Pobierz System rozliczeń pieniężnych w Polsce - Notatki - Finanse - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Bankowość i finanse tylko na Docsity!
ROLA BANKÓW W OPERACJACH ZAGRANICZNYCH
Banki w operacjach zagranicznych:
a. pełnią role pośrednika między kontrahentami z różnych krajów b. zabezpieczają przed ryzykiem c. kredytują transakcje w handlu zagr. d. Dyskontują zagraniczne weksle e. Udzielają gwarancji bank. w op. zagr. f. Przeprowadzają rozliczenia zagr.
bank krajowy nawiązuje współpracę z bankiem zagr. zw. Bankiem korespondentem banki dla siebie prowadzą nawzajem rachunki
× ) r-k loro prowadzi b. krajowy dla b. zagr. × × ) r-k nostro prowadzi b. zagr. dla b. krajowego
a. kupują i sprzedają waluty i dewizy
waluta – znak pieniężny prawnie obowiązujący w danym kraju dewizy – są to wszelkiego rodzaju dokumenty reprezentujące pieniężne należności np. weksle,
- Do przeprowadzenia op. zagr. są upoważniane te banki, które mają tzw. uprawnienia dewizowe
- Zagr. op. bankowe podlegają kontroli państwa w postaci tzw. reglamentacji dewizowej.
- Reglamentacja dewizowa ogranicza swobodę operowania obcymi walutami i dewizami na terenie danego państwa, uzależnia dokonywanie płatności zagr. od zezwolenia władz dewizowych.
- Pojęcia związane z prawem dewizowym:
a. osoba krajowa – os. fizyczna mieszkająca na stałe w kraju, os. Prawna i jedn. organizacyjna mająca siedzibę w kraju oraz ich oddziały i przedstawicielstwa za granicą. b. Osoba zagraniczna – os. fizyczna mieszkająca za granicą, os. prawna mająca siedzibę za granicą, przedstawicielstwa dyplomatyczne i konsularne. c. Wartość dewizowa – waluty obce, dewizy, złoto i platyna w stanie nieprzerobionym, pap. wart. wystawione w obcych walutach d. Obrót dewizowy – wywóz i przywóz wart. dewizowych przez granicę państwa.
OBRÓT TOWAROWY Z ZAGRANICĄ
Od pozytywnego rozpatrzenia przez Ministra Gospodarki prawidłowo wypełnionego wniosku oraz wniesienia odpowiedniej opłaty uzależnione jest wydanie pozwolenia na przewóz lub wywóz towarów, którymi obrót z zagranicą wymaga np. uzyskania koncesji. Wymóg uzyskania pozwolenia na przywóz lub wywóz z polskiego obszaru
celnego niektórych towarów został wprowadzony ustawą z dnia 11.12.97 r. o administrowaniu obrotem z zagranicą towarami i usługami oraz obrocie specjalnym (Dz.U. nr 157, poz. 1026). Obowiązek posiadania pozwolenia dotyczy przywozu i wywozu towarów, którymi obrót z zagranicą wymaga uzyskania koncesji, tj. towarów ujętych w wykazie zamieszczonym w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 22.12.97 r. (Dz.U. nr 162, poz. 1125). Ponadto pozwolenia wymaga przywóz i wywóz towarów objętych m.in. kontyngentami, automatyczną i nieautomatyczną rejestracją obrotu, a także tych, którymi obrót z zagranicą prowadzony jest na podstawie niektórych umów międzynarodowych. Zezwolenia wydaje Minister Gospodarki na wniosek osoby dokonującej obrotu towarami z zagranicą, którego wzór oraz wykaz wymaganych przy nim dokumentów i informacji zawiera rozporządzenie wymienionego ministra z dnia 24.12.97 r. w sprawie pozwoleń na przywóz i wywóz towarów z polskiego obszaru celnego (Dz.U. nr 162, poz. 1126). Rozporządzenie uwzględnia ponadto warunki wydawania i wykorzystywania pozwoleń, ich wzory oraz sposób ewidencjonowania. Zgodnie z tą regulacją do wniosku o udzielenie pozwolenia na przywóz i wywóz towaru objętego kontyngentem, nieautomatyczną rejestracją obrotu lub towaru, którym obrót z zagranicą dokonywany jest na podstawie umów międzynarodowych, powinny zostać dołączone np. aktualne dokumenty potwierdzające prowadzenie przez wnioskodawcę działalności gospodarczej oraz zaświadczenie o nie zaleganiu z realizacją ciążących na wnioskodawcy zobowiązań podatkowych. Innym rozporządzeniem z dnia 24.12.97 r. Minister Gospodarki określił również wysokości opłat za wydawanie wymienionych pozwoleń (Dz.U. nr 162, poz. 1127). Wynoszą one: 200 zł, jeżeli wartość przywożonego towaru określona w pozwoleniu nie jest wyższa niż 100 000 zł oraz 400 zł, jeżeli wartość ta jest wyższa niż 100 000 zł. Powyższe stawki opłat są o połowę niższe w razie wywozu z polskiego obszaru celnego.
HANDEL DEWIZAMI
Przy rozliczeniach międzynarodowych Klient zwraca się do banku, aby zakupie określoną sumę obcej waluty w gotówce lub w dewizach (na rachunku bankowym). W trakcie operacji dewizami może powstać ryzyko dewizowe wynikające z możliwości zmiany kursu walutowego. Zachodzi ono wówczas, gdy wypłata dewiz następuje w terminie późniejszym niż został dokonany ich zakup. Ponosi je zarówno bank, jak i Klient banku. W celu uniknięcia tego ryzyka Klient może zawrzeć umowę terminową, w której sprzedaż lub kupno dewiz są ustalone pod względem terminu i kursu walutowego.
ZAGRANICZNE OPERACJE ROZLICZENIOWE
FORMY ROZLICZEŃ DEWIZOWYCH
Czeki
Czek w obrotach zagranicznych jest zleceniem udzielonym na specjalnym formularzu zagranicznemu bankowi przez bank krajowy z poleceniem wypłacenia określonej kwoty pieniężnej okazicielowi czeku lub oznaczonej w nim osobie. Sprawy związane z formą czeku, sposobem wystawiania itp. Są regulowane przepisami prawa czekowego. Przepisy prawa czekowego zawarte są w ustawie z dnia 28 kwietnia 1936 r. Wystawca czeku musi mieć w banku środki lub wolną marżę kredytu i tylko do tej wysokości wolno mu wystawić czek. Pokrycie dla wystawionego czeku powinno znajdować się na rachunku bankowym przez co
Eksporter może domagać się dodatkowego zabezpieczenia należności w formie poręki wekslowej (awalu).
Forfaiting
Transakcje forfaitingowe stanowią szczególną formę nabycia wierzytelności przez Bank. Polegają na nabyciu przez Bank należności terminowych powstałych w rezultacie eksportu towarów i usług z wyłączeniem prawa regresu wobec odstępującego wierzytelność. Oznacza to, że nawet jeśli przejęte przez Bank należności nie zostaną uregulowane przez dłużnika w danym terminie, to Bank nie stosuje roszczenia zwrotnego względem zbywcy wierzytelności. Jest to dla Klienta sprzedającego wierzytelność niewątpliwą zaletą, gdyż pozbywa się ryzyka związanego z niewypłacalnością dłużnika. Przedmiotem forfaitingu są wierzytelności pieniężne, wymagalne i nieprzedawnione , istniejące lub przyszłe z tytułu umów sprzedaży, dostawy towarów lub wykonania usługi w obrocie z zagranicą. Przedmiotem forfaitingu mogą być również wierzytelności w walutach wymienialnych. Partnerowi zagranicznemu mogą być zaoferowane dłuższe terminy zapłaty za dostarczony towar, co może mieć wpływ na zwiększenie obrotów handlowych. przedsiębiorstwa zdobywając wierzytelności terminowe poprawiają płynność i zdolność płatniczą podwyższając w ten sposób wiarygodność kredytową. Termin płatności wierzytelności przyjmowanych przez Bank do forfaitingu nie może przekraczać 18 miesięcy od daty podpisania umowy.
Rysunek 4 Przebieg operacji forfaitingowej.
Źródło: W.L. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński "Banki - rynek, operacje, polityka", wyd. POLTEXT, Warszawa 1993.
Polecenie wypłaty
Najprostszą i coraz częściej stosowaną formą rozliczeń międzynarodowych są polecenia wypłaty wykonywane techniką teletransmisji (mogą one także być dalekopisowe, telegraficzne lub listowne).
Polecenie wypłaty wydaje bankowi jego Klient lub bank korespondent. Polega ono na wypłaceniu kwoty pieniężnej pochodzącej ze środków wpłaconych bankowi lub w ciężar rachunku zleceniodawcy w jego banku, bądź zapisanej na rachunek banku wykonawcy przez bank zlecający wypłatę. Dokument polecenia wypłaty może być uzależniony od spełnienia pewnych warunków.
Inkaso
Źródło: W.L. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński "Banki - rynek, operacje, polityka", wyd. POLTEXT, Warszawa 1993.
Przedmiotem inkasa dokumentowego są dokumenty handlowe, nadające ich posiadaczowi uprawnienia do otrzymania towaru, takie jak dokumenty przewozowe, ubezpieczeniowe i faktury. Bank płatnika nie jest obowiązany do opiekowania się towarem przed przyjęciem go przez importera, chyba że taki obowiązek nakłada przyjęte przez niego zlecenie inkasowe. Jednak w praktyce banki dbają o interesy Klientów i zawiadamiają ich o zagrożeniach wykrytych podczas wykonywania zlecenia.
Inkaso dokumentowe jest korzystniejszą formą rozliczeń dla importera niż dla eksportera. Nadaje się do rozliczeń między znającymi się kontrahentami.
Akredytywa dokumentowa
Akredytywa dokumentowa jest zobowiązaniem banku importera do uregulowania eksporterowi należności w zamian za złożenie dokumentów reprezentujących towar. Mimo, że bank otwiera akredytywę w związku z umową kupna-sprzedaży, jest ona jego zobowiązaniem samoistnym i niezależnym od tej umowy.
BANKOWA OBSŁUGA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH.
Papiery wartościowe – są to wszelkie dokumenty reprezentujące prawa majątkowe ich posiadacza. Rodzaje pap. wart.:
a. udziałowe (majątkowe) np. akcje b. wierzycielskie np. weksle, obligacje.
Pap. wart. są przedmiotem handlu, a banki biorą udział w operacjach pap. wart. Rodzaje operacji bank. Związanych z pap. wart.:
a. lokowanie wolnych środków w pap. wart. (op. czynne) b. emitowanie własnych pap. wart. (op. bierne) c. kupno i sprzedaż pap. wart. na r-k i na zlecenie klienta (op. pośredniczące)
Op. pośredniczące – usługi maklerskie są wykonywane przez bankowe biura maklerskie, domy maklerskie:
a. po uzyskaniu zezwolenia Komisji Papierów Wart. b. po finansowym i organizacyjnym wyodrębnieniu z działalności banku c. do wykonywania czynności maklerskich bank musi zatrudniać co najmniej 3 osoby posiadające uprawnienia.
Czynności wykonywane przez domy maklerskie to:
a. sprzedaż akcji, obligacji na rynku pierwotnym b. wykorzystywanie funkcji maklera na giełdzie dla określonych akcji c. prowadzenie rachunków pap. wart. d. zarządzanie na zlecenie klienta i na jego r-ku pap. wart. e. usługi doradcze np. porady , konsultacje, analizy, sporządzanie raportów.
Rachunek pap. wart składa się z:
a. r-ku depozytu pieniężnego – służy do lokowania śr. Pieniężnych klienta przeznaczonych na zakup pap. wart. lub pochodzących ze sprzedaży pap. wart. b. r-ku depozytu pap. wart. – służy do ewidencjonowania pap. wart. (rodzaj, ilość)
w Polsce obowiązuje zasada dematerializacji pap. wart., co oznacza że pap. wart. nie istnieją “fizycznie”, lecz w postaci komputerowego zapisu księgowego. Nabywca akcji lub obligacji otrzymuje jedynie dowód nabycia akcji (obligacji), czyli świadectwo depozytowe.
PROWADZENIE RACHUNKÓW BANOWYCH
RACHUNKI BANKOWE
- Rachunek bankowy służy do przechowywania środków pieniężnych i dokonywania rozliczeń za pośrednictwem banku.
- Rodzaje rachunków
a. tworzone są systemy żyrowe w ramach określonych grup instytucji kredytowych, jak np. kasy oszczędnościowe, banki spółdzielcze, poczta czy wielkie banki, które rozliczają się poprzez swoje instytucje centralne; b. Jednym z istotnych zadań banku centralnego jest przeprowadzenie rozliczeń międzybankowych. Na rachunkach tego banku następuje codziennie clearing należności i zobowiązań bankowych, który obejmuje zarówno rozliczenia między poszczególnymi systemami żyrowymi, jak i między poszczególnymi bankami; c. Rozliczeniami międzybankowymi mogą się też zajmować specjalne izby rozrachunkowe, które dokonują clearingu wzajemnych należności i zobowiązań między bankami
