Pobierz System Polityczny RP - Europeistyka - UW i więcej Egzaminy w PDF z Politologia tylko na Docsity!
System Polityczny RP 19.02. Kolokwium - przedostatnie zajęcia 03.06.
- 30 ok pytań - my dostaniemy z nich 5 na kolokwium, wyśle pytania w trakcie semestru Książki ★ Polskie Prawo Konstytucyjne - jakiś Leszek ★ Prawo Konstytucyjne RP - Paweł Sarnecki ★ Prawo Konstytucyjne. Pytania i Odpowiedzi ★ Polskie Prawo Konstytucyjne - Dariusz Górecki Instytucje Ustrojowe: IX-Xw. - Książe i wiec (zbierali się mężczyźni) 966- umowna data Księstwo Polskie 1025r. - Król, korona pobłogosławiona przez papieża Królestwo Polskie 1493r. - Sejm (zbierał się w Piotrkowie Trybunalskim); zmiana znaczenia słowa sejm → kiedyś sejm to była izba poselska, sejm i prezydent, teraz jest to nazwa jednej izby parlamentu. Sejm w Polsce ma bardzo długą, już ponad 500 letnią tradycję 1573r. - powszechne wybory głowy państwa; wolna elekcja = prekursor wyborów prezydenckich; 1773r. - KEN jako pierwsze polskie ministerstwo 1775r. - Pierwszy rząd = Rada Nieustająca; zbierał się co tydzień, dwa 1791r. - trójpodział władzy również wprowadzony do Polski; odpowiedzialność rządu przed parlamentem; Straż Praw (Polski rząd na czele z królem); wprowadzenie niezależnych sądów i trybunałów; wprowadzono samorząd miejski → pierwsza ustawa samorządowa o miastach królewskich. 1792r. - I polska partia polityczna - Zgromadzenie Przyjaciół Ustawy Rządowej z III Maja
1826r. - nie ma państwa demokratycznego bez opozycji; powstała pozycja - Kaliszanie 80/90 XIX w - ugrupowania polityczne; masowe partie polityczne; upowszechnienie prawa wyborczego; trzy partie: agrarna, robotnicza, chadecka. 1918r. - Naczelnik Państwa (Piłsudski); rząd RP 1919r. - Sejm Ustawodawczy; zadanie → Konstytucja; powołanie NIK 1921r. - Instytucja prezydenta, nazwa Rada Ministrów
1944r. -Krajowa Rada Narodowa; PKWN; PKWN→ Rząd Tymczasowy→ Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej 1947r. - Mała Konstytucja - wprowadziła Radę Państwa 1952r. - nowa Konstytucja; zniosła trójpodział władzy; jednolita władza państwowa; odpowiedzialność przed Sejmem; zniesienie prezydentury - zastąpiono ją Radą Państwa 1980r. - powstanie sądownictwa administracyjnego NSA 1982r. - Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu 1987r. - Rzecznik Praw Obywatelskich 26.02. 2020 Prezentacja 20-30 minut na temat wybranego organu władzy SEJM
- geneza, kiedy powstała instytucja, jakie wzory, dlaczego
- co wynika z Konstytucji
- regulacje ustawowe - co ta ustawa mówi o tym organie
- kompetencje i zadania organu zgodnie z prawem
Ewolucja ustrojowa po 1918 r.
1919 r. -----> akt ustrojowy
Dekret 22 listopada 1918 o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej. Dylemat jaką funkcję sprawował Piłsudski i kto da mu władzę (nie ma Sejmu, Rada Reprezentacyjna średnio się nadaje); rząd opracował dekret, w którym ustanowiono urząd Naczelnika Państwa Najwyższa władza w rękach tymczasowego naczelnika państwa
- powołuje rząd, który jest przed nim odpowiedzialny
- projekty ustaw ministrów zatwierdzane są przez naczelnika
- uchwalane przez rząd i zatwierdzane przez naczelnika
- przedłożenie do zatwierdzenia przez Sejm Dekret → Dziennik XVII Praw Państwa Polskiego
- art. 4 Kontrasygnata - współpodpis; podpisuje naczelnik państwa oraz prezydent ministrów
- art. 5 Sądy wydają wyroki w imieniu Republiki Polskiej
- art. 6 urzędnicy składają przysięgę według roty ustalonej przez rząd
- art. 7 wyższych urzędników państwowych mianuje naczelnik państwa na wniosek prezydenta ministrów
1926 r. -----> Konsekwencje ustrojowe zamachu majowego
31.05 - wybranie Józefa Piłsudskiego (przywódcy zamachowców) na prezydenta, wybór ten równał się zalegalizowaniu zamachu stanu. Marszałkiem był M. Rataj 02.06 - nowela sierpniowa -------> dawała pewne wzmocnienie pozycji prezydenta (mógł samodzielnie rozwiązywać Sejm, uzyskał prawo rozporządzeń z mocą ustawy inaczej dekret. --------> ograniczenie możliwości wyrażania przez Sejm wotum nieufności Piłsudski po zamachu był nikim, ale jednocześnie był poza konstytucyjnym organem sprawującym władzę.
1935 r. - Ustawa Konstytucyjna
tzw. Konstytucja dla Piłsudskiego --- ułożona po to aby został prezydentem
- autorytarna forma rządów
- prezydent odpowiada tylko przed Bogiem
- ma jednolitą i niepodzielną władzę państwową
- rząd, sejm, senat, siły zbrojne, sądy i kontrola państwowa odpowiadają przed prezydentem
- wzmocnienie pozycji senatu
- Sejm utracił połowę posłów
- Marszałek Sejmu zastępował prezydenta
- wyeliminowanie opozycji z sejmu i senatu
1944 r. - Okres Polski Ludowej
- Manifest Polskiego Wyzwolenia 1944
- powołanie nowych instytucji władzy
- program nowej władzy Krajowa Rada Narodowa -----> władza legalna
- 1944 - I akt prawny nowej władzy
- Ustawa o organizacji i zakresie działania rad narodowych 28.06.1945 - tymczasowy rząd lubelski w skład którego wchodzili politycy emigracyjni oraz politycy demokratyczni z kraju. Powstał 18 osobowy rząd. 14 dawnych polityków i 4 demokratycznych. 05.07 został uznany.
Sejm RP
Pierwszy w historii kraju sejm wyznaczył Władysław I Łokietek na 26 maja 1331 w Chęcinach. Pracował on do 14 czerwca W roku 1493 król Jan I Olbracht zwołał sejm walny, czyli zjazd ogólnokrajowy, na którym wyłoniła się izba poselska. Do kompetencji sejmu należało uchwalanie konstytucji (ustaw) w sprawach wydatków i dochodów państwa, wielkości podatków a też liczebności wojska oraz podejmowanie decyzji o wojnie oraz przymierzach politycznych i sojuszach wojskowych. Do połowy XVII w. Sejm polski funkcjonował prawidłowo, jednak stosowana często zasada jednomyślności wywołała z czasem negatywne skutki. Konsekwencją stosowania tej zasady stało się liberum veto, prawo posła do sprzeciwu, co skutkowało coraz częściej zrywanymi Sejmami. Po upadku Polski w 1795 r. przerwana została ciągłość polskich instytucji parlamentarnych. Organizacja parlamentów opierała się na obcych regulacjach prawnych, a tylko w ograniczonym stopniu uwzględniono polską tradycję ustrojową. Dwuizbowy Sejm złożony z Senatu (izba wyższa) i Izby Poselskiej (izba niższa) powołano w Księstwie Warszawskim (1807–1815) i Królestwie Polskim (1815– 1830). Powołane zostały również: Sejm Powstańczy (1831); Zgromadzenie Reprezentantów Wolnego Miasta Krakowa (1815-1846); Sejm Krajowy Galicji (1861–1914); Sejm prowincjonalny Wielkiego Księstwa Poznańskiego. SEJM II RP W okresie międzywojennym zwołano jednoizbowy Sejm Ustawodawczy, był on konstytuantą. Jego uchwała z 20 lutego 1919 r., która przeszła do historii jako Mała Konstytucja, proklamowała zasadę suwerenności Sejmu. W dniu 17 marca 1921 r. uchwalono pierwszą ustawę zasadniczą Polski Niepodległej: Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej. Przywrócono dwuizbowy parlament składający się z Sejmu i Senatu (o nie równorzędnej pozycji). Postanowienia aktu z 1921 r. zapewniły Sejmowi dominację w systemie organów państwowych kosztem organów władzy wykonawczej. Dnia 2 listopada 1939 r. Prezydent rozwiązał Sejm i Senat. Ciągłość funkcjonowania instytucji państwowych w stanie podwójnej okupacji wojennej zapewnił Prezydent Rzeczypospolitej na podstawie postanowień Konstytucji Kwietniowej. Jedynym organem, którego działalność nie została wznowiona po utworzeniu legalnych władz polskich na uchodźstwie, był parlament. Prezydent ograniczył się do utworzenia Rady Narodowej (1939– 1945), traktowanej jako namiastka parlamentu na emigracji. SEJM POLSKI LUDOWEJ Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 22 lipca 1944 r., zawierał zapowiedź zwołania Sejmu Ustawodawczego jako konstytuanty, działającego w oparciu o podstawowe zasady Konstytucji Marcowej. Uchwalona 22 lipca 1952 r. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w miejsce zasady trójpodziału władz wprowadziła zasadę jednolitej władzy państwowej. Konstytucja kreowała jednoizbowy Sejm jako nominalnie najwyższy organ władzy państwowej. Należy podkreślić iż w okresie Polski Ludowej Sejm nie był głównym
Ustawa z dnia 9.05.1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora Ustawa z dnia 5.01.2011 r. Kodeks wyborczy Ustawa z dnia 5.01.2011 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Kodeks wyborczy Ustawa z dnia 27.06.1997 r. o partiach politycznych Ustawa z dnia 24 czerwca 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa Ustawa z dnia 21 stycznia 1999 r. o sejmowej komisji śledczej Ustawa z dnia 30 lipca 2004 r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej Ustawa z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej. Marszałek Sejmu Wybierany jest na pierwszym posiedzeniu sejmu, spośród kandydatów zgłoszonych przez grupę co najmniej 15 posłów. Wybór dokonywany jest bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Marszałek przewodniczy obradom, stoi na straży praw Sejmu, zarządza wybory na urząd Prezydenta RP oraz przekazuje uchwalone ustawy do podpisu Komisje Sejmowe Są one organami pomocniczymi Sejmu. Rozpatrują i przygotowują sprawy stanowiące przedmiot prac Sejmu oraz wyrażają opinie w sprawach przekazanych przez Sejm, Marszałka Sejmu lub Prezydium Sejmu. Komisje sprawują również kontrolę nad działalnością poszczególnych organów państwowych, samorządu terytorialnego oraz innych organizacji w zakresie wprowadzania w życie i wykonywania ustaw oraz uchwał Sejmu. Komisje można podzielić na: stałe; nadzwyczajne i śledcze. Prezydium Sejmu Tworzą je Marszałek i wicemarszałkowie Sejmu. Do kompetencji Prezydium Sejmu należy ustalanie planów prac Sejmu , organizowanie współpracy między komisjami sejmowymi i koordynowanie ich działań oraz opiniowanie spraw wniesionych przez Marszałka Sejmu. Ważnym uprawnieniem jest również prawo dokonywania wykładni regulaminu Sejmu. Prezydium Sejmu przysługuje również prawo inicjatywy uchwałodawczej. Konwent Seniorów Jest organem kierowniczym Sejmu o charakterze opiniodawczym, jego rozstrzygnięcia nie są prawnie wiążące. Do najważniejszych zadań Konwentu należy opiniowanie: projektów planów prac Sejmu, projektów posiedzeń Sejmu oraz ich terminów, wniosków co do trybu dyskusji Sejmu oraz wniosków co do wyboru przez Sejm jego organów. Konwent opiniuje również zadania i przebieg pracy Kancelarii Sejmu oraz innych sprawy przekazanych przez Marszałka lub Prezydium Sejmu FUNKCJA USTAWODAWCZA Jest to podstawowa funkcja Sejmu. Polega na stanowieniu aktów prawnych, które dotyczą zasad funkcjonowania podstawowych dziedzin życia obywateli. Obszary regulowane przez ustawę to m.in.: prawa i wolności obywatelskie, organizacja i działanie najważniejszych organów państwa, system wydatków i dochodów budżetu państwa (ustawa budżetowa), prawo karne. Sejm upoważnia również Prezydenta do działań dotyczących umów
międzynarodowych. Funkcja ustawodawcza dotyczy również roli ustrojodawczej Sejmu. FUNKCJA KREACYJNA Sejm uczestniczy w tworzeniu rządu, udzielając wotum zaufania powołanej przez Prezydenta Radzie Ministrów lub samodzielnie wybierając Prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu. Sejm powołuje również m.in. powołuje Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich i Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych a także Prezesa NBP (na wniosek), członków TK i Trybunału Stanu i część składu KRRiT oraz KRS i RPP. FUNKCJA KONTROLNA Funkcja ta polega na kontrolowaniu przez Sejm działań i pracy Rady Ministrów oraz podporządkowanej mu administracji. W ramach swych uprawnień Sejm może żądać informacji w danej sprawie od członka rządu w formie pisemnej lub ustnej na posiedzeniu Sejmu lub komisji. Wynikiem tej kontroli są wyrażane przez Sejm oceny postępowania, opinie, dezyderaty i sugestie, które nie są prawnie wiążące. W ramach realizowania funkcji kontrolnej Sejm debatuje corocznie nad wykonaniem przez rząd ustawy budżetowej, opierając się na opinii Najwyższej Izby Kontroli, a efektem dokonanej oceny jest udzielenie bądź nieudzielenie absolutorium dla rządu. HISTORIA POLSKIEGO SĄDOWNICTWA (OD XX W.) 1 września 1917 r. zainaugurowano działalność Sądu Najwyższego. Pierwszym Prezesem Sądu Najwyższego został S. Pomian-Srzednicki. 17 marca 1921 r. uchwalono konstytucję marcową, która wprowadzała niezawisłość sądów oraz nieusuwalność sędziów. W 1928 r. weszło w życie prawo o ustroju sądów powszechnych, według którego minister został wyposażony w wiele uprawnień względem sądów. 24 kwietnia 1935 r. weszła w życie konstytucja kwietniowa, wprowadzająca rządy autorytarne. Sądy w II RP (prawnie) dalej były niezależne, natomiast nie miały większego wpływu na władzę – prezydent odpowiadał przed „Bogiem i historią”, nie przed władzą sądowniczą. 26 marca 1982 r. weszła w życie ustawa, która wprowadziła do polskiej władzy sądowniczej Trybunał Konstytucyjny, a także przywróciła Trybunał Stanu. 17 października 1997 r. weszła w życie Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którą powrócił trójpodział władzy, a sędziowie są nieusuwalni, niezawiśli, i nietykalni. WŁADZA SĄDOWNICZA W POLSCE Do władzy sądowniczej w Polsce zalicza się: ● Sąd Najwyższy, który sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i
Wchodzą w skład sądów powszechnych. ➔ Sądy okręgowe orzekają w I i II instancji. ➔ Sądy okręgowe tworzy i znosi Minister sprawiedliwości. Sądy okręgowe dzielą się na wydziały: cywilny, karny, penitencjarny, pracy, ubezpieczeń społecznych, gospodarczy. SĄDY APELACYJNE Wchodzą w skład sądów powszechnych. ● Sądy apelacyjne orzekają tylko w II instancji. ● Sądy apelacyjne tworzy i znosi Minister sprawiedliwości. Sądy apelacyjne orzekają w sprawach z zakresu: prawa cywilnego, prawa karnego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. SĄD ADMINISTRACYJNY Sąd administracyjny kontroluje działalność organów administracyjnych, w szczególności bada legalność aktów administracyjnych. Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na sześcioletnią kadencję spośród dwóch kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego. Sądami administracyjnymi są aktualnie: Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy administracyjne. TRYBUNAŁ STANU Trybunał Stanu to konstytucyjny organ władzy sądowniczej w Polsce, który pilnuje przyjęcia odpowiedzialności najwyższych organów państwowych za naruszenie ustaw bądź Konstytucji w związku z zajmowanym stanowiskiem. To organ powstały w celu „trzymania w ryzach” najwyższych organów i urzędników w Polsce. Trybunał Stanu wprowadziła konstytucja marcowa z 1921 r. Do kompetencji Trybunału należy także „orzekanie kar, czyli np. utrata biernego oraz czynnego prawa wyborczego, utrata orderów, tytułów honorowych i odznaczeń, zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk”. Prezesem Trybunału Stanu jest Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego. W skład instytucji wchodzą także: 2 zastępców przewodniczącego oraz 16 członków wybranych przez sejm. TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY Trybunał Konstytucyjny to organ władzy sądowniczej powstały w 1982 r. W skład Trybunału wchodzi 15 sędziów, wybieranych przez sejm na 9-letnią kadencję Prezes i Wiceprezes
wybierani są przez Prezydenta RP spośród kandydatów przedstawionych na każde z tych stanowisk przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału. Główne kompetencje Trybunału Konstytucyjnego: ★ kontrola konstytucyjności prawa ★ „rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa. ★ orzekanie o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych. ★ uznawanie przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej.”
Trybunał Stanu
(TS) to niezawisły organ typu sądowego, rozstrzygający sprawy odpowiedzialności osób zajmujących najwyższe stanowiska w państwie za naruszenie konstytucji lub ustaw oraz za niektóre przestępstwa. Historia Trybunału Stanu w Polsce Trybunał Stanu posiada stabilne korzenie w polskim systemie ustrojowym. Jego protoplastą był ustanowiony w Ustawie Rządowej z dnia 3 maja 1791 r. Sąd Sejmowy, pełniący funkcję sądu najwyższego dla sądzenia występków przeciwko narodowi i królowi (zbrodni stanu). Pod jego kognicją pozostawali zasiadający w Straży Praw ministrowie, których w stan oskarżenia stawiały izby parlamentarne. Pojęciem Trybunału Stanu posłużono się po raz pierwszy w II Rzeczypospolitej. Instytucję tą ustanowiono w Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. wkrótce po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Do jej ówczesnych zadań należało sądzenie Prezydenta, ministrów oraz tymczasowych kierowników ministerstw w zakresie odpowiedzialności za zdradę stanu, pogwałcenie Konstytucji lub przestępstwa karne (art. 51, 59 i 62 Konstytucji marcowej). Instytucję Trybunału Stanu przewidywała również Konstytucja z dnia 23 kwietnia 1935 r. modyfikując jednak, w stosunku do regulacji z 1921 r., krąg podmiotów podlegających jego kognicji. Na podstawie Konstytucji kwietniowej odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu ponosili ministrowie, posłowie, senatorowie oraz Prezes Najwyższej Izby Kontroli. Nie ponosił jej natomiast Prezydent, będący wówczas najwyższym organem państwowym, skupiającym jednolitą i niepodzielną władzę. Wedle zasady był on odpowiedzialny za losy państwa jedynie „wobec Boga i historii”. Trybunał Stanu po II wojnie światowej W początkowych latach po zakończeniu II wojny światowej Trybunał Stanu nie funkcjonował. Choć pod względem formalnym nadal obowiązywała ustawa z 14 lipca 1936 r. (nie została uchylona), nie była ona wykonywana przez władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Także Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r. w swym
➔ Naczelny dowódca sił zbrojnych ➔ posłowie i senatorowie – za naruszenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, która polega na osiąganiu korzyści majątkowych ze Skarbu Państwa oraz za naruszenie zakazu nabywania majątku ze Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego. O postawieniu przed Trybunałem Stanu decydują: Zgromadzenie Narodowe: w odniesieniu do Prezydenta RP wniosek w tej sprawie musi podpisać co najmniej 1/4 (140) członków ZN, a decyzja o postawieniu Prezydenta przed Trybunałem Stanu zapada, jeśli zagłosuje za nią co najmniej 2/3 członków ZN. Sejm: w odniesieniu do prezesa i członków Rady Ministrów, wniosek w tej sprawie może złożyć co najmniej 1/4 (115) posłów lub Prezydent RP, a decyzja o postawieniu członka Rady Ministrów przed Trybunałem Stanu zapada, jeśli zagłosuje za nią co najmniej 3/5 (276) posłów. w odniesieniu do Prezesa NBP, Prezesa NIK, członków KRRiT oraz Naczelnego dowódcy sił zbrojnych, wniosek w tej sprawie może złożyć co najmniej 1/4 (115) posłów lub Prezydent RP (za kontrasygnatą), a decyzja o postawieniu przed Trybunałem Stanu zapada bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów w Sejmie. w odniesieniu do posłów, wniosek w tej sprawie może złożyć Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, a decyzja o postawieniu posła przed Trybunałem Stanu zapada bezwzględną większością głosów w Sejmie. Senat: w odniesieniu do senatorów, wniosek w tej sprawie może złożyć Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, a decyzja o postawieniu senatora przed Trybunałem Stanu zapada bezwzględną większością głosów w Senacie. Wniosek o postawienie przed Trybunałem Stanu może złożyć też sejmowa komisja śledcza w odniesieniu do Prezesa NBP, Prezesa NIK-u, członków KRRiT oraz Naczelnego dowódcy sił zbrojnych. Kary wydawane przez TS Trybunał może orzekać kary: ❖ utraty czynnego i biernego prawa wyborczego ❖ utraty wszystkich lub niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych ❖ zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i organizacjach społecznych ❖ pozbawienia mandatu poselskiego (od 2 do 10 lat), utraty zajmowanego stanowiska, z którego pełnieniem związana jest odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu, kary
przewidziane w ustawach (za przestępstwa i przestępstwa skarbowe)
Rzecznik Praw Obywatelskich
Geneza
- 1983 r. - rozpoczęcie dyskusji na temat ustanowienia urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich
- 15 lipca 1987 r. - uchwalenie przez Sejm ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich
- 19 listopada 1987 r. - powołanie prof. Ewy Łętowskiej na Rzecznika Praw Obywatelskich przez Sejm
- 1 stycznia 1988 r. - utworzenie urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich
- 1989 r. - nowela kwietniowa - nadanie urzędowi rangi konstytucyjnej
- 1997 r. - Konstytucja RP - szersza regulacja urzędu rzecznika Pozycja ustrojowa: ● ● samodzielny organ konstytucyjny ● ● organ ochrony prawa - głównie ochrona obywatela ● ● powiązanie z Sejmem - wybierany przez Sejm, składa mu sprawozdanie z ● działalności i ponosi przed nim odpowiedzialność ● ● niezależność od pozostałych organów państwowych - sam rzecznik może ● jednak oddziaływać na te organy przez szereg instrumentów Tryb powoływania: ● Kandydat musi posiadać obywatelstwo polskie, wyróżniać się wiedzą prawniczą, doświadczeniem zawodowym i wysokim autorytetem ze względu na swe walory moralne i wrażliwość społeczną ● Prawo zgłoszenia kandydata przysługuje Marszałkowi Sejmu oraz grupom co najmniej 35 posłów. ● Powoływany na pięcioletnią kadencję przez Sejm za zgodą Senatu. Uchwała Sejmu musi zostać przegłosowana bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Następnie trafia do Senatu, który w ciągu miesiąca podejmuje uchwałę w sprawie wyrażenia zgody. Uchwała Senatu odmawiająca wyrażenia zgody ma skutek ostateczny. Wtedy Sejm musi powołać na stanowisko nowego kandydata i ponowić całe postępowanie. Ogólne zasady ● Rzecznik nie może zajmować innego stanowiska ( z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej) ani wykonywać innych zajęć zawodowych. ● Nie może należeć do partii politycznej ani związku zawodowego. ● Rzecznikowi przysługuje immunitet i nietykalność - uchylenie należy do Sejmu. ● Może być odwołany tylko w szczególnych przypadkach: zrzeczenie się funkcji, trwała niezdolność do pełnienia obowiązków na skutek choroby,
Jak zgłosić sprawę do Rzecznika Praw Obywatelskich? ● Wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich można złożyć:
- drogą pisemną.
- online.
- osobiście w jednym z biur. ● Dokładna procedura jest opisana na stronie: https://www.rpo.gov.pl/content/kontakt
Proces Legislacyjny w Polsce
Zgodnie z obowiązującą konstytucją podmiotami uprawnionymi do występowania z
