Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Szaleństwo w literaturze - Notatki - Literatura, Notatki z Historia i teoria literatury

Literatura: notatki z zakresu literatury dotyczące szaleństwa w literaturze.

Typologia: Notatki

2012/2013

Załadowany 17.06.2013

Warsawa
Warsawa 🇵🇱

4.7

(104)

282 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Szaleństwo w literaturze - Notatki - Literatura i więcej Notatki w PDF z Historia i teoria literatury tylko na Docsity! Temat: Przedstaw różne ujęcia motywu szaleństwa w literaturze, odwołując się do wybranych przykładów. Tematem mojej prezentacji są: „ różne ujęcia motywu szaleństwa w literaturze, odwołując się do wybranych przykładów”. Szaleństwo jest zjawiskiem występującym od zarania dziejów. Ludzie w różnych czasach i miejscach różnie na nie reagowali. Czasem szaleństwo potępia się i brutalnie eliminuje. Wystarczy przypomnieć czasy średniowiecza, kiedy to ludzie uważani przez społeczeństwo za nieprzystosowanych, szalonych, oskarżani byli o konszachty z diabłem. Kobiety w trakcie tortur przyznawały się, że spółkowały z szatanem, za co były uważane za czarownice i palone na stosach. Czasem jednak szaleństwo wychwala się i ceni jako wielkie natchnienie i oryginalność. Romantycy cenili szaleństwo jako natchnienie twórcze. Natomiast we współczesnej kulturze mimo przybliżania problemów związanych z osobami chorymi psychicznie, poprzez programy telewizyjne, filmy, reportaże ludzie nadal się boją i czują nieufność do upośledzonych. Według słownika języka polskiego szaleństwo to zespół urojeń, zaburzenia myślenia, spostrzegania, uczuć, omamy, widzenia, wizje. Szaleństwo powoduje trudności kontaktów międzyludzkich (opętani zostają wyalienowani, opuszczeni, samotni), często szaleńcami zostają osoby pozbawione wolności, uczuć. Symptomem szaleństwa jest przede wszystkim zachowanie przeczące zdrowemu rozsądkowi. Dlatego na ogół jest ono oceniane negatywnie. Wyjątek stanowi okres romantyzmu, kiedy rozumowi przeciwstawiano alternatywne władze poznania i oceny rzeczywistości (często określane mianem serce). Szaleństwo zyskało wówczas inne znaczenie: przekroczenia w kierunku rzeczywistości duchowej lub ku doznaniom mistycznym. Każdy z wymienionych przeze mnie bohaterów jest człowiekiem o niezwykłej wrażliwości i bogatym wnętrzu. Sam obłęd zaś zawsze wiąże się z samotnością i cierpieniem. Szaleństwo Hamleta jest podejrzane, nurtująca go tajemnica dotycząca śmierci jego ojca sprawia, że, całkowicie pochłonięty swoimi problemami, odpowiada pozornie bez związku na pytania innych. Wszystkie jego wypowiedzi są jakby monologiem, wyjaśnianiem sobie samemu otaczającego go świata. Właśnie oderwanie od rzeczywistości może być istotnie uznane za cechę szaleńca. Karusia z Romantyczności Mickiewicza oszalała po śmierci ukochanego Jasieńka. Następny bohater to tytułowy Kordian - miarą jego szaleństwa jest to, że zdolny jest posunąć się aż do zabójstwa. Przyczyną szaleństwa Justyny Bogutówny jest odrzucenie przez kochanka i usunięcie ciąży. Ostatnim z prezentowanych bohaterów jest Jan Baptysta Grenouille, który miał nadnaturalną, ponadprzeciętną zdolność do wyczuwania zapachów. Dla stworzenia ideału posuwa się do morderstwa. W romantyczności odnajdujemy nieznane dotąd spojrzenie na świat i człowieka. Oto zmarły Jaś odwiedza po śmierci Karusię, którą kochał za życia. Dziewczyna jest tego świadoma, wierzy, że miłość jest silniejsza niż śmierć. Obcowanie z Jasiem jest dla bohaterki elementem rzeczywistości. Ona autentycznie go widzi, czuje dotyk zimnych ust i rak, boi się, czy ich rozmowy nie słyszy macocha: „ Tyżeś to w nocy? To ty, Jasieńku! Ach! I po śmierci kocha? Tutaj, tutaj, pomaleńku! Czasem usłyszy macocha!...I sam ty biały jak chusta, Zimny, jakie zimne dłonie! Tutaj połóż, tu na łonie, Przyciśnij mnie, do ust usta!” Karusia zachowuje sie dziwnie, wykonuje nieskoordynowane ruchy- „coś niby chwyta, cos niby trzyma”, biegnie, upada, pieści się z niewidzialnym kochankiem. W oczach starca będącego jednym ze świadków zdarzenia, Karusia jest osoba obłąkaną. Świadek zdarzenia mówi: „Ufajcie memu szkiełku i oku, nic tu nie widzę dookoła" Mędrzec uważa, że istnieje tylko to, co człowiek może poznać i zrozumieć to, co może zobaczyć, co może fizycznie doświadczyć. Dla starca rozum jest najważniejszy, stanowi najwyższa wyrocznię. Mędrzec patrzy na świat wyłącznie przez pryzmat szkiełka i oka, ale to nie wystarcza. Potrzebna jest także wiara.Zupełnie inaczej oceniają zachowanie Karusi prości ludzie. Środowisko różnie reaguje na zachowanie dziewczyny, gawiedź wywyższa Karusię, jako widzącą więcej, współodczuwa jej przeżycia: „ I ja to słyszę, i ja tak wierzę”. Jednak ona czuje sie wyobcowana, twierdzi –„mówię, nikt nie rozumie, widzę, oni nie widzą”. W romantycznym rozumowaniu świat jest zbyt bogaty i zbyt tajemniczy, by móc poprzestać na racjach rozumowych. Hamlet, książę duński, to tytułowy bohater dzieła Williama Szekspira. Poznajemy go w bardzo trudnym dla niego momencie. Jego ojciec umiera w niejasnych okolicznościach, a matka wychodzi za mąż za Klaudiusza, brata Starego Hamleta, co w owych czasach uważane było za kazirodztwo. Hamlet czuje się bezradny i zrozpaczony, gdyż legły w gruzach jego wyobrażenia o szczęśliwym życiu pośród ludzi bliskich jego sercu. Pewnej nocy na murach zamku ukazuje się duch zmarłego ojca i odkrywa przed synem prawdę o swej śmierci. Hamlet dowiaduje się, iż jego ojciec został otruty przez Klaudiusza. Duch pragnie zemsty za bratobójcze morderstwo i wymusza na synu obietnicę jej dokonania. Od tego momentu zaczynają się wszystkie rozterki Hamleta. Składa on przysięgę zemsty, mimo tego, iż brzydzi się złem i intrygami, w jego naturze nie leżą czyny brutalne i gwałtowne, nie jest zdolny do mordu z zimną krwią. Gdy zjawa znika, w bohaterze zachodzi Szaleństwo Kordiana było doskonale widoczne w porównaniu z normalnością świata. Jednak w scenie więziennej Kordian wygłaszając monolog, twierdzi ,iż: […]Rodzą się ludziom przeciwne istoty, I świat nicują na złą drogę cnoty, Aż świat jak obraz z przewrotnych zwierciadeł, Wróci się w łono Boga, niepodobny do tworu Boga…[…] Jego słowa powodują, że świat, który do tej pory uważaliśmy za normalny może okazać się szalonym, złym. Zmienia to punkt widzenia na szaleństwo Kordiana, ponieważ nie wiadomo gdzie leży prawda – czy świat,czy on jest szalony. Obłąkaną kobietą jest Justyna Bogutówna bohaterka Granicy, która jest córką kucharki Karoliny. Dziewczyna nie znała swojego ojca. Obie mieszkały w boleborzańskim majątku. Wychowywana na równi z córkami państwa Tczewskich, u których mieszkała i pracowała. Podczas wakacji nawiązała romans z Zenonem. Kochała go i ufała mu. Była dziewczyną wrażliwą i pełną temperamentu, nie potrafiła oprzeć się sile własnych instynktów. Romans został przerwany wyjazdem Zenona, ale Justyna wierzyła, że jeszcze spotka swego kochanka. Rzeczywiście spotkali się przypadkowo na ulicy. To spotkanie pociągnęło odnowienie romansu. Kiedy Justyna stwierdziła, że jest w ciąży, poinformowała o tym Zenona. Jego zachowanie upewniło ją, że Ziembiewicz nigdy się z nią nie zwiąże. Przyjęła pieniądze od kochanka i zdecydowała się na usunięcie ciąży. Zabieg wywoła w niej wyrzuty sumienia i poczucie winy. Justyna wpadła w depresję, załamała się. To doprowadziło do nieudanej próby samobójczej, a następnie zamachu na Zenona. Jest kolejną kobietą uwikłaną w wybory Zenona, a przy tym niesamodzielną, gotową całkowicie ulec woli kochanka. To prowadzi ją do tragedii. Główny bohater Pachnidła Patricka Süskinda - Jan Baptysta Grenouille to zarówno szalony morderca, jak i wrażliwy człowiek pragnący miłości i akceptacji, gdyż od początku był niechciany. Życiową pasją Grenouille'a jest zapach - jego bukiet, jego esencja, jego absolut. Bohaterem jest niezwykły człowiek pozbawiony od chwili narodzin swego własnego zapachu, z czasem oczarowany zmysłowymi woniami, jakie jego nos wychwytuje czulej niż czyjkolwiek inny, postanawia stworzyć niezwykłe pachnidło. Jan Baptysta tworzy eliksiry do produkcji perfum, które są powszechnie uznawane za niedoścignione w swej wyszukanej wytworności. Jednak żadne go nie satysfakcjonują, Tworzenie coraz doskonalszych i coraz bardziej wyrafinowanych perfum jest tylko pewnym etapem w życiu bohatera powieści, etapem, który przybliża go nieuchronnie do osiągnięcia celu jego życia - wyodrębnienia idealnego zapachu - zapachu ponad wszystkimi zapachami - absolutu wszystkich wonności - destylatu uzyskanego z dziewiczego ciała kobiety. Dodać należy tutaj - martwej kobiety, uśmierconej szybko i sprawnie (także w czasie snu), aby strach przed śmiercią nie wpłynął na zmianę jej naturalnego dziewiczego zapachu. Jak każdy genialny szaleniec, Jan Baptysta Grenouille to człowiek obdarzony ogromną inteligencją i jeszcze większym sprytem i wytrwałością w dążeniu do celu. Nic, czego doświadczył w swoim życiu, nie było w stanie „wyleczyć” go z jego obsesji. Wręcz przeciwnie: trudne dzieciństwo, ciężka praca w warsztacie garbarskim, początki w zawodzie perfumiarza, wszystko to przybliża go do realizacji planu. Dla owładniętego pasją Jana Baptysty nie liczy się nic i nikt w drodze do osiągnięcia celu życia. Ludzie go nie interesują. Wszystko to, co go otacza, co przypadkiem jest w jego zasięgu, jest albo pomocne i wykorzystywane przez niego, albo odrzucane jako kompletnie bezwartościowe. I jak nie porównać Jana Baptysty do mesjasza, szaleńca, ale i mordercy. Pachnidło to historia jednego z najinteligentniejszych i najbardziej odrażających ludzi swych czasów. To opowieść o człowieku, który był wyjątkowy - miał nadnaturalną, ponadprzeciętną zdolność do wyczuwania zapachów. Były dla niego wszystkim - dla zapachów żył, dla zdobycia najpiękniejszego zapachu na świecie posunął się najdalej, jak tylko można. Podsumowując, każdy z tych bohaterów podporządkował swoje życie jednemu celowi i stracił umiejętność trzeźwego podejmowania decyzji. Każdy z wymienionych przeze mnie bohaterów jest człowiekiem o niezwykłej wrażliwości i bogatym wnętrzu, bardzo inteligentnym, ale samotnym. Oddani jednej sprawie zapomnieli o całym świecie. Od wieków ludzie w różny sposób próbowali interpretować szaleństwo. Przedstawieni bohaterowie nie urodzili się szaleńcami. Na skutek różnych wydarzeń oszaleli. Dla jednych szaleństwo było zemstą a dla drugich łaską Boga. W innych szaleństwo wyzwoliło się pod wpływem namiętności i pragnień lub też dramatycznych przeżyć. Swoje rozważania chciałabym zakończyć słowami Moliera: „ Jest rzeczą zachwycającą, że w wielkości każdego z geniuszy znajduje się zawsze ziarno szaleństwa”.