Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

tablice poglądowe do nauki topografii wojskowej, Streszczenia z Topografia

Wojskowy system meldunkowy – MGRS (UTM i UPS). Poglądowe przedstawienie znaków umownych wojskowych map topograficznych. Formy rzeźby terenu.

Typologia: Streszczenia

2022/2023

Załadowany 23.02.2023

Misio_88
Misio_88 🇵🇱

4.7

(136)

367 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz tablice poglądowe do nauki topografii wojskowej i więcej Streszczenia w PDF z Topografia tylko na Docsity! MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ SZTAB GENERALNY WOJSKA POLSKIEGO A A A A A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJ A A A A WARSZAWA 2011 Szt. Gen. 1632/2011 I ORIENTACJA W TERENIE BEZ MAPYA A A A 1 2 3 4 5 Określanie stron świata Określanie kierunków i odległości Busole i posługiwanie się nimi Określanie położenia punktów w terenie II 6-7 8 10 18-22 23 24-25 28 29 30 31 32 33 34 35 36 Orientowanie się w czasie marszu STANDARDOWE ELEMENTY MAPYA A PRACA Z MAPĄA A Informacja pozaramkowa map wojskowych Wojskowy system meldunkowy – MGRS (UTM i UPS) Poglądowe przedstawienie znaków umownych wojskowych map topograficznych Formy rzeźby terenu Orientowanie mapy Orientacja topograficzna Określanie współrzędnych punktów na mapie Pomiar odległości na mapie Pomiar kątów na mapie Określanie wysokości n.p.m., kierunku oraz kąta nachylenia stoku Tabela przeliczania jednostek miar Orientowanie się według mapy w czasie marszu Analiza i ocena terenu 13 Określanie widoczności między punktami Wojskowy system meldunkowy – GEOREF 9 III Podział na arkusze, wymiary i godła wojskowych map topograficznych Typowe formy rzeźby terenu 26 Określanie miejsca stania 27 Mapa topograficzna 1:25 000 12 SPIS TREŚCIA Mapa topograficzna 1:25 000 – plan miasta Mapa topograficzna 1:50 000 14 Podział na arkusze, wymiary i godła map przeglądowo-topograficznych 11 15Mapa topograficzna 1:100 000 16 17 38 39-40 Mapa operacyjna 1:250 000 (JOINT OPERATIONS GRAPHIC)A A Znaki umowne do mapy operacyjnej w skali 1:250 000 (JOINT OPERATIONS GRAPHIC seria 1501)A A Zdjęcia lotnicze i ich interpretacja Zastosowanie odbiornika GPS w topografii wojskowej IV WYKORZYSTANIE ODBIORNIKÓW GPS A A 37Składanie map TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A I – ORIENTACJA W TERENIE BEZ MAPYA A A A OKREŚLANIE STRON ŚWIATAA A 1 Położenie Słońca luty, marzec, kwiecień, sierpień, wrzesień, październik maj, czerwiec, lipiec listopad, grudzień, styczeń wschód południe zachód ok. godz. 6.00 godz. 12.00 ok. godz. 18.00 – godz. 13.00 – ok. godz. 7.00 godz. 12.00 ok. godz. 17.00 4 4 3 2 1 Na samotnie ros- nących drzewach gałęzie od strony po łudn iowe j są dłuższe i grubsze. Słoje w pniach od strony północnej są gęstsze. Północna strona kamieni (głazów) porośnięta jest mchem. Strony świata Według przedmiotów terenowych Według Słońca Słońce znajduje się na południu w momencie kulminacji; w naszej strefie czasowej (na południku 15°) o godz. 12.00 Według Słońca i zegarka Według Gwiazdy Polarnej Czynności: Przy poziomym położeniu zegarka małą wskazówkę skierować na Słoń- ce. Dwusieczna kąta zawartego między małą wskazówką a 12 wska- zuje w przybliżeniu kierunek połu- dniowy. Busola przeznaczona jest do określa- nia w terenie kierunku północy magnetycznej i pomiaru azymutu magnetycznego. Najważniejsze części busoli AK: – pudełko z podziałką milimetrową (1) – pierścień obrotowy z podziałką kątową w tysięcznych (2) z podziałem co 1-00 i opisem co 5-00 – igła magnetyczna (3) – wskaźniki celownicze (4) na pudełku, do wyznaczania w terenie kierunku azymutu magnetycznego. Podział kątowy busoli AK: 360° = 60-00 Igła magnetyczna pod wpływem magnetyzmu ziemskiego ustawia się w kierunku północy magnetycznej. Północ magnetyczna nie jest tym samym co północ geograficzna. Odchyłka kątowa między nimi nazywana jest zboczeniem magne- tycznym. Zboczenie magnetyczne wschodnie (ku wschodowi od północy geograficznej) oznaczane jest jako dodatnie, natomiast zachodnie (ku zachodowi od północy geograficznej) – jako ujemne. Czynności: Obracając busolą należy ustawić ją tak, aby koniec igły magnetycznej pokazywał na podziałce stopniowej, wartość zboczenia. Wówczas prosta przechodząca przez przeziernik i muszkę wskaże kierunek północy geograficznej. Czynności: Gwiazda Polarna znajduje się niemal dokładnie na pół- nocy. Nie zmienia swego położenia zarówno przy ruchu obrotowym, jak i postę- powym Ziemi. Kierunek na Gwiazdę Polarną o każdej porze wyznacza kierunek północy. Jest ona naj- jaśniejszą gwiazdą gwiaz- dozbioru Małego Wozu. Odnajduje się ją przez 5- krotne przedłużenie odległo- ści między gwiazdami i gwiazdozbioru Wielkiego Wozu. b a 1 2 3 4 5 Wielki Wóz Mały Wóz Gwiazda Polarna a b Według Księżyca 18.00 h 24.00 h 06.00 h18.00 h24.00 h E S W 24.00 h 06.00 h Według busoli N NNW NW WNW W WSW SW SSW S SSE SE ESE E ENE NE NNE N – północ S – południe W – zachód E – wschód Czynności: Zegarek ustawić tak, aby Słońce leżało w jego płaszczyźnie. Na obwodzie tarczy w punkcie przecięcia się dwusiecznej kąta zawartego między 12 a małą wskazówką postawić zapałkę. Następnie tak obracać zegar- kiem, aby cień zapałki padł na jego środek. Wówczas prosta przechodząca przez środek zegarka i 12 wskaże kierunek południowy. a 2 12 39 6 a 2 S N 6 12 9 3 a 2 S a 2 N 180 270 90 0 Płn.G Płn.M. +d OKREŚLANIE KIERUNKÓW I ODLEGŁOŚCIA A A 2 P2 P.1 1 2 a (tys.) = V(mm) • 2(tys.) a (tys.) = 10 • V(mm) 6 w = A -A2 1 a) Według widoczności przedmiotów: b) Przez porównanie szacowanej odległości z inną już znaną a 50 cm V a V A A w D(km) = liczba sekund 3 0-35 0-05 0-10 Pomiar kątów Przy użyciu przedmiotów pomocniczych Na trzymanej w odległości 50cm od oka linijce, 1 mm równa się kątowi 2 tysięcznych. W praktyce wygodniej jest t rzymać l in i jkę w ręce wyprostowanej, tj. w odległości 60 cm. Wówczas 1 tysięczna będzie miała wartość 0,6 mm miary liniowej. Przy pomocy linijki z podziałką milimetrową Podziałka pionowa i pozioma w lornetce przedstawiona jest w tysięcznych. Najmniejsza działka odpowiada kątowi 0-05 tysięcznych. Kąt między dwoma kierunkami mierzy się zgrywając kreskę podziałki z przedmiotem terenowym, a następnie liczy się działki do drugiego przedmiotu. Busolą mierzymy azymuty na przedmioty terenowe P , P , 1 2 następnie odejmując od siebie wartości kątowe azymutów otrzymujemy kąt. Określanie odległości Szacunkowo Krokami Lornetką polową Obliczanie według pomierzonych azymutów magnetycznych Jedna tysięczna jest to kąt, pod którym widzimy odcinek długości 1 m z odległości 1 km. Obwód koła równa się 2 r, a zatem cały obwód koła ma 6 280 tysięcznych, co w praktyce zaokrągla się do 6 000 tysięcznych-zapisujemy 60-00. Amerykanie przyjmują podział koła na 6 400 tysięcznych-zapisujemy 6400¯(mils). p Liczyć należy z reguły kroki podwójne. Długość podwójnego kroku wynosi w przybliżeniu 1,5 m. Wobec tego odległość D (w m) będzie się równać liczbie podwójnych kroków zwiększonej 1,5 krotnie. Według różnicy szybkości światła i dźwięku Prędkość światła jest w praktyce nieskończenie wielka, natomiast prędkość dźwięku w powietrzu wynosi 330 m/s (1 km w 3 sekundy). Wykorzystuje się, więc czas między dostrzeże- niem zjawiska (błysku wybuchu) a momentem usłyszenia jego dźwięku. Według wielkości kątowych i rozmiarów przedmiotów V v D d D(m) = V(cm) v(mm) • d(dm) Metodą tą określa się odległość w miejscach niedostępnych oraz szerokość przeszkód (rzek, jezior, bagien itp.): – na prostej wychodzącej z niedostępnego punktu A wyznaczamy punkt B, z którego wytycza się prostopadłą – na niej wyznacza się – w równych odległościach – punkty C i D; – z punktu D wytycza się prostopadłą w kierunku k ;2 – maszerujemy po prostej k tak długo, aż punkty A i C pokryją się;2 – w miejscu tym wyznaczamy punkt E; – ponieważ trójkąty ABC i CDE są przystające (identyczne), to odcinek AB jest równy odcinkowi DE; – jeżeli w terenie nie można wytyczyć trójkątów przystających, to punkt D wyznaczamy w dowolnej odległości (np. jako D'). Długość AB obliczamy ze stosunku Na podstawie znanych wartości V, v, d oblicza się D według wzoru: 2. Przy pomocy lornetki polowej Lornetkę nakierowuje się tak, aby jedna z kresek podziału pokrywała się z jednym skrajem obserwowanego przedmiotu. Od niej należy liczyć działki do drugiego skraju (kąt a w tysięcznych). Odległość (przybliżo- ną) oblicza się według wzoru: D(m) = 1000 V(m) a(tys.) × Według identyczności lub podobieństwa trójkątów – gdy wyznaczy się na brzegu punkt F, to szerokość rzeki wyniesie AB – BF V 0-10 Linijkę milimetrową trzyma się w odległości (d) 50 (60) cm od oka. Na linijce odczytuje się wysokość (szerokość) obserwowanego przedmiotu (v), którego rzeczywiste rozmiary (V) są nam znane. 1. Przy pomocy linijki milimetrowej 0-90 0-60 0-30 1-60 0-40 0-30 0-60 0-25 Pudełko od zapałek pięść palec wskazujący i środkowy kciuk palec wskazujący palec mały ołówek A F B C E´ E D D´ k k 1 2 Pomocą przy pomiarze kątów może być własna ręka lub inne przedmioty, które mają zmierzone uprzednio wielkości kątowe w tysięcznych z odległości około 60 cm, tj. wyprostowanej ręki. AB = BC • D´E´ D´C części twarzy i broni dachówki na dachach, liście na drzewach broń, kolor i części odzieży, twarze moździerze, ramy okienne ruch rąk i nóg czołgi, samoloty na ziemi pnie drzew, sylwetki ludzkie kominy na dachach pojedyncze domy Przedmiot Odległość (w m) 100 200 250-300 500 700 1000-1200 1500 3000 4000-5000 TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A I – ORIENTACJA W TERENIE BEZ MAPYA A A A 60 cm ORIENTOWANIE SIĘ W CZASIE MARSZUA A A A Przygotowanie marszu według azymutu Marsz w terenie bez mapy według azymutu wykonuje się z reguły przy złej widzialności (w lesie, w nocy, we mgle itp.). Do takiego marszu trzeba przygotować szczegółowe dane z mapy. Czynności: Trasę marszu dzieli się na odcinki proste, łączące charakterystyczne punkty orientacyjne, takie jak osiedla, skrzyżowania dróg, szczyty wzniesień, skraje lasu, mosty, brody, wieże itp.; długość każdego odcinka – do 1000 m. Na mapie mierzy się kątomierzem lub busolą azymuty poszczególnych odcinków, jak również długość odcinków w metrach. Dwie trzecie długości w metrach odpowiada liczbie podwójnych kroków. Oblicza się czas potrzebny do pokonania poszczególnych odcinków. Na podstawie otrzymanych danych przygotowuje się szkic drogi marszu, który zawiera: – Punkty orientacyjne i pobliskie przedmioty terenowe oraz formy rzeźby terenu; – Odcinki z opisem w formie ułamka: azymut podwójne kroki – czas Na każdym punkcie drogi marszu należy wyznaczać przy pomocy busoli odpowiedni azymut. Dla utrzymania kierunku przechodzimy przez uprzednio wyznaczone i zapamiętane punkty pośrednie. Przy marszu pieszym trzeba liczyć podwójne kroki i mierzyć czas. Najwygodniej jest, aby dwaj członkowie drużyny utrzymywali kierunek marszu, następni dwaj odmierzali odległość krokami (liczyli kroki), a jeden mierzył czas. Podczas jazdy azymut wyznacza się poza pojazdem. Długość odcinków mierzy się według licznika lub szybkości jazdy i czasu. Kierunek marszu utrzymuje się przez bezpośrednią obserwację punktów orientacyjnych lub przy pomocy giropółkompasu. Nawet w najdogodniejszych warunkach może powstać odchyłka kierunku i odległości. Jeśli nie trafi się na właściwy obiekt, należy go odszukać w kole o promieniu 1/10 długości drogi marszu. Czynności: Za przeszkodą, na linii azymutu M, wybieramy odpowiedni punkt orientacyjny (P ). Następnie wyznaczamy odpowiednią drogę 4 obejścia np. P P P P .1 2 3 4 Określa się azymuty odcinków drogi obejścia AP P = M + 90°1 2 AP P = M 2 3 AP P = M + 270°3 4 Przy obejściu marsz odbywa się między odpowiednimi punktami P i P po nowej trasie. Sprawdzić dokładność osiągnięcia punktu 2 3 P . Z punktu P kontynuuje się marsz według azymutu M. 4 4 Odległość między punktami P P mierzy się krokami.2 3 Czynności: Z drogi marszu, w punkcie P , skręca się pod kątem ku punktowi 1 P (azymut M-f). Kąt mierzy się przy pomocy busoli. Odległość 2 P P = D odmierza się krokami. 1 2 W punkcie P wyznacza się azymut M+f i kontynuuje marsz do 2 punktu P odmierzając krokami odległość D.3 Trójkąt P P P jest równoramienny, a przez to kąt wewnętrzny przy 1 2 3 wierzchołku P jest równy kątowi przy punkcie P .3 1 Z punktu P maszeruje się dalej według odpowiedniego azymutu M. 3 Odległość P P = 2 D cos f.1 3 f Czynności: Określa się znowu strony świata i sprawdza się, czy nie ma dużych odchyłek w porównaniu ze szkicem. Odszukuje się właściwy punkt orientacyjny w kole o promieniu równym 1/10 długości odcinka. W niektórych przypadkach trzeba wrócić po trasie marszu na poprzedni (początkowy) punkt odcinka, gdzie określa się znowu elementy trasy i marsz się powtarza. W wyjątkowych przypadkach, jeżeli następny punkt jest widoczny, można maszerować dalej z danego miejsca stania, chociaż go nie określono. Jeżeli w czasie marszu według azymutu na końcowym punkcie danego odcinka nie odnajdziemy odpowiedniego punktu orientacyjnego, oznacza to z reguły, że pomyliliśmy kierunek lub odległość. Trzeba wówczas odnowić orientację. 5 Organizacja marszu według azymutu Obejście przeszkód nie do przejścia Przeszkoda zasłania widoczność: Czynności przy wznawianiu orientacji Sytuacja taka powstaje, jeśli na trasie marszu znajduje się przeszkoda nie do przejścia, np. staw, bagno, las, obszar skażony itp. 4 305º 480 – 10 minxx 3 20° 400 – 8 minxx 65° xx500 – 10 min 2 1 Sanok SZKIC DROGI MARSZUA AOd kogo: Dla kogo: Mapa: M-33-060-A,B 3.6.2009-15.00 Opracował: plut. BarczLegenda: N S 350° 870 – 17 minxx Przeszkoda nie zasłania widoczności: 2 Płn.M. M+270° Płn.M. M+90º M M P1 P P. P. M 3 4 1 Płn.M. Płn.M. Płn.M. M M M-f M+f P1. P2. P3. f M D D f TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A I – ORIENTACJA W TERENIE BEZ MAPYA A A A II – STANDARDOWE ELEMENTY MAPYA A INFORMACJA POZARAMKOWA MAP WOJSKOWYCH A A 1 2 3 7 1 8 9 10 11 12 13 14 171717 1 19 18 1615 + 20 4 4 65 Pojęcie mapy. Mapy przedstawiające obraz powierzchni Ziemi noszą nazwę map geograficznych. Wg B. Dzikiewicza: w książce Topografia „Mapą geograficzną nazywamy zmniejszony, matematycznie określony, umowny obraz powierzchni Ziemi na płaszczyźnie, przedstawiający rozmieszczenie, stan i związek zjawisk przyrodniczych i społecznych, ujmowanych i scharakteryzowanych zgodnie z jej konkretnym przeznaczeniem”. Mapy geograficzne ogólne nazywane często ogólno-geograficznymi dzieli się zazwyczaj na trzy grupy: 1) mapy topograficzne; 2) mapy przeglądowo-topograficzne; 3) mapy przeglądowe. Za mapy topograficzne uważa się takie, które są lub były wykonywane w zasadzie na podstawie bezpośrednich pomiarów w terenie lub za pomocą metod fotogrametrycznych ze zdjęć lotniczych oraz scen satelitarnych, a treść ich niezależnie od skali wyrażona jest takimi samymi znakami umownymi. INFORMACJA POZARAMKOWA MAP WOJSKOWYCH 1. Identyfikacja arkusza Jednoznaczne zidentyfikowanie każdej mapy lądowej lub lotniczej wymaga trzech elementów: – oznaczenia serii; – oznaczenia numeru (godła) arkusza; Przykład: – oznaczenia numeru wydania. 2. Przynależność państwowa i administracyjna określa rejon przedstawiony na arkuszu przez podanie nazwy lub nazw krótkich państw i jednostek administracyjnych, które umieszcza się na mapie: – nad ramką w lewym narożniku arkusza (tylko nazwy państw); – przy wylotach znaku umownego granicy, za ramką wewnętrzną; – na szkicu podziału administracyjnego. 3.Tytuł wydawnictwa jest umieszczony pośrodku arkusza nad ramką. Tytuł wydawnictwa jest niezmienny na wszystkich mapach topograficznych i brzmi:: WOJSKOWA MAPA TOPOGRAFICZNA SZTAB GENERALNY WP 4. Nazwa główna arkusza jest przyjęta od nazwy najważniejszego osiedla spośród występujących na arkuszu; jeśli na arkuszu nie ma osiedli, to od nazwy innego dużego obiektu geograficznego, np. góry, przełęczy, jeziora itp. Główna nazwa arkusza jest powtórzona obok identyfikatora mapy ulokowanego na południowym marginesie mapy. 5. Oznaczenie numeru wydania składa się z kolejnego numeru opracowania danego arkusza oraz inicjałów kodowych wydawcy – ST SZ RP (Służba Topograficzna Sił Zbrojnych RP). Użytkownicy polskich wojskowych map topograficznych mogą spotkać się także z poprzednio funkcjonującymi inicjałami: OTSG WP (Oddział Topograficzny Sztabu Generalnego WP) lub ZGW (Zarząd Geografii Wojskowej). Numer wydania arkusza umieszczono nad górną ramką, w prawym rogu oraz trzykrotnie w identyfikatorach mapy. 6. Oznaczenie serii – zgodnie ze STANAG-iem 7136 w NATO przyjęto jednolity system oznaczania serii map lądowych i lotniczych, w formie literowo- cyfrowej lub cyfrowej. Na mapie topograficznej podaje się informacje o: – strefie kontynentalnej zobrazowanego regionu na mapie: litera M w numerze serii na mapie oznacza Europę Zachodnią; – skali mapy: pierwsza cyfra – 6, w nr. serii oznacza skalę mapy 1:100 000, 7 – skalę 1:50 000, 8 – skalę 1:25 000, 9 – skalę 1:25 000 plan miasta; – regionie zobrazowanym na mapie: druga cyfra – 5, w numerze serii oznacza Polskę wraz z Litwą, Łotwą i Estonią; – kolejnym numerze wydania mapy – ostatnia cyfra w numerze serii. Numer serii mapy na arkuszach podano w górnym prawym rogu nad ramką obok godła mapy oraz trzykrotnie w identyfikatorach mapy. Aktualnie wydawanym polskim wojskowym mapom topograficznym odpowiadają następujące oznaczenia serii: 1:25 000 – M853 lub M951; 1:50 000 – M755; 1:100 000 – M653. 7. Godło arkusza jest jego oznaczeniem wynikającym z podziału arkuszowego mapy. Umieszczane jest w kilku miejscach arkusza: – po prawej stronie nad północną ramką; – w identyfikatorach mapy (trzykrotnie); – na szkicu położenia arkusza. 8. Notatka publikacyjna – umieszczona na dolnym marginesie mapy, pod lewym narożnikiem arkusza, informuje o: – wydawcy mapy – nazwa instytucji odpowiedzialnej za opracowanie i edycję arkusza mapy, np.: Sztab Generalny WP – Oddział Geodezji i Kartografii – Wydanie 2, 2007; A A A A A A A A A Series M755 Sheet N-34-104-C,D Ostrołęka Edition 2-STSZRP TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A 6 7 1 2 3 7 1 8 9 10 11 12 13 14 171717 1 19 18 1615 + 20 4 4 65 – instytucjach, które opracowały i wydrukowały arkusz mapy, np.: 22 Wojskowy Ośrodek Kartograficzny; – podstawowych materiałach źródłowych wykorzystywanych do opracowania arkusza mapy – informacja dotyczy rodzajów wykorzystanych materiałów podstawowych, skali oraz stanu aktualności, np.: Baza danych wektorowych, stan 2006. Notatka publikacyjna zawiera także informację o prawach autorskich oraz adres wydawcy na który użytkownik mapy może przesyłać uzupełnienia, poprawki i uwagi. Tuż pod lewym dolnym narożnikiem ramki mapy umieszczone jest logo wydawcy mapy – Służby Topograficznej Sił Zbrojnych RP. 9. Informacje dotyczące północy geograficznej, topograficznej i magnetycznej oraz dane magnetyczne są wyrażone przez podanie wartości kątowej uchylenia magnetycznego oraz zbieżności południków na szkicu i w tekstowym objaśnieniu, które są umieszczone na dolnym marginesie arkusza mapy. Wartości te odnoszą się do środka arkusza. Linia północy topograficznej na szkicu jest przedłużeniem pionowej linii siatki kilometrowej mapy. Wartości kątowe podano w stopniach i minutach oraz w tysięcznych (mils). W razie wystąpienia anomalii magnetycznej w zasięgu arkusza, szkic przedstawia tylko zbieżność południków a tekst informuje o przedziale wartości anomalii magnetycznej. Dodatkowo na każdej mapie zamieszczone są przeliczniki pomiędzy stopniami i minutami a tysięcznymi (mils’ami). 10. Podziałka kątów nachylenia przedstawiona na dolnym marginesie arkusza służy do określania kątów nachylenia dowolnych powierzchni terenu zobrazowanych na arkuszu. Jej konstrukcja zależy od wartości cięcia warstwicowego arkusza i skali mapy. 11. Skala na mapach topograficznych jest przedstawiona w formie liczbowej i graficznej. Skalę liczbową przedstawiono jako ułamek z dwukropkiem między licznikiem i mianownikiem, np.: 1:50 000, przedstawiono pośrodku arkusza pod ramką. Poniżej skali liczbowej umieszczono 3 skale graficzne (podziałki liniowe): w milach lądowych, kilometrach i jardach. 12. Informacja o osnowie matematycznej zawiera dane o zastosowanych na mapie: elipsoidzie odniesienia (WGS-84), odwzorowaniu (Uniwersalne Poprzeczne Merkatora), układzie współrzędnych geodezyjnym (WGS-84), poziomie odniesienia (Kronsztadt), cięciu warstwicowym (np. 10 m) oraz układzie współrzędnych prostokątnych (UTM); jest umieszczona na dolnym marginesie, pod podziałkami. 13. Informacja o cięciu warstwicowym. 14. Skorowidz arkuszy sąsiednich – przedstawiony w formie szkicu – informuje o położeniu danego arkusza mapy (wyróżnionego grubszą linią) w stosunku do arkuszy sąsiednich. Na skorowidzu map topograficznych w skali 1:25 000 wyróżniono sąsiednie arkusze wykonane w formie planu miasta. Na szkic nałożone są dodatkowo zasięgi i godła arkuszy map serii 1501 (1:250 000) i 1404 (1:500 000). 15. Szkic podziału administracyjnego – umieszczony obok skorowidza arkuszy sąsiednich – przedstawia granice ponumerowanych obszarów państw oraz jednostek administracyjnych, które są zobrazowane na arkuszu. Na szkicu może być zaznaczona linia wybrzeża morskiego oraz linie głównych rzek i brzegów jezior. Pod szkicem wylistowane są nazwy krajów i jednostek administracyjnych. 16. Opis systemu meldunkowego MGRS – objaśnienie systemu meldunkowego (nazywanego również systemem meldunkowym UTM) na przykładzie wybranego obiektu terenowego jest przedstawiane w formie tabeli, po prawej stronie na południowym marginesie arkusza. 17. Legenda. W dolnej części, na południowym marginesie arkusza przedstawiono i objaśniono wybrane znaki umowne oraz charakterystyki opisowe mapy. Legenda zawiera tylko podstawowe znaki (nie wszystkie), które najczęściej występują na mapie. Znaki pogrupowane są tematycznie i obejmują: linie komunikacyjne, granice, roślinność, wody i obiekty z nimi związane oraz pozostałe, ujęte jako „znaki różne”. Wersje językowe legendy. Legendę znaków umownych mapy oraz niektóre elementy opisu pozaramkowego wykonano w wersji dwu – lub trójjęzycznej. Przyjęto zasadę, że w wersji trójjęzycznej wykonuje się arkusze graniczne, przy czym zawsze język ojczysty jest na pierwszym miejscu, na drugim – angielski, a na trzecim język kraju sąsiedniego. Na arkuszach obejmujących tylko obszar Polski zastosowano dwujęzyczną wersję opisu pozaramkowego – w języku polskim i angielskim. 18. Skróty umieszczone po prawej stronie dolnego marginesu arkusza są zestawem skrótów objaśniających charakter obiektów na mapach oraz podawanych na mapie przy nazwach własnych miejscowości, jezior, gór i innych. Zestawienie skrótów na każdym arkuszu mapy topograficznej jest inne. 19. Uwagi są informacjami, które wyjaśniają specyficzne zagadnienia przedstawione na arkuszu mapy lub mające aspekt użyteczności operacyjnej, dotyczące m.in. stosowania miar długości, statusu administracyjnego obszaru, zasad transkrypcji lub transliteracji nazw na obszarach poza granicami Polski itp. 20. Kod kreskowy umieszczony w prawym dolnym narożniku arkusza mapy odzwierciedla 13-znakowy kod NSN1. Zawiera on podstawowe dane o arkuszu mapy, niezbędne do celów logistycznych w ramach NATO. UWAGA: Przedstawienie i rozmieszczenie elementów opisu pozaramkowego mapy może się różnić w zależności od serii i numeru wydania mapy. II – STANDARDOWE ELEMENTY MAPYA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A INFORMACJA POZARAMKOWA MAP WOJSKOWYCH A A PODZIAŁ NA ARKUSZE, WYMIARY I GODŁA WOJSKOWYCH MAP TOPOGRAFICZNYCH A A A A A A A 10 Podział polskich map topograficznych jest dokonany wzdłuż linii siatki kartograficznej. Za podstawę podziału i oznaczenia godeł arkuszy przyjęto podział arkuszowy Międzynarodowej Mapy Świata (MMŚ) w skali 1:1 000 000. Arkusze MMŚ są ograniczone południkami w odstępach co 6° i równoleżnikami co 4°. Pasy równoleżnikowe szerokości 4°, począwszy od równika, oznaczono wielkimi literami alfabetu łacińskiego od litery A do V. Słupy południkowe – 6. stopniowe, pokrywające się dokładnie ze strefami odwzorowania UTM, ponumerowano kolejnymi liczbami od 1 do 60, rozpoczynając od antypołudnika Greenwich. Godło każdego arkusza MMŚ składa się więc z litery i liczby, np. N-34. Arkusz mapy w skali 1:100 000 otrzymano z podziału ramek arkusza MMŚ w skali 1:1 000 000 na 12 części. Z tego podziału uzyskuje się 144 arkusze pojedyncze, oznaczone numerami od 1 do 144. Dwa kolejno ponumerowane arkusze pojedyncze tworzą arkusze mapy topograficznej w standardzie NATO. Godło arkusza mapy w skali 1:100 000 składa się z godła mapy w skali 1:1 000 000 i pary kolejnych numerów mapy 1:100 000, np. N-34 -135,136. Arkusz mapy w skali 1:50 000 powstał z podziału arkusza mapy w skali 1:100 000 na 4 arkusze. Godło arkusza mapy w skali 1:50 000 składa się z godła pojedynczego arkusza mapy w skali 1:100 000 oraz pary liter, określających położenie arkusza mapy 1: 50 000, np. N-34-135- A,B. Arkusz mapy w skali 1:25 000 powstał z podziału arkusza mapy w skali 1:50 000 na 4 arkusze. Godło arkusza mapy w skali 1:25 000 składa się z godła pojedynczego arkusza w skali 1:50 000 i pary liter określających położenie arkusza w skali 1:25 000, np. N-34-135-A-A,B. Podział arkusza Międzynarodowej Mapy Świata na arkusze mapy w skali 1:100 000 w standardzie NATO N-34-135-A-C,D N-34-135-B-C,D N-34-135-A-A,B N-34-135-B-A,B N-34-135-A,B N-34-135,136 N-34-136-A-C,D N-34-136-B-C,D N-34-136-A-A,B N-34-136-B-A,B N-34-135-A,B6 N-34-135-C-C,D N-34-135-D-C,D N-34-135-C-A,B N-34-135-D-A,B N-34-135-A,BC D N-34-136-C-C,D N-34-136-D-C,D N-34-136-C-A,B N-34-136-D-A,B N-34-135-A,B6 C D 19°00’ 20°00’ 52°20’ 52°20’ 19°00’ 20°00’ 52°00’ 52°00’ 19°30’ 19°30’ 52°10’ 52°10’ Podział arkusza mapy w skali 1:100 000 na arkusze mapy w skalach 1:50 000 i 1:25 000 w standardzie NATO 001,002 003,004 005,006 007,008 009,010 011,012 013,014 015,016 017,018 019,020 021,022 023,024 025,026 027,028 029,030 031,032 033,034 035,036 037,038 039,040 041,042 043,044 045,046 047,048 049,050 051,052 053,054 055,056 057,058 059,060 061,062 063,064 065,066 067,068 069,070 071,072 073,074 075,076 077,078 079,080 081,082 083,084 085,086 087,088 089,090 091,092 093,094 095,096 097,098 099,100 101,102 103,104 105,106 107,108 109,110 111,112 113,114 115,116 117,118 119,120 121,122 123,124 125,126 127,128 129,130 131,132 133,134 135,136 137,138 139,140 141,142 143,144 N-34 56° 18° 56° 24° 52° 18° 52° 24° II – STANDARDOWE ELEMENTY MAPYA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A PODZIAŁ NA ARKUSZE, WYMIARY I GODŁA MAP PRZEGLĄDOWO-TOPOGRAFICZNYCH A A A A A A 11 Mapa operacyjna 1:250 000 seria 1501 (Joint Operations Graphic – JOG) Podział na arkusze i oznaczenia godeł tej mapy są oparte na podziale Międzynarodowej Mapy Świata w skali 1:1 000 000. Na obszarze Polski arkusz mapy operacyjnej w skali 1:250 000 powstał w wyniku podziału MMŚ na 12 arkuszy ponumerowanych liczbami od 1 do 12. Godło tej mapy np. NM 34-08 zawiera oznaczenie półkuli (N), godło MMŚ (M34) i kolejny numer arkusza mapy operacyjnej. Podział arkusza Międzynarodowej Mapy Świata na arkusze mapy w skali 1:100 000 KOŁOBRZEG SZCZECIN FRANKFURT GÖRLITZ PRAHA SŁUPSK PIŁA POZNAŃ WROCŁAW WAŁBRZYCH GDAŃSK BYDGOSZCZ WŁOCŁAWEK ŁÓDŹ KRAKÓW OSTRAWA KALININGRAD OLSZTYN WARSZAWA RADOM KIELCE NOWY SĄCZ KOWNO BIAŁYSTOK BRZEŚĆ LUBLIN ZAMOŚĆ DROHOBYCZ WILNO LIDA KOBRYŃ KOWEL ŁUCK LWÓW NN 33-05 NN 33-08 NM 33-02 NM 33-05 NN 33-11 NN 33-06 NN 33-09 NM 33-03 NM 33-06 NN 33-12 NN 34-04 NN 34-07 NM 34-01 NM 34-04 NN 34-10 NN 34-05 NN 34-08 NM 34-02 NM 34-05 NN 34-11 NN 34-06 NN 34-09 NM 34-03 NM 34-06 NN 34-12 NN 35-04 NN 35-07 NM 35-01 NM 35-04 NN 35-10 NM 34-07 NM 34-08 NM 34-09 NM 35-07 33 34 3524° 26°22°20°18°16°14° 33 34 3524° 26°22°20°18°16°14° M N 54° 53° 52° 51° 50° 49° M N 55° 54° 53° 52° 51° 50° 49° 55° Skorowidz arkuszy mapy operacyjnej w skali 1:250 000 – serii 1501 (JOG) Mapa przeglądowa w skali 1:500 000 – seria 1404 (WORLD) Podział arkusza mapy dokonano wg. systemu światowego kodu obszarów WAC (World Area Code). System dzieli powierzchnię Ziemi na równoleżnikowe pasy czterostopniowe. W obrębie pasów, od północy w kierunku południa, wyznaczono i ponumerowano kolejno obszary lądowe. Na każdy wyznaczony i oznaczony numer obszaru przypadają 4 arkusze mapy w skali 1:500 000, które oznaczono wielkimi literami alfabetu łacińskiego – A, B, C, D, przykład godła: 168-D. Obszar Polski obejmuje 11 arkuszy mapy przeglądowej – serii 1404. Zasięgi arkusza są różne w zależności od szerokości geograficznej – na obszarze Polski zasięg arkusza obejmuje 4° 30’ długości i 2° szerokości geograficznej. 24° 26° 28° 30° 24° 26° 28° 30° 22° 22° 20° 20° 18° 18° 16° 16° 14° 14° 12° 12° 55° 55° 54° 54° 53° 53° 52° 52° 51° 51° 50° 50° 49° 48° 48° 56° 56° 49° KŘBENHAVN GDAŃSK KAUNAS BARYSAU BIAŁYSTOK MINSK LUBLIN ŽITOMIR L’VIV VINNICAWIEN KRAKÓW POZNAŃBERLIN PRAHA 169-B 168-A 168-B 169-D 169-C 168-D 168-C 231-B 232-A 232-D 232-B 233-A 232-C 233-D 169-A POLSKA ROSJA LITWA BIAŁORUŚ UKRAINA RUMUNIA WĘGRY SŁOWACJA CZECHY AUSTRIA NIEMCY SZWECJADANIA MOŁDAWIA Skorowidz arkuszy mapy przeglądowej w skali 1:500 000 – serii 1404 (World) Zasięg i wymiary arkusza Skala Godło Wymiary arkusza w stopniach Wymiary arkusza w km *) Powierzchnia 2 arkusza (km ) Liczba arkuszy map w arkuszu 1 : 1000 000 1 : 1 000 000 1 : 250 000 1 : 100 000 1 : 50 000 1 : 25 000 N-34 NM 34-12 N-34-139,140 N-34-139-A,B N-34-139-A-C,D x Y 1° 10’ 5’ 30’ 15’ 445 110 37 18 9 395 135 70 16 160 2 540 15 110 176 000 1 12 72 288 1 152 Wymiary arkusza i powierzchnia obszaru zmieniają się w zależności od szerokości geograficznej. W tabelce podano przybliżone wymiary na szerokości geograficznej 52° *) 64034 6° 2° 1° B L 4° 20’ Liczba arkuszy map na obszar Polski 2 121 565 154 28 5 II – STANDARDOWE ELEMENTY MAPYA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A MAPA TOPOGRAFICZNA 1:25 000 A A Przeznaczenie mapy: Jest wielkoskalową, szczegółową mapą, przeznaczoną dla dowódców pododdziałów i oddziałów wojsk lądowych do szczegółowej oceny wybranych fragmentów terenu, ważnych w wykonaniu zadań, np.: rozwinięcia i ubezpieczenia stanowisk dowodzenia, rozpoznania odcinka przeprawy, planowania prac inżynieryjnych, akcji ratowniczych i antyterrorystycznych, podczas walk w terenie zurbanizowanym i w rejonach desantowania. N-34-141-A-C,D Kotuń – seria M853 II – STANDARDOWE ELEMENTY MAPYA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A 12 MAPA TOPOGRAFICZNA 1:100 000A A Przeznaczenie mapy: Jest średnioskalową, taktyczną mapą topograficzną, przeznaczoną dla oddziałów i związków taktycznych do ogólnej oceny warunków terenowych podczas planowania i organizacji działań bojowych. Służy do orientowania się w terenie podczas działań manewrowych i przemarszów. W wojskach inżynieryjnych jest używana do organizowania i planowania prac zabezpieczających działanie wojsk. W czasie pokoju wykorzystuje się ją w ogólnej ocenie skutków klęsk żywiołowych, organizowaniu akcji ratowniczych i dróg ewakuacji. N-33-117,118 Chodzież – seria M653 II – STANDARDOWE ELEMENTY MAPYA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A 15 MAPA OPERACYJNA 1:250 000 (JOINT OPERATIONS GRAPHIC) A A A A Przeznaczenie mapy: Jest mapą przeglądowo-topograficzną, przeznaczoną dla dowódców i sztabów wyższych szczebli, wykorzystywaną w planowaniu połączonych operacji wojsk lądowych z udziałem lotnictwa oraz w działaniach wojsk na dużych obszarach. Mapa służy do ogólnej oceny ukształtowania terenu i głównych elementów topograficznych, np.: sieci dróg, ważniejszych rubieży wodnych, większych obszarów leśnych i dużych osiedli. NN 34-08 Olsztyn – seria 1501 II – STANDARDOWE ELEMENTY MAPYA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A 16 ZNAKI UMOWNE DO MAPY OPERACYJNEJ W SKALI 1:250 000 (JOINT OPERATIONS GRAPHIC SERIA 1501) A A A A A A A A A A A 17 Ponad – more than – über 500 000 mieszkańców – inhabitants – Einwohner OBSZARY ZABUDOWANE – POPULATED PLACES – WOHNPLÄTZEA A WARSZAWA 50 000 – 500 000 mieszkańców – inhabitants – Einwohner 10 000 – 50 000 mieszkańców – inhabitants – Einwohner 5 000 – 10 000 mieszkańców – inhabitants – Einwohner OLSZTYN Szczytno Olsztynek Kadzidłoponiżej – less than – unter 5 000 mieszkańców – inhabitants – Einwohner DROGI – ROADS – STRAßEN Autostrada, droga dwujezdniowa Dual highway Autobahn, Autostraße Głównao twardej nawierzchni, co najmniej dwa pasy ruchu Drugorzędna Allwetterstraße, feste Decke, zwei oder mehr All weather, hard surface, two or more lanes Principal NebenstraßeHauptstraße Secondary Przejezdna w każdych warunkach pogodowych, Fahrbahnen o lekkiej (luźnej) nawierzchni, co najmniej dwa pasy ruchu Przejezdna w każdych warunkach pogodowych, (gruntowa utrzymana) oder mehr Fahrbahnen All weather, loose or light surface, two or more lanes Allwettersraße, locker oder leichte Decke, zwei Przejezdna w sprzyjających (dobrych) warunkach pogodowych LINIE KOLEJOWE – RAIL ROADS – EISENBAHNENA A (gruntowa wiejska) Fair or dry weather, loose surface Schönwetterstraße, lockere Decke Polna lub leśna – Cart track – Feldweg, Waldweg Ścieżka – Footpath Fußweg Numer drogi – Route Marker – Straßennummer Normalnotorowa Jednotorowe Wielotorowe Single track Eingleisig Mehrgleisig Multiple track Normal gauge Vollspurige Bahn Wąskotorowa – Narrow gauge – Schmalspurige Kolej linowa – Aerial cableway – Seilbahn GRANICE – BOUNDARIES – GRENZEN Granica państwa – International – Staatsgrenze Granica jednostki administracyjnej I rzędu Primary administrative Verwaltungsgrenze I. Ordnung Rezerwat, poligon wojskowy Natur reserve, training area Naturschutzgebietsgrenze, Truppenübungsplatzgrenze ROŚLINNOŚĆ – VEGETATION – BODENBEWACHSUNG Lasy – Woods – Wälder, Uprawy – Cultivation – Kulture HYDROGRAFIA – HYDROGRAPHY – GEWÄSSER Bagno, moczary – Swamp, marsh – Sumpf, Moor Jezioro okresowe – Intermittent lake – See (zeitweise trocken) Obszar piaszczysty – Sand – Sand Zapora wodna – Dam – Staudamm Linia brzegowa nieokreślona – Unsurveyed shoreline – Unvermessene Küstenlinie Obszar zalewany okresowo – Land subject to inundation – Überschwemmungsgebiet Kanał żeglowny – Navigable canal – Schiffbarer Kanal E 30 A 4 12 827 LOTNISKA (wojskowe lub cywilne) AERODROMES (Military or Civil) FLUGPLÄTZE (Militär – oder Zivil–) Lotnisko o znanym zasięgu i układzie pasów startowych Field limits with runway pattern Flugplatzbegrenzung mit Pistensystem OKĘCIE – Nazwa – Name – Name ZNAKI RÓŻNE – MISCELLANEOUS – VERSCHIEDENES Obiekt orientacyjny – Landmark feature – Merkmal Kościół – Church – Kirch Kopalnia – Mine – Bergwerk; Zbiornik – Tank – Behälter Punkt geodezyjny, astronomiczny Horizontal control point: trig, astro Festpunkt: trigonometrisch, astronomisch Grobla, wał ochronny – Levee – Damm, Deich Dół, zagłębienie – Depression – Bodensenke, Niederung WYSOKOŚĆ TERENU – TERRAIN ELEVATIONS – GELÄNDEERHEBUNGENA A Punkt wysokościowy: zwykły, na dominującym wzniesieniu Spot elevation: normal, critical normaler Höhenpunkt, kritischer Höhenpunkt Punkt wysokościowy, najwyższy na arkuszu o współrzędnych Highest known elevation, located at Höchste Geländeerhebung im Kratenblatt bei 125 – Wysokość – Elevation – Höhe über Bezugsfläche Lotnisko o nieznanym zasięgu i znanym układzie pasów startowych Field limits unknown: with runway pattern Lotnisko o nieznanym zasięgu i układzie pasów startowych Unbekannte Flugplatzbegrenzung mit Pistensystem Field limits and runway pattern unknown Flugplatzbegrenzung und Pistensystem unbekannt Lądowisko helikopterów – Heliport – Hubschrauber – Landeplatz Lądowisko helikopterów w szpitalu Heliport at hospital Hubschrauber – Landeplatz am Krankenhaus OBIEKTY ORIENTACYJNE I PRZESZKODYA A A VISUAL AIDS AND OBSTRUCTIONS OPTISCHE HILFEN UND LUFTFAHRTHINDERNISSE Przeszkoda lotnicza – Obstruction – Luftfahrthindernis 200 – Wysokość szczytu przeszkody nad poziomem morza Elevation of obstruction top, above sea level Höhe der Hindernisspitze über Bezugsfläche (180) – Wysokość szczytu przeszkody nad powierzchnią gruntu Elevation of obstruction top, above ground level Höhe der Hindernisspitze über Grund Grupa przeszkód lotniczych – Group obstruction – Luftfahrthindernisgruppe Urządzenie radiowe jako przeszkoda lotnicza Radio facility obstruction Funkanlage als Luftfahrthindernis Linia energetyczna: pojedyncza; dwie lub więcej Power transmission line: one row of pylons; two or more rows of pylons Hochspannungsleitung: eine Mastreihe; mehrere Mastreihen Suspended obstruction (e.g. aerial cableway), with maximum heihgt above ground level Kabelhindernis, z.B. Seilbahn, mit höchstem Abstand über Grund 134 220 268 54°20´N 17°58´E 200 (180) (87) OKĘCIE 125 Przeszkoda lotnicza podwieszana (np.. linowa) z maksymalną wysokością nad powierzchnią gruntukolej: II – STANDARDOWE ELEMENTY MAPYA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A POGLĄDOWE PRZEDSTAWIENIE ZNAKÓW UMOWNYCH WOJSKOWYCH MAP TOPOGRAFICZNYCH A A A A A 20 PRZEDMIOT ZNAK PRZEDMIOT ZNAK tun. Most kolejowy Tunel Odcinek szosy z zakrętem o małym promieniu krzywizny (poniżej 25 m) Ścieżka Droga polna lub leśna Droga gruntowa utrzymana Estakada Kolejka linowa Stacja metra (kolejki podziemnej) Tory stacyjne (w skali mapy) Autostrada Droga główna o nawierzchni twardej ulepszonej o szerokości 7,4 m i więcej Droga drugorzędna o nawierzchni twardej nieulepszonej o szerokości od 3 do 5,4 m Droga gruntowa Droga ekspresowa (dwujezdniowa) Most drogowy (wiadukt) III – PRACA Z MAPĄA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A POGLĄDOWE PRZEDSTAWIENIE ZNAKÓW UMOWNYCH WOJSKOWYCH MAP TOPOGRAFICZNYCH A A A A A 15 PRZEDMIOT ZNAK PRZEDMIOT ZNAK pr. pr. b a pw. wdsp. a b p.ż. 120.5 374.1 20 5 5 a – znaki przedmiotów, które nie dają się przedstawić w skali mapy b – znaki przedmiotów, które dają się przedstawić w skali mapy Prom Przewóz Wał ochronny lub grobla 3 – szerokość wału w koronie w m 5 – wysokość wału w m Zapora wodna przejezdna 120.5 – wysokość n.p.m. Wodospad 5 – wysokość spadu wody w m Brzeg umocniony, nabrzeże Dół 5 – głębokość w m Skała – ostaniec 20 – wysokość skały w m Punkt wysokościowy (kota) na dominującym wzniesieniu 374.1 – wysokość n.p.m. w m Zbiornik wody nie dający się przedstawić w skali mapy Studnia artezyjska 53.6 – wysokość n.p.m. w m Źródło Wodociąg naziemny Przystań żeglugi urządzona – nie dająca się przedstawić w skali 53.6 s. art. 3 a b 2 1 3 Śluza 1 – komora; 2 – wrota; 3 – wrota z mostem; 5 Bród b. 5 a b 21III – PRACA Z MAPĄA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A POGLĄDOWE PRZEDSTAWIENIE ZNAKÓW UMOWNYCH WOJSKOWYCH MAP TOPOGRAFICZNYCH A A A A A 22 PRZEDMIOT ZNAK PRZEDMIOT ZNAK sosna 4 chmiel 1 2 Nr6 4 Wejście do jaskini lub groty Wypłuczysko 4 – głębokość w m Skały, urwiska skalne Las iglasty Wąski pas lasu lub leśny pas ochronny Odosobniona grupa drzew iglastych nie dająca się przedstawić w skali lecz mająca znaczenie orientacyjne Odosobnione drzewo iglaste o znaczeniu orientacyjnym Drzewa rosnące wzdłuż obiektów liniowych Zagajnik, szkółka leśna, młody las sadzony Linie podziałowe (przesieki) o szerokości poniżej 40 m 4 – szer. przesieki w m Sad Łąka Bagno niemożliwe do przejścia lub trudne do przejścia Granica państwa 1 – kopiec graniczny 2 – słup graniczny z numerem Ogrodzenie z kamienia, cegły, prętów metalowych lub siatki buk Plantacja roślin przemysłowych III – PRACA Z MAPĄA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A FORMY RZEŹBY TERENUA A Góra stożkowata Grzbiet na stoku Wzgórze na stoku Upłaz, terasa Stok z terasami Stok stromy Żleby Wąwóz FORMY RZEŹBY TERENUA A MODEL UPROSZCZONYA RYSUNEK NA MAPIEA A FORMY RZEŹBY TERENUA A MODEL UPROSZCZONYA RYSUNEK NA MAPIEA A III – PRACA Z MAPĄA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A 25 ORIENTOWANIE MAPYA – Geometryczne Orientowanie mapy według przedmiotów liniowych Jeżeli nasze miejsce stania znajduje się na przedmiocie terenowym liniowym (np. na torze kolejowym, drodze itp.) przykładamy na mapie do znaku tego przedmiotu linijkę i obracamy w poziomie mapę, dopóki kierunek danego przedmiotu nie pokryje się z jego linią w terenie. Należy przy tym uważać, aby położenie sąsiednich przedmiotów względem linii odpowiadało ich położeniu w terenie. W przeciwnym razie orientacja może być odwrócona o 180°. Orientowanie mapy według przedmiotów terenowych i form rzeźby terenu Jeżeli na mapie znane jest położenie miejsca stania (na rysunku- przepust), to do linii orientacyjnej łączącej nasze stanowisko z dowolnym przedmiotem terenowym, lub formą rzeźby terenu (na rysunku kominem, wzgórzem) przykładamy linijkę i obracamy w poziomie mapę, dopóki linia orientowania na mapie nie pokryje się z linią orientowania w terenie. Zorientowanie sprawdzamy według innego jeszcze przedmiotu terenowego (formy rzeźby terenu lub linii). – Magnetyczne Orientowanie mapy według busoli Busolę przykładamy do wschodniego lub zachodniego boku ramki mapy, względnie do linii siatki kilometrowej. Wartość zboczenia (d) lub uchylenia (D) magnetycznego uwzględniamy wtedy, gdy jest ona większa niż połowa wartości jednej działki na podziale w tysięcznych limbusa busoli |(dla busoli AK 0-50) . Przy orientowaniu mapy według ramki, krawędź busoli (bok z podziałką liniową) należy przyłożyć do boku ramki mapy. Następnie tak obracać mapę w płaszczyźnie poziomej, aby północny grot igły magnetycznej na podziale kątowym wskazywał wartość zboczenia magnetycznego. W przytoczonym przykładzie =0-43, co w zaokrągleniu odpowiada odczytowi 0-50 wskazanemu przez grot igły magnetycznej. d Przy orientowaniu mapy według siatki kilometrowej, krawędź busoli przykładamy do linii pionowej siatki kilometrowej. Następnie tak obracamy mapę w pła- szczyźnie poziomej, aby północny grot igły magne- tycznej na podziałce w tysięcznych wskazał wartość uchylenia magnetycznego. W przykładzie =0-47, co w zaokrągleniu odpowiada odczytowi busoli 0-50, wskazanemu przez grot igły magnetycznej. D ęGN P łn . M . -M a g n e tic N o tr h -M a g n e tis ch -N o rd .P łn . G .- T ru e N o rt h - G e o g ra p h is c h -N o rd P łn . T .- G ri d N o rt h - G it te r- N o rd 2005 Uchylenie magnetyczne G-M angle Nadelabweichung +3°;+50 (mils) - Zbieżność południków dla środka arkusza Grid convergence for center of sheet Meridiankonvergenz in Blattmitte -0°12’; -4 (mils)- III – PRACA Z MAPĄA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A sil. 26 27 OKREŚLANIE MIEJSCA STANIA A A Określanie własnego miejsca stania według pobliskich punktów orientacyjnych za pomocą szacunku lub pomiaru ich odległości Wybieramy punkty orientacyjne leżące w najbliższym otoczeniu. 1. Orientujemy mapę (np. przy pomocy busoli). 2. Wybieramy w najbliższej okolicy 2 lub 3 charakterystyczne punkty orientacyjne znajdujące się także na mapie. 3. Określamy odległość tych punktów szacunkowo lub pomiarem przybliżonym – krokami. 4. Na mapie rysujemy linie kierunków na punkty orientacyjne według celowych. 5. Na wyrysowanych kierunkach odkładamy pomierzone (oszacowane) odległości. 6. Otrzymany punkt jest naszym miejscem stania. Wskutek niedokładności pomiaru, zarówno kątów jak i odległości, może powstać tzw. trójkąt błędów. Miejsce stania znajdzie się w środku ciężkości tego trójkąta. W terenie falistym lub górzystym, położenie miejsca stania można uściślić według położenia formy rzeźby terenu (wzgórza, góry), na której miejsce stania się znajduje. Określanie własnego miejsca stania (stanowiska) przy pomocy kalki Przy użyciu tej metody należy dysponować przynajmniej trzema punktami orientacyjnymi dającymi się zidentyfikować na mapie i w terenie. Kątowy rozstaw kierunków na punkty powinien wynosić od 30° do 150°. 1. Na twardym podkładzie przymocowujemy kalkę i na środku jej obieramy punkt. 2. Trzymając podkład w położeniu poziomym, z wybranego punktu wykreślamy kierunki na przedmioty orientacyjne, oznaczając te przedmioty odpowiednim znakiem (rys. A). 3. Następnie kładziemy kalkę na mapę w ten sposób, aby linie wykreślone do punktów orientacyjnych w terenie pokrywały się z tymi punktami na mapie (rys. B). Jeżeli niektóre kierunki nie dadzą się zidentyfikować, oznacza to błędne utożsamienie odpowiednich punktów. 4. Z kolei przenosimy (przekłuwamy) z kalki punkt przecięcia się kierunków na punkty orientacyjne, który jest na mapie szukanym miejscem stania.Określanie własnego miejsca stania wcięciem w bok (na jeden punkt) Stanowisko nasze znajduje się na liniowym przedmiocie terenowym (drodze, torach, grzbiecie, brzegu wody, linii energetycznej). 1. Mapę należy zorientować. 2. Na kierunku wybiegającym w przybliżeniu pod kątem prostym z liniowego przedmiotu terenowego wyszukujemy w terenie przedmiot (punkt orientacyjny), który można też zidentyfikować na mapie. 3. Nie poruszając mapy, wykreślamy prostą (kierunek) przez punkt orientacyjny celując na przedmiot w terenie. Punkt przecięcia się prostej z liniowym przedmiotem terenowym jest naszym miejscem stania. 4. Dla kontroli celujemy dodatkowo na inny punkt orientacyjny. 1. Mapę należy zorientować. 2. Wyszukujemy w terenie i na mapie 2 lub 3 punkty orientacyjne w możliwie szerokim rozstawie kątowym. 3. Celujemy kolejno na punkty orientacyjne nie naruszając orientacji mapy i wykreślamy kierunki przez punkty na mapie do punktów w terenie. Wskutek niedokładności w zorientowaniu mapy i celowaniu na punkty tworzy się zazwyczaj trójkąt błędów. W jego środku ciężkości znajduje się szukane nasze miejsce stania. xx 80xx 50 xx 20 Określanie własnego miejsca stania z dwóch lub trzech punktów orientacyjnych (wcięciem wstecz) III – PRACA Z MAPĄA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A B A POMIAR ODLEGŁOŚCI NA MAPIEA A A Skala i podziałka mapy Skala mapy podaje, ile razy odległość na mapie „d” jest mniejsza od odpowiadającej jej odległości w terenie „D”. Przedstawia się ją stosunkiem d : D, tj. jak się ma odległość na mapach do odległości w terenie. Np. skala mapy 1:50 000 oznacza, że 1 cm na mapie odpo- wiada 50 000 cm (500 m) w terenie. Linie krzywe: 0 1 2 3 Linie proste: Pomiar odległości na mapie M-34-066-C,D TARNÓW Według długości minuty szerokości geograficznej: Po wewnętrznej stronie prawej i lewej ramki arkusza mapy są przedstawione graficznie minuty szerokości geograficznej. Długość jednej minuty szerokości geograficznej wynosi w przybliżeniu 1850 m w terenie. D d M =. 3,7 cm Skala mapy = 1:50 000 Mianownik skali mapy = odległość pomierzona na mapie odległość znana Określanie skali mapy b Krzywomierzem: Przed pomiarem tarczę krzywomierza ustawić na zero podziałki. Krzywomierz prowadzimy pionowo po przebiegu linii krzywej. Na końcowym punkcie na podziałce skalowej krzywomierza odczytujemy mie- rzoną odległość. Przykład: Długość mierzonej drogi (C-D) wynosi 5500 m. Przez obliczenie: Odległość na mapie mierzy się linijką z podziałem milimetrowym. Odległość w terenie (D) równa jest odległości na mapie (d) pomnożonej przez miano- wnik skali (M). Przykład: Odległość na mapie wynosi 3,1 cm. Odle- głość w terenie D=3,1 cm x 50 000= 155 000 cm, tj 1550 m. Paskiem papieru i podziałką liniową: Pasek papieru przyłożyć do końcowych punktów (E-F) mierzonego odcinka i zaznaczyć na nim kreski. Następnie pasek przykładamy do podziałki mapy i odczytujemy odległość między kreskami. Przykład: mierzona odległość wynosi 2080 m. Cyrklem i podziałką liniową: Nóżki cyrkla ustawić na końcowych punktach (G-H) odcinka. Następnie tę samą rozwartość cyrkla przykładamy do podziałki i odczytujemy odległość. Przykład: Długość odcinka wynosi 1030 m. Cyrklem: Na linii krzywej (A-B) wydzielić odcinki proste (A-1, 1-2, 2-3, 3-4, 4-B). Ostrza cyrkla umieszczamy w punkcie początkowym trasy (A) oraz w pierwszym punkcie załamania trasy (1). Następnie ostrze z pkt. A przesu- wamy do pkt. 1’ leżącego na prostej 1-2. Ostrze z pkt.1 rozsuwamy, tak by znalazło się na pkt. 2. Analogicznie czynności wykonujemy dla pozostałych punktów zała- mania trasy, aż do położenia cyrkla B-4’, co odpowia- da długości krzywej A-B. Dla odczytania długości z rozwartego cyrkla wykorzystuje się siatkę kilometro- wą (5 km) oraz podziałkę mapy (70 m). Przykład: Rzeczywista długość drogi (A-B) wynosi 5070 m. 1000 m 500 0 21 3 km 1:50 000 mianownik skali (M) Podziałka liniowa najmiejsza działka (dokładność podziałki) odpowiada odległości 100m Skala liczbowa 1000 m 500 0 1 1:50 000 2 3 4 km G H F E 1000 m 4’ 1’ 2’ 3’ E F a c c Skala Przykład Sposób oznakowania Sposób oznakowania siatki kilometrowej Według siatki kilometrowejWedług godła mapy 1:250 000 1:50 000 NN 34-08 M-34-066-C,D Litera + liczba + liczba + A,B lub C,D Litery + liczba + 01 do 12 na mapie (w cm) w terenie ( w km) Interwał siatki kilometrowej 4 10 12 wyloty na ramce i wewnątrz arkusza wyloty na ramce i wewnątrz arkusza a b = 50 000Obliczenie:185 000 cm 1,9 cm Skala mapy = 1:50 000 = 52632Obliczenie:100 000 cm III – PRACA Z MAPĄA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A 30 POMIAR KĄTÓW NA MAPIEA A A Azymut geograficzny (G) jest to kąt poziomy zawarty między kierunkiem północy geograficznej a kierunkiem na określony punkt. jest to kąt poziomy zawarty między kierunkiem północy magnetycznej a kierunkiem na określony punkt. jest to kąt zawarty między północnym kierunkiem siatki kilometrowej (północą topograficzną) a kierunkiem na określony punkt. Azymuty geograficzne, magnetyczne i topograficzne mierzy się zgodnie z ruchem wskazówek zegara; mają one wartości od 0° do 360°. Odpowiednio od 0 do 6400 (mils) patrz (tablica 34) jest to kąt poziomy zawarty między południkiem geograficznym a południkiem magnetycznym. Jeżeli igła magnetyczna odchyla się na wschód od południka geograficznego – zboczenie jest dodatnie (+), jeżeli zaś na zachód – ujemne (-). Azymut magnetyczny (M) Azymut topograficzny (T) Zboczenie magnetyczne (d) Zależność między azymutem geograficznym a magnetycznym Azymut geograficzny równa się sumie algebraicznej azymutu mag- netycznego i zboczenia magnetycznego. Azymut magnetyczny równa się różnicy algebraicznej azymutu topograficznego i uchylenia magnetycznego. Zależność między azymutem magnetycznym a topograficznym Mierząc na mapach topograficznych azymuty topograficzne, należy je przy wyznaczaniu kierunków w terenie przeliczyć na azymuty magnetyczne. Azymut magnetyczny równa się różnicy algebraicznej azymutu topograficznego i uchylenia magnetycznego. Pomiar azymutów na mapie Czynności: a) Punkt początkowy P połączyć z punktem końcowym kierunku P , a z punktu P wykreślić kierunek płn. geogr. (płn. topogr.).o 1 o b) Kątomierzem linijki dowódcy: Kątomierz położyć tak, aby jego środek leżał nad punktem początkowym (P ) 0 i linii wyznaczającej kierunek północy topograficznej. Linia łącząca punkt P0 i P wyznaczy na podziałce kątowej azymut topograficzny w tysięcznych 1 i stopniach, np. T = 20-20 (121°). PO-P1 c) Kątomierzem szkolnym: Kątomierz położyć na mapie tak, aby jego środek znajdował się nad punktem początkowym i linia podstawy kątomierza pokrywała się z kierunkiem północy topograficznej. Linia łącząca P i P wyznaczy na podziałce kątowej wartość 0 2 azymutu topograficznego w stopniach, np. T = 287°. P0-P2 Zbieżność południków (g) jest to kąt poziomy zawarty między południkiem geograficznym danego punktu a pionową linią siatki kilometrowej. Jeśli pionowa linia siatki kilometrowej odchyla się na wschód od południka geograficznego, to zbieżność południków przybiera znak plus(+), czyli jest dodatnia, jeżeli zaś na zachód – przybiera znak minus (-) czyli jest ujemna. jest to kąt zawarty między pionową linią siatki kilometrowej a południkiem magnetycznym. Jeżeli południk magnetyczny odchyla się na wschód od linii siatki kilometrowej, to uchylenie magnetyczne jest dodatnie (+), jeżeli zaś na zachód ujemne (-). Uchylenie magnetyczne (D) Azymut topograficzny przelicza się na azymut magnetyczny, wykorzystując szkic z wielkościami kątowymi zbieżności południków oraz uchylenia magnetycznego, umieszczony na południowym marginesie arkusza mapy. M=T- (±D) =T -[(±d) - (±g)] D = (±d) - (±g) G = M +(±d) M = T - (±D) - G d +d -d -D+D ę +g P łn. M . -północ m agnetyczna (M agnetic N orth) P łn . G . -p ó łn o c g e o g ra fic zn a ( T ru e N o rt h ) P łn . T. - p ó łn o c to p o g ra fic zn a ( G ri d N o rt h ) kierunek na określony punkt Podstawowe kierunki i azymuty M.G -g ę P łn . M . - pó łn oc m ag ne ty cz na ( M ag ne tic N or th ) P łn . T. -p ó łn o c to p o g ra ficzn a (G rid N o rth ) P łn . G . -p ó łn o c g e o g ra fic zn a ( T ru e N o rt h ) kierunek na określony punkt T P. D g – określony punkt – azymut geograficzny – azymut magnetyczny – azymut topograficzny – zbieżność południków – zboczenie magnetyczne – uchylenie magnetyczne T M. P. M.G T P. ę P łn . M . -M a g n e tic N o rt h -M a g n e tis ch -N o rd .P łn . G .- T ru e N o rt h - G e o g ra p h is c h -N o rd P łn . T .- G ri d N o rt h - G it te r- N o rd Zbieżność południków dla środka arkusza Grid convergence for center of sheet Meridiankonvergenz in Blattmitte -0°12’; -4 (mils) 2005 Uchylenie magnetyczne G-M angle Nadelabweichung +3°;+50 (mils) - - III – PRACA Z MAPĄA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A 31 OKREŚLANIE WYSOKOŚCI n.p.m., KIERUNKU ORAZ KĄTA NACHYLENIA STOKU A A A A A A A B D C A B D C 20°10°8°5°4°3°1°0°30´ Przy wysokości warstwowej 50 m Przy wysokości warstwowej 10 m Określanie wysokości punktu nad poziomem morza Wysokość punktu nad poziom morza (n.p.m.) określa się według warstwic. W praktyce mogą wystąpić dwa przypadki: 1. Punkt (A) leży na warstwicy – jego wysokość równa jest wysokości warstwicy n.p.m. (240 m). 2. Punkt (B) leży między warstwicami – ustala się wysokość warstwową (cięcie warstwicowe) i wysokość n.p.m. sąsiednich warstwic, między którymi leży punkt – przez punkt wykreśla się prostą między warstwicami; odcinek dzieli się co 1, 2, 2,5 lub 5 m, w zależnoś- ci od cięcia warstwicowego – ustaloną różnicę (dolna warstwica – określany punkt) dodaje się do wartości niższej warstwicy (263,5 m). Kierunek stoku jest to kierunek jego największego spadku. Kierunek największego spadku na mapie określa się tak, że z danego punktu prowadzi się krzywą, która przecina najbliższe warstwice pod kątem prostym. Krzywa taka nazywa się linią spadu (a). Kierunek spadku ustala się według wskaźników (kresek) spadu lub kierunku malejącej wartości warstwic. Wskaźniki (kreski) spadu są to krótkie kreseczki, które wykreśla się na niektórych warstwicach w kierunku spadku (b). Kierunek spadku stoku od punktu A do B jest zgodny z kreskami spadu. Określanie kierunku nachylenia (spadu) stoku według warstwic Podziałka kątów nachylenia: Określanie spadku stoku według mapy Obliczeniem: Podziałką kątów nachylenia (spadu) nazywamy specjalny diagram umieszczony na południowym marginesie mapy. Liczby umieszczone przy poziomej podstawie określają wielkość nachylenia w stopniach. Linie pionowe oznaczają odstępy między sąsiednimi warstwicami. Podziałkę kątów nachylenia skonstruowano w formie diagramu umożliwiającego interpolację wartości pośrednich. Na mapach przedstawiony jest diagram do podwójnej wysokości warstwowej; jeden dotyczy wysokości między warstwicami zasadniczymi, drugi – wysokości między warstwicami pogrubionymi. Ma to miejsce wtedy, gdy warstwice przebiegają bardzo gęsto. Sposób określenia nachylenia (spadku) stoku pokazuje rysunek. Cyrklem lub paskiem papieru mierzy się odległość między dwiema warstwicami zasadniczymi (lub pogrubionymi). Odcinek ten przykłada się do odpowiedniej linii prostopadłej na diagramie i odczytuje wartość nachylenia stoku (na rysunku AB = 1°40', CD = 8°50'). _ _ Dla cięcia warstwic zasadniczych, nachylenie stoku odpowiadające podstawie stoku (t.j. odstępowi poziomemu między warstwicami) 1 cm, jest stałe niezależnie od skali mapy i równa się 1°12’. Dzięki temu przy szacowaniu nachylenia stoku (do 25°) należy posługiwać się następującą regułą: Nachylenie stoku jest tyle razy większe (mniejsze) od 1°12’ ile razy jego podstawa między dwiema sąsiednimi warstwicami jest mniejsza (większa) od 1 cm. W celu dokładniejszego pomiaru odstępu między warstwicami należy użyć linijki z podziałem milimetrowym. Przykłady: 1. Odstęp między warstwicami AB określony na mapie wynosi 0,5 cm, nachylenie stoku wynosi w tym miejscu 2. Odstęp między warstwicami BC określony na mapie wynosi 1,5 cm. Nachylenie stoku wynosi w tym miejscu Szacunkowo: 1 0.5 1°12’ × = 1°12’ × 2 = 2°24’ 1.5 1°12’ × = 1°12’ × = 0°48’ 1 3 2 Warstwice poprowadzono co 10 m A’ D’ B’ D A h a B Przykład: – na mapie pomierzono wartości (h) i (D). Wysokość stoku (h) = 50 m (5 wysokości warstwicowych). Podstawa stoku (D) = 150 m (zmierzona na mapie między dwiema warstwicami pogrubionymi przy pomocy podziałki liniowej), – obliczanie spadku stoku 60° × 50 150 = 20° D – długość podstawy stoku h – wysokość stoku Wzór: h D wzór przybliżony: 60° × h D (dla kątów do 25° nachylenia stoku) tg a = a – spadek (nachylenie) stoku a = a = 250 B . .A 270.8 A a a a b - bB 251.9 200 250 0 1 2 3 4 5 A B C 22 0 200 III – PRACA Z MAPĄA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A 32 ORIENTOWANIE SIĘ WEDŁUG MAPY W CZASIE MARSZU A A A A A A Przygotowanie marszu na mapie Przygotowanie mapy przed marszem: 1. W zależności od długości trasy marszu, do planowania, używamy map w odpowiedniej skali. 2. Zaplanowanie trasy marszu poprzedza się studiowaniem terenu na mapie. Uwzględniając rodzaj (tonaż, gabaryty itp.) środków transportu i technicznych wykorzystywanych do marszu, dokonuje się wyboru drogi (dróg) zapewniającej warunki wykonania marszu. W miarę możliwości nie planować marszu przez zwarte osiedla. 3. Na mapie wzdłuż planowanej linii komunikacyjnej, od strony zachodniej lub południowej znaku drogi, wykreśla się linią ciągłą trasę marszu oraz oznacza punkt (rejon) początkowy i końcowy trasy. Trasę dzieli się na odcinki dwudziestokilometrowe i obok drogi, w kółku, co 20 km opisuje bieżący kilometraż, zgodnie z kierunkiem marszu. 4. Na trasie marszu i w pobliżu wyznacza się punkty orientacyjne, np. wieże, maszty, kominy zakładów przemysłowych, charakterystyczne skrzyżo- wania dróg itp., wykorzystywane do orientacji w czasie jazdy oraz sprawdzania prawidłowości przebiegu marszu w terenie. Punkty orientacyjne na mapie wyróżnia się obwiednią. Marsz jest to zorganizowane przemieszczanie wojsk na własnych środkach transportu do wyznaczonego rejonu lub na rubież walki, z zachowaniem zdolności do wykonywania zadań bojowych. Celem marszu jest osiągniecie przez wojska nakazanego rejonu lub rubieży w odpowiednim czasie i pełnej gotowości do prowadzenia walki. Czynności w czasie marszu 1. Przed rozpoczęciem marszu należy zorientować się w terenie według mapy i dokładnie zapoznać z trasą marszu zaplanowaną na mapie. 2. W czasie marszu mapa powinna być tak zorientowana, aby kierunek drogi na mapie był zawsze zgodny z kierunkiem drogi w terenie. Podczas jazdy stale porównujemy mapę z terenem. Na odcinkach prostych dróg, w razie potrzeby, przygotowujemy się do zaplanowanej zmiany kierunku jazdy, np. na skrzyżowaniu, rozwidleniu dróg itp. 3. Zwiększoną uwagę należy zachować podczas przejazdu przez osiedle. Do orientacji wykorzystywać skrzyżowania ulic, place, parki, kościoły, mosty, stacje kolejowe, wiadukty, obiekty przemysłowe itp. 4. Przed wjazdem do osiedla i po wyjeździe z niego trzeba zawsze dokładnie zorientować mapę. W razie pomylenia trasy należy określić swoje miejsce na mapie i odszukać właściwą drogę marszu. Do pomocy można wykorzystać busolę. 5. Z wykonaniem marszu zawsze wiąże się czas przebycia drogi i osiągnięcia punktu docelowego. Aby marsz zrealizować zgodnie z zadaniem należy przestrzegać odpowiedniej szybkości jazdy zmniejszać ją w sytuacjach skomplikowanych i zwiększać na odcinkach prostych, poza osiedlami, zachowując warunki bezpieczeństwa jazdy. Orientację w dzień ułatwiają punkty wydatne wzdłuż trasy. 6. Warunki orientacji w terenie według mapy w marszu pogarszają się w nocy i we mgle. Trasę jazdy z mapy kontroluje się bezpośrednio według obiektów leżących wzdłuż drogi oraz oznaczonych na mapie punktów orientacyjnych. Do kontroli przebytej drogi można wykorzystać licznik kilometrowy pojazdu. 5 0 5 10 15 mil morskich/Nautical Miles 30 kilometrów/Kilometres 20 mil lądowych/Statute Miles 5 0 105 15 20 25 1005 5 15 SKALA 1:250 000 SERIA 1501 ARKUSZ NN 34-08 WYDANIE 1-OTSG WP 40 20 60 III – PRACA Z MAPĄA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A 35 ANALIZA I OCENA TERENUA A A Analiza terenu jest procesem polegającym na gromadzeniu, analizowaniu, ocenie oraz interpretowaniu informacji geograficz- nych w zakresie naturalnych oraz stworzonych przez człowieka obiektów w terenie, w połączeniu z innymi czynnikami, w celu przewidywania wpływu środowiska geograficznego na prowadzenie działań. Analizę właściwości terenu i warunków atmosferycznych wykonuje się w celu określenia wpływu terenu i pogody tego obszaru na realizację zadań przez wojska własne i przeciwnika. Ocenę terenu dokonuje się pod względem jego przekraczalności, infrastruktury, drożni, sieci rzek i kanałów, wzniesień terenowych, gruntów i na tej podstawie oznacza na mapie obszary trudno przejezdne, nieprzejezdne i ograniczające swobodę ruchu. W ocenie terenu uwzględnia się sytuację pogodową na obszarze działania, głównie opady i mgły mające wpływ na pogorszenie warunków przekraczalności i możliwości rozpoznania terenu. Ocenę terenu wykonuje się z jednakową wnikliwością po stronie własnej jak i przeciwnika. Do analizy i oceny terenu wykorzystuje się mapy topograficzne w skalach 1:50 000 i 1:25 000 oraz inne materia- ły z rozpoznania i aktualne informacje, np. meldunki, zdjęcia lotnicze i in. oraz dane o obszarze działania w systemach komputerowych. – teren trudno przejezdny (SLOW GO) – teren nieprzejezdny (NO GO) – przeszkody wodne – rejony występowania mgieł – skażenia chemiczne – warunki pogorszone wskutek opadów atmosferycznych sosna – charakterystyka mostu; 7.5 – dł. w m., 9 – szer. części jezdnej w m., 30 – nośność w t. – charakterystyka lasu; 16 – wys. w m., 0.18 – śr. w m., 3 – śr. odleg. między drzewami – punkt obserwacyjny z zasięgiem widoczności w km – obszary intensywnych opadów– obszary objęte lokalnym zachmurzeniem Żb 7.5-9 30 16 0.18 3 3 km z 2 2 OP Znaki oceny terenu Przykład oceny terenu Oleat oceny terenu jest dokumentem rozpoznania i aneksem do planu taktycznego dowódcy Zasady analizy i oceny terenu SZCZEBEL: BATALION – BRYGADA 2– rejony zurbanizowane zajmujące ponad 1 km .~~ CHEM Wnioski: Teren w pasie działania 1 i 2. bz jest pagórkowatą równiną z gruntami gliniasto- -piaszczystymi. Różnice wysokości form 5-10 m. Teren odkryty, przejezdny. Przegrupowanie ułatwiają drogi utwardzone, na kierunku działania 1 i 2. bz. Zabudowa pojedynczymi gospodarstwa- mi ogniotrwałymi rozproszona, typu kolonijnego. Po długotrwałych opadach podniósł się poziom wód gruntowych, grożących podsiąkaniem wody w ziemnych obiektach inżynieryjnych, realizowa- nych w obniżeniach terenu oraz utrudniający przejazd na przełaj wozów bojowych w rejonie na wsch. od wsi CZYŻEWO (9083) do szosy RYPIN (9380) – wieś DŁUGIE (8885). W pasie działania 1 bz, na płd. od rubieży zadania dalszego występuje trudno przejezdny obszar zalesiony, możliwy do pokonania drogami gruntowymi. Występuje skażenie chemiczne w rejonie CETKI (8881) – ŁAWY(9181). Obserwacja terenu dostęp- na z wyniosłości 110.8 (9282) – OP 1 do rubieży zadania bliższego oraz 111,2 (8785) – OP 2 do rubieży zadania dalszego 1 i 2. bz. III – PRACA Z MAPĄA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A 36 SKŁADANIE MAPA Mapę należy tak złożyć, aby można było wygodnie posługiwać się nią oraz przechowywać w mapniku, torbie polowej lub teczce. Przed złożeniem należy na mapie określić granice rejonu (pasa) działania i złożyć mapę wzdłuż tych granic. Mapę składa się w tak zwaną harmonijkę. Wszystkie boki złożonej mapy powinny być równe i dobrze przylegać do siebie. Dobrze złożona mapa powinna zapewniać: – dogodne posługiwanie się bez potrzeby rozkładania całej mapy; – szybkie odnajdywanie na mapie punktów, przedmiotów terenowych i obiektów wojskowych podawanych za pomocą współrzędnych. Podczas posługiwania się mapą należy ją chronić przed nadmiernym działaniem promieni słonecznych oraz przed deszczem, a w wozach bojowych przed zatłuszczeniem. Przy sklejaniu większej ilości arkuszy wskazane, jest wykonanie na papierze szkicu rozmieszczenia arkuszy. Złożenie sklejonej mapy do pracy w terenie powinno zapewnić: – dogodne posługiwanie się nią bez rozwijania całej mapy, – szybkość odnajdywania na niej potrzebnych rejonów lub punktów, – ułożenie mapy w torbie polowej, bloku meldunkowym lub w specjalnym mapniku. Aby to osiągnąć mapę należy składać zawsze wzdłuż kierunku działań w następujący sposób: po oznaczeniu na mapie rejonu działań (rys. 1), załamuje się, odpowiednio (16 cm) do szerokości torby polowej (bloku meldunkowego lub mapnika), zbędne części mapy w kierunku nieprzyjaciela; rys. 1 przedstawia pas sklejonej i załamanej mapy długości 94 cm i szerokości 20 cm, co w skali 1:50 000 odpowiada 47 km i 10 km. Otrzymaną w ten sposób użytkową część mapy składa się w „harmonijkę” (rys. 2) i wkłada do mapnika (rys. 3) lub bloku meldunkowego. Zamiast mapnika można wykonać teczkę z grubego kartonu z trzema nałożonymi na nią paskami gumowymi, które przytrzymują w niej mapę. Odwracając składki „harmonijki” jak kartki książki, można pracować na mapie bez potrzeby rozkładania całej mapy. Przy składaniu mapy należy w miarę możności starać się, by zgięcia mapy nie wypadły na linii sklejenia. Przy pracy na mapie w pomieszczeniach (w sztabie) mapę składa się wzdłuż ramek. Niezależnie od prawidłowego składania, w celu dłuższego utrzymania mapy w użyciu, należy przestrzegać następujących zasad: – pisać i kreślić sytuację na mapie tylko ołówkiem zwykłym (nie chemicznym), – zbędne napisy i oznaczenia ścierać miękką gumką, chronić mapę przed nadmiernym działaniem promieni słonecznych, przed deszczem, zaś przy pracy w samochodach, czołgach, na kwaterze przed zatłuszczeniem. Rys. 1 Mapa złożona na szerokość mapnika Rys. 3 Mapnik Rys. 2 Mapa złożona w „harmonijkę” 176,2 177,1 G uzy Kow ale Lachi M arynki Turek 190,1 dr. 1 6 c m 20 cm Sposób 1. Sposób 2. Sposób 3. III – PRACA Z MAPĄA A TABLICE POGLĄDOWE DO NAUKI TOPOGRAFII WOJSKOWEJA A A A A 37