SZKOLNY BANK TECHNIK KREATYWNEGO MYŚLENIA, Schematy z Sztuka

Pobierz SZKOLNY BANK TECHNIK KREATYWNEGO MYŚLENIA i więcej Schematy w PDF z Sztuka tylko na Docsity!

SZKOLNY BANK

TECHNIK

KREATYWNEGO

MYŚLENIA

Burza

mózgów

Mapy

umysłu

Kwiat

lotosu

Łańcuch

obrazów

Spis treści:

CZYM W ISTOCIE JEST KREATYWNE MYŚLENIE? ................................................. 3

JAK SKUTECZNIE PRZEPROWADZIĆ TRENING TWÓRCZEGO MYŚLENIA? .. 3

DOBRE WSPÓŁDZIAŁANIE GRUPY MOŻNA OSIĄGNĄĆ PO PRZEPROWADZENIU NASTĘPUJĄCYCH

ĆWICZEŃ: ............................................................................................................................. 4

W CELU SKUTECZNEGO POROZUMIEWANIA SIĘ NALEŻY PRZEPROWADZIĆ NASTĘPUJĄCE

ĆWICZENIA: ......................................................................................................................... 5

DO WYTWORZENIA EMOCJONALNEJ WIĘZI GRUPOWEJ SŁUŻĄ NASTĘPUJĄCE ĆWICZENIA:........ 5

POPULARNE TECHNIKI KREATYWNEGO MYŚLENIA DO PRACY W SZKOLE: 7

TECHNIKI TWÓRCZEGO MYŚLENIA WG EDWARDA NĘCKA: ........................... 14

PRZYKŁADY WYBRANYCH TECHNIK TWÓRCZEGO MYŚLENIA WG EDWARDA NĘCKA: ........... 15

PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA POBUDZAJĄCE KREATYWNE MYŚLENIE: ...... 19

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ: ................................................................... 24

PRZYKŁADOWY TEST BADAJĄCY POZIOM PŁYNNOŚCI MYŚLENIA

UCZNIÓW: ......................................................................................................................... 37

człowiek czy grupa posługująca się daną techniką. Natomiast druga grupa to techniki, których celem jest rozwijanie twórczych zdolności jednostek i zespołów ludzkich. Dobór

i układ ćwiczeń nie jest przypadkowy, podobnie jak i wybór przez organizatora konkretnych ćwiczeń. Operacje intelektualne biorące udział w myśleniu twórczym należą do sześciu grup: a) operacji abstrahowania, b) dokonywania skojarzeń, c) rozumowania dedukcyjnego, d) rozumowania dedukcyjnego, e) myślenia metaforycznego, f) dokonywania transformacji. Wykorzystanie analogii, metafory lub innego narzędzia twórczości sprawia, iż uczeń nabywa wiedzę w sposób bardziej trwały i bardziej atrakcyjny, niż ma to miejsce w przypadku klasycznych zabiegów metodycznych. Aktywność twórcza dokonuje się w kontekście społecznym, zatem jest wskazane, aby ćwiczący opanował zasady np. aktywnego i wiernego słuchania innych ludzi. Efekt grupowy czyli zdolność do wspólnego myślenia powstaje wtedy, gdy są spełnione dwa podstawowe warunki: a) sprawna komunikacja wewnątrzgrupowa, klimat emocjonalny czyli poczucie bezpieczeństwa; b) wzajemna sympatia, brak napięć i nastrój ludyczny. Skuteczne porozumiewanie się w grupie obejmuje trzy rodzaje umiejętności: a) dotyczące właściwego odbierania przekazu (słuchania), b) właściwego formułowania przekazu (komunikatywnego wysławiania się); c) używania pozajęzykowych środków przekazu. Dobre współdziałanie grupy można osiągnąć po przeprowadzeniu następujących ćwiczeń:

1. Analiza informacji zwrotnych – jest to ćwiczenie diagnostyczne.
2. Strategia – rozwijanie pomysłów.
3. Budowanie – budowanie na pomysłach poprzednika.
4. Co by tu zrobić, żeby…- czyli konstruktywna krytyka sformułowana w słowach skłaniających do refleksji nad sposobami usunięcia lub ulepszenia tych stron proponowanego rozwiązania, które nam się nie podobają.
5. „Mordowanie pomysłów” – celem tego ćwiczenia jest zmiana nawyków językowych.

6. Wspólne dzieło – powtórzenie pierwszego ćwiczenia lub historyjka obrazkowa ułożona przez grupę.

W celu skutecznego porozumiewania się należy przeprowadzić następujące ćwiczenia:

1. Współczynnik wymiany myśli – celem jest sprawdzenie czy partnerzy reagują na siebie interpersonalnie tzn. czy kolejna wypowiedź jest reakcją na treści wypowiedziane przez partnera.
2. Inaczej mówiąc,…(parafrazowanie) – celem jest zlikwidowanie barier skutecznego porozumiewania się. Parafrazy nie mogą być prostym powtórzeniem; muszą być sformułowane inaczej niż pierwotne a jednak zawierać te same treści.
3. Aktywne słuchanie – zadanie uczestników polega na wymyślaniu w trakcie słuchania jak największej ilości własnych pomysłów, pytań, uwag i komentarzy związanych ze słuchanym tekstem.
4. Komunikatywny ekspert – każdy członek grupy ustala najpierw swoje mocne strony, następnie każdy wygłasza wykład zrozumiały dla wszystkich.
5. Rzeźba – ćwiczenie wymaga zastosowania niewerbalnego środka przekazu, obrazów i różnych form bezsłownych.
6. Język ciała – ćwiczenie podobne do poprzedniego, ale uczestnik nie tworzy na materiale złożonym z jego partnerów, lecz na samym sobie.
7. Schemat – tym razem tworzywem jest papier i ołówek.

Sprzyjający myśleniu twórczemu klimat grupowy obejmuje całą gamę nastrojów i uczuć. Do wytworzenia emocjonalnej więzi grupowej służą następujące ćwiczenia:

1. Przedstawianie się – uczestnik ma prawo zachować własna intymność przedstawiając się w sposób niekonwencjonalny.
2. Czuję się jak… - w tym ćwiczeniu każdy uczestnik oddaje stan psychiczny za pomocą metafory.
3. Jestem… - podobnie jak w poprzednim ćwiczeniu, ale za pomocą metafory przedstawiają najważniejsze cechy osobowości.
4. Kojarzysz mi się z… - tym razem członkowie grupy dokonują wzajemnie metaforycznych określeń.
5. Co by było gdyby ta osoba była…- to ćwiczenie ma formę zagadki.
6. Totem – uczestnik ma za zadanie opisać samego siebie za pomocą schematu graficznego lub symbolu składającego się z trzech elementów powiązanych jakąś wspólna ideą.

Popularne techniki kreatywnego myślenia do pracy w szkole:

1. „MIND MAPPING” (Mapy umysłu). To taki sposób przedstawiania zagadnień, który łączy myślenie językowe z obrazowym. Można dzięki temu przejrzyście unaocznić złożone treści:  Budowę Mapy Umysłu można porównać do drzewa. W jego pniu sformułowany jest temat, a największe odgałęzienia to główne aspekty, które rozgałęziają się na aspekty szczegółowe. Należy zwrócić uwagę, żeby: a) główne i boczne gałęzie drzewa umysłu odpowiadają częściom, rozdziałom i podrozdziałom książki, b) używać różnych kolorów, aby uwidocznić rozgraniczenia treściowe i wyróżnić znaczące aspekty. 2. „ZADAWANIE PYTAŃ” „Zadanie właściwego pytania wymaga od nas intensywniejszego myślenia niż udzielanie właściwych odpowiedzi” (Robert Fischer). Myślenie twórcze wymaga stawiania ogromnej ilości pytań. Ale nie pytań sprawdzających zapamiętanie przez… materiału, a pytań zgłębiających wiedzę i prowadzących do rozwiązania problemów. Pytania otwarte zachęcają do namysłu, do refleksji, poszukania sensu. Warto zawsze zapytać wykorzystując następujące pytania: Kto? Co? Dlaczego? Kiedy? Jak? Gdzie? a) „BURZA PYTAŃ” Polega na nieskrępowanym zadawaniu pytań. Najsilniej rozbudzają myślenie twórcze pytania prowokujące, np.: Skąd wiecie, że to prawda? Co by było, gdyby nie było szkoły? Dlaczego tak się dzieje? Co by się stało, gdyby można było oglądać myśli każdego człowieka? Jak można to zinterpretować? 3. „BRAINSTORMINGB” (burza mózgów) to metoda zespołowa, która działa najlepiej, gdy: zespół składa się z 6 – 7 osób, poszczególne osoby reprezentują różne dziedziny wiedzy, atmosfera w grupie jest luźna, zachowane są postawy dobrego porozumienia (nie przerywać, słuchać aktywnie). Głównymi zasadami postępowania w tej technice są: odroczone wartościowanie ( ponieważ ocenia nie i krytyka hamują kreatywne myślenie) oraz „ilość przechodzi w jakość”, co osadzono na założeniu, że najpierw myślimy w sposób tradycyjny, potem dopiero dochodzimy do oryginalnych rozwiązań. Podczas sesji „burzy mózgów” należy pamiętać, że: krytyka jest zakazana, obowiązuje swoboda wypowiedzi, pożądana jest duża liczba pomysłów( im więcej ich będzie, tym większe prawdopodobieństwo podania oryginalnego), poszukuje się kombinacji i udoskonaleń:

zachęca się do rozbudowywania i doskonalenia pomysłów; ich łączenie prowadzi do formułowania nowych. Typowa sesja „burzy mózgów” powinna przebiegać następująco: a) Wprowadzenie w problemu. b) Zachęcenie do zastanowienia się nad możliwościami rozwiązań problemu( prowadzący sam może podać kilka oryginalnych pomysłów, aby uwolnić dzieci od zahamowań w myśleniu) c) Dzieci podają najróżniejsze sposoby rozwiązania problemu. d) Na końcu wszystkie problemy są oceniane i weryfikowane oraz zmieniane w zależności od celu. e) Dyskutowanie nad pomysłami, koncentrowanie się na wybranym pomyśle i wprowadzanie go w życie. Technika ta jest łatwa , prosta do zrozumienia, może przerodzić się w dobrą zabawę i jest nietrudna do zastosowania.

4. METODA 6 KAPELUSZY E. BONO- polega ona na ocenie danego problemu przez pryzmat sześciu różnych sposobów myślenia. W każdym przypadku wykorzystujemy tylko jedną formę myślową (nakładając tylko 1 myślowy kapelusz): a) Biały kapelusz to fakty, liczby, dane, informacje; b) Czerwony kapelusz to emocje, odczucia, przeczucia, intuicja; c) Czarny kapelusz to ostrożność, ocena prawdziwości, osądzanie, weryfikacja; d) Żółty kapelusz to korzyści, zalety, zyski, oszczędności; e) Zielony kapelusz to badanie możliwości, dociekanie, pomysły, innowacje; f) Niebieski kapelusz to kontrola całości i podsumowanie. Powyższa technika bazuje na naturalnych możliwościach naszego mózgu, w którym za każdą życiową czynność odpowiada inna jego część (jest to oczywiście uogólnienie stworzone, by lepiej zrozumieć ideę). 5. „BRICOLAGE”- oznacza majsterkowanie lub łataninę, polega na tworzeniu nowej rzeczy lub dzieła przez wykorzystanie zestawu elementów składowych. Dziecko losuje jedno słowo (obrazek), które używa we fragmencie opowiadania. Samo opowiadanie jest dziełem zbiorowym, które kończy się płętą. Tworzenie rzeźby z narzuconego tworzywa lub ułożenie historyjki zawierającej dane słowa: „Co by było, gdyby…” „Rysowanie pojęć abstrakcyjnych”.

7. TECHNIKA KRUSZENIA– inaczej nazywana odwróconą burzą mózgów (ang. reverse brainstorming). Metoda ta działa na podobnej zasadzie, co burza mózgów, jednak zamiast podawać pomysły na rozwiązania problemu, udzielamy odpowiedzi, co należy zrobić, by ten problem powstał lub się pogłębił. Posługiwanie się tą techniką pozwala na analizę problemu z innego punktu widzenia oraz ułatwia poszukiwania alternatywnych rozwiązań rzeczywistych celów, które chcemy osiągnąć. Po przeprowadzonej odwróconej burzy mózgów należy określić, co należy zrobić, by uniknąć powstania problemów, ich zaostrzenia, a także zrealizować właściwe cele. 8. KWIAT LOTOSU – wariant techniki mapy myśli, pozwalający na tworzenie wielu rozwiązań dla jednego problemu. Metoda ta została opracowana przez Yasuno Matsumurę. Polega na umieszczeniu w kole na środku kartki problemu i dopisywaniu możliwych rozwiązań w kołach, przylegających do centralnego. Do nowych kół należy dorysować kolejne, zawierające rozwiązania i pomysły podobne do tych poprzednich, będące ich wynikową. Na koniec pracy powstaje „siatka” zawierająca różne rozwiązania i spojrzenia na problem. Technika ta pozwala na generowanie nowych pomysłów, w szczególności w przypadku utkwienia w martwym punkcie. 9. METODA 635 (BRAINWRITING) – technika szukania pomysłów i rozwiązań, polegająca na ich zapisywaniu, w przeciwieństwie do burzy mózgów, gdzie odpowiedzi są wygłaszane. Autorem metody z 1968 jest Bernd Rorbach. Liczbę 635 tworzą cyfry odpowiadające za ilość poszczególnych czynników, jakie trzeba uwzględnić pracując tą metodą. 6 oznacza, że w procesie brainwritingu musi wziąć udział 6 osób. Każda z nich powinna wymyśleć 3 rozwiązania w czasie nie dłuższym niż 5 minut i zapisać je na kartce. Kartki są obiegowe, a więc każdy ma wgląd do zapisanych treści. Każda osoba powinna zapełnić trzema odpowiedziami 6 kartek. W ostatecznym wyniku daje to 6 osób x 6 kartek x 3 rozwiązania, czyli 108 rozwiązań/pomysłów. Metoda 635 może mieć bardzo szerokie zastosowanie, zarówno w biznesie jak i nauce. 10. PHILIPS 66 – technika zwana również dyskusją 66 lub buzz session; odmiana burzy mózgów opracowana przez L.D. Philipsa. Polega na podzieleniu zespołu ludzi na grupy 6 osób, które będą pracować nad pomysłami i rozwiązaniami przez 6 minut. Po tym czasie grupy przedstawiają swoje wyniki i proces opracowywania pomysłów jest powtarzany jeszcze kilka razy, z uwzględnieniem i rozwinięciem pomysłów opracowanych wcześniej przez inne grupy. Pozwala to na stopniowe wyszukiwanie najlepszych i najbardziej trafnych rozwiązań.

11. METAPLAN – metoda prowadzenia dyskusji, mającej na celu znalezienie rozwiązań problemów. Polega na tworzeniu treści wizualnych, które ją obrazują. Przy opracowywaniu takiej grafiki można wspomóc się pytaniami:  1. Jak jest?  2. Jak powinno być?  3. Dlaczego nie jest tak, jak powinno być?  4. Wnioski (co należy zrobić, żeby było tak, jak powinno być). 12. SYNEKTYKA – Jest to złożona metoda służąca kreatywnemu rozwiązywaniu problemów. Koncentruje się na różnych stanach psychicznych uważanych za pomocne w przezwyciężaniu barier kreatywnego myślenia. Są dwa rodzaje synektyki- pierwszy pozwala na tworzenie nowych rozwiązań, natomiast drugi umożliwia zrozumienie nowych problemów. Zawsze jednak wychodzi się poza wiedzę z jednej dziedziny, co rozwija myślenie holistyczne i wykorzystuje myślenie przez analogie, metafory. Zabiegami, które służą uwalnianiu się od myślenia stereotypowego i jednocześnie pomagają zbliżyć się do omawianego problemu są:  Analogia personalna Wszystkie dzieci są proszone o identyfikację z problemem, starają się, poprzez projekcję własnych zachowań , odkryć jego strukturę, a w rezultacie znaleźć rozwiązanie. Przy rozwiązywaniu problemów społecznych czy wychowawczych w grupie można zastosować inscenizacje, wchodzenie w rolę w celu wczuwania się w przeżycia innych. Polega na stworzeniu przez nauczyciela takich warunków, w których dziecko może wyobrazić sobie, że jest np. kropelką deszczu, śnieżynką, a potem opowiada o swoich przeżyciach. Ćwiczenie to wymaga od nauczyciela dużej wiedzy pedagogicznej, intuicji, gdyż przeprowadzić je nie jest łatwo, a bez dokładnego poznania jego struktury, etapów i warunków wprowadzania można skrzywdzić dziecko.  Analogia symboliczna Jest skuteczna, gdy problem, dla którego poszukujemy rozwiązania, jest nieokreślony, gdy brak pełnych informacji. Skojarzenie z symbolem powinno pomóc w znalezieniu rozwiązania. Metoda polega na zachęceniu dzieci do przedstawiania pojęć abstrakcyjnych: miłość, dobro, przyjaźń itp. W formie wizualnej, ruchowej czy słuchowej( barwa, ruch, dźwięk, symbol rysunkowy, przedmiot).

werbalne opisy utworzonych metafor na rzecz wyobrażeń. Przeprowadzenie takiego zajęcia wymaga od nauczyciela dużego doświadczenia pedagogicznego, umiejętności organizacyjnych. Zalecamy prowadzenie pierwszych zajęć tego typu w małych grupach kilkuosobowych. W miarę nabywania doświadczeń przez dzieci i nauczyciela zauważa się rozwój kreatywnego myślenia dzieci, przez co można tę technikę modyfikować i utrudniać. Dlatego zachęcamy do częstego stosowania tego ćwiczenia. W życiu codziennym funkcjonujemy w wielu rolach, a każda z nich dotyczy innego obszaru życia. Role te różnią się od siebie chociażby zachowanie,, wartościami, zaangażowaniem itp. Dlatego też całkowite poznanie człowieka, jego zachowań byłoby możliwe tylko wtedy, gdybyśmy- jak to się mówi- zjedli z nim beczkę soli, co jest praktycznie niemożliwe.

Techniki twórczego myślenia wg Edwarda Nęcka:

Możliwość rozwijania twórczego myślenia wywodzi się z humanistycznej wizji człowieka jako istoty z natury twórczej (Maslow 1967). Techniki stymulacji myślenia twórczego można podzielić na dwie części a) Pierwsza obejmuje techniki, których celem jest rozwiązanie konkretnego zadania za pomocą odpowiednich zabiegów i metod. Dana technika, np. burza mózgów, synektyka – jest narzędziem służącym wymyślaniu rozwiązania. b) Druga grupa - to techniki, których celem jest rozwijanie zdolności jednostki. W tym wypadku człowiek i grupa nie jest narzędziem, ale celem oddziaływania, a poszczególne techniki mają to oddziaływanie umożliwić i ułatwić. Właśnie tę drugą odmianę nazywamy treningiem twórczości. Opracowane przez E. Nęcka techniki twórczego myślenia mają rozmaite pochodzenie. Częściowo są zapożyczone wprost od innych autorów, inne zmodyfikowane, a także przerobione z zabiegów stosowanych w eksperymentach.

Podział technik wg E. Nęcka :

I. Umiejętności interpersonalne - są niezbędne, gdyż czynniki interpersonalne są ważne dla przebiegu i wyników procesu twórczego. Człowiek łatwiej się mobilizuje, może porównać się z innymi, uzyskując informacje zwrotną, a także wsparcie ze strony grupy. Do grupy tej należą:  współdziałanie,  porozumiewanie się,  klimat grupy.; II. Motywacje- ta grupa zawiera takie techniki, które rozwijają motywacje istotne dla procesu twórczego, ciekawość intelektualną, twórcze niezadowolenie. Do nich należą:  ciekawość poznawcza,  potrzeba naprawiania,  inne motywacje. III. Zdolności - to techniki kształcące sześć grup zdolności:  Abstrahowanie- polega na wyróżnianiu w wybranym obiekcie tylko pewnych ich aspektów czy cech, a pomijanie innych. Dzięki takim operacjom jest możliwe definiowanie obiektów, klasyfikowanie według mniej lub bardziej typowych

2. Wspólne dzieło – każdy uczestnik rysuje coś, co najlepiej odpowiada jego nastrojowi, potem wszystkie karteczki kładzie się obok siebie, a zadaniem grupy jest wspólne ułożenie w taki sposób, aby przedstawiało sensowną całość. b) Porozumiewanie się:

1. Aktywne słuchanie – polega na wymyślaniu w trakcie słuchania pomysłów, pytań związanych ze słuchanym tekstem. 2. Rzeźba – ćwiczenie polega na zastosowaniu niewerbalnego środka przekazu myśli poprzez tworzenie rzeźby z partnerów. c) Klimat grupy: 1. Przedstaw się – można tutaj wykorzystać następujący schemat: jak chcę, aby mnie nazywano, lubię - nie lubię, życzenia do czarnoksiężnika. 2. Jestem – ćwiczenie polega na prezentacji przez metaforę stanu emocjonalnego, cech osobowości, np. Chciałbym być.......... 3. Improwizacja muzyczna – dzieci siedzą w kręgu, zamykają oczy i trzymają się za ręce, w pewnym momencie jedna osoba zaczyna improwizować melodie, ton podejmuje inna osoba i po pewnym czasie włącza się cała grupa.

II. MOTYWACJE: a) Ciekawość poznawcza:

1. Burza pytań – analogicznie do burzy mózgów, technika ta polega na zadawaniu pytań na określony lub dowolny problem. 2. Naiwne pytania – polega na zadawaniu najprostszych pytań, np. Dlaczego ludzie pracują? Dlaczego dzieci chodzą do szkoły? Ćwiczenie to pozwala wzbudzić w sobie zaciekawienie pozornie oczywistymi stronami rzeczywistości. 3. Ciekaw jestem, jak on na to wpadł – należy wziąć pod uwagę jakiś przedmiot (wynalazek) zawierający element twórczej myśli, zrozumieć zasady jego działania, po czym domyślać się, w jaki sposób wynalazca mógł go zaprojektować. b) Potrzeba naprawiania: 1. Kruszenie – polega na wyróżnianiu jak największej liczby wad wybranego obiektu. 2. Maszyna bez wad – chodzi o zaprojektowanie idealnej maszyny lub obiektu. Pierwszym krokiem jest wyróżnienie wad badanego obiektu, potem ulepszamy omawiany obiekt, pozbawiając go wad.

III. ZDOLNOŚCI: a) Abstrahowanie:

1. Tysiąc definicji – polega na tworzeniu nieograniczonej ilości definicji, np. But jest to ................................. Wariant ćwiczenia obejmuje również uzasadnienie tworzonych definicji, np. But jest to negatyw stopy, bo... 2. Podobieństwa – wyróżniamy cechy wspólne pomiędzy obiektami, które uprzednio należy wyabstrahować z każdego obiektu oddzielnie. 3. Lista atrybutów – polega na wyróżnianiu wszystkich cech badanego obiektu, począwszy od cech koniecznych, po niekonieczne. Zwracamy uwagę na: cechy fizyczne, funkcję, reakcje emocjonalne, jakie obiekt w nas wywołuje, zachowanie się obiektu, tkwiące w obiekcie potencjalne możliwości rozwoju lub degradacji. 4. Chińska encyklopedia – pochodzi od starożytnej chińskiej encyklopedii, która zwierzęta dzieliła w sposób następujący: oswojone, prosięta, syreny, bajeczne, dzikie psy, szalone. Podział jest zabawny i można zastosować do klasyfikowania znanych obiektów według nieoczekiwanych kryteriów. b) Dokonywanie skojarzeń: 1. Łańcuch czy gwiazda – istnieją dwa sposoby kojarzenia idei: łańcuch i gwiazda. Pierwszy polega na stopniowym oddalaniu się od idei wyjściowej, np. wychodząc od idei “chleb” możemy stworzyć następujący łańcuch: chleb – ziarno - zarodek - dziecko - szkoła - piórnik - łuk - strzała- sport. Drugi sposób, czyli gwiazda polega na otoczeniu wyjściowej idei pewną liczbą skojarzeń, stanowiących reakcje na tę właśnie idę, a nie poprzednie skojarzenia, np. chleb - żyto - pszenica - rolnik - piec - mąka - bułka - sól - dom. 2. Bricolage – oznacza majsterkowanie lub łataninę, polega na tworzeniu nowej rzeczy lub dzieła przez wykorzystanie zestawu elementów składowych. Dziecko losuje jedno słowo (obrazek), które używa we fragmencie opowiadania. Samo opowiadanie jest dziełem zbiorowym, które kończy się pointą. c) Rozumowanie dedukcyjne: 1. Co by było, gdyby – polega na wyszukiwaniu odległych konsekwencji pewnego z góry założonego stanu rzeczy. Po ustaleniu warunku początkowego, np. Co by było, gdyby buty ożyły, dalsza aktywność odbywa się według schematu rozumowania dedukcyjnego, np. jeśli – to. d) Rozumowanie indukcyjne: 1. Tworzenie analogii – polega na definiowaniu relacji wiążącej poszczególne elementy porównywanych obiektów w celu wyszukania innych przykładów takiej samej relacji, np. wiatr – chustka.

Przykładowe ćwiczenia pobudzające kreatywne myślenie:

1. Inne zastosowanie przedmiotów: Uczestnicy siadają w kręgu. Dostają jeden przedmiot. Jest to przedmiot dobrze im znany – parasol, kapelusz, garnek, itp... Kolejno podają go sobie. Ich zadaniem jest wymyślenie jak największej ilości zastosowań dla tego przedmiotu. 2. „Czasami czuję się jak...” Uczestnicy dobierają się w pary. Spacerując obserwują pomieszczenie i przedmioty. Kiedy zauważą coś interesującego mówią drugiej osobie: „czasami czuję się jak..., bo...” (Czasami czuję się jak zamknięte drzwi, bo pilnuję, aby nikt nie dowiedział się jaki naprawdę jestem w środku.) W tym ćwiczeniu najważniejsze jest uzasadnienie porównania siebie z przedmiotem. 3. „Supermarket” Uczestnicy zostają podzieleni na małe grupy. Grupy stają się specjalistami od reklamy w supermarketach. Wprowadzenie: Zbliża się wielka promocja, którą ogłaszaliście od długiego czasu w gazetach i telewizji. Wiecie, że do waszego supermarketu przyjdą tysiące ludzi, którzy chcą koniecznie kupić to, co im obiecywaliście. Niestety tego nie macie. Wasz dostawca pomylił transporty i dostaliście zupełnie coś innego, niż mieliście dostać. Ludzie czekają i nie ma czasu na wymianę towaru. Musicie sprzedać to, co dostaliście zamiast tego, co obiecaliście.

Każda z grup losuje nazwy dwóch niezwiązanych ze sobą przedmiotów. Pierwszy jest towarem, który był reklamowany. Drugi jest towarem, który aktualnie jest w sprzedaży. Zadaniem grup jest wypisanie jak największej ilości cech wspólnych przedmiotu i pominięcie wszystkich różnic. Cechy mogą dotyczyć wyglądu, zastosowania, smaku, zapachu, wagi itp... Po upływie 15-20 minut grupy prezentują swoje osiągnięcia.

Część druga: Na podstawie wypisanych cech grupy opracowują plakat promujący zakup jednego towaru zamiast drugiego oraz hasło reklamowe, które zostanie zamieszczone na plakacie.

4. „Podpatrzone przez dziurkę od klucza” Wprowadzenie: Jesteście dziennikarzami i pracujecie w redakcji pisma zajmującego się publikowaniem sensacji. Wasz redaktor naczelny wysłał was na wywiad do osoby, o której jest ostatnio głośno. Macie za zadanie wyciągnąć od niej jak najbardziej sensacyjne informacje, a jeśli nie zechce rozmawiać, to przy okazji rozejrzeć się po jej biurze i znaleźć coś, o czym ludzie chcą przeczytać. Niestety ta osoba zdążyła już wyjechać za granicę, a wy zostaliście pod zamkniętymi drzwiami biura. Cóż to jednak za problem dla prawdziwego tropiciela sensacji? Przez dziurkę od klucza można zobaczyć naprawdę wiele, a to czego się nie zobaczy można zmyślić, bo przecież nikt i tak nie wie co jest za tymi drzwiami. Uczestnicy w tym ćwiczeniu będą pracować indywidualnie. Każdy z nich dostaje kartkę papieru oraz kredki. Każdy z nich losuje jeden wycinek z kolorowej gazety, który przedstawia to, co dziennikarz widział przez dziurkę od klucza. Wycinki muszą być małe i przygotowane z kolorowego zdjęcia. Najlepiej jeśli nie przedstawiają zupełnie niczego poza kilkoma kolorowymi plamami. Uczestnicy naklejają na kartki swoje wycinki w dowolnym miejscu. Ich zadaniem jest dorysować coś sensacyjnego tak, aby powstał zmyślony i sensacyjny obraz całego biura. 5. Kreatywne rysowanie test kółek Guilforda Dzieci otrzymują kartkę z narysowanymi 24 kołami. Ich zadaniem jest każde koło przekształcić w rysunek jakiegoś przedmiotu lub postaci. Rysunki mają być proste, wręcz schematyczne. Informujemy dzieci, że liczy się pomysłowość i szybkość rysowania. 6. Kreatywne dopełnianie form Jest to ćwiczenie plastyczne rozwijające wyobraźnię twórczą. Przygotowujemy dzieciom skrawki kolorowego lub jednolitego kolorystycznie papieru oraz karto w kontrastowym kolorze. Potrzebne będą też pisaki lub kredki. Instrukcja brzmi: Wybierz kilka kawałków papieru i naklej je w dowolnym miejscu na kartonie. Nie wolno używać nożyczek. Po wykonaniu polecenia dzieci otrzymują pisaki. Prosimy, aby dokładnie obejrzały naklejone elementy i zastanowiły się, czy czegoś im nie przypominają, do czegoś nie są podobne. Mogą dowolnie obracać karton. Następnie prosimy, aby dzieci dorysowały kreski do naklejonych elementów, żeby powstało „coś” i wymyśliły ciekawy, oryginalny tytuł. Po wykonaniu prac przez dzieci, podpisujemy je i urządzamy wystawę. Oglądamy