Tematyka i problematyka prozy modernistycznej, Notatki z Filologia polska

Pobierz Tematyka i problematyka prozy modernistycznej i więcej Notatki w PDF z Filologia polska tylko na Docsity! Tematyka i problematyka prozy modernistycznej Jedno ze znaczeń terminu „modernizm” odnosi się do idei literackich i artystycznych, które definiowały tzw. istotę nowoczesności. Rozwój kapitalizmu, postęp ekonomiczny i naukowy oraz rewolucja przemysłowa poszerzyły horyzont człowieka o pewien zakres doświadczeń, które nie sposób było uchwycić za pomocą dawnych wartości. Nagle rzeczywistość została wytrącona ze swoich ram i trzeba ją było poukładać od nowa. Richard Schepard w Problematyce modernizmu europejskiego mówi o modernizmie jako diagnozie: zmienia się poczucie sensu rzeczywistości, sensu natury oraz poczucie związku między naturą ludzką a rzeczywistością. Człowiek przestaje być miarą wszechrzeczy, następuje krach kartezjańskiego cogito, ludzie odkrywają w sobie instynkty, popędy (Freud stworzył nową konstrukcję podmiotowości: superego, ego oraz id). W prozie pojawiają się nowe motywy, będące odzwierciedleniem nastrojów epoki. Tendencje, które możemy zaobserwować to eksperymentalizm (artyści eksperymentowali m.in. z językiem, czasem, przestrzenią, ujęciem ludzkiej psychiki), autorefleksyjność, a także złożoność formy. Istotną cechą modernizmu jest bunt przeciwko materializmowi na rzecz kierunków idealistycznych. Tematyka i problematyka dzieł to m.in. doświadczenie przewrotu w sferze podstawowych pojęć i wartości, doświadczenie poczucia kryzysu, doświadczenie ciągłej zmiany. Jednym z kluczowych dla tego okresu twórców jest Joseph Conrad. Jądro ciemności zostało wydane w 1902 r., czyli w czasie znaczącym – otwiera bowiem nową epokę. Sfera fabularna oparta jest na motywie podróży, która jest jednocześnie podróżą w głąb Afryki i podróżą do wnętrza człowieka (każdy ma swoją mroczną stronę, skrywane w głębi tajemnice, jest to więc poruszenie kwestii natury zła). To także wyprawa, która pozwala dotrzeć do prawdy o cywilizacji europejskiej, jej prawdziwym obliczu. Opowiadanie Conrada odkrywa rzeczywisty obraz kolonizacji, mroczną historię, która przesiąknięta jest krwią, brutalnością, przemocą. Jest to także opowiadanie o zderzeniu dwóch kultur, z których jedna okazała się być silniejsza i podporządkowała sobie tę drugą. Istotny jest również motyw infernum – piekło, które Europejczycy stworzyli mieszkańcom Afryki, ale także w rozumienia piekła jako mrocznej strony jaźni każdego człowieka. Problem natury człowieka jest bardzo charakterystyczne dla tego okresu. Wpływ środowiska na człowieka, kondycja jednostki w innej sytuacji to problematyka odnosząca się do psychiki człowieka, jego miejsca w świecie. Modernizm przynosi ze sobą nowe kategorie, które artysta ma za zadanie zdefiniować i się z nimi niejako „oswoić”, przetworzyć je na język literacki. Zmienia się rzeczywistość, w której