Pobierz temat obowiązkowy Cenowa elastyczność popytu i podaży 1 ... i więcej Publikacje w PDF z Ekonomia tylko na Docsity!
MECHANIZMY GOSPODARKI RYNKOWEJ ADM.//Z, BW, PRAWO I STOP. 1 ROK. ST. STACJONARNE
I. Problematyka Temat 6 – temat obowiązkowy Cenowa elastyczność popytu i podaży^1
Cenowa elastyczność popytu stanowi miarę siły reakcji wielkości zapotrzebowania na zmianę ceny. O popycie na pewne dobro mówi się, że jest elastyczny, jeśli wielkość zapotrzebowania silnie reaguje na zmiany ceny, albo jest nieelastyczny, jeśli wielkość zapotrzebowania słabo reaguje na zmiany ceny. Elastyczność cenowa popytu jest to względna zmiana ilości popytu w stosunku do względnej zmiany ceny danego dobra. Zwykle jest ona ujemna, gdyż zgodnie z prawem popytu, gdy cena rośnie, to ilość popytu maleje i odwrotnie. Do obliczania zmian ilościowych popytu zależnie od zmiany ceny towaru służy współczynnik elastyczności cenowej popytu. W najprostszy sposób obliczamy go posłu- gując się następującym wzorem:
C
C
P
P
E
P
P cPp
gdzie: Pp – popyt w okresie bazowym; ∆ Pp – przyrost lub spadek popytu w okresie badanym; C – cena w okresie bazowym; ∆ C – przyrost lub spadek ceny w okresie badanym.
Współczynniki elastyczności kształtują się w granicach od zera do nieskończoności. Przy interpretacji wskaźnika elastyczności bierze się pod uwagę jego wartość bez- względną. Znak (+) lub (-) informuje jedynie o dodatniej lub ujemnej korelacji między zmiennymi. Elastyczność cenowa popytu jest na ogół ujemna, co wynika już z prawa popytu ilu- strowanego przebiegiem krzywej popytu (ujemne nachylenie krzywej), ale w analizie rynkowej tego zjawiska posługujemy się wielkościami bezwzględnymi. Dobra znacznie się różnią cenową elastycznością czy też wrażliwością na zmiany ce- ny. Kiedy cenowa elastyczność jest wysoka, mówimy, że popyt na dobro jest „elastycz- ny”, czyli pożądana ilość wyraźnie reaguje na zmiany ceny. Gdy cenowa elastyczność danego dobra jest niska, jest ono „nieelastyczne” i popyt na nie słabo reaguje na zmiany ceny. Popyt na dobra mające gotowe substytuty wykazuje większą elastyczność niż popyt na inne dobra. Ważną rolę odgrywa także czas, jaki ludzie mają na reakcję. Dobrym przykładem są ceny paliw. W krótkim czasie, przy wzroście cen paliw, trudno oczekiwać natychmia- stowych rezygnacji z podróży. Zatem popyt będzie nieelastyczny. Jednakże na dłuższą metę konsumenci mogą zmienić swoje zachowanie z powodu wysokich cen paliw. Mogą kupić mniejsze, bardziej ekonomiczne auta, jeździć rowerem, pociągiem, itp.. Zdolność do dostosowania wzorców konsumpcyjnych oznacza, że elastyczność popytu ogólnie jest wyższa w długim okresie niż w krótkim.
(^1) Szerzej: W. Kalita, M. Kurek, L. Piczak, B. Sowa, Ekonomia… , op. cit. , roz. 2 ; Mechanizmy gospodarki ryn-
kowej. Repetytorium, pod red M. Kurka, WSPiA Rzeszów-Przemyśl 2015 zag. Od 13 do 15; K. Gardjan, M. Kurek, B. Sowa, S. Zabrowarny, Ekonomia …, op. cit. , roz. 3.
MECHANIZMY GOSPODARKI RYNKOWEJ ADM.//Z, BW, PRAWO I STOP. 1 ROK. ST. STACJONARNE
Wartość współczynnika elastyczności cenowej popytu wahają się od 0 do -∞. Wyróż- nia się następujące stopnie elastyczności w zależności od wartości współczynnika ela- styczności (por. 1):
- popyt doskonale nieelastyczny, czyli sztywny – gdy EcPp = 0;
- popyt nieelastyczny (nisko, małoelastyczny) – gdy 0 < │EcPp│< 1;
- popyt neutralny (proporcjonalny) – gdy │EcPp│ = 1;
- popyt elastyczny – gdy │EcPp│ > 1;
- popyt doskonale elastyczny – gdy │EcPp│ = ∞
Rys. 1. Stopnie elastyczności popytu EcPp=|∞| – popyt doskonale ela- styczny, EcPp>|1| – popyt elastyczny, EcPp=|1| – popyt o elastyczności jednostkowej, EcPp<|1| – popyt nieelastyczny, EcPp=0 – popyt doskonale niee- lastyczny (sztywny)
Dodatkowo, w celu lepszego wyobrażenia, oddzielnie na rys. 2..a, 2..b, 2..c, 2..d i 2..e przedstawiono wszystkie stopnie elastyczności cenowej popytu: popyt doskonale ela- styczny (EcPp = |∞|), popyt sztywny (EcPp = 0), popyt proporcjonalny (EcPp = 1), popyt elastyczny (EcPp > 1), popyt nieelastyczny (EcPp < 1). Dwa pierwsze przypadki tj. popyt doskonale elastyczny i popyt sztywny obrazują skrajne sytuacje rynkowe, obejmujące ułamek procenta transakcji rynkowych. Popyt doskonale elastyczny dotyczy dóbr, które nie maja swoich substytutów. Klasycznym przykładem jest sól.
Rys. 2..a. Popyt doskonale elastyczny
Rys. 2..b. Popyt sztywny
MECHANIZMY GOSPODARKI RYNKOWEJ ADM.//Z, BW, PRAWO I STOP. 1 ROK. ST. STACJONARNE
Wskaźnik elastyczności cenowej podaży EcPd wylicza się jako stosunek względnej zmiany ilości podaży do względnej zmiany ceny rynkowej tego dobra:
C
C
P
P
E
d
d cPd
gdzie: Pd – podaż w okresie bazowym; ∆Pd – przyrost lub spadek podaży w okresie badanym; C – cena w okresie bazowym; ∆C – przyrost lub spadek ceny w okresie badanym. Elastyczność cenowa podaży jest zwykle dodatnia, gdyż w miarę wzrostu ceny rośnie po- daż, a w przypadku spadku ceny na rynku podaż danego dobra maleje. W zależności od wielkości wskaźnika elastyczności cenowej podaży wyróżnia się takie same stopnie ela- styczności jak w przypadku elastyczności cenowej popytu. Tak jak popyt, tak i podaż mo- że być sztywna (EcPd = 0), nieelastyczna (0 < EcPd < 1), neutralna (EcPd = 1), elastyczna (1 < EcPd < ∞) i w końcu – doskonale elastyczna (EcPd = ∞). Ich graficzny obraz jest również taki sam w przypadku wskaźnika elastyczności równego wielkościom skrajnym 0 i ∞. Różni się natomiast w przypadku innych wielkości wskaźnika elastyczności. Ilustrują to rys. 3. a, b, c, d, e. EcPd = 0 – podaż sztywna (elastyczność zerowa) , gdy podaż nie reaguje na zmianę ceny (na rys. 3.a. pionowa prosta S); EcPd = ∞ – podaż doskonale elastyczna , gdy przy cenie P 0 wzrost podaży jest nieograni- czony, natomiast przy cenie niższej od P 0 występuje całkowity brak podaży (na rys. 3.b. po- zioma prosta S); EcPd = 1 – podaż o elastyczności jednostkowej , gdy podaż rośnie w takim samym stopniu jak cena dobra (na rys. 3.c. każda prosta S przechodząca przez początek układu Q = 0, P = 0); EcPd > 1 – podaż elastyczna , gdy względna zmiana podaży jest większa od względnej zmiany ceny dobra (na rys. 3.d. prosta S przecina oś rzędnych P); EcPd < 1 – podaż nieelastyczna , gdy względna zmiana podaży jest mniejsza od względnej zmiany ceny dobra (na rys. 3.e. prosta S przecina oś odciętych Q). Elastyczność cenowa podaży zależy od możliwości producentów ograniczania rozmiarów produkcji, gdy ceny jej spadają, oraz ich zdolności zwiększania rozmiarów własnej oferty towarowej, gdy ceny produktów gotowych rosną. Rys. 3.a. Podaż sztywna Rys. 3.b. Podaż doskonale ela- styczna
Rys. 3.c. Podaż proporcjonalna (jednostkowa)
Rys. 3.d. Podaż elastyczna
MECHANIZMY GOSPODARKI RYNKOWEJ ADM.//Z, BW, PRAWO I STOP. 1 ROK. ST. STACJONARNE
Rys. 2.8.e. Podaż nieelastyczna
II. Pytania problemowe
- Przedstaw i scharakteryzuj problem cenowej elastyczności popytu, podaj przykłady dóbr je obrazujące
III. Pytania testowe
W KAŻDYM PYTANIU KRZYŻYKIEM PROSZĘ ZAKREŚLIĆ JEDNĄ PRAWI- DŁOWĄ ODP.
1. Cenowa elastyczność popytu jest to względna zmiana ilości popytu w
stosunku do względnej zmiany…
a) □ osiąganego zysku
b) □ ceny danego dobra
c) □ kosztu wyprodukowania danego dobra
2. Najkorzystniejszą sytuacją rynkową, kiedy korzystają na niej zarówno
konsumenci jak i producenci jest, gdy cenowa elastyczność popytu EcPp
jest…
a) □ elastyczna, a więc gdy │EcPp│ > 1
b) □ nieelastyczna, a więc gdy 0 < │EcPp│< 1
c) □ sztywna, (doskonale nieelastyczna), a więc gdy EcPp = 0
