wykorzystując powszechnie znane kształty np. winorośli, bluszczu, liści koniczyny, dębu czy najzwyklejszych polnych kwiatów. Do tej pory pojedyncze drzwi zmieniają się w potrójne, bogato zdobione z rozetą powyżej.
- Pojawia się znacznie więcej budynków ceglanych niż w romanizmie. Wraz ze wzrostem roli mieszczaństwa rośnie ilość budynków świeckich np. ratusze, barbakan, mury obronne z
15 - maswerk, niem. Masswerk, gotycki motyw dekoracyjny składający się z elementów geometrycznych (np. odcinki koła, stylizowane trój- lub czteroliście, rybie pęcherze); był wykonywany w kamieniu lub cegle, przeważnie jako wypełnienie ażurowych partii okien, przezroczy, balustrad itp., niekiedy także pól ściennych; maswerk stosowano jako motyw dekoracyjny także w snycerstwie i złotnictwie.
16 - Tympanom – W architekturze średniowiecznej (romańskiej i gotyckiej) było to półokrągłe lub ostrołukowe pole, umieszczone w górnej części portalu ponad nadprożem. W architekturze baroku tympanon przybrał formę obłego łuku, który w okresie rokoka zaczął się rozwarstwiać. STYL RENESANSOWY
- Ramy czasowe : rozpiętość czasowa jest tak duża w różnych krajach, że nie można wyznaczyć dat granicznych.
- Cechuje się wzrostem ilości budowli świeckich, a szczególnie pałaców i rezydencji oraz powrotem do tradycji antycznej. Architektura renesansowa rezygnuje z gotyckiego wertykalizmu i strzelistości na rzecz na symetrii, proporcji, harmonii i prostoty – charakterystyczne są kąty proste i koło. W kompozycji budowli przeważają linie poziome co podkreśla łączność z ziemią, wyraża się to poprzez rytmy linii schodów, gzymsów i balustrad.
- Do łask wracają cechy wyjęte z architektury klasycznej. Ponownie pojawiają się kopuły, półkoliste łuki i boniowanie, występują klasyczne porządki architektoniczne: dorycki, joński, koryncki.
- Fasada budynku kształtuje się przez kolumny, pilastry, rustykę, boniowanie, ryzality, portyki i przełamane belkowania. W polskiej architekturze renesansu charakterystyczna jest attyka – dekoracyjna, fantazyjna, uformowana w wymyślne kształty wieńczyła frontowe ściany ratusza i kamienic. Wśród założeń centralnych popularne są rozwiązania opierające się o plan krzyża greckiego, kwadratu, koła lub wieloboku.
- Budowle kryte są zazwyczaj kopułami wspartymi na bębnach albo pendentywach, typowe sklepienia renesansu to sklepienia żaglaste. 17 - Ryzalit – występ z lica w elewacji budynku w jego części środkowej, bocznej lub narożnej, prowadzony od fundamentów po dach, stanowiący jego organiczną część.
21 - górny element elewacji budynku w postaci ścianki, balustrady lub rzędu sterczyn, osłaniający dach. 22 - Tympanon - charakterystyczny dla architektury klasycznej. Jest to zamknięta obramowaniem (gzymsem) trójkątna płaszczyzna, na której czasami umieszczano elementy dekoracyjne reliefy (płaskorzeźby) wieńcząca zwykle szczyt dachu MANIERYZAM
- Ramy czasowe : Od 1520 do końca XVI wieku.
- Manieryzm uważny przez niektórych jako schyłkowa faza renesans u. W okresie manieryzmu architekci eksperymentowali z użyciem form, grając z symetrią, porządkiem i harmonią typową dla architektury renesansowej.
- Architektura manierystyczna podważa klasyczne zasady kompozycji i porządku. Podważa również fakt, że do tej pory elementy zdobnicze były podporządkowane elementom konstrukcyjnym i logice. W rezultacie architektura manierystyczna wydaje się zabawna, prawie tak, jakby architekci celowo bawili się oczekiwaniami stawianymi przez architekturę renesansową.
- Stosowano zniekształcenia, przesadę, dowcip, stylizację, ekspresję oraz skomplikowane układy , mówi się nawet o teatralizacji architektury manierystycznej. W manieryzmie występuje tak zwany Wielki Porządek. Przejawia się on w elewacjach w których wykorzystuje się kolumny, które obejmują więcej niż jedno piętro. Kolumny te, które nie są elementem konstrukcyjnym, nadają budowli patetycznego charakteru.
- MANIERYZM
23 - Wielki porządek także kolosalny porządek – w architekturze to uporządkowanie elewacji poprzez zastosowanie pilastrów kolumn lub półkolumn obejmujących kilka (minimum dwie) kondygnacji, pozwoliło uzyskać równowagę proporcji gzymsu wieńczącego do skali porządku występującego w układzie ściany. BAROK
- Ramy czasowe: Druga połowa XVI wieku do połowy wieku XVIII.
- Architektura barokowa jest wysoce dekoracyjnym i teatralnym stylem. Barok pojawił się we Włoszech pod koniec XVI wieku i stopniowo rozprzestrzenił się po całej Europie, aż do XVIII wieku. Barokowi architekci wzięli podstawowe elementy architektury renesansowej, w tym kopuły i kolumnady, i uczynili je wyższymi, wspanialszymi, bardziej ozdobionymi i bardziej dramatycznymi. Tak jak w manieryzmie wykorzystuje się monumentalizm i wielki porządek. Architekturę barokową wyróżnia dekoracyjność, dynamizm i ruch. Również wykorzystanie dramatycznego oświetlenia i kwadratura, czyli technika wykorzystująca złudzenia optyczne do symulowania nieistniejących elementów architektonicznych.
- Poza złudzeniami można spotkać niekompletne elementy architektoniczne, takie jak fronty z brakującymi sekcjami, powodując scalenie sekcji i dezorientację oka.
- W architekturze barokowej obramowania drzwi i okien są wyraźnie podkreślone. Jedną z cech wspólnych dla architektury barokowej jest zastosowanie ozdób, tynku lub marmurowego wykończenia, a także bardzo popularnego materiału jakim był stiuk.
- Architektura tego okresu korzysta z eliptycznych i owalnych przestrzeni, eliminując kąty proste. Często używane były również skręcone kolumny podkreślające ruch, a wielkie schody stały się centralnymi budowli.
- We wnętrzach korzysta się z luster, które dają wrażenie głębi i większej przestrzeni, szczególnie w połączeniu z oknami, jak w Sali Lustra w Wersalu. 24 - PILASTER - to ustawiony przy ścianie (lub w częściowo w nią wtopiony) filar, nieznacznie
26 - kościół Il Gesù (Rzym) 27 - Santa Maria della Vittoria w Rzymie ROKOKO Ramy czasowe: Od lat 30. XVIII wieku do końca XVIII w.
- Styl rokokowy wywodzi się z XVIII wiecznej Francji i do pewnego stopnia kontynuuje osiągnięcia baroku (uważany jest za późny barok). Natomiast istnieją pewne zauważalne różnice między architekturą rokokową i barokową.
- Jest to przede wszystkim symetria – rokoko podkreślał asymetrię form, podczas gdy barok odwrotnie. Barok był poważniejszy, kładąc nacisk na religię i często charakteryzował się motywami chrześcijańskimi. Natomiast architektura rokokowa była bardziej świecką adaptacją baroku, charakteryzującą się bardziej lekkimi i wesołymi motywami.
- Architektura rokokowa była lżejszą, bardziej wdzięczną, a jednocześnie bardziej rozbudowaną wersją architektury barokowej, która była ozdobna i surowa. Chociaż style były podobne, frywolna i zabawna rokokowa reakcja na sztywność stylu barokowego najpierw objawiła się wystrojem wnętrz i dekoracjami. Wnętrza rokokowe charakteryzują się misternym
detalem, misternymi wzorami, serpentynami, asymetrią oraz predyspozycjami do jaśniejszych, pastelowych i złotych palet kolorów.
- Charakterystyczne są krzywe, zwoje, fale, motywy roślinne oraz motywy muszli oraz pomieszczenia o owalnym kształcie. Duże znaczenie zyskują też meble.
- Styl był wysoce teatralny, zaprojektowany, aby imponować i podziwiać od pierwszego wejrzenia. Co istotne rokoko kończy z monumentalizmem baroku na rzecz pewnego rodzaju prywatności i intymności. 28 - Kościół św. Karola Boromeusza w Wiedniu 29 - Wnętrze barokowe 30 - Wnętrze utrzymane w stylu rokoko.
HISTORYCYCM
- Ramy czasowe: XIX wiek.
- Historycyzm był prądem w XIX wiecznej architekturze, który polegał na naśladowaniu minionych epok kopiując stare style architektoniczne. Stąd zazwyczaj w nazwach jego stylów końcówka “neo”.
- Jego stylami były neogotyk, neorenesans, neobarok, styl arkadowy, lokalne style np. styl wiślano-bałtycki czy styl nadwiślański, a także style egzotyczne w tym obce. To co można powiedzieć o historycyzmie to, to że nie dążył do stworzenia własnego stylu, a od odtworzenia dawnych stylów co w różnych jego fazach traktowano z różną dawką swobody. Albo można było spotkać elementy nie występujące jednocześnie w konkretnym stylu – b ył to rodzaj subiektywnej interpretacji albo stosowano tylko dozwolone elementy danego stylu i na na przemian. 33 - Neogotyk – Kościół św. Józefa w Krakowie Podgórzu
34 - Neorenesans Ratusz w Bielsku SECESJA
- Ramy czasowe: Od końca XVIII wieku do 1925 roku.
- Secesja powstała w Wiedniu jako ruch artystyczny austriackich artystów – malarzy, rzeźbiarzy i architektów, pierwszym ich szefem był Gustav Klimt. Ruch rozwijał się w latach 1890–1925 i był sprzeciwem wobec historycyzmowi rozumianym jako zwykłe naśladownictwo. Używano różnych materiałów, w elewacjach budynków jednocześnie pojawiały się cegła, kamień, masa ceramiczna, a w konstrukcji połączenie stalowych szkieletów fabrycznych ze szkłem.
- Cechą charakterystyczną secesyjnych gmachów stała się asymetria. Widoczna nie tylko w bryle budowli, ale także w rozplanowaniu drzwi, okien i elementów zdobniczych. Po raz pierwszy style architektoniczne były próbą stworzenia nowego stylu opartego wyłącznie na podstawie motywacji estetycznej i natchnienia twórcy. Secesja, inaczej zwana Art nouveau, Jugendstil, Modernismo, Sezession wyróżnia się przede wszystkim dekoracją z bogatą, zróżnicowaną ornamentyką, która obejmuje także detale wykończenia budynku, takie jak klamki czy balustrady schodów. Można w niej spotkać linie krzywe podkreślające ruch, oparte na formach roślin i kwiatów.
- Secesja wywarła silny wpływ na architekturę wnętrz i wzornictwo przemysłowe. Jeżeli chodzi o budynki to secesja zajmowała się raczej dekoracją fasad niż elementami rozwiązaniami konstrukcyjnymi(np. mieszkania secesyjne pod względem konstrukcyjnym są bardzo typowe) 35 - Kamienica przy ul. Gdańskiej 68 w Bydgoszczy
