Temat: Fizjologia pracy, Prezentacje z Fizjologia

Pobierz Temat: Fizjologia pracy i więcej Prezentacje w PDF z Fizjologia tylko na Docsity!

LEKCJA 2

Uczeń po zrealizowaniu lekcji powinien:

• wiedzieć, czym zajmuje się fizjologia pracy i jaką rolę pełni układ kostno-stawowy i mięśniowy,
• wiedzieć, jak należy przenosić ciężary,
• umieć wymienić istotne elementy przy ocenie uciążliwości pracy,
• podać definicję zmęczenia oraz jego formy i objawy,
• wiedzieć, jak można wyeliminować zmęczenie.
  1. Fizjologia pracy, rola układu kostno-stawowego i mięśniowego.
  2. Praca statyczna i dynamiczna.
  3. Przenoszenie ciężarów i uciążliwość pracy.
  4. Praca fizyczna i jej skutki.
  5. Zmęczenie i jego eliminowanie.
• materiał źródłowy,
• slajdy
• sprzęt multimedialny
• film pt. „Zwyczajna praca".

Nr Tytuł

8. Rola układu kostno-stawowego i mięśniowego w procesie pracy

9. Wysiłek statyczny i dynamiczny

10. Wysiłek fizyczny i jego skutki

11. Przenoszenie ciężarów a uciążliwość pracy

12. Eliminowanie zmęczenia

Temat: Fizjologia pracy

Czas realizacji:

Cele operacyjne:

Treści:

Pomoce dydaktyczne:

Spis slajdów:

1 godzina lekcyjna

ELEMENTY ERGONOMII, FIZJOLOGII I HIGIENY PRACY

MODUŁ II

Plan zajęć

SCENARIUSZ ZAJĘĆ

Scenariusz ma za zadanie ułatwić nauczycielowi przekazanie uczniom wiadomości na temat fizjologii pracy, a więc procesów, jakie zachodzą w organizmie człowieka podczas wykonywania pracy. Lekcja w formie wykładu i dyskusji z wykorzystaniem slajdów i filmu video. Nauczyciel powinien:

• zapoznać uczniów z celem lekcji,
• zachęcić do aktywnego uczestnictwa w lekcji,
• wykorzystać załączone w poradniku slajdy,
• zwrócić szczególną uwagę na wykonywany wysiłek fizyczny, jego skutki i eliminowanie zmęczenia.

Ad. 1.

• Przedstaw cele lekcji, które powinny być osiągnięte po omówieniu treści zajęć.

Ad. 2.

• (^) Omów rolę układu kostno-stawowego i mięśniowego podczas wykonywanej pracy,
• (^) Przedstaw slajd nr 8.

Ad. 3.

• Zadaj uczniom pytanie, czy każda praca jest jednakowa i dlaczego dokonujemy jej podziału,
• Omów rodzaje pracy
• Przedstaw slajd nr 9.

Ad. 4.

• Zapytaj uczniów, co rozumieją pod pojęciem wysiłek fizyczny i jakie mogą być jego skutki?
• Podaj formy i objawy zmęczenia,
• Przedstaw slajd nr 11_._

Ad 5.

• (^) Zapoznaj uczniów z zasadami przenoszenia ciężarów,
• (^) Wymień i omów istotne elementy przy ocenie uciążliwości pracy,
• (^) Przedstaw slajd nr 10_._

Ad. 6.

• Zapoznaj uczniów ze sposobami eliminowania zmęczenia,
• Omów korzyści wynikające z aktywności fizycznej,
• Przedstaw slajd nr 12_._

Ad. 7.

• Wyświetl film pt. „Zwyczajna praca", który przybliży uczniom problematykę z zakresu fizjologii pracy.

Lp. Treść Metoda nauczania Czas realizacji

1. Cele lekcji Wykład 3 min.

Rola układu kostno-stawowego i

mięśniowego

w pracy człowieka

Wykład,

pytania

5 min.

3. Podział wysiłku fizycznego

Wykład,

pytania, dyskusja

5 min.

4. Wysiłek fizyczny i jego skutki

Wykład,

pytania, dyskusja

5 min.

Przenoszenie ciężarów i istotne elementy

przy ocenie uciążliwości pracy

Wykład,

pytania 6 min.

6. Zmęczenie i jego eliminowanie

Wykład,

dyskusja 6 min.

7. Film pt. „Zwyczajna praca" (na DVD, 7 min.)

Pytania,

dyskusja

15 min.

MODUŁ II

PROPOZYCJE ĆWICZEŃ

Do realizacji w ramach zajęć lekcyjnych lub pracy domowej

Uczniowie otrzymują od nauczyciela określone przedmioty, które mają przenieść na wskazane miejsce. Oce- nie podlegać będzie prawidłowość ich przenoszenia. Czas przeznaczony na realizację ćwiczenia - 5 minut. Materiały pomocnicze - przedmioty do przenoszenia.

Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Jedna z nich pracuje z określonym materiałem tekstowym - ma go opanować pamięciowo. Druga grupa ma uporządkować przedmioty znajdujące się w klasie. Po zakończeniu ćwiczenia obie grupy mają określić rodzaj pracy, typ zmęczenia i jak je usunąć. Czas przeznaczony na realizację ćwiczenia -15 minut. Materiały pomocnicze - tekst, różne przedmioty.

Nauczyciel, spośród chętnych, wyznacza dwie osoby. Jedna z nich będzie trzymać cegłę przed sobą na wyciągniętych rękach, a druga w tym czasie taką samą cegłę będzie kłaść na stolik, a następnie zdejmować ją na podłogę. Pozostali po zakończeniu ćwiczenia określą rodzaje wykonywanych prac. Czas przeznaczony na realizację - ćwiczenia 5 minut. Materiały pomocnicze - dwie cegły lub inne dwa takie same przedmioty.

UWAGA: Proponuje się, aby ćwiczenia były realizowane w grupach, a wyznaczeni liderzy grup dokonywali prezentacji efektów pracy grupy.

TEST

1. Fizjologia pracy zajmuje się:

a) badaniem procesów zachodzących w mózgu człowieka b) podstawowymi procesami rządzącymi przebiegiem czynności życiowych organizmów , w tym także tymi, które zachodzą w organizmie człowieka podczas wysiłku i oceną czynników kształtujących zdolność organizmu ludzkiego do pracy c) bada procesy biochemiczne zachodzące u człowieka podczas wykonywania pracy

2. Pracę dzielimy na: a) statyczną i mechaniczną b) dynamiczną i autonomiczną c) statyczną i dynamiczną 3. Co cechuje pracę dynamiczną? a) zmiana szerokości i długości mięśnia b) zmiana długości mięśnia (skurcz) c) nie następuje zmiana długości mięśnia 4. Na czym polega praca statyczna? a) na biernym wydatku energetycznym b) na zahamowaniu swobodnego przepływu krwi przez długotrwały skurcz mięśnia c) nie biorą w niej udziału żadne partie mięśni 5. Czy przy przenoszeniu ciężarów ważna jest pozycja ciała? a) jest bardzo ważna b) nie ma znaczenia c) zależy od sytuacji 6. Istotnym elementem przy ocenie uciążliwości pracy związanej z dźwiganiem ciężarów jest: a) wielkość ciężaru, jakość uchwytów, masa ciała, liczba powtórzeń danej czynności b) osoba przenosząca ciężar c) stosunek kierownika do pracownika

Ćwiczenie nr 1

Ćwiczenie nr 2

Ćwiczenie nr 3

7. Co to jest zmęczenie? a) zmęczenie to biomechaniczne procesy przebiegające w organizmie b) zmęczenie to objaw obniżenia sprawności psychicznej ustroju c) to przejściowe zmniejszenie sprawności ustroju spowodowane nadmiernym obciążeniem pracą 8. Jakie formy zmęczenia wyróżniamy? a) zmęczenie umiarkowane i powolne b) mechaniczne i psychiczne c) fizyczne i umysłowe 9. Jakie mamy objawy zmęczenia? a) techniczne b) psychofizyczne c) obiektywne i subiektywne 10. Jak możemy wyeliminować zmęczenie? a) poprzez ciągły odpoczynek b) nie podejmując pracy fizycznej c) po pracy fizycznej najlepszy jest wypoczynek bierny, a po umysłowej czynny, natomiast w czasie pracy - kilka krótkich przerw

ROZWIĄZANIE TESTU

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A (^) X X B (^) X X X C (^) X X X X X

ELEMENTY ERGONOMII, FIZJOLOGII I HIGIENY PRACY

Wysiłek dynamiczny ma miejsce wówczas, gdy:

• występują skurcze izotoniczne mięśni (zmiana długości mięśnia, bez zmiany napięcia),
• naprzemian występuje skurcz i rozkurcz mięśnia. Podczas wysiłku dynamicznego nie dochodzi do upośledzenia przepływu krwi przez mięśnie. Są one dobrze ukrwione, a więc zaopatrzone w tlen i substancje energetyczne. Wysiłki dynamiczne, jeśli nie są zbyt ciężkie, mogą być wykonywane długo. Stopień ciężkości wysiłkudynamicznego wyraża się miarą % V02 max , gdzie V02 max jest parametrem określającym maksymalne pobieranie tlenu podczas wysiłku (tzw. wydolność fizyczna). Wykonanie jakiejkolwiek pracy możliwe jest również dzięki mechanizmom adaptacyjnym innych układów organizmu człowieka, głównie krążenia, oddychania i wydzielania wewnętrznego oraz hormonalnego.

Człowiek pracując fizycznie w normalnych warunkach nie wykorzystuje więcej niż 30 - 35% swoich maksymalnych możliwości (mierzonych wielkością maksymalnego pobierania tlenu V0 2 max – jak poprzednio podczas wysiłku maksymalnego). Praca o takiej intensywności nie stanowi nadmiernego obciążenia dla organizmu. Związane z nią zmęczenie daje się łatwo usunąć w czasie odpoczynku. Wysiłek w granicach 35 - 50% wydolności organizmu ludzkiego prowadzi do znacznego zmęczenia mięśniowego, jak i ogólnego i wymaga dodatkowych przerw w pracy, a także podawania pracownikowi dodatkowych posiłków regeneracyjnych i napojów. Praca powyżej 50% maksymalnych możliwości człowieka stanowi nadmierne jego obciążenie. W warunkach pracy zawodowej może występować jedynie sporadycznie.

PRZENOSZENIE CIĘŻARÓW

Przenoszenie ciężarów jest czynnością bardzo obciążającą pracownika. Praca, w czasie której przenoszone są ciężary jest zazwyczaj pracą bardzo ciężką (duży wydatek energetyczny), a także związaną z dużym ryzykiem urazów kręgosłupa. Tak więc zasady prawidłowego przenoszenia ciężarów są istotnym elementem ochrony pracownika w miejscu pracy. Obowiązujące w UE i w Polsce akty prawne zalecają eliminowanie ręcznego przenoszenia przedmiotów i zastępowania go transportem mechanicznym (podnośniki, taśmy). Jeśli występuje konieczność ręcznego transportu ładunków, zaleca się, aby robiły to osoby przeszkolone z uwzględnieniem zasad ergonomii w zakresie dopuszczalnym przez prawo. Przenoszenie ciężarów z podłogi powinno polegać na uchwycie ciężaru w przysiadzie przy plecach możliwie wyprostowanych w pozycji pionowej, a następnie na uniesieniu ciężaru poprzez wyprostowanie nóg. Najkorzystniejsze jest przenoszenie przedmiotów, jak najbliżej tułowia, na wysokości bioder lub pasa. Aby dokonać obrotu z ciężarem, należy przestawić nogi, a nie skręcać tułów.

Wysiłek fizyczny i jego skutki

Przykład prawidłowego podnoszenia ładunków. Ciężary należy podnosić w przysiadzie mając wyprostowane plecy, a następnie unieść ciężar poprzez wyprostowanie nóg.

Przykład nieprawidłowego podnoszenia ładunków. Błędne jest podnoszenie ciężaru z obrotem przez skręt tułowia,a nie przestawianie nóg.

ELEMENTY ERGONOMII, FIZJOLOGII I HIGIENY PRACY

Rys. 1. Rys. 2.

MODUŁ II

Wykorzywanie urządzenia technicznego typu podnośnik.

Istotne elementy przy ocenianiu uciążliwości pracy związanej z dźwiganiem ciężarów to:

• wielkość fizyczna ciężaru wyrażona w kg,
• wielkość w sensie wymiarów przestrzennych ciężarów,
• jakość uchwytów,
• sztywność ciężarów,
• wysokość, z jakiej należy unieść ciężar,
• odległość od ciała, w jakiej należy utrzymać ciężar,
• masa ciała pracownika, wiek, płeć, wydolność fizyczna, muskulatura itp.,
• szerokość rozstawu rąk,
• możliwość robienia przerw w pracy (taśma),
• pozycja ciała,
• chodzenie z ciężarem.

ZMĘCZENIE

Zmęczenie - to przejściowe zmniejszenie sprawności ustroju spowodowane jego nadmiernym obciążeniem pracą. Jest to zjawisko towarzyszące każdej pracy.

Nadmierne obciążenie organizmu związane z pracą doprowadza do:

• zmęczenia fizycznego,
• zmęczenia umysłowego.

Zmiany składające się na zmęczenie fizyczne i umysłowe prowadzą do wielu dolegliwości, a nawet urazów układu mięśniowo-szkieletowego, do wyczerpania zasobów energetycznych i metabolicznych, zaburzenia czynności percepcyjnych, w tym koordynacji wzrokowo-ruchowej i obniżenia sprawności umysłowych.

Wyróżnia się dwojakie objawy zmęczenia:

1. Obiektywne

• spadek wydajności pracy,
• wzrost liczby wadliwych wyrobów,
• wzrost uszkodzeń narzędzi,
• wzrost wypadków przy pracy.

2. Subiektywne

• wyraźne doznania bólowe w intensywnie pracujących mięśniach,
• uczucie ogólnego osłabienia,
• rozdrażnienie lub przygnębienie, stany znużenia występujące zwłaszcza przy pracy monotonnej.

Zmęczenie może być zmniejszone lub całkowicie wyeliminowane przez:

• różnicowanie wykonywanych zadań,
• częste zmiany pozycji ciała,
• wykonywanie często krótkich przerw (w przypadku operatorów komputerowych 5 min. przerwy po każdej przepracowanej godzinie),
• aktywność fizyczną.

Rys. 3.