Temat: Zwierzęta Polski, Ćwiczenia z Biologia

Pobierz Temat: Zwierzęta Polski i więcej Ćwiczenia w PDF z Biologia tylko na Docsity! Warsztaty edukacyjne Nadleśnictwo Góra Śląska 27.01.2016r. Temat: Zwierzęta Polski  Gromada: Ssaki  Rząd: Parzystokopytne  Rodzina: Jeleniowate  Rodzina: świniowate  Rodzina: wołowate  Rząd: Drapieżne  Rodzina: psowate  Rodzina: łasicowate  Rodzina: niedźwiedziowate  Rząd: Mięsożerne  Rodzina: Kotowate  Rząd: Zającokształtne  Rodzina: Zającowate  Rząd: Nietoperze  Rodzina: Mroczkowate  Rząd: Gryzonie  Rodzina: Wiewiórkowate  Rodzina: Bobrowate Gatunek: Sarna (Capreolus capreolus) – zwierzę łowne WYSTĘPOWANIE: Zwierzę występuje na terenie całej Europy oraz części Azji. Powszechna w całej Polsce. OPIS WYGLĄDU: Jest to najmniejszy i najpopularniejszy z rodziny jeleniowatych. Długość ciała wynosi 90-120 cm, wysokość w kłębie 60-80 cm. Waży zaledwie 15-25 kg. OPIS WYGLĄDU:  Suknia sarny latem przybiera kolor rdzawy, a zimą staje się szaropopielata (płowa).  Na zadzie mieści się biała plama, tzw. lustro.  Samce mają poroże, tzw. parostki. W niektórych przypadkach szczątkowe poroże pojawia się również u samic.  Sarny maja bardzo dobrze rozwinięty słuch oraz węch. CIEKAWOSTKI:  Sarny mają najgorszy wzrok spośród jeleniowatych. Nadrabiają za to słuchem, potrafią usłyszeć dźwięk w odległości 300-500 metrów.  Układ trawienny sarny zmusza ją do częstego żerowania, zjada ona około 4-5 kilogramów pokarmu roślinnego dziennie. Posila się co 3 godziny. SŁOWNIK:  Rudle - stada saren  Rogacz, sarniak, kozioł - samiec sarny  Koza, siuta - samica sarny  Koźlęta - młode sarny  Cewki - nogi sarny  Mikot - głos samicy sarny wydawany podczas rui  Szczek - głos zaniepokojonego samca  Parostki - poroże sarny  Okulary - biała otoczka wokół oczu  Lustro, zwierciadło, talerz - biała plama na zadzie Gatunek: Jeleń szlachetny Cervus elaphus – zwierzę łowne  Charakterystyczne dla samców jest poroże, nakładane każdego roku. Określenia wieńców na głowie byka biorą swoją nazwę od ilości odnóg. Samiec może być zatem szpicakiem, widłakiem, szóstakiem, ósmakiem, dziesiątakiem. Jeśli na szczycie poroża utworzy się tzw. korona, samiec nazywany jest koronnym.  Samce zrzucają poroże od połowy lutego do kwietnia. BIOLOGIA I ZACHOWANIE:  Gody jeleni, zwane rykowiskiem, na przełomie września i października. Nazwa okresu godowego wzięła się od odgłosów, które wydają z siebie byki, ostrzegając potencjalnych rywali przed zbliżeniem się do ich samic.  Przed nadejściem okresu godowego, byki żerują intensywnie, gdyż przez całe rykowisko będą skupiać się na pilnowaniu samic w chmarze.  Ciąża łani trwa prawie 8 m-cy. Młode pojawiają się na przełomie V-VI. Łania wydaje na świat 1-2 młode. W pierwszych miesiącach po narodzeniu małe jelonki mają charakterystyczne cętki na szacie, które później znikają. Mają one pomóc w upodobnieniu się do otoczenia. Młode jelenie nie posiadają zapachu. Łania karmi swoje młode mlekiem przez około pięć miesięcy. Gatunek: Łoś (Alces alces) - pod ochroną największy reprezentant rodziny jeleniowatych WYSTĘPOWANIE:  Łosie można spotkać na terenie całej półkuli północnej Europy. W Polsce spotykany jest na wschodnich i północno zachodnich otwartych podmokłych terenach.  Lubi odbywać długie wędrówki, więc zdarza się, że można napotkać łosie również poza główną ostoją. WYGLĄD:  Długość ciała byka, może wahać się od 2-2,7 m, wysokość w kłębie - do 2 m, a masa ciała może dochodzić do 450 kg. Łosza, samica, jest drobniejsza.  Sylwetka łosia jest lekko zgarbiona i masywna. Cechą charakterystyczną wyglądu są długie, patykowate nogi z szerokimi racicami. Między racicami znajdują się fałdy skórne, które pomagają w poruszaniu się po terenach podmokłych.  Samce każdego roku nakładają poroże - rosochy. Najpierw mają one formę guzów bądź szpiców. Dopiero po ukończeniu 3 lat rogi łosia przybierają formę łopat.  Poroże jest zrzucane w okresie od jesieni do końca lutego, natomiast przybieranie nowego zaczyna się od marca do lipca. Poroże jest każdego roku coraz bardziej okazałe, aż do osiągnięcia przez byka 10 lat, kiedy to przypada kulminacja jego rozwoju.  Zwierzęta te poruszają się dość niezgrabnie, jednak w przypadku zagrożenia potrafią uciekać szybkim kłusem. Są wytrzymałe, mogą pokonać jednorazowo trasę kilkudziesięciu kilometrów.  Bardzo lubią nurzać się w wodzie oraz błocie. Przebywają najczęściej w małych chmarach, od 3-5 łosi.  Stare samce żyją samotnie. CIEKAWOSTKI:  Łosie to niezwykle długowieczne zwierzęta. Mogą dożyć nawet do 25 lat.  Mogą poruszać się z prędkością do 30km/h.  Łosie są jedynymi przedstawicielami jeleniowatych, które potrafią nurkować. Ponadto, są świetnymi pływakami.  W czasie bukowiska byki nie żerują i nie śpią nawet przez okres dwóch tygodni.  Średnia ilość zielonej masy pożywienia, którą dziennie spożywa łoś, to 40 kg. WYSTĘPOWANIE:  Występuje na terenie całej Europy oraz Azji. W Polsce powszechnie występujący. WYGLĄD:  Długość ciała dzika to z reguły ok. 160 cm, wysokość w kłębie - 110 cm. Masa ciała osiąga nawet do 200 kg. Samica - locha jest nieznacznie mniejsza.  Dziki mają szczególnie mocno rozbudowaną przednią część ciała. Nogi krótkie, mocne, zakończone racicami. Ruchliwy, dość długi ogon - chwost. Głowa wydłużona, zakończona ryjem.  Sierść ma barwę ciemnobrunatną lub czarną.  Warchlaki, czyli młode dziki, mają umaszczenie pasiaste, naprzemiennie jasne i ciemne podłużne pasy.  Samiec dzika (odyniec) posiada wystające kły (szable), których używa podczas żerowania i obrony przed wrogami. CIEKAWOSTKI:  Mają dobry słuch oraz węch, ale bardzo słaby wzrok. SŁOWNIK:  Odyniec - samiec dzika  Locha - samica dzika  Warchlak - młody dzik  Wataha - stado dzików  Barłóg - legowisko dzika  Brochowisko - błoto, w którym dziki zażywają kąpieli  Buchtowanie - rycie dzików w ziemi w poszukiwaniu pożywienia  Tabakiera - nozdrza dzika  Huczka - okres godowy dzików  Szable - wystające kły samca  Gwizd - nos dzika  Biegi - nogi  Chwost - ogon Rząd: Parzystokopytne Rodzina: Wołowate Gatunek: Żubr europejski (Bison bonasus)  Żubr jest największym dziko żyjącym ssakiem w Europie  Wielkość żubra zależy od wieku i płci. Waga samca (byka) wynosi od 440 do 920 kg, a wysokość w kłębie dochodzi do 188 cm. Samice (krowy) ważą od 320 do 640 kg.  Pomimo takich rozmiarów potrafi on biec 40 km/h i bez problemów przeskoczyć szeroki strumień lub płot.  20 tysięcy lat temu żubry zamieszkiwały prawie cały kontynent europejski, a w XIX wieku naszej ery można go było spotkać tylko na ziemiach polskich i w górach Kaukazu.  W 1919 roku w Puszczy Białowieskiej zginął ostatni żyjący na wolności osobnik żubra nizinnego, a w 1925 zginął ostatni żubr górski na Kaukazie.  Na Międzynarodowym Kongresie Ochrony Przyrody w 1923 roku Polska zaapelowała o ratowanie żubrów. Udało się przekonać przyrodników z innych państw i tego samego roku założono Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubra.  Los gatunku zależał od kilkudziesięciu osobników, które ocalały w zoo i prywatnych zwierzyńcach.  Po II Wojnie Światowej Polska stała się światowym centrum hodowli żubra.  Wszystkie obecnie żyjące żubry pochodzą od 12 osobników, a żubry nizinne (białowieskie) tylko od 7 sztuk.  W czasie kiedy podjęto inicjatywę ratowania gatunku, oprócz żubrów czystej krwi, na świecie żyło dużo mieszańców żubra z bizonem amerykańskim (z wyglądu bardzo podobne do żubra). Dlatego do dalszej hodowli zdecydowano przeznaczyć tylko osobniki, które miały udokumentowane pochodzenie. A takich było 54 sztuki, z których tylko 12 nadawało się do dalszej hodowli.  Rogi występują u obu płci, są krótkie, masywne, zwrócone ku przodowi i do środka, u samców ich rozpiętość jest o ¼ większa niż u samic.  W trakcie ataku żubr uderza bokiem głowy, zadając cios rogiem od dołu do góry.  Sierść jest gęsta, barwy brunatno-szarej, dłuższa na przedzie ciała, na zadzie krótsza. Dłuższe włosy na dolnej części szyi i podgardla tworzą „brodę”, na przedniej części grzbietu długi włos tworzy „grzywę”, włosy w tyle głowy tworzą szeroki czub.  Żubry mają w ciągu roku dwa rodzaje sierści: letnią i zimową. Pora linienia jest bardzo różna.  Racice stosunkowo małe o pokroju sierpowatym, przednie długości około 18 cm. i szerokości 15 cm. Tylne racice mniejsze o kilka centymetrów. Długość kroku w stępie ok. 1 metra.  Ogon o długości od 60 do 80 cm zakończony jest kępką dłuższych i ciemniejszych włosów, tzw. pędzlem. Rząd: drapieżne Rodzina: psowate Gatunek: lis rudy (Vulpes vulpes) – zwierzę łowne WYSTĘPOWANIE:  W Polsce jest najczęściej spotykanym drapieżnikiem. WYGLĄD:  Długość ciała lisa to około 90 cm, ogon – kita 30-50 cm. Wysokość nie przekracza 35 cm, a waga 5-10 kg. Barwa sierści ruda, z białymi znaczeniami. BIOLOGIA I ZACHOWANIE:  Gody u lisów przypadają na okres od stycznia do marca. Lisy są wówczas aktywne przez całą dobę. Ciąża u lisów trwa niecałe 2 m-ce. Miot liczy od 4-7 młodych. Przez 2 m-ce są ślepe i nieporadne. Na początku ich pokarm to tylko mleko, później pojawia się pokarm mięsny. Za karmienie młodych odpowiedzialna jest para lisów. Rząd: drapieżne Rodzina: psowate Gatunek: Wilk (Canis) – pod ochroną Występowanie Populacje wilka w Polsce odradzają się. W roku 2009 ilość wilków oceniano na 500- 600 szt. Najwięcej wilków w Polsce żyje w województwach podkarpackim, małopolskim i podlaskim - zalesione środowisko górskie bardzo im sprzyja, są tam bezpieczne, mają wiele kryjówek i pożywienia.  Wilki funkcjonują w grupach (tzw. watahach), zazwyczaj po 4-6 sztuk. Wataha zajmuje terytorium wielkości ok. 150 km2. Rozmnażanie  Wilki stają się zdolne do rozmnażania między 2 a 3 rokiem życia.  Ciąża trwa średnio 2 miesiące. Wilczyce wydają potomstwo na świat w norach, jaskiniach skalnych lub na głęboko ukrytych legowiskach.  Za jednym razem na świat przychodzi od 4-7 szczeniąt.  Maleńkie wilczęta są ślepe, zaczynają widzieć po 2 tygodniach, początkowo żywią się mlekiem później dostają częściowo przerzuty pokarm.  Małe wilki mają mleczne uzębienie. Gdy uzębienie to zmieni się na stałe, zaczynają one zdobywać jedzenie, polując wraz z innymi członkami stada.  Znaczna większość wilków nie przeżywa pierwszego roku życia. Do pełnej dorosłości dożywa jedynie od 15-30% osobników.  Wilcze stado - wataha może składać się z kilkunastu osobników.  Władzę w wilczym stadzie pełni najsilniejsza para dorosłych wilków, zwana parą alfa. Para alfa to jedyne wilki w stadzie, które mogą się rozmnażać. Pozostałe to wilki spokrewnione z parą alfa.  Wszyscy członkowie stada mają tu swoje miejsca i role: np. przewidują niebezpieczeństwo, szukają tropów, zabijają upolowane zwierzę, opiekują się potomstwem pary alfa.  Przy zjadaniu upolowanego zwierzęcia, obowiązuje określona kolejność podchodzenia do „stołu”.  Wyrośnięte szczenięta muszą czasami opuścić stado, by nie stanowiły konkurencji dla dominującej pary.  W Parku Narodowym Yellowstone wilki zostały wytępione przez ludzi. Nie było ich przez 70 lat. Wilk, był w tym rejonie głównym drapieżnikiem. Pozbawione naturalnej selekcji łosie zdewastowały populacje rosnących nad strumieniami wierzb. To z kolei pozbawiło żyjące w nich bobry pożywienia i budulca. Zwierzęta, które dzięki swoim tamom przez tysiące lat modyfikowały strumienie, nagle zniknęły, co pociągnęło za sobą następujące zmiany: zniknęły rozlewiska powstające wskutek działalności bobrów, obniżył się poziom wody, bez bobrów i ich tam wiele strumieni zaczęło płynąć szybciej, wyżłobiły głębsze koryta i przestały wylewać, co miało niekorzystny wpływ na rośliny zależne od wylewów. WYSTĘPOWANIE:  Zwierzęta te występują na terenie całej Europy. W Polsce powszechnie bytujące. WYGLĄD:  Ciało borsuka ma do 80 cm długości, a wysokość - do 30cm. Waga 10-12 kg.  Ma szpiczastą głowę, z charakterystycznym biało-czarnym, pasiastym umaszczeniem. Małe oczy i uszy. Tułów mocny i krępy, ogon krótki. Przednie łapy z dużymi pazurami, których używa do kopania nor.  Zwierzęta te mają dobry słuch oraz węch, natomiast słabszy wzrok. BIOLOGIA I ZACHOWANIE:  Okres godowy przypada na lipiec i sierpień. U borsuków, podobnie jak u sarny, zachodzi zjawisko ciąży przedłużonej - płód po zapłodnieniu przez jakiś czas nie rozwija się.  Wczesną wiosną, samica rodzi od 2-6 młodych. Przez 4 tygodnie są ślepe i nieporadne. Po ukończeniu 2 miesięcy, zaczynają wychodzić z nory.  Samodzielne życie zaczynają jednak dopiero następnej wiosny.  Borsuki zimą zapadają w hibernację, przypominającą sen zimowy. Trwa to od grudnia do marca, jednak ostatecznie zależne jest to od temperatury otoczenia.  Podobnie jak lisy, kopią rozległe nory i zamieszkują je. Często zdarza się tak, że w jednej norze mieszkają dwie rodziny.  Zwierzęta te są aktywne nocą, wtedy też żerują. Borsuki są wszystkożerne.  Zamieszkuje Azję, Europę Północną i Amerykę Północną.  W czasach historycznych niedźwiedź brunatny występował na terenie całego kraju. Obecnie liczbę niedźwiedzi w polskiej części Karpat szacuje się na około 100-120 osobników.  Największy polski drapieżnik. Masa ciała dorosłych osobników przekracza 300 kg, samce są większe od samic.  Niedźwiedź ma doskonale rozwinięty węch i słuch, ale nienajlepiej widzi. Zatem ich główna pora aktywności przypada na popołudnie.  Niedźwiedź prowadzi samotniczy tryb życia, wyjątkiem są matki prowadzącej młode (do 1,5 lub 2,5 roku życia). Niedźwiedź zamieszkuje duże kompleksy leśne polskich Karpat.  Jest gatunkiem wszystkożernym: może to być zarówno pokarm roślinny (trawy, kłącza), jak i zwierzęcy (larwy owadów, a także padlina i zwierzęta zabijane przez niedźwiedzie), jak również owoce i miód. Rząd: Mięsożerne Rodzina: Kotowate Gatunek: Ryś Gatunek: Żbik Rząd: Mięsożerne – Carnivora Rodzina: Kotowate - Felidae Gatunek: Ryś – (Felis lynx) – pod ochroną Ryś pod względem budowy przypomina raczej psa niż kota (długie kończyny i krótki ogon). Głowę ma typowo kocią, okrągłą z trójkątnymi, stosunkowo długimi uszami, zakończonymi charakterystycznymi czarnymi pędzelkami włosów. Oczy duże, szarozielone, źrenica pionowa. Ogon gruby, na końcu czarny. Kończyny przednie pięciopalczaste, tylne czteropalczaste, zakończone ostrymi, wysuwalnymi pazurami. Rozród: Okres godowy rysia, zwany marcowaniem, rozpoczyna się zależnie od pogody w końcu lutego. Okres ciąży trwa ponad 2 m-ce. Samica rodzi w maju-czerwcu, 2-4 młodych. Okres laktacji trwa około 6 miesięcy, ale pokarm stały przyjmują już po 40-50 dniach życia. Młode uzyskują samodzielność po roku, dojrzałość płciową osiągają samce po 3, samice po około 2 latach. Długość życia wynosi około 12-16 lat. Ryś, z wyjątkiem samicy prowadzącej młode, wiedzie życie samotne. Długi odpoczynek w ciągu dnia jest częścią rytmu dobowego rysia. Mniej więcej godzinę przed zapadnięciem zmroku ryś opuszcza miejsce odpoczynku i wyrusza na łowy. W zimie jest również aktywny w dzień. Areał osobniczy waha się od 900 do 1.000 ha, natomiast terytorium, którego granice są również znakowane odchodami, jest dwu- do trzykrotnie większe.  Ryś ma dobry wzrok, słuch i dotyk, bardzo słaby natomiast węch. Ruchy rysia przypominają ruchy psa i kota. Siada jak pies i podobnie merdaniem ogona na boki objawia uczucia zadowolenia i przyjaźni. Kota znacznie przewyższa szybkością, refleksem i zwinnością. Wspina się na drzewa, bo lubi się wygrzewać na słońcu. Znakomicie skacze. Wody. nie lubi, ale doskonale pływa. Bardzo dba o higienę osobistą i dokładnie się liże, myje łapami. Zamieszkuje gęste lasy obszarów górskich. Znajduje schronienie wśród drzew, a poluje na terenach otwartych: łąkach, śródleśnych polanach, na polach. Szacuje się, że w Polsce we wschodniej części Karpat żyje nie więcej niż 200 żbików. Jest mniejszy od rysia.  Żbiki żywią się małymi ssakami, gryzoniami, ptakami, rybami, żabami, małymi sarnami, jelonkami i jagniętami, a czasem nawet polują na owady. Rząd: Zającokształtne – Lagomorpha Rodzina: Zającowate - Leporidae Gatunek: Zając bielak – (Lepus timidus) – pod ochroną Gatunek: Zając szarak – (Lepus europaeus) Gatunek: Dziki królik –(Oryctolagus cuniculus) Zasięg geograficzny Bielak Zasięgiem obejmuje Islandię, Wyspy Brytyjskie, północną część Europy Wschodniej, północną Azję. Przez Polskę przebiega zachodnia granica zasięgu tego gatunku, obejmując część Pojezierza Mazurskiego. Szarak Zamieszkuje obecnie całą Europę. Rząd: Nietoperze Rodzina: Mroczkowate Gatunek: Gacek brunatny (Plecotus auritus) Gacek Brunatny to nasz najpospolitszy krajowy nietoperz. Charakteryzuje się bardzo dużymi uszami, które stanowią 3/4 długości jego ciała, w czasie spoczynku uszy schowane są pod błonami lotnymi a widoczne jedynie około 15 milimetrowe koziołki. Skrzydła Gacka są szerokie, tworzące powierzchnię lotna błony są bardzo cienkie i podatne na uszkodzenia i rozerwania. Futerko ma barwę płowo-żółtą do brązowej, włosy są dość krótkie, cienkie i rzadkie. Kolonie rozrodcze liczą do kilkudziesięciu samic. Samce i samice z jednego terenu trzymają się razem, najprawdopodobniej przez całe życie, wybierając kryjówki położone niedaleko siebie. Dojrzałość płciową samce osiągają po roku życia a samice po 2-3 latach. Ruja przypada na wrzesień- październik i marzec. Samica w połowie czerwca rodzi 1-2 młodych, które po sześciu tygodniach stają się samodzielne. Gacek Brunatny może żyć do 30 lat (w niewoli) w naturze maksymalny notowany wiek to 12-13 lat, średnia długość życia to ok 7 lat. Wymiary: dł. ciała 49-55,5 mm rozpiętość skrzydeł 24- 28,5 cm waga 5- 11 g Ciekawostki: Mimo że wiele nietoperzy potrafi się wspinać, tylko nieliczne potrafią sprawnie i szybko chodzić. Echolokacja - system określania położenia przeszkód lub poszukiwanych obiektów w otoczeniu z użyciem zjawiska echa akustycznego. Metoda stosowana przez niektóre zwierzęta (nietoperze, walenie, niektóre ryjówkowate). Rząd: Gryzonie Rodzina: Wiewiórkowate Gatunek: Wiewiórka pospolita Gatunek: Suseł moręgowany Gatunek: Suseł perełkowany Rodzina: Bobrowate Gatunek: Bóbr europejski