Teologia Fundamentalna, Schematy z Religia

Pobierz Teologia Fundamentalna i więcej Schematy w PDF z Religia tylko na Docsity!

Teologia Fundamentalna

I. OBJAWIENIE

Sylwester Pactwa CSsR

I. OBJAWIENIE

1. Poziomy Bożego Objawienia

kosmiczne historyczne

Poprzez Objawienie w sensie właściwym Teologia rozumie to, co zostało objawione w sposób otwarty od Boga poprzez Pismo święte (Stary i Nowy Testament), w Chrystusie (w Jego świetle, przez Niego samego i, poprzez Jego mandat, za pośrednictwem Apostołów i Ewangelistów).

Podczas gdy termin „historyczne” usiłuje scharakteryzować Objawienie jako wydarzenie, wydarzenie Jezusa Chrystusa, wcielonego Słowa, które ma bardzo punktualną kolokację w historii, to

Objawienie kosmiczne wzbudza w człowieku

zmysł religijny, jako pewien osąd oraz osobisty sentyment, który staje się również społeczny (kulturowy). Ten sens sprawia, że każdy byt ludzki jest prowadzony do stwierdzenia, że istnieje Stwórca oraz jakieś przeznaczenie, życie po śmierci (kult zmarłych)

że może istnieć jakiś sąd po śmierci, że istnieje opatrzność Boża, która prowadzi człowieka do modlitwy - rodzi się modlitwa, prośba, również intuicja i świadomość braku „równości” pomiędzy aspiracją człowieka do szczęścia i jego nieadekwatną kondycją (ograniczenia, cierpienie, śmierć, niepewność) wzbudza w człowieku:  percepcję pewnego stanu rozkładu spowodowanego jakąś pierwotną winą (którą Biblia wytłumaczy jako grzech pierworodny),  otwartość na oczekiwanie na zbawienie, które odda człowieka sobie samemu re-stabilizując właściwą relację z Bogiem ( iustitia originalis )

Rodzi się w człowieku pragnienie i otwarcie, oczekiwanie na jakieś objawienie bardziej otwarte i bezpośrednie (historyczna), ze strony Boga, który już został jakoś dostrzeżony poprzez objawienie kosmiczne.

Można to rozpoznać poprzez fakt, że religie dążą do ukazania świętych tekstów, uznając je za w jakiś sposób objawione, albo przynajmniej napisane przez boskie polecenie.

To wszystko nie wykazuje w sposób absolutnie pewny konieczności objawienia historycznego, ale za to dokumentuje oczekiwanie oraz ewentualność zaistnienia takiej możliwości.

Zobaczmy kilka tych motywów, które sugerują tę kompletną ekonomię:

akt stworzenia jest przedstawiony w Piśmie św. jako efekt słowa Boga; tak to ukazuje księga Rodzaju (por. Rdz 1 , 3. 6. 9 ) oraz w różnych miejscach ksiąg mądrościowych: „Przez słowo Pana powstały niebiosa i wszystkie ich zastępy przez tchnienie ust Jego. Bo On przemówił, a wszystko powstało; On rozkazał, a zaczęło istnieć ( Ps 33 , 6. 9 ).

Pismo wspomina otwarcie o możliwości poznania istnienia Boga wychodząc od obserwacji rzeczy stworzonych (por. Mdr 13 , 1 - 9 ; Rz 1 , 18 - 20 ; D z 14 , 15 - 17 ; Dz 17 , 26 - 27 )

Stworzenie jest w stanie objawiać coś (boskie atrybuty) o swoim autorze. Pismo zaprasza ludzi do oddawania chwały Bogu poprzez kontemplację jego dzieł: „Niebiosa głoszą chwałę Boga, dzieło rąk Jego nieboskłon obwieszcza. Dzień dniowi głosi opowieść, a noc nocy przekazuje wiadomość ( Ps 19 , 2 - 4 ).

Na końcu, NT ukaże Jezusa Chrystusa, Słowo Boże, które stało się ciałem i pełnią Objawienia, jako Logos, pośrednik w stwórczym planie Boga i sens stworzenia w ogóle: J 1 , 1 - 3 ; Kol 1 , 1 - 18 ; 1 Kor 8 , 6 ; Hbr 1 , 2 - 3.

„[…] należy przede wszystkim potwierdzić ostateczny i pełny charakter objawienia Jezusa Chrystusa. Należy mianowicie mocno wierzyć w to, że w tajemnicy Jezusa Chrystusa, wcielonego Syna Bożego, który jest «drogą, prawdą i życiem» (J 14, 6), zawarte jest objawienie pełni Bożej prawdy: «Nikt nie zna Syna, tylko Ojciec, ani Ojca nikt nie zna, tylko Syn i ten, komu Syn zechce objawić» (Mt 11, 27); «Boga nikt nigdy nie widział; ten jednorodzony Bóg, który jest w łonie Ojca, [o Nim] pouczył» (J 1, 18); «W nim bowiem mieszka cała Pełnia: Bóstwo, na sposób ciała, bo zostaliście napełnieni w Nim» (Kol 2, 9-10)”. ( Dominus Iesus 5).

3. Relacja między Objawieniem i Słowem

Słowo Boże zwraca się do patriarchów, do Abrahama, do Mojżesza, do proroków.

Zwrot dabar Jahve pojawia się 242 razy w ST. Jego znaczenie jest o wiele bogatsze, aniżeli zwrot „słowo” znany w językach nowożytnych. Zawiera bowiem w sobie

• zarówno aspekt noetyczny (poznanie)
• jak i dynamiczny (działanie)

Słowo Boga nie tylko komunikuje, przekazuje jakąś treść, zawartość; zawsze jest też słowem skutecznym, które czyni to, co mówi.

Wszystko to ,w świetle NT i nauczania Kościoła, zdaje się przygotowywać to, co pespektywie chrześcijańskiej będzie sakramentem: skuteczny znak łaski, która czyni to co oznacza (por. KKK 1131).

Sobór Watykański II położy duży nacisk na ten aspekt, według którego Objawienie

• nie ogranicza się tylko do zawartości (doktryna przedstawiona wierzącemu, która sama w sobie oczywiście pozostaje fundamentalna i nieodwołalna),
• ale precyzuje że te zawartości (treści) są integralną częścią ludzkiej figury i osobowości Jezusa Chrystusa.

Znamienne jest, że takie podejście do Objawienia ukazuje jego całość. Nie traktuje się Objawienia już:

• jedynie pod względem przedmiotowym, treści wiary,
• ale przede wszystkim w aspekcie osobowym, auto- komunikacji się Boga żywego człowiekowi aby zaprosić go do uczestnictwa w komunii trynitarnej.

W ten sposób pojęcie Objawienia odzyskuje bardzo mocny charakter chrystocentryczny, który zabezpiecza oraz wyraża

• aspekt osobowy
• jego charakter historyczny
• jego zawartość wybitnie zbawczą.

„Spodobało się Bogu w swej dobroci i mądrości objawić siebie samego i ujawnić nam tajemnicę woli swojej, dzięki której przez Chrystusa, Słowo Wcielone, ludzie mają dostęp do Ojca w Duchu Świętym i stają się uczestnikami boskiej natury. Przez to zatem objawienie Bóg niewidzialny w nadmiarze swej miłości zwraca się do ludzi jak do przyjaciół i obcuje z nimi, aby ich zaprosić do wspólnoty z sobą i przyjąć ich do niej. Ten plan ( ekonomia ) objawienia urzeczywistnia się przez czyny i słowa wewnętrznie z sobą powiązane, tak że czyny dokonane przez Boga w historii zbawienia ilustrują i umacniają naukę oraz sprawy słowami wyrażone, słowa zaś obwieszczają czyny i odsłaniają tajemnicę w nich zawartą. Najgłębsza zaś prawda o Bogu i o zbawieniu człowieka jaśnieje nam przez to objawienie w osobie Chrystusa, który jest zarazem pośrednikiem i pełnią całego objawienia” ( DV 2).

EKSKURS

1. FIDES QUA – FIDES QUAE Techniczny termin wywodzący się z okresu patrystycznego i średniowiecznego, którym zwykło się opisywać komponenty aktu wiary. Św. Augustyn, wychodząc od Pisma św. ukazuje w jaki sposób realnie istnieją te dwa wymiary w jednym akcie wiary. Wiara w Boga nie jest identyczna u wszystkich, ponieważ otrzymana łaska i złożenie swojej ufności w Bożej woli mogą być „wielkie” i „małe”. Z drugiej strony wiara (treść, zawartość) jest zawsze jedna i identyczna, ponieważ jest wiarą w Trójcę Świętą: wiarą tą wierzą wszyscy chrześcijanie; to wiara, która przyjęła Objawienie Ojca w swoim Synu; wiara ta jest zsyntetyzowana i proklamowana w Symbolu wiary. Tak pisze św. Augustyn: „Jedną rzeczą jest to w co się wierzy, inną zaś wiara, którą się wierzy (aliud sunt ea quae creduntur, aliud fides qua creduntur). […] Gdy Chrystus mówi: kobieto, wielka jest twoja wiara, a do innej osoby: człowieku małej wiary – dlaczego zwątpiłeś?, wyraża tym samym że każdy ma wiarę, która jest mu właściwa. Ale mówi się również, że ci którzy wierzą w te same rzeczy mają tę samą wiarę, tak samo ci, którzy pragną tych samych rzeczy, mają tę samą wolę”. AUGUSTYN, De Trinitate 13,2,