Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Austro‐Węgry i Włochy) i trójporozumienie (Wielka Brytania, ... pierwszy krok ku powstaniu sojuszu mającego w przyszłości zrównoważyć system.
Typologia: Notatki
1 / 29
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
Wprowadzenie Przeczytaj Mapa interaktywna Sprawdź się Dla nauczyciela
Bibliografia:
Źródło: Grzegorz Chomicki, Leszek Śliwa, Wiek XIX. Teksty źródłowe. Tematy lekcji i zagadnienia do historii w szkole średniej, Kraków 2001, s. 118–120.
Źródło: Grażyna Szelągowska, Historia. Dzieje nowożytne i najnowsze 1870–1939, Warszawa 1998, s. 177. Źródło: Traktat trójprzymierza, [w:] dostępny online tnke.home.pl.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoje cele
Scharakteryzujesz, w jaki sposób kształtują się bloki sojuszy między państwami. Wyjaśnisz, jakie znaczenie dla wzrostu napięcia międzynarodowego ma wyścig zbrojeń. Opiszesz, jak lokalny konflikt na obrzeżach Europy doprowadził do wojny globalnej. Ocenisz przydatność danych statystycznych w badaniach historycznych i w podejmowaniu decyzji politycznych.
Przeczytaj
Powstanie w 1871 r. Cesarstwa Niemieckiego zachwiało równowagą sił w Europie. Było to państwo silne militarnie, o dużym potencjale ekonomicznym i wielkich ambicjach politycznych. Głównym celem polityki zagranicznej nowo powstałego mocarstwa było niedopuszczenie do sojuszu między niedawno pokonaną i upokorzoną Francją a Rosją. Taki sojusz groziłby bowiem Niemcom wojną na dwa fronty. Aby tego uniknąć, ówczesny kanclerz Otto von Bismarck dążył do związania wspólnym przymierzem Niemiec, Austro‐Węgier i Rosji. Sojusz ten – zawarty w 1873 r. – szybko się jednak rozpadł. Oba państwa, tj. Austro‐Węgry i Rosja, rywalizowały o wpływy na Bałkanach i konflikt w tym regionie skutkował napięciem między cesarstwem rosyjskim a imperium habsburskim. Każda próba dłuższego związania sojuszem Rosji kończyła się niepowodzeniem. Wobec tego Bismarck zdecydował się na bliższą współpracę z Austro‐Węgrami i podpisał z nimi porozumienie w 1879 roku. Oba państwa zobowiązały się do wzajemnej pomocy militarnej i wsparcia politycznego w razie ataku ze strony Rosji. Powstał w Europie pierwszy blok sojuszu, składający się z Niemiec i Austro‐Węgier. Gdy w 1882 r. dołączyły Włochy, otrzymał on nazwę trójprzymierza.
System przymierzy stworzony przez Bismarcka wymierzony był przede wszystkim przeciw Francji. W Niemczech władzę przejął cesarz Wilhelm II (w 1888 r.) i zapoczątkował kierunek w polityce zagranicznej nazwany Weltpolitik. Nowy cesarz miał ambicje imperialne
O o von Bismarck (1815-1898), premier Prus i kanclerz Cesarstwa Niemieckiego od 1871 do 1890 r.; zwany Żelaznym Kanclerzem i uważany za jednego z najwybitniejszych przywódców XIX wieku; zmodernizował armię i dzięki temu wygrał rywalizację z Austrią o przewodnictwo nad zjednoczonymi Niemcami; był też głównym twórcą trójprzymierza; zwyciężył w wojnie francusko-pruskiej toczonej w latach 1870-1871, w wyniku której Napoleon III stracił tron, a król Prus ogłosił powołanie Zjednoczonego Cesarstwa Niemieckiego (II Rzeszy). Zwróć uwagę na hełm Bismarcka. Podaj jego nazwę. Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Plakat ukazujący wizytę francuskiej marynarki w Kronsztadzie, moment odśpiewania hymnu francuskiego, Marsylianki. Wskaż, po której stronie znajduje się delegacja rosyjska, i uzasadnij swój wybór. Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Następnym krokiem było podpisanie porozumienia między Wielką Brytanią a Francją w 1904 r. Wydarzenie to zaskoczyło wiele mocarstw europejskich. Od czasów średniowiecza oba państwa pozostawały w konflikcie. Ponadto jeszcze niedawno znajdowały się na skraju wojny o posiadłości w Sudanie (incydent w Faszodzie z 1898 r.). Wielka Brytania i Francja uznały swoje strefy wpływów w Afryce: Brytyjczycy francuską w Maroko, a Francuzi brytyjską w Egipcie. Porozumienie to zostało nazwane serdecznym – entente cordiale.
Sojusz francusko‐brytyjski miał ogromne implikacje dla Niemiec. Państwo to znalazło się teraz w obliczu sojuszu wrogich sobie mocarstw. Priorytetem polityki Wilhelma II było zatem doprowadzenie do rozwiązania układu brytyjsko‐francuskiego. Cel ten miała spełnić niemiecka interwencja w Maroku w 1905 r., które było francuską strefą wpływów. Cesarz wierzył, że Wielka Brytania nie poprze Francji przeciw roszczeniom niemieckim i w ten sposób dojdzie do zerwania zawartego niecały rok wcześniej porozumienia. Tak się jednak
Francuska pocztówka z 1904 r. ukazująca tańczące na znak radości z powodu podpisania entente cordiale Britannię i Mariannę, reprezentujące Wielką Brytanię i Francję. Która postać to Britanna, a która to Marianna? Czym się różnią? Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
nie stało, tzw. I kryzys marokański wbrew oczekiwaniom doprowadził nawet do zacieśnienia współpracy brytyjsko‐francuskiej. Podobny rezultat miała druga interwencja niemiecka w sprawy Maroka w 1911 r. (II kryzys marokański).
Francuskie wojsko w Maroko, marzec 1912 r. Udowodnij, że na ilustracji zostali przedstawieni żołnierze. Źródło: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Poza systemem sojuszy pozostawała jeszcze Rosja. Porozumienie w ramach trójprzymierza rozbijało się o sytuację na Bałkanach i konflikt z Austro‐Węgrami. Stosunki z Wielką Brytanią również były napięte. Oba państwa rywalizowały o wpływy w Chinach i Azji Centralnej (tzw. wielka gra). Oba jednak czuły, że ich interesy są zagrożone przez Niemcy. Nic tak nie łączy jak wspólny wróg. W 1907 r. Wielka Brytania i Rosja, osiągnąwszy porozumienie w sprawie spornych terenów – Persji, Tybetu i Afganistanu – podzieliły wpływy na nich między siebie.
Niemcy, Austro‐Węgry i Włochy, a po drugiej państwa tworzące trójporozumienie: Wielka Brytania, Francja i Rosja. W obliczu zbliżającej się wojny były one związane ze sobą systemem wzajemnych obietnic o pomocy militarnej i politycznej. Gdy doszło do konfliktu zbrojnego, wszystkie wielkie mocarstwa europejskie w ciągu kilkunastu dni znalazły się w stanie wojny.
Sojusze militarne obowiązujące w 1914 r. Państwa którego bloku mogły się czuć bardziej zagrożone i dlaczego? Źródło: Krys an Chariza i zespół, licencja: CC BY-SA 3.0.
wyścig zbrojeń
wzajemne, obustronne i samonapędzające się zbrojenie wrogich sobie państw lub obozów politycznych
Weltpoli k
(niem. polityka światowa) polityka zagraniczna Wilhelma II, polegająca na poszerzeniu strefy wpływów w Europie i poza nią
wielka gra
(ang. The Great Game) termin używany na określenie rywalizacji między Wielką Brytanią a Rosją na terenie Azji Środkowej
Reichstag
(niem. Reich - imperium, Rzesza + Tag - dawniej kongres) parlament niemiecki
entente cordiale
(fr. serdeczne porozumienie; z łac. intentio – napięcie, usiłowanie, cordialis – serdeczny) porozumienie między Francją a Wielką Brytanią z 1904 r.
Ententa, Otto von Bismarck, trójprzymierze, Cesarstwo Niemieckie, trójporozumienie
Szelągowska G., Historia. Dzieje nowożytne i najnowsze 1870‐1939, Warszawa 1998.
Chomicki G., Wiek XIX. Teksty źródłowe. Tematy lekcji i zagadnienia do historii w szkole średniej, Kraków 2001.
Polecenie 4
Wróć do schematu po zapoznaniu się z przebiegiem I wojny światowej i oceń, czy dane statystyczne są wiarygodnym źródłem do badania potencjału ekonomicznego i militarnego danego państwa na wojnie. Uzasadnij odpowiedź.
Twoja odpowiedź:
Sprawdź się
Ćwiczenie 1
Na podstawie poniższej mapy przedstawiającej sojusze militarne oceń, który blok - trójprzymierze czy trójporozumienie - miał lepsze położenie geopolityczne przed wybuchem I wojny światowej. Wyjaśnij, dlaczego.
Mapa sojuszy militarnych w 1914 r. Źródło: Krys an Chariza i zespół, licencja: CC BY-SA 3.0.
Odpowiedź
Ćwiczenie 3
Przeanalizuj mapy satyryczne Europy. Wybierz tę, która odnosi się do 1914 r.
Źródło: Mapy dostępne online, wikimedia.org oraz pl.maps-of-europe.com, tylko do użytku edukacyjnego.
Uzasadnij swój wybór, podając dwa, trzy argumenty.
Ćwiczenie 4
Przeanalizuj wykres dotyczący budowy okrętów w latach 1905–1920 (w tys. ton) i odpowiedz na pytania.
Źródło: ContentPlus na podstawie Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Wykres dotyczy okresu od stycznia 1905 r. do lutego 1945 r.
Które państwo przodowało w budowie okrętów w przedziale czasowym 1905–1910?
W którym roku Niemcy osiągnęły wynik w budowie okrętów najbardziej zbliżony do Wielkiej Brytanii?
W którym roku powstało najwięcej niemieckich okrętów?
W jaki sposób kwes e związane z budową okrętów przyczyniły się do wzrostu napięcia między Wielką Brytanią a Niemcami?
splendid isola on
równowagi sił
poszanowania wolności i demokracji
wyścigu zbrojeń
Ćwiczenie 6
Przeanalizuj ilustracje dotyczące polityki niemieckiej przed wybuchem I wojny światowej i wykonaj polecenie.
Cesarz niemiecki Wilhelm II próbujący pożreć świat na francuskiej karykaturze. Źródło: Eugenio Colmo, Wikimedia Commons, domena publiczna.
Niemiecka karykatura dotycząca I kryzysu marokańskiego. Źródło: autor nieznany, 1911, dostępny w internecie: mtholyoke.edu, tylko do użytku edukacyjnego.
