Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
System polityczny Szwajcarii można określić mianem parlamentarno‐komitetowego. (system konwentu – rządów Zgromadzenia). Ze względu jednak na jego specyfikę,.
Typologia: Notatki
1 / 23
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
Wprowadzenie Przeczytaj Film Sprawdź się Dla nauczyciela
Bibliografia:
Źródło: Zbigniew Machelski, Modele parlamentów dwuizbowych. Ujęcie porównawcze, dostępny w internecie: wrsp.wuwr.pl [dostęp 21.02.2020 r.]. Źródło: Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej, dostępny w internecie: libr.sejm.gov.pl [dostęp 21.02.2020 r.].
Przeczytaj
System polityczny Szwajcarii można określić mianem parlamentarno‐komitetowego (system konwentu – rządów Zgromadzenia). Ze względu jednak na jego specyfikę, polegającą na znacznej roli i niezależności kantonów i gmin, bywa także określany jako system parlamentarno‐kantonalny. System ten oparty jest przede wszystkim na instytucjach demokracji bezpośredniej.
Demokracja bezpośrednia jest realizowana za pomocą dwóch instrumentów: inicjatywy ludowej oraz referendum. Instytucje te wykorzystywane są zarówno na szczeblach lokalnych (tj. w kantonach i gminach), jak i na forum federalnym.
W Szwajcarii właściwie każda ustawa federalna i lokalna może być poddana pod referendum, które pozwala obywatelom zweryfikować decyzję parlamentu na szczeblu ogólnokrajowym i zmusić instytucje ustawodawcze do modyfikacji danego aktu. Jest to więc specyficzna forma społecznej kontroli władzy przedstawicielskiej, z którą muszą liczyć się rządzący i elity polityczne.
W Szwajcarii funkcjonują dwa rodzaje referendum: obligatoryjne oraz fakultatywne.
Referendum fakultatywne jest efektem zgłoszenia weta ludowego. Zwołuje się je w celu wyrażenia sprzeciwu wobec rozwiązań przyjętych w obowiązującym systemie prawa. Instytucja ta jest stosowana przeciwko uchwalonemu aktowi prawnemu. Za jego przeprowadzeniem musi opowiedzieć się 50 tys. osób lub co najmniej osiem kantonów. Wymagana liczba podpisów pod wnioskiem o przeprowadzenie referendum musi być zebrana w okresie 100 dni od ogłoszenia (publikacji) w Dzienniku Federalnym (Bundesblatt) tekstu aktu prawnego będącego przedmiotem głosowania.
Drugą formą szwajcarskiej demokracji bezpośredniej jest inicjatywa ludowa, której przedmiotem może być całkowita lub częściowa rewizja Konstytucji Federalnej. Zmiana ustawy zasadniczej może być zaproponowana przez 100 tys. obywateli uprawnionych do głosowania, którzy w ciągu 18 miesięcy zbiorą wymagane podpisy. Wyróżnia się: inicjatywę ludową mającą na celu przyjęcie nowej konstytucji oraz inicjatywę umożliwiającą wniesienie poprawek konstytucyjnych (kontrprojekt).
Ostatnim elementem demokracji bezpośredniej w Szwajcarii jest zgromadzenie ludowe. Jest to swego rodzaju zebranie uprawnionych obywateli, którzy gromadzą się na wolnym powietrzu na centralnym placu kantonu (Landsgemeindeplatz), aby debatować i decydować o najważniejszych dla kantonu kwestiach. Przedmiotem każdego
zgromadzenia ludowego są sprawy istotne dla mieszkańców. Każdy uczestnik ma możliwość zabrania głosu w debacie. Głosowanie odbywa się przez podniesienie ręki i każdorazowo jest traktowane jako referendum o charakterze obligatoryjnym.
Z powodów praktycznych Landsgemeinde zniesiono we wszystkich kantonach z wyjątkiem dwóch – Glarus i Appenzell Innerrhoden, gdzie nadal jest najwyższą instytucją polityczną na szczeblu kantonalnym.
Do kompetencji zgromadzenia należą m.in. uchwalanie budżetu gminy i zatwierdzanie jego wykonania, istotnymi zadaniami są uchwalanie podatków, wybór władz gminnych i nadzór nad ich działalnością oraz przyjmowanie sprawozdań z działalności organów gminnych.
Dzięki tym specyficznym instrumentom demokracji bezpośredniej i ich częstemu stosowaniu Szwajcarzy prawdziwie są suwerenem mającym głos w każdej ważnej kwestii. Tak duży wpływ grup interesów i obywateli na organy władzy nie znajduje odpowiednika w żadnym innym państwie na świecie.
Władzę ustawodawczą, wyrażającą się w uchwalaniu poprawek do konstytucji i ustaw, sprawuje dwuizbowy parlament, zwany Zgromadzeniem Federalnym. Powoływany jest na czteroletnią kadencję, składa się z Rady Narodu (Narodowej – izba niższa) i Rady Kantonów (izba wyższa).
Deputowani do Rady Narodowej wybierani są w wyborach powszechnych i proporcjonalnych. Okręgami wyborczymi do Rady Narodowej są kantony, a liczba wybieranych przez nie deputowanych powinna być, zgodnie z zasadą równości wyborów, proporcjonalna do liczby mieszkańców.
Deputowani do Rady Kantonów wybierani są na okres od roku do czterech lat, w zależności od kantonu, przez zgromadzenia ustawodawcze poszczególnych kantonów. Każdy kanton wybiera po dwóch reprezentantów do izby wyższej, natomiast mniejsze kantony – jednego reprezentanta.
Sesja szwajcarskiego Zgromadzenia Federalnego z udziałem widzów Źródło: Peter Mosimann, domena publiczna.
System polityczny Szwajcarii funkcjonuje przede wszystkim na zasadzie suwerenności narodu realizowanej przez instytucje demokracji bezpośredniej. Dlatego dla realizacji zasady demokratyzmu ustroju nie jest konieczne zachowanie tradycyjnego
jednocześnie członkiem Rady Federalnej. Działalność departamentów podlega kontroli i krytyce parlamentu, a konkretnie – jego fachowych komisji.
Do zadań szwajcarskiego rządu należy:
troska o sprawy zagraniczne, w tym o kwestię neutralności; sprawy wewnętrzne i bezpieczeństwo, w którego zakres wchodzi zwierzchnictwo nad armią; sprawowanie nadzoru nad działaniem wszystkich urzędników administracji federalnej.
Rada nie funkcjonuje jako klasyczny rząd, ponieważ nie odpowiada politycznie przed parlamentem (brak instytucji wotum nieufności). Parlament ogranicza się jedynie do kontroli i krytyki rządu oraz jego posunięć. Konstytucja nie przewiduje możliwości udzielenia rządowi wotum nieufności. Brak odpowiedzialności politycznej ma uzasadnienie w systemie kooperacji partii politycznych reprezentowanych w rządzie i w dążeniu do konsensusu.
Szwajcarski system polityczny jest wyjątkowy nie tylko pod względem nietypowego dla państw europejskich rozwiązania sposobu funkcjonowania egzekutywy, ale także ze względu na sposób konstruowania Rządu Federalnego. Sposób ten pozostaje w ścisłym związku z regulacjami dotyczącymi funkcjonowania szwajcarskiego systemu partyjnego.
Konkurencyjność polityczną zachowuje się jedynie w fazie wyborów, jest ona natomiast zawieszana w sferze rządzenia. Szwajcaria jest demokracją konsensualną. Rząd, czyli siedmioosobowa Rada Federalna, nie jest tworzony na podstawie przetargów partyjnych.
Zasady te nazywa się „magiczną formułą”, a konieczność znajdowania w tak powstałym rządzie rozwiązań konsensualnych – konkordancją.
Najwyższą władzę sądowniczą pełni powoływany na pięcioletnią kadencję Trybunał Federalny, będący najwyższą instancją federacji w sprawach karnych, cywilnych, administracyjnych i konstytucyjnych.
Zadaniem Trybunału jest zapewnianie jednolitego stosowania prawa federalnego w poszczególnych kantonach. Jest on też niezależną instytucją pełniącą funkcję administracyjnego organu nadzoru nad federalnymi sądami pierwszej instancji: Federalnego Sądu Karnego, Federalnego Sądu Administracyjnego i Federalnego Sądu Patentowego.
demokracja bezpośrednia
system polityczny, w którym decyzje podejmują wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania
referendum
głosowanie powszechne, w którym udział mogą brać wszyscy obywatele w celu wyrażenia opinii w kwestii poddawanej głosowaniu
inicjatywa ludowa
forma demokracji bezpośredniej, umożliwiająca określonej liczbowo grupie obywateli wystąpić z inicjatywą ustawodawczą
zgromadzenie ludowe
jedna z najstarszych i najprostszych form demokracji bezpośredniej, funkcjonująca w niektórych kantonach w Szwajcarii, spotkanie uprawnionych obywateli kantonu w określonym dniu na wolnym powietrzu, w celu decydowania o wydatkach i prawie
konkordancja
obowiązek dążenia do konsensusu w szwajcarskiej Radzie Federalnej
komitet wykonawczy
organ powołany w celu wykonywania decyzji i poleceń innego organu
federacja
państwo o złożonej strukturze, w skład którego wchodzą kraje związkowe (mogą nosić różne nazwy: kanton, stan, land, czyli kraj, prowincja) zachowujące swoją suwerenność
kanton
jednostka administracyjna, kraj wchodzący w skład Konfederacji Szwajcarskiej
weto ludowe
instytucja demokracji bezpośredniej; wyrażenie sprzeciwu wobec rozwiązań obowiązujących w systemie prawnym przez określoną liczbę obywateli w głosowaniu
Ćwiczenie 2
Ćwiczenie 3
Ćwiczenie 4
Wyjaśnij, jakie znaczenie w szwajcarskim systemie politycznym mają instytucje demokracji bezpośredniej – referendum i ludowa inicjatywa ustawodawcza.
Wyjaśnij, co oznacza, że Szwajcaria jest demokracją konsensualną. Opisz, jak zorganizowany jest szwajcarski rząd (tworzenie, funkcjonowanie).
Wskaż, na czym polega unikatowość szwajcarskiego systemu politycznego.
Sprawdź się
Materiał źródłowy do ćwiczeń 1 i 2.
Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej
Źródło: Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej, dostępny w internecie: libr.sejm.gov.pl [dostęp 21.02.2020 r.].
Ćwiczenie 1 Wskaż poprawne dokończenie zdania. Kompetencje opisane w zamieszczony fragmencie szwajcarskiej ustawy zasadniczej ma…
Trybunał Federalny.
Rada Kantonów.
Rada Federalna.
Rada Narodowa.
Zgromadzenie Federalne.
Materiał źródłowy do ćwiczeń 4–6.
Ćwiczenie 4
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.
Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej
Źródło: Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej, dostępny w internecie: libr.sejm.gov.pl [dostęp 21.02. r.].
Wyjaśnij, co to oznacza, że Rada Federalna pełni funkcję komitetu wykonawczego Zgromadzenia Federalnego.
Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej
Ćwiczenie 5 Wskaż, cztery różnice między Radą Narodową i Radą Kantonów.
Rada Narodowa Rada Kantonów
Ćwiczenie 6
Wskaż, cztery podobieństwa między Radą Narodową i Radą Kantonów.
Ćwiczenie 7
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.
Modele parlamentów dwuizbowych. Ujęcie
porównawcze
Źródło: Zbigniew Machelski, Modele parlamentów dwuizbowych. Ujęcie porównawcze, dostępny w internecie: wrsp.wuwr.pl [dostęp 21.02.2020 r.].
Na podstawie przytoczonych przepisów ustawy zasadniczej Konfederacji Szwajcarskiej oraz fragmentu artykułu naukowego rozstrzygnij, czy w przypadku szwajcarskiego parlamentu mamy do czynienia z bikameralizmem symetrycznym czy asymetrycznym. Odpowiedź uzasadnij, przywołując odpowiednie regulacje konstytucyjne.
Rozstrzygnięcie bikameralizm symetryczny
Uzasadnienie:
Ćwiczenie 9
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.
Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej
Źródło: Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej, dostępny w internecie: libr.sejm.gov.pl [dostęp 21.02. r.].
Przeanalizuj przytoczony fragment szwajcarskiej ustawy zasadniczej i wskaż dwie instytucje
w polskim systemie organów władzy, które pełnią funkcje analogiczne do tych, jakie realizuje
szwajcarski Sąd Federalny. Następnie wskaż również, które z przynależnych Sądowi
Federalnemu uprawnień przysługują każdej z tych instytucji.
