Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Symbolizm – cechy, przedstawiciele, Streszczenia z Sztuka

W tych słowach Stéphane Mallarmé ujął całą koncepcję poezji symbolistycznej. Po okresie dominacji tendencji realistycznych w literaturze, dążących do jak ...

Typologia: Streszczenia

2022/2023

Załadowany 23.02.2023

Collage
Collage 🇵🇱

4.6

(11)

99 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Symbolizm – cechy, przedstawiciele i więcej Streszczenia w PDF z Sztuka tylko na Docsity! Symbolizm – cechy, przedstawiciele Wprowadzenie Przeczytaj Prezentacja mulmedialna Sprawdź się Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: Leopold Staff, Deszcz jesienny, [w:] tegoż, Wybór poezji, wybór M. Jastrun, Wrocław 1963, s. 15. Źródło: Cyt. za: Maria Podraza-Kwiatkowska, Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski, Kraków 1975, s. 17. Źródło: Stanisław Przybyszewski, O „nową” sztukę, [w:] Stanisław Przybyszewski, Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków 1977, s. 400. Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Łąka mistyczna, [w:] tegoż, Poezje, Warszawa 1980, s. 347. Źródło: Gustaw Daniłowski, Okna, [w:] J. Bajda, Poezja drugiej połowy XIX wieku (pozytywizm - Młoda Polska). Antologia, red. J. Kolbuszewskiego, Wrocław 2007, s. 382. Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej, [w:] tegoż, Poezje, Warszawa 1980, s. 223. Źródło: Stéphane Mallarmé, Okna, [w:] tegoż, Symboliści francuscy (od Baudelaire’a do Valéry’ego), tłum. Miriam, wybór M. Jastrun, Wrocław 1965, s. 55–56. Źródło: Émile Verhaeren, Wiatrak, [w:] tegoż, Symboliści francuscy (od Baudelaire’a do Valéry’ego), tłum. M. Jastrun, wybór M. Jastrun, Wrocław 1965, s. 197–198. Źródło: Paul Verlaine, Moje zwykłe marzenie, [w:] tegoż, Symboliści francuscy (od Baudelaire’a do Valéry’ego), tłum. Miriam, wybór M. Jastrun, Wrocław 1965, s. 81. Stéphane Mallarmé, Okna, tłum. Miriam, [w:] Symboliści francuscy (od Baudelaire’a do Valéry’ego), wybór, wstęp M. Jastrun, Wrocław 1965, s. 55–56. Symbol to jeden z podstawowych środków stylistycznych pozwalających na mówienie nie wprost. Należy do nich również alegoria, od której symbol różni się tym, że nie ma z góry przypisanego znaczenia i jego interpretacja zależy od odbiorcy. Alegorią mądrości może być na przykład sowa, z kolei alegorią wolności jest półnaga kobieta z obrazu Eugène’a Delacroix Wolność wiodąca lud na barykady. Znaczenie tych wyobrażeń nie podlega wątpliwości. Inaczej w przypadku symbolu, który ma najczęściej wiele znaczeń. Ten sam motyw może oznaczać coś zupełnie odmiennego w zależności od dzieła. Symboliści wykorzystywali tę właściwość i tworzyli utwory niejednoznaczne, pełne niedopowiedzeń, których treść była jedynie sugerowana czytelnikowi. Słownik ambra używana w perfumach wydzielina przewodu pokarmowego kaszalota benzoina używany w perfumach organiczny związek chemiczny mistycyzm (gr. μυστικός, mystikós) termin określający różnorodne przeżycia religijne oparte na indywidualnej więzi z rzeczywistością pozazmysłową, Bogiem onomatopeja (gr. ονοματοποιία, onomatopoiia) środek stylistyczny oparty na wykorzystywaniu słów mających brzmienie zbliżone do opisywanego zjawiska dźwiękowego piżmo używana w perfumach wydzielina piżmowca syberyjskiego racjonalizm (łac. ratio – rozum) – postawa uznająca prymat nauki i rozumu nad uczuciami i wiarą realizm Nierozdzielność symbolu Sugestia Tajemnica duszy (fr. réalisme) – w literaturze prąd spopularyzowany w prozie II połowy XIX wieku, dążący do jak najwierniejszego odzwierciedlenia świata znanego czytelnikowi z codzienności. Realiści opisywali wydarzenia, bohaterów i ich egzystencję w sposób reprezentatywny dla przedstawianej w utworze grupy społecznej sugesa (łac. suggestio, fr. suggestion) – w literaturze rodzaj wypowiedzi pośredniej, polegającej na stosowaniu aluzji, aby wywołać u czytelnika określony nastrój, wzruszenie lub refleksję symbol gr. sýmbolon – wieloznaczny, postrzegany zmysłowo odpowiednik jakości niemających określenia w systemie językowym, opierający się na sugerowaniu wzruszeń i nastrojów, w przeciwieństwie do alegorii nie posiadający utrwalonego w kulturze znaczenia synestezja (gr. synaísthēsis – równoczesne postrzeganie) – środek stylistyczny polegający na przypisaniu określonemu zmysłowi wrażeń doświadczanych za pomocą innego zmysłu Prezentacja mulmedialna Polecenie 1 Zapoznaj się z prezentacją. Wynotuj nazwiska francuskich symbolistów, cechy ich twórczości oraz przykłady wierszy. Polecenie 2 Zastanów się i zapisz, którzy polscy poeci tworzyli w podobny sposób jak artyści przedstawieni w prezentacji. Odpowiedź uzasadnij. Twórcy symbolizmu Ćwiczenie 4 Jaki środek poetycki został wykorzystany w zacytowanej strofie wiersza Kazimierza Przerwy-Tetmajera Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej? Kazimierz Przerwa-Tetmajer Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej Ponad doliną się rozwiesza srebrzystoturkusowa cisza nieba w słonecznych skrach. Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej, [w:] tegoż, Poezje, Warszawa 1980, s. 223. “ alegoria paradoks synestezja onomatopeja     輸 Ćwiczenie 5 W wierszu Moje zwykłe marzenie Paul Verlaine opisał ideał kobiety. Wypisz wszystkie jej cechy, które – zgodnie z poetyką symbolizmu – nie zostały dookreślone. Paul Verlaine Moje zwykłe marzenie Śnię często – przejmująco, dziwnie – o nieznanej Kobiecie. Ja ją kocham i kocha mnie ona. Nigdy całkiem ta sama, ni całkiem zmieniona, Kocha mnie i pojmuje, i goi me rany. Bo ona mnie pojmuje! Serca mego ściany Dla niej jednej przezrocze, zagadki zasłona Dla niej jednej opada! Gdy skroń ma spocona, Ona jedna ją chłodzi rosą łzy wylanej. Krucze, lniane czy złote są jej włosy wiotkie? Nie wiem. Imię? Pamiętam, że dźwięczne i słodkie Jak imiona najdroższych wygnańców żywota. Spojrzenie jej podobne posągów spojrzeniu, A głosu dalekiego, cichego pieszczota Ma dźwięk głosów kochanych, zmilkłych w grobów cieniu. Źródło: Paul Verlaine, Moje zwykłe marzenie, [w:] tegoż, Symboliści francuscy (od Baudelaire’a do Valéry’ego), tłum. Miriam, wybór M. Jastrun, Wrocław 1965, s. 81. “ 醙 Ćwiczenie 6 Sformułuj własną definicję symbolu. 醙 Ćwiczenie 8 Napisz rozprawkę na 300 słów, w której porównasz ze sobą postawy, przeżycia i pragnienia wyrażane przez podmiot w wierszu Stéphane’a Mallarmégo Okna oraz w utworze o tym samym tytule autorstwa polskiego poety Gustawa Daniłowskiego. Stéphane Mallarmé Okna Znużon smutkiem szpitala i kadzidłem wstrętnym, Co boje śród banalnej firanek białości Ku krzyżowi na murze nagim, obojętnym, Konający prostuje czasem stare kości. Zwłóczy się i – nie tyle, by rozgrzać swe padło, Ile, by ujrzeć słońce na bruku – przyciska Biały zarost i twarz swą kościstą, wybladłą, Do szyb, gdzie blask wypala tęczowe zjawiska. Usta wyschłe a żądne nieb, lazurów trunku, Jak za młodu wdychały skarb, świeżość dziewczęcą, Zatłuszczają w przeciągłym, gorzkim pocałunku Ciepłe i lśniące tafle z radością zwierzęcą. Pjany, żyje, zapomniał o olejach świętych, Lekach, kaszlu, zegarze, łożu w ciemnym kącie… A gdy wieczór krwią zbroczy zręby dachów świętych, Oko jego, na sytym światłem horyzoncie, Widzi galery złote, piękne jak łabędzie, Śpiące cicho na rzece z purpur i wonności I kołyszące lśniące swych linij krawędzie W ogromnej, wspomnieniami brzmieniennej gnuśności. “ 難 Tak ja, zdjęty niesmakiem, wstrętem do człowieka Twardej duszy, co w szczęściu brodzi życie całe I plugastwo rozkoszy zwiększyć się zacieka, Aby je dać kobiecie karmiącej mu małe, Pierzcham – i wszystkich okien czepiam się przebojem, Gdzie tyłem się do życia staje, i z zachwytem W ich szybach, zmytych rosy wiekuistej zdrojem, Nieskończoności czystym ozłoconych świtem, Przyglądam się – i nagle widzę się aniołem! Mrę i – czy szybą sztuka, czy mistyka – szczytnie Odradzam się, w diademie marzenia nad czołem, Pod jakimś dawnym niebem, kędy piękno kwitnie! Lecz biada! Rzeczywistość jest panem: jej tchnienie I w tym pewnym schronieniu ściga mię i plami, A gdy Głupota rzygnie nieczyste swe rdzenie, Muszę śpiesznie zatykać nos przed lazurami. Niepodobna-ż, o moje Ja, co znasz gorycze, Rozbić szkło przez potworu zelżone wszeteczność, I skrzydły bez piór wzbić się w sfery tajemnicze, – Chociażby potem przyszło spadać całą wieczność? Źródło: Stéphane Mallarmé, Okna, [w:] tegoż, Symboliści francuscy (od Baudelaire’a do Valéry’ego), tłum. Miriam, wybór M. Jastrun, Wrocław 1965, s. 55–56. Gustaw Daniłowski Okna Mam cztery dziwne okna w moim domu: Przez jedno patrzę smutnymi oczyma “ Praca domowa Napisz krótki wiersz, w którym pojawi się symbol. Może nim być przedmiot codziennego użytku lub zwierzę. Pamiętaj, że symbol powinien być niejednoznaczny i tylko sugerować kryjącą się za nim treść. Na bliskich ludzi rozproszone plemię, Nad którym Pan Bóg błyskawicę gromu W surowej dłoni ustawicznie trzyma. Przez drugie widzę w mgły spowitą ziemię, Tę dawną gwiazdę, zgaszoną w błocie, Do której żywe istnienia się tulą, Odkąd się stała z jasnej mroczną kulą, Plamą błądzącą w błękitnym namiocie. Przez trzecie śledzę głąb mego ducha I widzę serce dzikie i podarte… Lecz najdziwniejsze jest to okno czwarte, Raczej nie okno, lecz framuga głucha, Którą zamyka jakaś gęsta krata; I tylko czasem przez szczeliny ciasne Dochodzą oczu zarysy niejasne Nieznanych świateł, płynących z zaświata. Gdy trzech poprzednich zmęczą mnie widoki, Uciekam w czwarte i źrenicą suchą Śledzę ciekawie tajemnicze mroki. I mam przeczucia, którymi się łudzę, Że śmierć, co widne, zatrzaśnie na głucho, Kratę wsadzi w tej ciasnej framudze. Źródło: Gustaw Daniłowski, Okna, [w:] J. Bajda, Poezja drugiej połowy XIX wieku (pozytywizm - Młoda Polska). Antologia, red. J. Kolbuszewskiego, Wrocław 2007, s. 382. 1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń: 3) rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi; 4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń: 1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców; 2) wykorzystuje składniowo-znaczeniowy charakter interpunkcji do uwypuklenia sensów redagowanego przez siebie tekstu; III. Tworzenie wypowiedzi. 1. Elementy retoryki. Uczeń: 1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych; 3) rozumie i stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną (np. teza, argumenty, apel, pointa); 6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach; 7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni; 2. Mówienie i pisanie. Uczeń: 1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie; 2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki; 4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji; 6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca; 10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów; IV. Samokształcenie. 3. korzysta z literatury naukowej lub popularnonaukowej; 6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi; 8. posługuje się słownikami ogólnymi języka polskiego oraz słownikami specjalistycznymi (np. etymologicznymi, frazeologicznymi, skrótów, gwarowymi), także w wersji on-line; Lektura obowiązkowa 28) wybrane wiersze następujących poetów: Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff; Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie; kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje w zakresie wielojęzyczności. Cele operacyjne. Uczeń: określa różnicę między symbolem a alegorią, rozpoznaje środki poetyckie typowe dla symbolizmu w przykładowych wierszach, m.in. synestezję, interpretuje wiersze symbolistów, redaguje wypowiedź pisemną o charakterze argumentacyjnym. Strategie nauczania: konstruktywizm; konektywizm. Metody i techniki nauczania: ćwiczeń przedmiotowych; z użyciem komputera; dyskusja. Formy pracy: praca indywidualna; praca w parach; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego. Środki dydaktyczne: komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda. Przebieg lekcji Przed lekcją: 1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj” oraz „Prezentacja multimedialna”. Nauczyciel pyta uczniów, czy chcieliby przygotować rozszerzoną prezentację dotyczącą malarstwa symbolizmu (polskiego i europejskiego). Prezentacja może być także ilustrowana muzycznie. Faza wprowadzająca: 1. Lekcja rozpoczyna się od prezentacji przygotowanej przez zainteresowanych uczniów. Po jej zakończeniu nauczyciel pyta, jakie cechy charakterystyczne zauważyli uczniowie w obrazach symbolistów. Jedna osoba notuje na tablicy propozycje pozostałych. Jedną ze wskazanych cech będzie zapewne niejednoznaczność. 2. Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu. 3. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel prosi uczniów, by przypomnieli (na podst. informacji z e‐materiału, własnej wiedzy, a także prezentacji) czym charakteryzuje się symbol i czym różni się od alegorii. Następnie pyta o przyczynę odejścia od realizmu w poezji Młodej Polski. Faza realizacyjna: 1. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej prezentację z e‐materiału, uczniowie wysłuchują nagrań towarzyszących prezentacji. Następnie, w parach, wykonują polecenia 1 i 2 z tej sekcji. 2. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – 1‐6 – i będą to robić wspólnie. Wybrana osoba czyta po kolei polecenia. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie ochotnik udziela odpowiedzi. Reszta uczniów ustosunkowuje się do niej, proponując swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. 3. Ostatnim ćwiczeniem, które uczniowie wykonują w czasie lekcji, jest ćw. 7. Nie piszą jednak rozprawki (to może być dodatkowe zadanie domowe), lecz przygotowują argumenty, przy użyciu których odniosą się do pytania: Czy występujący w utworze wiatrak można uznać za symbol? Uczniowie mogą pracować w parach. Faza podsumowująca: 1. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej. Praca domowa: 1. W ramach zadania domowego uczniowie wykonują ćw. 8 z e‐materiału. Uczniowie szczególnie zainteresowani mogą dodatkowo wykonać zadanie domowe z e‐materiału. Materiały pomocnicze: Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury, pod red. Anny Janus‐Sitarz, Kraków. Malarstwo polskiego symbolizmu, culture.pl.