Pobierz System polityczny Wielkiej Brytanii – wprowadzenie i więcej Schematy w PDF z Samorząd terytorialny tylko na Docsity!
System polityczny Wielkiej Brytanii – wprowadzenie
Wprowadzenie Przeczytaj Film 1 Film 2 Dla nauczyciela
Bibliografia:
Źródło: Wielka Brytania, dostępny w internecie: paih.gov.pl [dostęp 21.08.2020 r.]. Źródło: Agnieszka Pawłowska, Wielka Brytania, [w:] Samorząd terytorialny w wybranych państwach europejskich, red. Andrzej K. Piasecki, s. 257. Źródło: Izabela Kapsa, Pozycja ustrojowa Premiera Wielkiej Brytanii w świetle jego kompetencji i praktyki politycznej, dostępny w internecie: repozytorium.ukw.edu.pl [dostęp 24.08.2020 r.]. Źródło: Jagoda Szpak, Wpływ prawa natury i prawa pozytywnego na „common law” i „civil law”, dostępny w internecie: digitallibrary.pl [dostęp 24.08.2020 r.].
Źródło: Przemysław Lewicki, Przełom konstytucyjny w Wielkiej Brytanii, 9.10.2019 r., dostępny w internecie: klubjagiellonski.pl [dostęp 21.08.2020 r.].
Przeczytaj
System polityczny Wielkiej Brytanii
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej jest dziedziczną monarchią konstytucyjną. To państwo unitarne o szerokiej autonomii części składowych. Nie ma pisanej konstytucji, tzn. jednego aktu normatywnego o charakterze nadrzędnym w stosunku do innych aktów, który określałby podstawowe zasady i instytucje ustrojowe państwa. Konstytucję brytyjską tworzy całokształt norm o różnej randze konstytucyjnej, odnoszących się do podstaw politycznego ustroju państwa. Na system źródeł prawa konstytucyjnego składa się więc:
Części składowe Wielkiej Brytanii
W skład Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej wchodzą cztery historyczno‐geograficzne regiony: Anglia, Walia, Szkocja oraz Irlandia Północna. Choć jest to co do zasady kraj unitarny, w drugiej połowie lat 90. XX wieku został przeprowadzony proces dewolucji – pewne kompetencje władz centralnych zostały przekazane na szczebel poszczególnych regionów. Od 1999 roku funkcjonuje Parlament Szkocki (Holyrood) oraz Zgromadzenie Narodowe dla Walii. Każda z tych instytucji otrzymała prawo decydowania w kwestiach dotyczących edukacji, ochrony zdrowia i środowiska naturalnego.
Podstawą ładu politycznego w Irlandii Północnej jest z kolei porozumienie wielkopiątkowe
- zawarta w 1998 roku umowa między katolikami a protestantami, kończąca konflikt w tej prowincji Zjednoczonego Królestwa. Na jego podstawie Irlandia Północna otrzymała daleko idącą autonomię (z własnym Zgromadzeniem oraz rządem, w których reprezentowane są dwie zwaśnione społeczności Ulsteru).
Słownik
desuetudo
(łac. odwyknienie, odzwyczajenie); reguła według której długotrwałe niestosowanie normy prawnej powoduje utratę jej ważności
Holyrood
Flaga UK Źródło: domena publiczna.
zwyczajowa nazwa szkockich władz autonomicznych, pochodząca od nazwy dzielnicy Edynburga, w której znajduje się siedziba szkockiego parlamentu
konflikt w Ulsterze
spór między dwoma społecznościami mieszkającymi w Irlandii Północnej – republikanami (domagającymi się odłączenia Ulsteru od Zjednoczonego Królestwa i zjednoczenia z Republiką Irlandzką) a unionistami (opowiadającymi się za pozostaniem prowincji w Zjednoczonym Królestwie)
monarchia konstytucyjna
ustrój państwa, w którym monarcha sprawuje władzę na podstawie konstytucji, będąc związanym jej przepisami
zwyczajowe prawo konstytucyjne
część niepisanego powszechnego prawa zwyczajowego; efektem jego obowiązywania w Wielkiej Brytanii są takie instytucje polityczne, jak: parlamenty, ceremonialna Tajna Rada, prerogatywy królewskie, zasada zwierzchnictwa parlamentu czy zasada, że „król nie może czynić źle”; zaliczyć do tego jeszcze można zasadę politycznej i konstytucyjnej nieodpowiedzialności głowy państwa
Ćwiczenie 1
Zapoznaj się z materiałem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
UK results: Conserva ves win majority, bbc.com [dostęp: 23.09.2020]. Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
par a : Par a Konserwatywna poparcie_w wyborach : 43.6% liczba_mandatów : 365 par a : Par a Pracy poparcie_w wyborach : 32.2% liczba_mandatów : 202 par a : Liberalni Demokraci poparcie_w wyborach : 11.6% liczba_mandatów : 11 par a : Szkocka Par a Narodowa poparcie_w wyborach : 3.9% liczba_mandatów : 48
Zapoznaj się z wynikami wyborów do Izby Gmin z 2019 roku i wyjaśnij, dlaczego Szkocka Par a Narodowa uzyskała większą reprezentację parlamentarną od Liberalnych Demokratów, choć zdobyła od nich mniej głosów.
Ćwiczenie 2
Rozstrzygnij, przed kim brytyjski rząd ponosi odpowiedzialność polityczną oraz na czym ona polega.
Film 2
Polecenie 1
Oglądając film z dr. Krzysztofem Kowalukiem, zastanów się, dlaczego wielu brytyjskich konserwatystów chce powrócić do zasad przeprowadzania wyborów do Izby Gmin, jakie obowiązywały do 2011 roku.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Du5czlYmh Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Film nawiązujący do treści materiału: Kadencja parlamentarna w Wielkiej Brytanii.
Ćwiczenie 1
Pokaż ćwiczenia: 輸 醙 難
Sprawdź w dostępnych źródłach, która z brytyjskich par i – po drugiej wojnie światowej – utrzymywała się najdłużej przy władzy. Podaj jej nazwę i daty sprawowania rządów.
Ćwiczenie 4
Zapoznaj się z mapką i wykonaj ćwiczenie.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Podaj nazwy i stolice historyczno-geograficznych regionów zaznaczonych na mapie Wielkiej Brytanii literami A–D.
A. stolica: B. stolica: C. stolica: D. stolica:
Ćwiczenie 5
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj ćwiczenie.
Przemysław Lewicki
Przełom konstytucyjny w Wielkiej Brytanii
Konstytucja Zjednoczonego Królestwa jest jednym z rzadkich
współczesnych przykładów (…). Nie dość, że nie sposób wskazać
jednego dokumentu, w którym znajdowałyby się jej choćby
pierwiastkowe elementy, to ponadto trudności nastręcza nawet
określenie katalogu takich dokumentów. Nie ulega jednak wątpliwości,
że Wielka Brytania posiada konstytucję, rozumianą jako zespół norm
odpowiedzialnych za regulację ustroju państwa. Jest ona jednak
nieskodyfikowana, istniejąc w zbiorze pisanych proklamacji królewskich,
aktów parlamentu, prywatnych traktatów prawniczych (!) i nie tylko,
oraz niepisanych zwyczajów konstytucyjnych, najczęściej określanych
(…) konwenansami konstytucyjnymi.
Źródło: Przemysław Lewicki, Przełom konstytucyjny w Wielkiej Brytanii, 9.10.2019 r., dostępny w internecie: klubjagiellonski.pl [dostęp 21.08.2020 r.].
Wskaż poprawne dokończenie zdania. Konstytucja Wielkiej Brytanii nie może być określona jako...
złożona.
materialna.
rozproszona.
formalna.
Źródło II
Agnieszka Pawłowska
Wielka Brytania
To, co rozumiemy pod pojęciem administracji samorządowej jest jedyną
(nie licząc administracji agencji świadczących usługi publiczne, tzw.
quangos – quasi non-governmental organiza ons) administracją
terytorialną. Tak ze względu na tradycje, jak i literę prawa, samorząd jest
przede wszystkim podmiotem zarządzającym jednostką terytorialną –
jest lokalną administracją (local administra on); w drugiej zaś kolejności
- reprezentantem woli społeczności lokalnej, czyli władzą lokalną (local
authority). W sytuacji braku przedstawiciela rządu w terenie, jedynym
sposobem na skuteczne monitorowanie finansów lokalnych oraz jakości
i trybu świadczenia usług publicznych, jest poddanie administracji
lokalnej bezpośredniemu nadzorowi ze strony administracji centralnej
(ministerialnej), lub przeniesienie odpowiedzialności za niektóre usługi
publiczne na instytucje kontrolowane przez rząd. W istocie kombinacja
obu tych posunięć, wzbogacona o element urynkowienia usług
publicznych, znalazła swoją praktykę w brytyjskim samorządzie
terytorialnym.
Źródło: Agnieszka Pawłowska, Wielka Brytania, [w:] Samorząd terytorialny w wybranych państwach europejskich, red. Andrzej K. Piasecki, s. 257.
Rozstrzygnij, czy Wielka Brytania jest państwem federacyjnym. Swoje zdanie uzasadnij.
Rozstrzygnięcie: tak
Uzasadnienie:
Ćwiczenie 7
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenia.
Jagoda Szpak
Wpływ prawa natury i prawa pozytywnego na
„common law” i „civil law”
Wiek oświecenia przeciwstawiał się dawnym autorytetom, podkreślając
wiarę w rozum. W tym okresie istotny wpływ na europejską myśl
prawną, oprócz wspomnianych przeze mnie filozofów, miały poglądy
Bacona, Monteskiusza, Woltera i Hume’a. (…) W Europie nastąpił zwrot
intelektualny, prowadzący do zerwania z pojęciem dostępnego
rozumowi prawa natury, zapoczątkowany w filozofii D. Hume’a,
a następnie kontynuowany przez współtwórcę pozytywistycznego
podejścia i zwolennika kodyfikacji – J. Benthama. (…) Racjonalne
i empiryczne podejście do różnorodnych struktur społecznych
i politycznych było podstawą do przebudowy dotychczasowych
struktur, głównie poprzez usystematyzowanie rozproszonego prawa
i uczynienie łatwego dostępu do niego. Pojawia się nowożytna
kodyfikacja, dla której podwaliny położył już wiek wcześniej H.
Grocjusz, a społeczną awersję zwalczał przede wszystkim Anglik F.
Bacon.
Źródło: Jagoda Szpak, Wpływ prawa natury i prawa pozytywnego na „common law” i „civil law”, dostępny w internecie: digitallibrary.pl [dostęp 24.08.2020 r.].
Rozstrzygnij, czy oświecenie sprzyjało rozwojowi common law. Swoje zdanie uzasadnij.
Rozstrzygnięcie: tak
Uzasadnienie:
Dla nauczyciela
Autor: Krzysztof Kowaluk
Przedmiot: wiedza o społeczeństwie
Temat: System polityczny Wielkiej Brytanii – wprowadzenie
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
VIII. Modele sprawowania władzy.
Uczeń:
- charakteryzuje systemy polityczne oparte na współpracy legislatywy i egzekutywy – parlamentarno‐gabinetowy (na przykładzie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej) i kanclerski (na przykładzie Republiki Federalnej Niemiec); wykazuje, że elementy tych systemów obowiązują w Rzeczypospolitej Polskiej.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
charakteryzuje istotę systemu rządów parlamentarnych w Zjednoczonym Królestwie; wymienia najważniejsze organy władzy w Wielkiej Brytanii; analizuje i wyjaśnia wpływ modelu brytyjskiego na systemy polityczne innych państw.
Strategie nauczania:
konstruktywizm; konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
dyskusja;
analiza tekstu źródłowego; mapa myśli; burza mózgów.
Formy zajęć:
praca indywidualna; praca w parach; praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć:
Przed lekcją
Wybrane/chętne osoby przygotowują w grupach dwu‐trzyosobowych prezentacje dotyczące:
brytyjskiej monarchii (kwestie, jakie powinny się w niej znaleźć, to: pozycja monarchy we współczesnym systemie politycznym Wielkiej Brytanii, procesy historyczne, które doprowadziły do redukcji efektywnych prerogatyw monarchy, znaczenie polityczne współczesnej monarchii); władzy wykonawczej i ustawodawczej Zjednoczonego Królestwa oraz relacji między nimi (m.in. wyłanianie i kompetencje Izby Gmin oraz Izby Lordów, rolę gabinetu, a także znaczenie partii politycznych w brytyjskim systemie politycznym); struktury terytorialnej państwa brytyjskiego (omówiona krótko istota sporu w Ulsterze, autonomiczne władze Szkocji i Walii, konflikty związane ze Szkocją oraz Irlandią Północną – w kontekście Brexitu).
Faza wstępna
- Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Czym jest parlamentaryzm?”. Odbywa się krótka dyskusja wprowadzająca, podczas której uczniowie z pomocą nauczyciela opisują system rządów parlamentarnych oraz pokazują jego związki ze współczesną demokracją.
- Przedstawienie tematu i celów zajęć.
Faza realizacyjna
- Nauczyciel informuje uczniów, że z każdej prezentacji, które za chwilę usłyszą, mają wypisać po 3 najważniejsze dla nich informacje.
Filmy mogą zostać wykorzystane do stworzenia porównania pomiędzy systemem parlamentarnym Wielkiej Brytanii i innych krajów.
