Teoria polityki - Notatki - Edukacja europejska, Notatki z Polityka Unii Europejskiej

Pobierz Teoria polityki - Notatki - Edukacja europejska i więcej Notatki w PDF z Polityka Unii Europejskiej tylko na Docsity! Teoria polityki 1. Źródłosłów pojęcia polityka Polityka pojęcie wieloznaczne, brak jednolitej definicji. Problem leży w koncepcji polityki. Termin polityka -jest wiązany z pojęciem polityczno- prawnym starożytnych Greków (POLIS) stosowanym w starożytnej Grecji na terenie miast i państw. Organizacja państwowa występująca w starożytnej Grecji , była pojmowana jako ograniczona wspólnota wolnych obywateli podporządkowanych wspólnym celom i interesom. Dosłowne tłumaczenie - kraj, ojczyznę, państwo, społeczność, gród,, zamek, miasto, obywatelstwo, rządy, sprawy polityczne. Zdaniem niektórych wywodzi się od słowa POLITEA - republika jako organizacja państwowa. Doszukują się w pracach Platona i Arystotelesa, którzy analizując o Politei, kładli akcent na umiejętne kierowanie ludźmi, organami państwowymi i stąd przyjęło się (jest to najbardziej popularne), że polityka jest sztuką rządzenia państwem, Dziedzina życia społecznego wiąże się z rządzeniem państwem, organizacja, państwowaW języku polskim znaczyła pewną umiejętność zachowania, grzeczność, układność zachowanie dyplomatyczne. Można uznać, że francuskie słowo POLITIUQE nawiązuje do greckiego politea w tym znaczeniu , że oznacza sztukę rządzenia państwem. Ma żródłosłów łaciński (politikus) co pierwotnie tłumaczono jako gładki, polerowany, grzeczny, uprzejmy. Polskie znaczenie polityczny" pochodzi od francuskiego POLITlUQE ; człowiek biegły w sztuce rządzenia , delikatny, przestrzegający dobrych manier i obyczajów. 2. Sposoby definiowania polityki. Polityka- można powiedzieć, że termin ten współcześnie jest używany jako: Sztuka rządzenia Wiedza, nauka dostarczająca informacji o dziedzinie stosunków społecznych związanych z rządzeniem Pewnych działań, które się wykonuje w celu wykonywania władzy Jako program : p. zdrowotna , p. społeczna, p. prorodzinna,...Polityka to zespół działań podjętych przez ośrodek decyzyjny , zmierzających do osiągania zamierzonych celów za pomocą odpowiednio dobranych środków.W zależności od zasięgu przestrzennego dzielimy politykę na :a) zagraniczna.b) wewnętrznaW ramach tej ostatniej , biorąc pod uwagę kryterium dziedziny życia społecznego ,której dotyczą, decyzje , wyodrębnia się : Politykę gospodarczą Politykę handlową Politykę finansową Politykę socjalną, Politykę agrarnąMożna też powiedzieć , że polityka jest sztuką osiągania założonych efektów". 3. Ujęcia polityki: formalno- prawne, behawioralne, funkcjonalne, konfliktowe. Wieloznaczne pojęcie polityki odmiennie jest definiowane w różnych orientacjach teoretyczno metodologicznych politologii: w orientacji formalno - prawnej - działalność instytucji państwowych (aparatu państwowego ,w podejściu behawioralnym polityka określana jest w kategoriach : władzy, wpływu i konfliktów istniejących w różnych płaszczyznach życia społecznego, definicja R.A.DahIa :" dowolny układ stosunków społecznych , w którym występuje wyraźna obecność kontroli, wpływu,władzy, lub autorytetu", w orientacji funkcjonalnej polityka jest rozumiana jako funkcja systemu społecznego zapewniająca jego rozwój poprzez : rozwiązywanie konfliktów , wytwarzanie decyzji regulujących w autorytatywny sposób rozdział dóbr, artykulację i selekcję interesów, socjalizacje polityczna,, komunikację polityczna., itd. wedlug podejścia racjonalnego polityka jest podejmowaniem decyzji w ramach procesu sprawowania władzy i gry o władzę , w którym biorą udział różnorakie podmioty, stanowisko posł-behawioralne -konfliktowe , ujmuje politykę jako rozwiązywanie problemów społecznych wynikających z deficytu dóbr, polityka jest swoistą służbą społeczną, dążącą do zmniejszania czy też usuwania ograniczeń w zaspokajaniu potrzeb ludzkich. 4. Potoczne a naukowe pojęcie władzy . Władza -stosunek nadrzędności podporządkowania, gdzie ktoś poddaje się czyjejś władzy , np. podporządkowanie człowieka wobec przyrody, osiągnięć techniki.... Władza jest zjawiskiem cechującym życie społeczne ludzi. Tego pojęcia w znaczeniu naukowym nie można rozciągać poza sferę stosunków między ludźmi. Władza polityczna jest to kategoria trudna do zdefiniowania. Pojęcia potoczne władzy: Przedmiot stosunków politycznych - mówimy, że ktoś ma władzę Podmiot stosunków politycznych-władza postanawia, realizuje, daje Cel rywalizacji albo współpracy - walczymy o władzę, sprawujemy władzę Środek osiągnięć przy pomocy władzy Instytucja jako organ władzy :państwowej, kościelnej, samorządowej Trzy pojęcia władzy ; 1. Występuje w funkcji w systemie - nadaje się sens jaki ta władza ma spełniać w ramach .całości i zapewnienia .równowagi 2. W znaczeniu właściwości nosiciela władzy- wskazuje na to, że jest to możliwość przeforsowania swojej władzy (siła fizyczna, bogactwo) bez względu na sprzeciw. Opiera się na cechach władzy, które pozwalają mu realizować swoją władzę bez względu na sprzeciw. 3. W znaczeniu stosunku społecznego, jako zależność występującą między ludźmi. Stale powtarzające się wzajemne oddziaływania ludzi na siebie . Wzajemne i stałe oddziaływanie na siebie musi być regulowane przez normy społeczne (religijne). Stosunki indywidualne nie regulowane przez normy nie są stosunkami społecznymi. 5. Definicja władzy. Definicja władzy Max'a Webera, teoretyka i uczonego niemieckiego z XIX i XX w.Władza jest to dowolna możliwość wykonywania własnej woli w ramach danych stosunków społecznych bez wzglądu na sprzeciw i na to , na czym ta możliwość się opiera.Władza jest jednym z wielu stosunków zupełnie bezwolni w stosunku do właściciela, .np.: niewolnik był nauczycielem dzieci właściciela).Nie da się w żadnym przypadku wyeliminować asymetrii w stosunku władzy.Wystąpienie zjawiska oporu wobec podmiotu nadrzędnego powoduje wystąpienie zależności. 7. Rodzaje władzyWładza obustronna - podlega na tym, że władzę każdej ze stron równoważy władza drugiej. Polega to na tym, że pracownik podlega władzy kierownika zakładu. ale pełniąc funkcję zastępcy dyrektora, podlega mu w jakiejś dziedzinie dyrektor (tak samo związki zawodowe w przedsiębiorstwie) . Władza obustronna zachodzi wtedy, gdy w grę wchodzą interesy lub cele obu stron. W takiej sytuacji ma miejsce pewien fakt. Jedna strona jest skłonna podporządkować się drugiej stronie, jeżeli ta strona w innej sytuacji podporządkuje się tej.Jeżeli jest porozumienie to nie ma władzy. Przykładem jest sytuacja, kiedy każda ze stron ma prawo VETA. Władza całkowita - zachodzi wtedy, kiedy podejmowanie decyzji i inicjatywadziałania jest zdecentralizowana i zmonopolizowana przez jedną, ze stron. Władza całkowita podlega różnym ograniczeniom. Ograniczenia, którym podlega podmiot uprawniony przy władzy całkowitej: Można uszczuplić Można ograniczyć zasięg Podział władzy: 1. Potencjalna 2. Sprawowana Fazy władzy: Faza pasywna - możliwość wydania poleceń Faza aktywna - wydanie polecenia i jego realizacja Władza możliwa - prawdopodobna w pewnych warunkach. Władza ustrojowa - ktoś zachowuje się tak, bo myśli, że gdyby zachowywał się; inaczej to spotka go kara. Władza wyznaczona Osobowo- dotyczy każdego, niezależnie od miejsca i czasu (każdy musi płacić podatki) Zakresowo- każdy kto się znajdzie na terenie Parku Narodowego musi zachowywać się w określony sposób Charakter władzy: Zadaniowy- kiedy podmioty zgadzają się co do celów i środków Konfliktowy- gdy występują rozbieżności co do celów i środkówIdealne typy władzy (Max Weber): tradycyjna- występuje tam gdzie jest uświęcona tradycją (wielowiekowa) charyzmatyczna- na osobistej zdolności jednostki do podporządkowania sobie innych legalna- uprawniony jest każdorazowo ten, który jest uprawniony według swoich kompetencji personalna zinstytucjonalizowana zdecentralizowana zcentralizowana Władza polityczna- kryteria nie są oczywiste. Uprawnienie do tworzenia prawa. Władza państwowa- różni się od innej władzy tym, że można zastosować przymus fizyczny za zgoda prawa. Rodzaje władzy publicznej: władza państwowa władza polityczna Władza publiczna, jest to zdolność podmiotów uprawnionych, do narzucania woli podmiotom podporządkowanym, w tych dziedzinach życia społecznego, które dotyczą wszystkich i są dostępne dla ogółu, a zatem powszechne oraz jawne.Władza służbowa jest władzą publiczną ponieważ reguluje stosunkiprzełożonego i podwładnego. Pewne stosunki służbowe mogą mieć charakter polityczny.Władza państwowa jest to zdolność organów państwa: ustawodawczych wykonawczych sądowych do narzucania woli w drodze aktów normatywnych..... Wszystko to jest rodzajem władzy politycznej.8. Władza polityczna a władza państwowa.Władzę polityczną nie zawsze utożsamia się z władzą państwowa,. Zakresowe te dwie władze zachodzą na siebie. Rodzaje władzy publicznej władza państwowa władza politycznaWładza publiczna, jest to zdolność podmiotów uprawnionych, do narzucania woli podmiotom podporządkowanym, w tych dziedzinach życia społecznego, które dotyczą wszystkich i są dostępne dla ogółu, a zatem powszechne oraz jawne.Władza służbowa nie jest władza publiczna ponieważ reguluje stosunki przełożonego i podwładnego. Pewne stosunki służbowe mogą mieć charakter polityczny.Władza państwowa jest to zdolność organów państwa: ustawodawczych wykonawczych . sądowych do narzucania woli w drodze aktów normatywnych , orzeczeń sądowych . wezwań, ... 1. Sytuacja przymusowa wynika przez akty normatywne Odpowiedzialność polityczna Odpowiedzialność cywilna Odpowiedzialność państwowa Istnieje również możliwość ograniczenia władzy państwowej przez obywateli poprzez narzucenia swojej woli państwu wówczas gdy: 1. Zobowiązania państwa wobec obywateli nie zostaną zrealizowane - z powodu ich nie wykonania państwo jest sankcjonowane przez społeczeństwo, 2. Wynika z możliwości wycofania legitymacji politycznej - przy wyborach dotychczasowy skład nie uzyska odpowiedniej ilości głosów. 3. Wynika po części z przepisów prawa a po części nie. Organy państwowe są zmuszone do uległości pod presją różnego rodzaju oporów społecznych np. głodówek, blokad itd. . Pojęcie sytemu politycznego i jego modele .Pojęcie systemu politycznego pretenduje do ujęcia polityki w jej całościowym uporządkowanym i najwszechstronniejszym wyrazie. Niezależnie od tego co będziemy rozumieć pod pojęciem systemu, panuje zgoda co do tego, że odnosi się ono do sfery władzy publicznej i obejmuje całokształt mechanizmów funkcjonujących w jej obszarze. Tym co określa się jako życie polityczne społeczeństwa.System to całość składająca się z części pozostających w interakcji.System polityczny ( społeczny) jest to zbiór danych elementów, powiązanych ze sobą zależnościami, które tworzą ze sobą strukturę. Ten zbiór jest oddzielony od otoczenia przy pomocy uchwytnej granicy, ale ulegający oddziaływaniu ze strony otoczenia przez tak zwane wejścia i wyjścia Wyjścia są określone przez wejścia. Przy czym możemy mieć do czynienia z systemem prostym gdy treść wejścia równa się treści wyjścia, ale może być system złożony np.: wlewamy mętną a otrzymujemy wodę czystą. Na tej zasadzie funkcjonują systemy polityczne.Sejm jako system polityczny WyjściaWejścia Wejście - projekt ustawy złożonej do, sejmu. Wyjście - ustawa.Wejście na wyjściu jest zmodyfikowane przez systemy postępowania. Treść ustaw jest wynikiem zapotrzebowania społeczeństwa.System polityczny, jako globalny w społeczeństwie jest otoczeniem innych systemów gospodarczych np.; socjalny, Jeżeli przez system polityczny będziemy rozumowali jego fragment np.: parlament, sejm - to jego otoczeniem będzie rząd.W zależności od tego co chcemy przyjąć jako system polityczny, to różne bada jegoelementy.Np.; otoczenie gminy stanowi powiat oraz inne gminy. 10. Pojęcie państwa. Państwo jest to wyodrębnione terytorium , zamieszkiwane przez ludność i mającerząd sprawujący władzę zwierzchnią.Przynależność do państwa jest sformalizowana i powstaje przez nabycie obywatelstwa. Państwo jest podstawową forma, organizacji życia politycznego społeczeństwanarodowego. 11. Geneza państwa.Przez długi czas toczyły się ożywione spory o pochodzenie państwa . Ukształtowało się kilka teorii: Od Arystotelesa wywodzi się koncepcja traktująca państwo jako wytwór naturalnego społecznego instynktu człowieka teorie deistyczne akcentują boskie pochodzenie państwa teoria przemocy - podbojem jednych plemion przez drugich, teorie patriarchalne - jako produkt ewolucji władzy naczelnika plemienia koncepcja umowy społecznej wywodzi się z porozumienia zawartego pomiędzy wolnymi ludźmi w celu ochrony interesu zbiorowego i przekazaniu praw do rządzenia suwerenowi - jednostce lub ludowi. Wszystkie wymienione teorie mają jeden element wspólny : podkreślają, że państwo powstaje na określonym etapie rozwoju społecznego i zastępuje inne niepaństwowe formy organizacji życia grupowego.12. Klasyfikacja państwaKlasyfikacja państw w perspektywie rozwoju historycznego Niewolnicze, Feudalne, kapitalistyczne, socjalistyczne ( komunistyczne ) tzw. państwa III świata. kładzie nacisk na instytucje i mechanizmy sprawowania władzy politycznej. Zasady prawne -ustrojowe : suwerenność narodu, uznanie wyborów za główne źródło legitymacji władzy , cykliczną odpowiedzialność polityczną funkcjonariuszy publicznych, instytucjonalna ochronę praw człowieka, w aspekcie realnego efektu społecznego -łączy formalne reguły sprawowania władzy z treścią polityki - ujęcie materialne. 15. Systemy niedemokratyczne System niedemokratyczny dzielimy : ze względu na sposób sprawowania władzy : a) despotyzm , b) dyktatura, c) autokratyzm, d) totalitaryzm - objęcie działalnością państwa, niemal .wszystkich dziedzin życia społecznego, włącznie z życiem prywatnym, obywateli. System totalitarny, nie jest sprawowany przez jednostkę. ze względu na nosiciela władzy : a) autokracja - rządy jednostki b) arystokracja - rządy-wybranej grupy ludzi na zasadzie pochodzenia c) oligarchia - rządy ludzi posiadających d) teokracja - rządy duchownych e) technokracja- rządy specjalistówf) biurokracja g) ochlokracja - rządy tłumu Podziały ww. się krzyżują : - dyktatura może należeć do jednostki lub do grupy ludzi,- despotyzm -rządy kapłanów,Jeżeli mówimy tyrania , to mówimy, że są to rządy jednostki sprawowane okrutnie.Dyktatura dyktaturze nie jest równa:Nazizm niemiecki - system totalitarny Faszyzm włoski - system nie totalitarny, 16. Pojęcie partii politycznej Zjawisko partii politycznych należy do równych zjawisk życia politycznego. Partia polityczna jest organizacja społeczną , która bierze udział w wyborach do organów władzy państwowej - wybory parlamentarne, prezydenckie, samorządowe, itd.Wg Max a Webera - partia polityczna to grupa ludzi, organizacja społeczna, której celem jest zabieganie o stanowiska państwowe , apanaże , korzyści , profity dla najbardziej aktywnych członków (klika walcząca o realizacje swoich interesów ).Z uwagi na kryterium prawne - partia to organizacja , o której prawo reguluje , że jest partia polityczną. Inne definicje partii : l. Wielka grupa ludzi o przewadze więzi formalnej mająca te same poglądy icelem jej jest zdobycie władzy II. Grupa ludzi wyznająca tę samą doktrynę ( poglądy )17. Geneza i rozwój partii.Powstanie partii należy wiązać z kształtowaniem się parlamentaryzmu burżuazyjnego.Pierwsze partie polityczne powstały w Anglii w XVIII w. W związku z koniecznością udziału w wyborach parlamentarnych , kiedy to po rewolucji wzrosła pozycja parlamentu - jako organu władczego. Wówczas okazało się . że jest to organ władzy , który należy kształtować.Rozwój partii politycznych był podyktowany rozwojem prawa wyborczego oraz zwiększaniem się uprawnień parlamentu. 18. Klasyfikacja partii (rodzaje):Rozróżniamy partie: konserwatywne, klubowe, liberalne, masowe, pracy, socjalistyczne itd. Partie masowe- to te, które mają swoje struktury terenowe i jej szeregowi członkowie są aktywni- np. partie socjalistyczne, ludowe, chrześcijańsko- demokratyczne (partia masowa może by mniej liczna od kadrowej). Partie kadrowe- to te, w których szeregowi członkowie nie prowadzą działalności w terenie, tzw. sympatycy partii Partie komitetowe- (republikańska i demokratyczna w USA) członkostwo nie jest rejestrowane, zostaje się członkiem partii poprzez udział w prawyborach- wewnętrzne wybory partyjne organizowane przez państwo w USA. Historyczna klasyfikacja partii : - z uwagi na podział klasowy - obszarnicze . chłopskie, burżuazyjne. robotnicze, - nie-klasowe - wyznaniowe. Ideologiczna klasyfikacja partii ; konserwatywne , liberalne, komunistyczne, socjalistyczne, demokratyczne, chrześcijańskie, faszystowskie.Podział partii ze wzgl. na cele : agrarna , zielonych ,.. .Podział ze wzgl. na miejsce w systemie politycznymlewicowe (radykałowie) centrowe ....prawicowe ( liberałowie, konserwatyści- spowalniające procesy przemian). 19. Funkcje partii/. Funkcja wyborcza b) selekcja kandydatów na stanowiska państwowe i samorządowe, - kilka procedur selekcji w zależności od rodzaju partii -bliżej nieokreślony . żywiołowy - rządzi często przypadek centralne organizacje partii wybierają kandydatów -decydują organy partii lokalnych, - demokratyczny - wszyscy członkowie partii decydują : bezpośrednio lub pośrednio. We wszystkich systemach politycznych obowiązuje selekcja kandydatów. c) formułowanie programu. -centralne, organy partii ustalają program . a kandydat ma obowiązek ten program upowszechniać - propagować, autorskie programy kandydatów. II. Funkcja rządzenia ; a) partii sprawującej władze b) partii opozycyjnej Funkcją partii jest pośredniczenie między społeczeństwem a władzą. 20. Pojęcie i rodzaje systemów politycznych . Pojęcie systemu politycznego pretenduje do ujęcia polityki w jej całościowymuporządkowanym najwszechstronniejszym wyrazie.Nie zależnie od tego , co dokładnie będziemy rozumieć pod pojęciem systemupolitycznego , panuje zgoda co do; tego , że odnosi się do sfery władzy publicznej iobejmuje całokształt mechanizmów funkcjonujących w jej obszarze, w tym cookreśla się jako życie polityczne danego społeczeństwa.System jest to całość składająca się z części pozostających w interakcji. System polityczny jest to zbiór danych elementów, powiązanych ze sobązależnościami , które tworzą jego strukturę.Ten zbiór jest oddzielony od otoczenia przy pomocy uchwytnej granicy , ale ulegający oddziaływaniu ze strony otoczenia przez tzw. wejścia i oddziaływujący na otoczenie przez wyjścia. Wyjścia są, określone przez wejścia. 22. Pojecie potrzeb i ich rodzaje Przez potrzeby rozumiemy stan braku.Potrzeby polityczne to zależność pozycji społecznej i drogi życiowejjednostek i grup od ich aktywności politycznej oraz świadomości politycznej. Rodzaje potrzeb : Skutecznego uczestnictwa w wyborze delegatów do państwowych i samorządowych lub centralnych i lokalnych organów przedstawicielskich, Organizowania się , tzn. tworzenia struktur związanych z uczestniczeniem życiu politycznym w celu wywarcia wpływu na zachowanie grupy rządzącej ,a tym samym i na bieg wydarzeń politycznych ( potrzeba koalicji) Skutecznego oddziaływania pośredniego - poprzez swoich przedstawicieli w organach reprezentacji centralnej i lokalnej na decyzje podejmowane przez organy wykonawcze Bezpieczeństwa osobistego - polegająca głównie na ochronie nietykalności osobistej jednostki i jej mieszkania, Nieskrępowanej wypowiedzi we wszystkich dziedzinach życia osobistego, publicznego , między innymi w dziedzinie poglądów filozoficznych, religijnych, moralnych, politycznych ekonomicznych....Inny podział potrzeb ( wg A.Bodnara ): Mikro-społeczne - wyrażające dążenie do zewnętrznej aprobaty własnych ocen oraz do odnoszenia satysfakcji do społecznego działania (racjonalizacja życia publicznego ) Makro-społeczne - łączące się z poczuciem więzi np. z własnym narodem czy grupą wyznaniowa, poczuciem odpowiedzialności za losy państwa, narodu, sojuszami w układzie międzynarodowym.Podział ze względu na kryterium znaczenia społecznego i poziomu uświadomienia: Racjonalnie i nieracjonalne Realne i nierealne Prawdziwe i fałszywe Intelektualne i poza-intelektualne 23. Pojęcie i rodzaje interesów politycznych Interesy polityczne stanowią jedną z form interesów społecznych. Współczesne państwo tworząc" niejako społeczeństwo określa prywatne interesy i jednocześnie poprzez swoje działania stwarza gwarancje ich istnienia.Interes polityczny jest to świadome pragnienie skierowania się do poszczególnych grup społecznych - czyli jednostek, mające charakter partykularny. 28. Funkcje reform Konsekwencje reformy politycznej dla systemu politycznego i zakresu władzy posiadanej przez dany podmiot ośrodek władzy : Zwiększa zakres władzy Utrzymuje dotychczasowy stan posiadania Dokonuje dobrowolnej bądź wymuszonej delegacji jedynie części swoich uprawnień władczych na rzecz innego podmiotu. Zmuszony jest - w celu zachowania podstawowych zrębów porządku społecznego oraz w celu uniknięcia rewolucji- do podziału kompetencji władczych lub oddania większości z nich Traci władzę w wyniku nieprzewidzianych konsekwencji reformy politycznej. 29. Pojęcie i rodzaje rewolucji Pojęcie rewolucja pochodzi od łacińskiego słowa revolutio" - obrót, przewrót Pierwotnie było terminem astronomicznym.Po raz pierwszy użyto terminu rewolucja w sensie politycznym w połowie XVII wieku w Anglii po obaleniu parlamentu zw. Kadłubowym i przy okazji restaurowaniu monarchii Termin rewolucja może oznaczać Szczególny okres historyczny, w którym występuje albo obiektywna możliwość zastąpienia panowania jednej elity władzy przez drugą, albo przejście od jednej formacji społeczno-ekonomicznej do drugiej Każde zbrojne i krwawe przejęcie władzy i zmianę ustroju, Obalenie rządu od środka państwa, czyli przez opozycje wewnętrzną, Transformację systemu politycznego, Proces polityczny, czyli zespół zmian zachodzących w następujących po sobie stadiach rozwojowych , których wynikiem są określone przeobrażenia. Rewolucja to nagła i bezprawna zmiana ustroju państwa lub jedynie grupy rządzącej, niosąca za sobą szereg modyfikacji o charakterze prawno - instytucjonalnym.Rewolucja jest traktowana również jako swoisty proces transformacji systemu politycznego danego państwa.Rodzaje rewolucji : a) w znaczeniu historycznym : husycka ( na przykładzie Czech), purytańska ( na przykładzie Anglii), niepodległościowa ( na przykładzie Ameryki), burżuazyjna ( na przykładzie Francji) , bolszewicka ( na przykładzie Rosji ) , narodowa ( na przykładzie Turcji) , komunistyczna ( na przykładzie Chin). b) wg kryterium ich celów : personalne - polegające na gwałtownym obaleniu panującego konstytucyjne- w wyniku których gwałtownie usunięto konstytucje socjalne - polegające na gwałtownym obaleniu podstaw prawnych, na których opiera się życie społeczne religijne - gospodarcze - będące wynikiem zmierzchu feudalizmu i wzrostu znaczenia miast i ich mieszkańcówc) ze względu na siły rewolucyjne : rewolucje wojskowe rewolucje parlamentarne rewolucje masowe d) według kryteriów klasowych : ( opis podziału w okresie realnego socjalizmu") rewolucje niewolników - konflikt między siłami wytwórczymi a właścicielami niewolników, antyfeudalne - konflikt sil wytwórczych a feudalną formą własności prywatnej, proletariackie 30. Pojęcie decyzji politycznej Decyzja polityczna, to nielosowy wybór działania lub zaniechania politycznego dokonywany przez ośrodek decyzyjny w polu polityki. Podstawowe elementy decyzji politycznej. Procesowy a więc nielosowy wybór potraktowany jako akt społeczny wynikający z analizy rzeczywistości Podmiotowy - czyli ośrodek decyzyjny danego społeczeństwa Przedmiotowy- pole polityki Wykonawczy - decyzja polityczna ( działanie lub zaniechanie) wynikająca z hierarchii wartości.Cechy charakterystyczne decyzji politycznej : Istnienie decydenta - decyzje polityczne podejmują jedynie decydenci polityczni w polu polityki Pewien stopień poinformowania ośrodka decyzyjnego Nastawienie na osiągnięcie od razu więcej niż jednego celu Wielowymiarowość - oznacza to:, że jeden cel można osiągnąć różnymi metodami Wieloetapowość urzeczywistniania. 31. Rodzaje decyzji politycznych Wg kryterium rangi i charakteru czasowego decyzji wyróżniamy decyzje polityczne a) strategiczne (perspektywiczne ), b) taktyczne (bieżące) c) operatywne ( doraźne ) - dotyczące bieżącej regulacji spraw Wg kryterium wiedzy dostępnej podmiotom decyzyjnym wyróżniamy : a) Decyzje podejmowane w warunkach pewności b) Decyzje podejmowane w warunkach niepewności Ze względu na kryterium adresata wyróżniamy : Decyzje ogólnospołeczne - odnoszące się do społeczeństwajako całości, Decyzje partykularne - skierowane jedynie do niektórych grupzawodowych lub społecznych Decyzje indywidualne - odnoszące się do jednego człowieka. Ze względu na szczebel decyzyjności wyróżniamy : a) Decyzje międzynarodowe b) Decyzje narodowe - podejmowane przez organy centralne c) Decyzje lokalne - podejmowane przez organy lokalne Wg kryterium stopnia doskonałości : Decyzje całościowo optymalizowane - najlepsze ze wszystkich możliwych punktów. Decyzje częściowo optymalizowane - najlepsze jedynie z niektórych punktów widzenia Decyzje zadawalające ( choć nieoptymalne) Decyzje nietrafne Ze względu na poziom wiedzy dostępnej decydentom : Decyzje realne Decyzje symboliczne -podjęte bez zamiaru ich realizacji Decyzje pozorne podjęte z zamiarem ich realizacji Decyzje nonsensowne podejmowane bez zamiaru ich realizacji 32. Pojęcie sytuacji decyzyjnej Sytuacja decyzyjna bywa określana w dwóch znaczeniach : Jako system zmiennych niezależnych skłaniających decydenta do podjęcia działań jako system zmiennych niezależnych od decydentów , ale zależnych od działań innego ośrodka decyzyjnego .Wyróżniamy sytuacje decyzyjne (wg Z.Pietrasia) jako : rzeczywiste (realne) oraz wyobrażane przez decydenta wewnętrzne oraz zewnętrzne normatywne oraz kryzysowe. Podział sytuacji decyzji (wg Żmigrodzkiego, Szeligi i Korybskiego) : sytuacje zdeterminowane - w których na skutki wpływają, parametry całkowicie określone, częściowo określone - losowe , w których parametry zmian mają znane rozkłady prawdopodobieństwa niepewne - w których wpływ na skutki maja parametry niepewne i nie ma dostatecznych informacji na temat ich możliwych zmian konfliktowe- w których na skutki decyzji wpływają, parametry częściowo kontrolowane lub mogące być kontrolowane przez stronę przeciwną.Podział wg J.Sielskiego, który zauważył , że każda decyzja może być podejmowana w ; sytuacji pewności -gdy decydent jest pewny interesujących go skutków czynności , jakie mogą. być przez niego podjęte sytuacji ryzyka - kiedy podmiot czynności zna tylko prawdopodobieństwo skutków sytuacji niepewności - gdy podmiot czynności zna odnośne skutki możliwe , ale nie zna ich prawdopodobieństwa. 33. Pojecie procesu decyzyjnego i jego etapy Proces decyzyjny to zespół powiązań przyczynowo - skutkowych występujących wewnątrz ośrodka decyzyjnego w związku ze stanem wejścia ( sytuacja. decyzyjną) , strukturą ośrodka i celami decydentów. Proces decyzyjny przebiega zawsze równocześnie na czterech poziomach : Racjonalnym - kiedy ośrodek decyzyjny logicznie analizuje sytuacje decyzyjną , swoje cele i możliwości Emocjonalnym - gdy ośrodek decyzyjny może w określonych sytuacjach podlegać stresowi i frustracji Społecznym kiedy kształt i treść decyzji jest przedmiotem walki politycznej wszelkich grup społecznych dążących do zaspokajania swych potrzeb Organizacyjnym - stanowiącym otoczenie ośrodka podejmowania decyzji politycznych. 34. Racjonalność decyzji i procesów decyzyjnych społeczeństwachPrzegląd różnych teorii przyczyn konfliktów umożliwił J.H. Tunerowi sformułowania ogólnego modelu procesów przyczynowych zgodnie z którym wszystkie systemy społeczne wykazują nierówności w podziale dóbr , co jest przyczyną, konfliktu , który z kolei jest przyczyna, reorganizacji systemu społecznego. Przyczyny konfliktów politycznych systemowe i poza-systemowe konflikty zrodzone z bodźców wewnętrznych systemu politycznego jako rezultat interakcji jego podmiotów: walka o rewolucyjną lub ewolucyjna., całkowita, badź częściową, zmianę podmiotów władzy albo zmianę poziomu wpływu na ich decyzje ( np. próba zmiany lub rozłamu danej koalicji, wzrost opozycji wewnątrz-systemowej ) konflikty powstałe w interakcji systemu politycznego ( zwłaszcza podmiotów władzy) i podmiotów polityki funkcjonujących poza systemem - w tym przypadku zderzają się czynniki systemu i zewnętrzne konflikty wywołane bodźcami zewnętrznymi - ekonomicznymi, kulturowymi ,itp. - w drodze niezależnej od systemu przemiany konfliktów niepolitycznych w polityczne konflikty wywołane bodźcami zewnętrznymi - ekonomicznymi , kulturowymi, itp. -żądaniami nowych regulacji , adresowanymi do systemu politycznego w sytuacji, gdy system ten nie chce lub nie może spełnić tych żądań. 39. Pojęcie podmiotowości politycznej Podmiotowość oznacza świadome i zarazem czynne kształtowanie istniejącej rzeczywistości , przeobrażanie jej w kierunku zgodnym z własnymi potrzebami. Podmiotem bowiem się nie bywa" : albo się nim jest , albo nie jest. Będąc nim można się nim stawać w coraz większym stopniu, coraz pełniej.Podmiotowość polityczna to trwała zdolność grupy lub organizacji do świadomego podejmowania suwerennych i racjonalnych działań.Podmiotowość polityczna jest zjawiskiem trwałym i zobiektywizowanym, integralnie związanym z kultura ludzką. Podmiotami, które prowadzą politykę są: Państwo , z całym" rozgałęzionym systemem organizacyjnym, Partie polityczne Inne organizacje społeczne, które bądź, biorą udział w realizacji polityki państwa, bądź starają się w określonym stopnia i zakresie wpisywać na tę politykę.Istotą podmiotowości jest zaspokajanie własnych potrzeb w drodze działania. Warunki podmiotowości; Świadomość Moment aktywności ( działanie ).Poziomy podmiotowości politycznej: Wielkie grupy społeczne jako całość Organizacje polityczne danej grupy społecznej Organy organizacji wielkich grup społecznych (jednostka lub grenium kierownicze) Reprezentanci organów organizacji politycznych ( osoby fizyczne ). 40. Pojęcie kultury politycznej Na gruncie polskiej nauki termin kultura polityczna " nie jest nowy , pojawił się w 1905 r.. w rozumieniu potocznym oznaczał powściągliwość polityczna, , powstrzymywanie się od czynów ekstremalnych. Obecnie w polskiej literaturze politologicznej istnieje wiele definicji pojęcia kultura polityczna: W ujęciu psychologicznym zwraca szczególna, uwagę na zachowania polityczne członków społeczeństwa. W ujęciu socjologicznym ważne są wytwory .zachowań politycznych w danym społeczeństwie - poglądy , idee i teorie , normy postępowania oraz faktyczne działania jednostek i grup w ramach współżycia państwowego. W ujęciu systemowym - utożsamianie zjawisk kultury politycznej z całością, zjawisk politycznych. Kultura polityczna to całokształt wartości, norm i reguł zachowania , utrwalonych w świadomości podmiotów biorących udział w działaniach politycznych.Tak rozumiana kultura spełnia trzy główne funkcje : Regulacyjną- podporządkowanie i ujednolicenie działań politycznych, Socjalizacji politycznej proces wchodzenia członków danej społeczności w kulturę polityczną a więc nabywanie wiedzy o systemie politycznym , tworzenie poglądów i postaw politycznych, Integracyjną- odnosi się do tworzenia podstaw koordynacji działań politycznych oraz współdziałania lub współpracy. Jednostek i grup w dążeniu do osiągnięcia określonych wartości i dóbr