Temat: System ochrony pracy w Polsce, Ćwiczenia z Prawo pracy

Pobierz Temat: System ochrony pracy w Polsce i więcej Ćwiczenia w PDF z Prawo pracy tylko na Docsity!

TEMAT: Prawna ochrona pracy

PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych,

CZAS REALIZACJI: 6 godzin lekcyjnych

POZIOM WIEDZY

POCZĄTKOWEJ: wiadomości i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej

i gimnazjalnej

POMOCE

DYDAKTYCZNE: – rzutnik,

• foliogramy,
• wzory druków,
• pytania kontrolne i testy sprawdzające wiedzę.

CELE EDUKACYJNE

OGÓLNE: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania – uczenia się uczeń

zna i umie stosować:

• określenia prawne występujące w stosunku pracy,
• podstawy prawne obowiązków pracodawcy i pracownika z zakresu

bezpieczeństwa i higieny pracy,

• przepisy dotyczące ochrony pracy kobiet, młodocianych

i niepełnosprawnych,

• uprawnienia nadzoru państwowego nad warunkami pracy w Polsce,
• zasady postępowania w związku z wypadkiem.

SPIS JEDNOSTEK

TEMATYCZNYCH: 1. System ochrony i nadzoru nad warunkami pracy w Polsce.

2. Prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika.

3. Ochrona pracy kobiet, młodocianych i niepełnosprawnych.

4. Postępowanie w związku z wypadkiem przy pracy i chorobą

zawodową oraz świadczenia z tego tytułu.

PRAWNA OCHRONA PRACY

MODUŁ I

PRAWNA OCHRONA PRACY

LEKCJA 1

Temat: System ochrony pracy w Polsce

Czas realizacji:

• 1 godzina lekcyjna

Cele operacyjne: Po zakończeniu zajęć uczeń rozumie i wie:

• na czym polega system prawny i organizacyjny ochrony pracy w Polsce,
• z czego wynika i kto sprawuje nadzór nad warunkami pracy w Polsce,
• z czego wynika konieczność zapewnienia pracownikom bezpiecznych warunków pracy,
• jakie s ą obowiąąązki szki s łużby bhp.

Treści:

1. System prawny ochrony pracy w Polsce.
2. System organizacyjny ochrony pracy w Polsce.
3. Nadzór nad warunkami pracy.
4. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy.
5. Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pomoce dydaktyczne:

• rzutnik,
• foliogramy.

Plan zajęć:

Lp.Lp. Treśćść Metoda nauczania Czas realizacji

6. Podsumowanie Wykład Dyskusja 5 min.
7. Komisja i służba bezpieczeństwa Wykład 5 min. i ochrony pracy Pytania
8. Struktury organizacyjne nadzoru państwowego Wykład 10 min. i społecznego nad warunkami pracy Pytania
9. System organizacyjny ochrony pracy w Polsce Wykład 10 min.
10. System prawny ochrony pracy w Polsce Wykład 10 min.
11. Wprowadzenie. Wykład 5 min.

LITERATURA:

1. Kodeks Pracy, (stan prawny na dzień 1. maja 2004 roku):

Dział IV, rozdział I – Obowiązki pracodawcy,

II – Obowiązki pracownika,

II a – Zakaz konkurencji,

III – Kwalifikacje zawodowe.

2. Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy, Prawna ochrona pracy. Centralny Instytut

Ochrony Pracy, Warszawa 2002.

3. Ferdynand Jucha i inni:Poradnik dyrektora szkoły w zakresie organizowania dla nauczycieli różnych

form szkolenia BHP. Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa 1999.

4. Krzysztof Kwiatkowski: Zasady doboru i stosowania środków ochrony indywidualnej oraz odzieży

i obuwia roboczego. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr w Gdańsku, 1998.

5. Bogdan Rączkowski:BHP w praktyce. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr w Gdańsku, 1999.

MODUŁ I MODUŁ I

SCENARIUSZ ZAJĘĆ:

Ad. 1. Przedstaw cel lekcji i strukturę omawianych problemów. Zdefiniuj główne pojęcia.

Ad. 2. Omów system prawny ochrony pracy w Polsce i jego części skci skci skłł adowe wykorzystująąącc foliogram nr 1.

Ad. 3. Zapytaj, co uczniowie rozumieją pod słowem „system”. Uzupełnij ich wiedzę na ten temat i omów rolę i zadania wszystkich instytucji państwowych biorących udziacych udział w systemie ochrony pracy w Polsce. Pokaż foliogram nr 2.

Ad 4.

• wymień wszystkie organy nadzoru państwowego nad warunkami pracy w Polsce.
• szczególnie podkreśl rolę PIP w tym nadzorze.
• narysuj na tablicy schemat struktury organizacyjnej PIP
• wykaż, że kontrole inspektorów PIP w zakadach pracy służą pracownikom.ł
• w dyskusji niech uczniowie uzasadnią dlaczego.

Ad 5.

• wymień, kiedy tworzona jest służba i powoływana komisja bezpieczeństwa i higieny pracy.
• omów najważniejsze z 22 zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ad 6.

• sprawdź poprzez zadawanie pytań, co uczniowie zapamiętali z lekcji.
• wykaż znaczenie systemu ochrony pracy, podkreśl udział w tym systemie samych pracowników.
• niech uczniowie powiedzą w dyskusji, jak widzą swój udział w ochronie bezpiecznych warunków pracy.
• zwróć uwagę na koszty społeczne wynikające z lekcewa żenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Spis foliogramów Nr TytuTytuTytułł

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej - zapisy o ochronie pracy.
2. System prawny ochrony pracy.
3. System ochrony pracy (schemat uproszczony).
4. Państwowy nadzór nad warunkami pracy - Państwowa Inspekcja Pracy.
5. Państwowy nadzór nad warunkami pracy - Państwowa Inspekcja Sanitarna.
6. Państwowy nadzór nad warunkami pracy - Urząąąd Dozoru Technicznego.d Dozoru Technicznego.
7. Społeczny nadzór nad warunkami pracy.
8. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy.
9. Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy.

LITERATURA:

1. Kodeks Pracy, (stan prawny na dzień 1. maja 2004 roku):

Dział IV, rozdział I – Obowiązki pracodawcy,

II – Obowiązki pracownika,

II a – Zakaz konkurencji,

III – Kwalifikacje zawodowe.

2. Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy, Prawna ochrona pracy. Centralny Instytut

Ochrony Pracy, Warszawa 2002.

3. Ferdynand Jucha i inni:Poradnik dyrektora szkoły w zakresie organizowania dla nauczycieli różnych

form szkolenia BHP. Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa 1999.

4. Krzysztof Kwiatkowski: Zasady doboru i stosowania środków ochrony indywidualnej oraz odzieży

i obuwia roboczego. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr w Gdańsku, 1998.

5. Bogdan Rączkowski:BHP w praktyce. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr w Gdańsku, 1999.

MODUŁ I MODUŁ I

Test sprawdzający wiadomości z zakresu „System ochrony pracy w Polsce”.

1. Co rozumiesz pod pojęciem „system ochrony pracy w Polsce”?

A) całokształt norm prawnych, technicznych i organizacyjnych.

B) każdy obywatel winien mieć pracę.

C) każdy obywatel ma otrzymać świadczenia pieniężne i rzeczowe.

2. Państwowy nadzór nad warunkami pracy w Polsce sprawują:

A) tylko Państwowa Inspekcja Pracy.

B) Państwowa Inspekcja Pracy, Państwowy Inspektor Sanitarny.

C) tylko Urząąąd Dozoru Technicznego.d Dozoru Technicznego.

3. Urząąąd Dozoru Technicznego sprawuje nadzór nad:d Dozoru Technicznego sprawuje nadzór nad:

A) tylko urząąądzeniami objdzeniami obj ętymi dozorem.

B) tylko suwnicami.

C) wszystkimi maszynami i urząąądzeniami technicznymi zainstalowanymi w zakdzeniami technicznymi zainstalowanymi w zak dzeniami technicznymi zainstalowanymi w zakdzeniami technicznymi zainstalowanymi w zakłł adzie.

4. SpoSpoSpołł łłeczny inspektor pracy jest wybierany przez:eczny inspektor pracy jest wybierany przez:

A) pracodawcę spośród pracowników.

B) zwiąąązki zawodowe.zki zawodowe.

C) wszystkich pracowników.

ROZWIĄZANIE TESTU

A X X

B X

C X

TEMAT: Prawna ochrona pracy

PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych,

CZAS REALIZACJI: 6 godzin lekcyjnych

POZIOM WIEDZY

POCZĄTKOWEJ: wiadomości i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej

i gimnazjalnej

POMOCE

DYDAKTYCZNE: – rzutnik,

• foliogramy,
• wzory druków,
• pytania kontrolne i testy sprawdzające wiedzę.

CELE EDUKACYJNE

OGÓLNE: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania – uczenia się uczeń

zna i umie stosować:

• określenia prawne występujące w stosunku pracy,
• podstawy prawne obowiązków pracodawcy i pracownika z zakresu

bezpieczeństwa i higieny pracy,

• przepisy dotyczące ochrony pracy kobiet, młodocianych

i niepełnosprawnych,

• uprawnienia nadzoru państwowego nad warunkami pracy w Polsce,
• zasady postępowania w związku z wypadkiem.

SPIS JEDNOSTEK

TEMATYCZNYCH: 1. System ochrony i nadzoru nad warunkami pracy w Polsce.

2. Prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika.

3. Ochrona pracy kobiet, młodocianych i niepełnosprawnych.

4. Postępowanie w związku z wypadkiem przy pracy i chorobą

zawodową oraz świadczenia z tego tytułu.

PRAWNA OCHRONA PRACY

MODUŁ I

PRAWNA OCHRONA PRACY

MATERIAŁ ŹRÓDŁOWY DLA UCZNIA

Temat: System ochrony pracy w Polsce

1. WPROWADZENIE

System ochrony pracy przejawia się w różnych formach organizacyjnych państwa. W zależności od zamożności państwa może być bardziej lub mniej rozwinięty.

Mówiąąąc o systemie ochrony pracy w Polsce, nalec o systemie ochrony pracy w Polsce, nale ży rozróżnić system prawny i system organizacyjny. Pierwszy z nich - prawny, stanowi integralną część gałęzi prawa, jaką jest prawo pracy, mówi o normach prawnych i ich usytuowaniu w hierarchii źródeł prawa dotycząąących bezpieczecych bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia. Drugi zaś

• instytucjonalny, to system organizacji ochrony pracy na szczeblu państwa, zakstwa, zakstwa, zakłł adu oraz organów uczestnicząąącychcych w tworzeniu, a takw tworzeniu, a takw tworzeniu, a takżż e kontrolowaniu bezpieczeństwa i higieny pracy w Polsce.

2. SYSTEM PRAWNY OCHRONY PRACY W POLSCE

System ten opiera się na źródłach prawa wskazanych w Konstytucji RP i art. 9 Kodeksu pracy. Podstawowym aktem prawnym, mówiąąącym o prawie do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, jestcym o prawie do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, jest Konstytucja RP, która w art. 66 gwarantuje takie prawo każdemu. Sposób realizacji tego prawa określa ustawa. Usta- wą określająąącc ą prawa i obowiąąązki obywateli w tym zakresie jest Kodeks pracy. Podstawowe uregulowania kodek-zki obywateli w tym zakresie jest Kodeks pracy. Podstawowe uregulowania kodek- sowe znajdują się w dziale X kodeksu dotycząąącym bhp, w dziale VII dotyczcym bhp, w dziale VII dotycz ąąącym ochrony pracy kobiet i w dzialecym ochrony pracy kobiet i w dziale IX dotycząąącymcym ochrony pracy młodocianych. Natomiast art. 9 Kodeksu pracy wskazuje na inne źródła prawa pracy, szczególnie zaś porozumienia normatywne zawierane między partnerami socjalnymi, tj. ukdzy partnerami socjalnymi, tj. ukdzy partnerami socjalnymi, tj. ukłł ady zbiorowe i inne po- rozumienia zbiorowe, np. akty wewnąąątrzzaktrzzak ładowe stanowione w formie regulaminów i statutów. Wśród źródeł prawa dotycząąących bezpieczecych bezpiecze ństwa i higieny pracy można więc wyróżnić akty prawne powszechnie obowiąąązujzuj ąąące, stanowione przez upowace, stanowione przez upowa żnione do tego organy oraz porozumienia zawierane pomiędzy partnerami społecznymi, obowiąąązujzuj ąąące grupy, które takie porozumienia zawarce grupy, które takie porozumienia zawar ce grupy, które takie porozumienia zawarce grupy, które takie porozumienia zawarłł łły. Dodatkowo, jakoy. Dodatkowo, jako źródło praw i obowiąąązków wzków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zostały wprowadzone zasady bhp. Przepisy powszechnie obowiąąązujzuj ąąące, poza wymienionym juce, poza wymienionym ju ż Kodeksem pracy, są to akty wykonawcze bezpo- średnio rozwijająąące postanowienia dziace postanowienia dzia łu X Kodeksu pracy oraz przepisy ogólne, międzybranżowe i resortowe wyda- ne na podstawie delegacji zawartej w art.23715 k.p. Do przepisów powszechnie obowiąąązujzuj ąąących nalecych nale żą również przepisy zaliczane do przepisów prawa pracy, takie jak ustawy ustanawiająąące nadzór i kontrolce nadzór i kontrol ę nad warunkami pracy, a taknad warunkami pracy, a taknad warunkami pracy, a takżż e przepisy dotycząąące innych dziedzin prawa,ce innych dziedzin prawa, regulująąące sprawy z zakresu bhp. Do takich przepisów nalece sprawy z zakresu bhp. Do takich przepisów nale ży prawo budowlane, prawo górnicze i geologiczne czy też prawo atomowe. Do grupy przepisów powszechnie obowiązujących należy zaliczyć również niektóre normy techniczne. Normy techniczne wydawane są na podstawie ustawy z dnia 12 września 2002r. roku o normalizacji (Dz. U. nr 169, poz. 1386, ze zm.). Regułą określoną w art. 9 tej ustawy jest, że normy techniczne są dobrowolne, jednakże mogą one mieć charakter obowiązkowy, jeżeli właściwi ministrowie wprowadzą obowiązek ich stosowania. Obowiązek stoso- wania normy technicznej może wynikać z rozporządzenia właściwego ministra wprowadzającego normy określone w tym rozporządzeniu do obowiązkowego stosowania, bądź przez powołanie się na określoną normę w przepisie powszechnie obowiązującym. W takich przypadkach norma prawna, nakazując stosowanie normy technicznej, po- woduje powszechność jej stosowania. Należy jednak zwrócić uwagę, że wzorem państw członkowskich Unii Europej- skiej, można zauważyć tendencje do ograniczania norm powołanych do powszechnego stosowania. Pozostałe przepisy, będące na podstawie art. 9 K.p. przepisami prawa pracy, można podzielić na przepisy stanowione w drodze porozumienia zawartego pomiędzy partnerami społecznymi lub w ściśle określonych przypad- kach przepisy wewnątrzzakładowe, ustanawiane przez samego pracodawcę. Do pierwszej grupy należy zaliczyć przepisy bhp występujące w ponadzakładowych i zakładowych układach zbiorowych pracy (uzp). Z przepisów działu XI K.p., w którym uregulowane zostały sprawy dotyczące porozumień zbiorowych nie zostały wyłączone sprawy z zakresu bhp, co otwiera drogę do regulowania tych spraw w ukdo regulowania tych spraw w ukdo regulowania tych spraw w ukłł adach zbiorowych pracy.

I

23715 k.p.

Do grupy przepisów powszechnie obowiązujących należy zaliczyć również niektóre normy techniczne. Normy techniczne wydawane są na podstawie ustawy z dnia 12 września 2002r. roku o normalizacji (Dz. U. nr 169, poz. 1386, ze zm.). Regułą określoną w art. 5 tej ustawy jest, że normy techniczne są dobrowolne, jednakże mogą one mieć charakter obowiązkowy, jeżeli przepis powszechnie obowiązujący nakazuje jej stosowanie. W takich przy- padkach norma prawna, nakazując stosowanie normy technicznej, powoduje powszechność jej stosowania. Należy jednak zwrócić uwagę, że wzorem państw członkowskich Unii Europejskiej, można zauważyć tendencje do ograni- czania norm powołanych do powszechnego stosowania. Pozostałe przepisy, będące na podstawie art. 9 K.p. przepisami prawa pracy, można podzielić na przepisy stanowione w drodze porozumienia zawartego pomiędzy partnerami społecznymi lub w ściśle określonych przypad- kach przepisy wewnątrzzakładowe, ustanawiane przez samego pracodawcę. Do pierwszej grupy należy zaliczyć przepisy bhp występujące w ponadzakładowych i zakładowych układach zbiorowych pracy (uzp). Z przepisów działu XI K.p., w którym uregulowane zostały sprawy dotyczące porozumień zbiorowych nie zostały wyłączone sprawy z zakresu bhp, co otwiera drogę do regulowania tych spraw w układach zbiorowych pracy.

TEMAT: Prawna ochrona pracy

PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych,

CZAS REALIZACJI: 6 godzin lekcyjnych

POZIOM WIEDZY

POCZĄTKOWEJ: wiadomości i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej

i gimnazjalnej

POMOCE

DYDAKTYCZNE: – rzutnik,

• foliogramy,
• wzory druków,
• pytania kontrolne i testy sprawdzające wiedzę.

CELE EDUKACYJNE

OGÓLNE: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania – uczenia się uczeń

zna i umie stosować:

• określenia prawne występujące w stosunku pracy,
• podstawy prawne obowiązków pracodawcy i pracownika z zakresu

bezpieczeństwa i higieny pracy,

• przepisy dotyczące ochrony pracy kobiet, młodocianych

i niepełnosprawnych,

• uprawnienia nadzoru państwowego nad warunkami pracy w Polsce,
• zasady postępowania w związku z wypadkiem.

SPIS JEDNOSTEK

TEMATYCZNYCH: 1. System ochrony i nadzoru nad warunkami pracy w Polsce.

2. Prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika.

3. Ochrona pracy kobiet, młodocianych i niepełnosprawnych.

4. Postępowanie w związku z wypadkiem przy pracy i chorobą

zawodową oraz świadczenia z tego tytułu.

PRAWNA OCHRONA PRACY

MODUŁ I

PRAWNA OCHRONA PRACY

Istotne znaczenie w tym systemie maj¹ równie¿ instytuty naukowo-badawcze powo³ane do prowadzenia prac naukowo-badawczych w dziedzinie bezpieczeñstwa pracy i ochrony zdrowia. Równie¿ w zak³adzie pracy istniej¹ ró¿ne podmioty, do których obowi¹zków nale¿y tworzenie warunków pracy a tak¿e spo³eczny nadzór i kontrola nad tymi warunkami. Podstawowym podmiotem w zak³adzie pracy, którego obowi¹zkiem jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jest pracodawca (art. 15 K.p.). Pracodawca realizuje swoje obowi¹zki za pomoc¹ wyspecjalizowanej s³u¿by bezpieczeñstwa i higieny pracy oraz lekarza sprawuj¹cego opiekê zdrowotn¹ nad pracownikami. Dodatkowo, w zak³adzie pracy w kszta³towaniu bezpiecznych warunków pracy uczestniczy komisja ds. bhp jako organ opiniodawczo-doradczy. Organy przedstawicielskie, jakimi s¹ zwi¹zki zawodowe i spo³eczny inspektor pracy, pe³ni¹ przede wszystkim funkcje nadzorczo-kontrolne w zakresie przestrzegania przez pracodawcê obowi¹zku zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Nale¿y zwróciæ uwagê, ¿e nie tylko pañstwowe organy nadzoru nad warunkami pracy maj¹ prawo wymierzania mandatu karnego za nieprzestrzeganie przepisów i zasad bhp, ale w uprawnienia egzekucyjne zosta³ wyposa¿ony równie¿ spo³eczny inspektor pracy. Tym uprawnieniem jest prawo wydawania, w formie pisemnej, zaleceñ doty- cz¹cych usuniêcia stwierdzonych uchybieñ. Przepisy ustawy o spo³ecznej inspekcji pracy przewiduj¹ mo¿liwoœæ ukarania kar¹ grzywny pracodawcy, który nie spowodowa³ usuniêcia uchybieñ wskazanych w zaleceniu spo³ecznego inspektora pracy. Pracodawca mo¿e odwo³aæ siê od wydanego zalecenia do w³aœciwego inspektora pracy Pañstwowej Inspekcji Pracy.

4. NADZÓR NAD WARUNKAMI PRACY

4.1. Państwowy nadzór nad warunkami pracy Pañstwowy nadzór nad warunkami pracy sprawuj¹:

• Pañstwowa Inspekcja Pracy,
• Pañstwowa Inspekcja Sanitarna, Ponadto czynnoœci w zakresie dozoru technicznego nad urz¹dzeniami technicznymi stwarzaj¹cymi szczególne zagro¿enie sprawuje Urz¹d Dozoru Technicznego.

LITERATURA:

1. Kodeks Pracy, (stan prawny na dzień 1. maja 2004 roku):

Dział IV, rozdział I – Obowiązki pracodawcy,

II – Obowiązki pracownika,

II a – Zakaz konkurencji,

III – Kwalifikacje zawodowe.

2. Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy, Prawna ochrona pracy. Centralny Instytut

Ochrony Pracy, Warszawa 2002.

3. Ferdynand Jucha i inni:Poradnik dyrektora szkoły w zakresie organizowania dla nauczycieli różnych

form szkolenia BHP. Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa 1999.

4. Krzysztof Kwiatkowski: Zasady doboru i stosowania środków ochrony indywidualnej oraz odzieży

i obuwia roboczego. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr w Gdańsku, 1998.

5. Bogdan Rączkowski:BHP w praktyce. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr w Gdańsku, 1999.

MODUŁ I MODUŁ I

Państwowa Inspekcja Pracy Państwowa Inspekcja Pracy jest organem powołanym do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczegól- ności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Podlega Sejmowi. Nadzór nad Państwową Inspekcją Pracy w zakresie ustalonym ustawąąą, sprawuje Rada Ochrony Pracy (ustawa z dnia 13, sprawuje Rada Ochrony Pracy (ustawa z dnia 13 kwietnia 2007r.,. Dz.U. zkwietnia 2007r.,. Dz.U. z 2007 r. nr 89, poz. 589). Do zakresu działłłania Paania Pa ństwowej Inspekcji Pracy nalestwowej Inspekcji Pracy należżżyyy yy.-.-

• nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wyni- kających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych,
• kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn i innych urządzeń technicznych oraz technologii,
• kontrola legalności zatrudnienie, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców,
• uczestnictwo w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych obiektów budowlanych albo ich części w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach,
• kontrola wyrobów wprowadzanych do obrotu pod względem spełniania przez nie wymagań dotyczących bez- pieczeństwa i higieny pracy, określonych w odrębnych przepisach,
• opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu prawa pracy,
• prawo wnoszenia powództwa, a za zgodą osoby zainteresowanej – –– uczestnictwo w postępowaniu przed są-uczestnictwo w postępowaniu przed są- dem pracy, w sprawach o ustalenie stosunku pracy,
• współpraca z urzędami państw członkowskich Unii Europejskiej odpowiedzialnymi za nadzór nad warunkami pracy i zatrudnienia,
• ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonych w Kodeksie pracy.

Uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy.-Uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy.-

• nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie w przypadku, gdy naruszenie dotyczy przepi- sów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
• nakazania: wstrzymania prac lub działalności, gdy naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących te prace lub prowadzących działalność; skierowanie do innych prac pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych albo pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy przy pracach niebezpiecznych, jeżeli pracownicy ci lub osoby nie posiadają odpowiednich kwalifika- cji; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonani;
• nakazania wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń w sytuacji, gdy ich eksploatacja powoduje bezpośred- nie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu;
• zakazania wykonywania pracy lub prowadzenia działalności w miejscach, w których stan warunków pracy stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowe- mu wykonaniu;
• nakazania, w przypadku stwierdzenia, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagraża życiu lub zdrowiu pracowników lub osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą, zaprzestania prowadzenie działalności bądź działalności określonego rodzaju;
• nakazania ustalenia, w określonym terminie, okoliczności i przyczyn wypadku;
• nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługu- jącego pracownikowi, nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu,
• przeprowadzanie kontroli o każdej porze dnia i nocy.

Sposób egzekwowania uprawnień przez Państwową Inspekcję Pracy.-Sposób egzekwowania uprawnień przez Państwową Inspekcję Pracy.-

• wydanie nakazu w zakresie bhp oraz nakazu płatniczego, w tym z rygorem natychmiastowej wykonalności, usunięcia uchybień lub pojęcia działań - jest to decyzja administracyjna,
• skierowanie wniosków pokontrolnych do pracodawcy lub jednostki nadrzędnej,
• karanie mandatem i kierowanie wniosku o ukaranie do sąąądu grodzkiego, który modu grodzkiego, który mo że ukarać grzywną,
• powiadomienie prokuratury o popełnieniu przestępstwa.

LITERATURA:

1. Kodeks Pracy, (stan prawny na dzień 1. maja 2004 roku):

Dział IV, rozdział I – Obowiązki pracodawcy,

II – Obowiązki pracownika,

II a – Zakaz konkurencji,

III – Kwalifikacje zawodowe.

2. Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy, Prawna ochrona pracy. Centralny Instytut

Ochrony Pracy, Warszawa 2002.

3. Ferdynand Jucha i inni:Poradnik dyrektora szkoły w zakresie organizowania dla nauczycieli różnych

form szkolenia BHP. Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa 1999.

4. Krzysztof Kwiatkowski: Zasady doboru i stosowania środków ochrony indywidualnej oraz odzieży

i obuwia roboczego. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr w Gdańsku, 1998.

5. Bogdan Rączkowski:BHP w praktyce. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr w Gdańsku, 1999.

MODUŁ I MODUŁ I

ZakZakZakłł adowy społeczny inspektor pracy może kierować do pracodawcy na piśmie uwagi lub zalecenia, celem wykonania określonych działań lub usunięcia zagrożeń - za niewykonanie prawomocnego zalecenia grozi kara. Pracodawca może złożyć sprzeciw od wydanego zalecenia do państwowego inspektora pracy, który utrzymuje lub uchyla zalecenie.

5. SŁUŻBA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

Zasady funkcjonowania służby bhp określa rozporząąądzenie Rady Ministrów z dnia 2.09.1997 r. ze zm. wdzenie Rady Ministrów z dnia 2.09.1997 r. ze zm. w sprawie służby bhp. Pracodawca zatrudniająąący ponad 100 pracowników ma obowicy ponad 100 pracowników ma obowi ąąązek utworzenia zakzek utworzenia zak ładowej służby bhp. Gdy pracodawca zatrudnia do 100 pracowników, zadania służby bhp mogą być zlecone specjalistom spoza zakładu pracy lub pracownikowi wykonująąącemu inncemu inn ą pracę. Pracownikami służby bhp mogą być osoby spełniająąące wymagania kwalifikacyjne okrece wymagania kwalifikacyjne okre ślone w § 4 rozpo- rząąądzenia.dzenia. Ponadto pracownicy służby bhp powinni odbywać szkolenia okresowe z zakresu bhp. Służba bhp nie jest organem nadzoru - jest wyspecjalizowaną komórką fachową, pomaga pracodawcy w wypełnianiu obowiąąązków dotyczzków dotycz ąąących zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.cych zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Do zakresu działłłania sania s łłłuu żby bhp naleby bhp należą-.żą-. 1 ) przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bhp, 2 ) bieżążążące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagroce informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagro żeniach zawodowych, wraz z wnioskami zmie- rzająąącymicymi do usuwania tych zagrożeń, 3 ) sporząąądzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bezpieczedzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bezpiecze ń- stwa i higieny pracy zawierająąących propozycje przedsicych propozycje przedsi ęwzięć technicznych i organizacyjnych mająąących nacych na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy, 4 ) udział w opracowywaniu planów modernizacji i rozwoju zakładu pracy oraz przedstawianie propozycji do- tycząąącychcych uwzględnienia w tych planach rozwiąąązaza ń techniczno-organizacyjnych zapewniająąących poprawcych popraw ę stanu bhp, 5 ) udział w ocenie założeń i dokumentacji dotycząąących modernizacji zakcych modernizacji zak ładu pracy albo jego części, a także nowych inwestycji, oraz zgłaszanie wniosków dotycząąących uwzglcych uwzgl ędnienia wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy w tych założeniach i dokumentacji, 6 ) udział w przekazywaniu do użytkowania nowo budowanych lub przebudowywanych obiektów budowla- nych albo ich części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, urząąądzedze ń produkcyjnych oraz innych urząąądzedze ń mająąącychcych wpływ na warunki pracy i bezpieczeństwo pracowników, 7 ) zgłaszanie wniosków dotycząąących wymagacych wymaga ń bhp w stosowanych oraz nowo wprowadzanych procesach produkcyjnych, 8 ) przedstawianie pracodawcy wniosków dotycząąących zachowania wymagacych zachowania wymaga ń ergonomii na stanowiskach pracy, 9 ) udział w opracowywaniu zakładowych układów zbiorowych pracy, wewnętrznych zarząąądzedze ń, regulaminów i instrukcji ogólnych dotycząąących bhp oraz w ustalaniu zadacych bhp oraz w ustalaniu zada ń osób kierująąących pracownikami w zakresiecych pracownikami w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, 10 ) opiniowanie szczegółowych instrukcji dotycząąących bezpieczecych bezpiecze ństwa i higieny pracy na poszczególnych stanowiskach pracy, 11 ) udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz w opracowywaniu wniosków wynika- jąąącychcych z badania przyczyn i okoliczności tych wypadków oraz zachorowań na choroby zawodowe, a także kontrola realizacji tych wniosków, 12 ) prowadzenie rejestrów, kompletowanie i przechowywanie dokumentów dotycząąących wypadków przy pra-cych wypadków przy pra- cy, stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby, a także przechowywanie wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, 13 ) doradztwo w zakresie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 14 ) udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą, 15 ) doradztwo w zakresie organizacji i metod pracy na stanowiskach pracy, na których występują czynniki nie- bezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe, oraz doboru najwłaściwszych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,

TEMAT: Prawna ochrona pracy

PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych,

CZAS REALIZACJI: 6 godzin lekcyjnych

POZIOM WIEDZY

POCZĄTKOWEJ: wiadomości i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej

i gimnazjalnej

POMOCE

DYDAKTYCZNE: – rzutnik,

• foliogramy,
• wzory druków,
• pytania kontrolne i testy sprawdzające wiedzę.

CELE EDUKACYJNE

OGÓLNE: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania – uczenia się uczeń

zna i umie stosować:

• określenia prawne występujące w stosunku pracy,
• podstawy prawne obowiązków pracodawcy i pracownika z zakresu

bezpieczeństwa i higieny pracy,

• przepisy dotyczące ochrony pracy kobiet, młodocianych

i niepełnosprawnych,

• uprawnienia nadzoru państwowego nad warunkami pracy w Polsce,
• zasady postępowania w związku z wypadkiem.

SPIS JEDNOSTEK

TEMATYCZNYCH: 1. System ochrony i nadzoru nad warunkami pracy w Polsce.

2. Prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika.

3. Ochrona pracy kobiet, młodocianych i niepełnosprawnych.

4. Postępowanie w związku z wypadkiem przy pracy i chorobą

zawodową oraz świadczenia z tego tytułu.

PRAWNA OCHRONA PRACY

MODUŁ I

PRAWNA OCHRONA PRACY

16. współpraca z właściwymi komórkami organizacyjnymi lub osobami, w szczególności w zakresie organi- zowania i zapewnienia odpowiedniego poziomu szkoleń w dziedzinie bhp oraz zapewnienia ww dziedzinie bhp oraz zapewnienia ww dziedzinie bhp oraz zapewnienia włł aściwej adaptacji zawodowej nowo zatrudnionych pracowników,
17. współpraca z laboratoriami upoważnionymi, zgodnie z odrębnymi przepisami, do dokonywania badań i po- miarów czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, występująąących wcych w środowisku pracy, w zakresie organizowania tych badań i pomiarów oraz sposobów ochrony pracowników przed tymi czynni- kami lub warunkami,
18. współpraca z laboratoriami i innymi jednostkami zajmująąącymi sicymi si ę pomiarami stanu środowiska naturalnego, działaaajj ąąącymi w systemie pacymi w systemie pa ństwowego monitoringu środowiska, określonego w odrębnych przepisach,
19. współdziałanie z lekarzem sprawująąącym profilaktyczncym profilaktyczn ą opiekę zdrowotną nad pracownikami, a w szczegól- ności przy organizowaniu okresowych badań lekarskich pracowników,
20. współdziałanie ze społeczną inspekcją pracy oraz z zakpracy oraz z zakpracy oraz z zakłł adowymi organizacjami zwiąąązkowymi przy:zkowymi przy: a) podejmowaniu przez nie działań mająąących na celu przestrzeganie przepisów oraz zasad bhp, w trybie i wcych na celu przestrzeganie przepisów oraz zasad bhp, w trybie i w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach, b) podejmowanych przez pracodawcę przedsięwzięciach mająąących na celu poprawcych na celu popraw ę warunków pracy,
21. uczestniczenie w pracach, powołanej przez pracodawcę, komisji bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w innych zakinnych zakinnych zakłł adowych komisjach zajmująąących sicych si ę problematyką bhp, w tym zapobieganiem chorobom zawo- dowym i wypadkom przy pracy,
22. inicjowanie i rozwijanie na terenie zakinicjowanie i rozwijanie na terenie zakinicjowanie i rozwijanie na terenie zakłł adu pracy różnych form popularyzacji problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii. Powołanie służby bhp nie zwalnia pracodawcy, ani kierowników komórek organizacyjnych od wypełnia- nia obowiąąązków w zakresie bhp.zków w zakresie bhp.

6. KOMISJA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

Pracodawca zatrudniająąący powycy powy żej 250 pracowników powołuje komisję bezpieczeństwa i higieny pracy jako swój organ doradczy i opiniodawczy. W skład komisji wchodzą:

• pracodawca,
• pracownicy służby bhp,
• lekarz sprawująąący opiekcy opiek ę nad pracownikami,
• zakzakzakłł adowy społeczny inspektor pracy,
• przedstawiciele pracowników - wybrani przez zakładową organizację zwiąąązkowzkow ą, a gdy nie działa organizacja zwiąąązkowa - przez pracowników w trybie przyjzkowa - przez pracowników w trybie przyj ętym u pracodawcy. Przewodnicząąącym komisji jest pracodawca lub osoba przez niego upowacym komisji jest pracodawca lub osoba przez niego upowa żniona, wiceprzewodnicząąącym spocym spo łeczny inspektor pracy. Zadaniem komisji jest dokonywanie przegląąądu warunków pracy, okresowej oceny stanu bezpieczedu warunków pracy, okresowej oceny stanu bezpiecze ństwa i higieny pracy, opiniowanie podejmowanych przez pracodawcę środków zapobiegająąących wypadkom przy pracycych wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, formułowanie wniosków dotycząąących poprawy warunków pracy oraz wspócych poprawy warunków pracy oraz wspó łdziałanie z pracodawcą w realizacji jego obowiąąązków w zakresie bhp.zków w zakresie bhp.

LITERATURA:

1. Kodeks pracy (stan prawny na dzień 1. lipca 2007 roku).
2. Bezpieczeństwo i ochrona czstwo i ochrona czstwo i ochrona człł owieka w środowisku pracy. Prawna ochrona pracy. Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 2005.

PYTANIA KONTROLNE

1. Jakie są główne źródła prawa ochrony pracy?
2. Wymień państwowe organy nadzoru nad warunkami pracy.
3. Jakie są zadania Państwowej Inspekcji Pracy?
4. Jakie są zadania i uprawnienia Państwowej Inspekcji Sanitarnej?
5. Kiedy pracodawca jest obowiąąązany powozany powo łać służbę bhp?

LITERATURA:

1. Kodeks pracy (stan prawny na dzień 1. stycznia 2009 roku).
2. Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy. Prawna ochrona pracy. CIOP - PIB, Warszawa 2008.