Teoria rozwoju społecznego - Notatki - Socjologia - Część 2, Notatki z Socjologia

Pobierz Teoria rozwoju społecznego - Notatki - Socjologia - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Socjologia tylko na Docsity!

autora w dla w ten sposób pojmowanego przedmiotu badań prawa najogólniejsze są mało użyteczne, ponieważ zawierają najmniej treści (im szerszy ich zakres, tym bardziej oddala nas to od pełni rzeczywistości). Nauki społeczne są dla Webera par excellence naukami historycznymi. Weber równocześnie opowiada się przeciwko skrajnościom szkoły historycznej. Podjął on między innymi problem selekcji danych, która to selekcja będąca dziełem badacza powoduje, że powstały twór (praca) nie jest prostym, obiektywnym odzwierciedleniem rzeczywistości. W pewnym sensie Weber sprecyzował tezę, że fakt historyczny czy społeczny jest w rzeczywistości konstruktem badacza. Maks Weber swoje historyczne zainteresowania realizował w swoich studiach nad protestantyzmem. Często w literaturze określa się jego działalność z tym związaną spekulacją historyczną (podobnie jak Spencera).

49. Metoda typu idealnego – jej zadania i ograniczenia badawcze.

Typy idealne są narzędziem służącym realizacji sformułowanych przez Webera zadań nauk społecznych. Typy idealne to swego rodzaju konstrukty myślowe, które wskazują nie jak jest, ale jak mogłoby być. „ Żadne konkretne zjawisko nie odpowiada ściśle typowi idealnemu, z trzech zasadniczych powodów. Po pierwsze każde takie zjawisko będzie posiadać cechy, których typ idealny nie obejmuje. Po drugie cechy zjawiska uwzględnione w typie idealnym przedstawione są w swojej „oczyszczonej” formie. Po trzecie, nie wszystkie cechy typu idealnego występują w każdej z jego konkretnych egzemplifikacji”. Sam Weber nazywał typy idealne „utopiami, które można budować bez końca, ale żadna z nich nie ma charakteru definitywnego”. Wszystkie mają charakter przemijalny. Istnieje więc potrzeba budowy wciąż nowych. Typom idealnym nie przysługuje „prawdziwość” czy „fałszywość”. Ich wartość rozpatrywać należy chyba ze względu na ich przydatność. Weber rozróżnia typy idealne:

1. Dotyczące jednostkowego działania społecznego
2. Modele opisujące złożone modele kulturowe

Weber budując modle „czyste” (przykład:Szacki) np. „paniki na giełdzie” ustaliłby najpierw, jak przebiegały by działania bez czynników irracjonalnych – poczym włączyłby je do sytemu jako formy zakłócające przebieg „normalnych” działań. Tylko w ten sposób zdaniem Webera moża ocenić rzeczywisty wpływ czynników irracjonalnych na działanie układu.

51. M. Webera koncepcja obiektywności wnioskowania w socjologii. I pytanie 55. Omów pojęcie działań społecznych.

Weber głosił postulat naukowej ścisłości nakazujący szukać wyzwolenia spod presji języka potocznego i tworzyć pojęcia dostatecznie precyzyjne. Stąd też był autorem całego katalogu „form społecznych” zwanych „czystymi typami”. Kamieniem węglowym jego koncepcji są tak zwane działania społeczne. Są to subiektywnie sensowne czynności dlatego, że podmiot działający nie musi mieć pełnego wglądu w rzeczywistość. Struktura działań społecznych składa się z:właśnie wspomnianego podmiotu działania , obiektu działania , subiektywnego sensu stanowiącego motyw, środków działania i celu działania

Weber rozróżniał cztery typy działań w zależności od ich stopnia oddalania się od linii tego, co można nazwać czynnością mającą znaczenie (Bartoszek:stopnia racjonalizacji). Są to:

1. Działania emocjonalne ; ich źródłem są emocje, jednak nie bez udziału świadomości.
2. Działania tradycjonalne; wykonywane zgodnie z nakazami tradycji.
3. Działania zasadniczo - racjonalne ; polegają na świadomym doborze środków przy jednoczesnym pozostawieniu celu poza świadomością.
4. Działania celoworacjonalne; maksimum świadomości zarówno celów jak i środków

ŹRÓDŁEM do zrozumienia sensu wyżej wymienionych działań jest odniesienie ich subiektywnego znaczenia do obiektywnego stanu rzeczy (OBIEKTYWIZACJA). Ważną w tym rolę zdaniem Webera stanowi tak zwane Rozumienie. Autor wyróżnia dwa rodzaje rozumienia:

1. Rozumienie bezpośrednie ; „wystarczy obserwować daną czynność, aby zrozumieć, co ona znaczy”. Znacznie danej czynności narzuca się samorzutnie podczas obserwacji. (np. płacz)
2. Rozumienie wyjaśniające ; dzięki niemu badacz może lepiej dotrzeć do obiektywnych treści działania społecznego. Badacz szuka mianowicie motywów tego działania – pytanie Dlaczego?

Dwa typy weberowskiego rozumienia wraz z tradycyjnym wyjaśnianiem przyczynowym stanowią podwaliny pod istotę obiektywizacji działań społecznych.

52. Pojęcie racjonalizacji życia społecznego w teorii M.Webera.

Podmiot działający może zastępować jeden typ motywacji innym. Doświadczenie braku efektów swojej działalności skłania go do tego – do poszukiwania coraz to bardziej racjonalnych działań. Przez to poszukiwanie lepszych rozwiązań ludzie tworzą nowe wzorce Porządkowaniu motywów, środków i celów działania służą rozwijane instytucje społeczne. Są nimi religia – utrwalająca racjonalność przez tradycję, państwo – operujące

Rozwój biurokracji wydawał się mu przeznaczeniem cywilizacji zachodniej.

54. Koncepcja struktury społecznej w teorii Webera oraz Pytanie 56. Omów stosunek Maksa Webera do marksistowskiej teorii życia społecznego.

Rozważając problematykę klas Weber sprzeciwia się wulgarnemu marksizmowi, który w położeniu ekonomicznym chciałby widzieć determinację wszystkich cech grup ludzkich, a także wszelkiego działania społecznego. Weber powiada:„klasa może przybierać niezliczoną ilość form”. Autor nie lekceważy kapitalistycznego podziału pracy i jego udziału w tworzeniu się klas ale zauważa również, że klasa społeczna to przede wszystkim zespół osób o różnych szansach rynkowych, czyli różnych możliwościach otrzymywania usług i towarów. Określając pojęcie klasy społecznej Max Weber wielokrotnie zaznacza, że nie są one grupami społecznymi. Są one ugrupowaniami, które stanowią podstawę wspólnych zbiorowych działań (powstawania związków itp.), ale nie wytwarzają wewnętrznej organizacji.

W przeciwieństwie do Marksa Weber był zdania, że nie można sprowadzać wszystkich konfliktów ideologicznych czy politycznych do klasowych uwarunkowań. Jego zdaniem istnieją wzajemne związki między ekonomią polityką, kulturą, ale nie można mówić, „że tylko byt kształtuje świadomość”. Co więcej, Weber uważał, że obok zróżnicowania klasowego istnieje zróżnicowanie według statusów, czyli stratyfikacja. Stworzył on następujące wyznaczniki warstwy społecznej:

1. Zbiór ludzi, którzy cieszą się ze względu na zajmowaną pozycję w społeczeństwie określonym prestiżem 2. Legitymują się określonym, charakterystycznym tylko dla nich stylem życia

Swoistym novum u Webera w stosunku do Marksa jest wyróżnienie:  Stanów – „położenie stanowe określać będziemy jako wszelkie typowe składniki losów ludzkich uwarunkowane przez określoną, pozytywną lub negatywną ocenę „godności” społecznej”. Tak więc położenie stanowe zdeterminowane jest kulturowo, np. poprzez akt urodzenia się w obrębie określonego stanu. Kluczowym wyznacznikiem stanu jest również wyróżniony przez Webera styl życia.  Partii; są zrzeszeniami o charakterze celowym nastawionymi na zapewnianie swym członkom wpływów na istniejący aparat władzy. Partie nie muszą mieć charakteru ani klasowego, ani stanowego – są głównie nastawione na cel.

Reasumując: Struktura społeczna z punktu widzenia Webera ma trzy zasadnicze wymiary: ekonomiczny, kulturowy, polityczny.

55. Naturalistyczno-ewolucjonistyczne podstawy materializmu historycznego Marksa oraz Pytanie 57. Główne kategorie teoretyczne materializmu historycznego.

Podstawy teorii materializmu historycznego:

1. Przyjęta od Hegla filozofia dialektyki, historiozoficzna dynamika i antagonizm sił dziejowych.
2. Od Feuerbacha : teoria alienacji religijnej
3. Wpływy Smitha, Ricarda i Benthama

MATERIALIZM HISTORYCZNY – jest to filozofia materialistycznej teorii dziejów opisująca konieczny historycznie rozwój społeczeństwa poprzez kolejne formacje społeczno- ekonomiczne w kierunku socjalizmu i komunizmu („dyktatura proletariatu”). Materializm historyczny zakłada, że byt społeczny, w tym ludzie wraz ze swoją działalnością duchową jest niczym innym jak tylko materią. Nic poza materią nie istnieje. Znane jest słynne powiedzenie Marksa (a raczej wulgarne uproszczenie jego myśli), że „byt kształtuje świadomość”. Może ono być rozumiane na dwa sposoby:

1. W myśl teorii przyczynowego uwarunkowania wszelkich zjawisk społecznych przez bazę ekonomiczną (prymat czynnika ekonomicznego).
2. W myśl teorii strukturalnej zależności wszystkich zjawisk społecznych (już Engels powiedział, że „byt jest jedynie ostatnią instancją w kształtowaniu się świadomości”).

Marks neguje więc tutaj tzw. dualizm bytów – duch jako spirytualistyczna siła nie ma tu samoistnej egzystencji, ale wyrasta niejako z materii (przyp. „byt kształtuje świadomość”)

Wizja rozwoju społeczeństwa Marksa miała charakter dynamiczny. Dynamikę tą powodował stały konflikt klasowy.

Marks był również wyznawcą specyficznie rozumianego realizmu socjologicznego, w którym całość społeczna (rozumiana tutaj jako:państwo, instytucje religijne) panuje nad jednostkami i determinuje ich rozwój, ogranicza autonomię.

Szacki twierdzi , że co prawda Marks stwierdzał tak zwaną konieczność historyczną , która legła u podstaw materializmu historycznego Marksa, ale sam Marks nie był nigdy ewolucjonistą – nie twierdził bynajmniej, że wszelkie wydarzenia dziejowe są nie do uniknięcia i muszą dochodzić do skutku w taki a nie inny sposób. Jeżeli więc mówił, że rewolucja proletariacka jest nie do uniknięcia, to dlatego, że nie widział innej możliwości rozwiązania konfliktów klasowych. Jego tezy na temat konieczności dziejowej dotyczyły ponadto najbardziej ogólnych sądów.

Marks nawiązuje do teorii religii Feuerbacha. W religii człowiek rekompensuje sobie to, czego nie może osiągnąć. Religia jest ideologiczną projekcją doskonałej wizji człowieka (Bóg to ideał człowieka). „ Religia jest opium dla ludu” – ułatwia znoszenie kajdan klasowego wyzysku. Według Marksa ideologia (w tym religia) służy określonym celom poznawczym człowieka, ale w gruncie przeczy służy przede wszystkim jego ekonomicznym interesom. W każdym układzie społecznym to interesy klas panujących są podstawą do rozwoju wiedzy i ideologii. Ruch robotniczy potrzebuje własnej ideologii, nowej ideologii, która była by rzecznikiem jego interesów. Tą ideologią ma być marksizm i teoria komunizmu. Nie byłby on w przeciwieństwie do pozostałych ideologii formą fałszywej świadomości społecznej. Dzięki nowej ideologii proletariat mógłby, lub wręcz musi, przeistoczyć się z „klasy w sobie” w „klasę dla siebie”.

62. Teoria wartości dodatkowej.

W marksowskiej teorii wartości dodatkowej tkwi teza o nieuchronność alienacji (pauperyzacji) robotnika. Produkt pracy składa się z: Surowca + pracy żywej = wartość dodatkowa. Zgodnie z tym, co pisał Marks większa część wartości dodatkowej zostaje zagarnięta przez kapitalistę. Robotnik dostaje tylko tyle, aby mógł dalej pracować. U podstaw więc formacji kapitalistycznej leży niesprawiedliwy podział „zysku”. Częściowym na to lekarstwem okazały się związki zawodowe. Dzisiaj jednak nie chodzi już tylko o niesprawiedliwy podział efektu pracy, ale również o samo kurczenie się rynku pracy.

52. Pragmatyzm jako podstawa humanistycznej socjologii amerykańskiej.

Pragmatyzm powstał w USA w latach 70-tych XX wieku. Jego twórcami są działacze tak zwanego Klubu Metafizycznego ( m.in. Pierce, James, Dewey).

Główne tezy pragmatyzmu;

1. Według Pierce’a  Wszelkie wysiłki poznawcze rozpoczynamy od wątpienia, poczym dochodzimy do prawdy w ten sposób, iż od stanu wątpienia przesuwamy się do stanu pewności.  Prawdziwość idei sprawdzamy poprzez praktyczne sprawdzenie ich w życiu (stąd pragmatyzm).  Jeżeli dana idea jest prawdziwa to jej zastosowanie w życiu przynosi oczekiwane owoce.

W tym ujęciu pragmatyzm jest próbą krytycznej weryfikacji idei. Celem pragmatyzmu jest oczyszczenie idei z metafizyki. Jednocześnie Pierce formułuje pragmatyczną teorię prawdy:„ Prawda jest ideałem do którego się dąży, ale dążenie to ma charakter kolektywny a nie jednostkowy. To zgoda zbiorowości poznającej i działającej wyznacza granice wystarczające do uznania danych idei za pewne, czyli prawdziwe w sensie pragmatyzmu”. Prawda jest więc w pragmatyzmie Pierca’ swoistym konsensusem.

2. Według James’a:  Cechą myśli James’a a jest radykalny empiryzm. Świat przybiera u niego formę strumienia myśli przepływającego przez umysł. Umysł ludzki wiąże je i scala tworząc fenomenalny porządek.  James mówi o dwóch rodzajach poznania (rozumie je jako więź podmiotu poznania z jego przedmiotem): 1. Poznanie bezpośrednie; czyli intuicyjne, „wiedza przez znajomość” 2. Poznanie pojęciowe; pośrednie, za pomocą pojęć ogólnych  Świadomość ludzka pełni bardzo ważną rolę. Uczestniczy w świadomym poznawaniu rzeczywistości. Nie jest to jedynie poznanie intuicyjne. Poznanie poprzez pojęcia ogólne pozwala nam porządkować wiedzę, a jednocześnie skutecznie działać na podstawie obrazu (ogólnego pojęcia), który przedstawią ideę.

W tym ujęciu „idea prawdziwa to taka, która prowadzi nas do skutecznego działania”

Jame’s wprowadza do socjologii następujące pojęcia:

1. Jaźń odzwierciedlona; to mechanizm świadomości, który pozwala nam spojrzeć na siebie z boku, wiemy dzięki niemu, jak postrzegają nas inni. 2. „I” i „Me”

Pierce był raczej skłonny do realizmu socjologicznego niż do nominalizmu, tak jak James.

Podsumowanie:

1. Idea organiczności społeczeństwa
2. Odrzucenie determinizmu; człowiek kontroluje środowisko
3. Odkrycie Psychologii Społecznej

Pragmatyzm postulował interakcjonizm (znaczenie różnych przedmiotów jest im nadawane w czasie interakcji). Środowisko jest aktywnie interpretowane przez podmioty poznające.

66. Parka koncepcja badań społeczności miejskiej – założenia podejścia ekologicznego. E. Park publikuje w 1915 roku głośny artykuł „ The city (Uwagi na temat badań zachowania ludzkiego w mieście”). Park w życiu wyróżnia dwie formy grupowej egzystencji:

Pod kierunkiem Parka powstało w USA bardzo wiele prac odnośnie powyższej tematyki:„Sąsiedztwo”, „Gang”, „Getto”.

67. G.H. Meada teoria gestu jako podstawy życia społecznego.

Mead jest twórcą tak zwanego Behavioryzmu społecznego. Jego podstawowe założenia były następujące:

1. Odrzucał możliwość przypisywania wziętym w izolację jednostkom ludzkim jakichkolwiek jakości psychicznych. Poza procesem komunikowania psychika po prostu nie istnieje.
2. Dla Meada świadomość jest funkcją organizmu , a nie jakimś substancjalnym bytem.
3. Mead przeciwstawiał się mechanistycznemu traktowaniu interakcji. Człowiek nie jest kulą bilardową, która biernie reaguje na bodźce ze środowiska. Dokonuje przecież ich selekcji i interpretacji.

Teoria Gestów. Mead zaczerpnął od Wundta pojęcie gestu elementarnego. Jest on charakterystyczny dla świata zwierząt. Takim gestem jest na przykład szczerzenie kłów przez psa. Jest to czytelny znak dla innych zwierząt. Mead podaje następującą definicję gestu elementarnego:„Każdy ruch organizmu wywołujący reakcję przystosowawczą ze strony innego organizmu. Reakcja ta ma charakter „instynktowny”, spontaniczny, nieświadomy”. Charakterystyczna dla człowieka nie jest jednak konwersacja gestów ( patrz wyżej), ale tak zwana interakcja symboliczna. Proces przejścia od konwersacji gestów do interakcji symbolicznej - czyli tak jakby tworzenie się człowieka- jest procesem skomplikowanym. Składa się z czterech zasadniczych etapów:

1. Kształtowanie się języka – dzięki któremu znaczenia komunikowane są uświadomione przez człowieka.
2. Powstawanie myślenia abstrakcyjnego
3. Powstawanie osobowości
4. Kształtowanie się instytucji społecznych – usprawnia to komunikowanie symboliczne, instytucje społeczne stają się ostatnią instancją komunikowania symbolicznego.

Język jak widać jest bardzo ważnym elementem teorii Mead’a. Jego rozwój powstaje wraz z rozwojem gestu woklanego. Język spełnia następujące funkcje :

1. Pozwala posługiwać się symbolami (uogólnienie znaczeń)
2. Pozwala ściśle precyzować komunikowane treści (zawężenie znaczeń)

3. Pozwala na prezentację komunikowanych treści
4. Możliwa jest tak zwana konwersacja wewnętrzna (dyskurs wewnętrzny) 68. Rozwój jaźni społecznej w koncepcji Meada. Jaźń człowieka (czyli tak zwana osobowość społeczna) ma genezę społeczną. Człowiek kształtuje ją w dwóch procesach, dialogu zewnętrznego i wewnętrznego. Obserwuje on innych członków interakcji jaki i samego siebie interpretując ich i swoje postawy. U Meada wspomniana konwersacja wewnętrzna zachodzi między dwoma aspektami ludzkiej jaźni (self). Chodzi o „ Me ” i „ I”.

 Me (Ja przedmiotowe) to suma wyobrażeń na temat samego siebie w odniesieniu do tego, jak postrzegają nas inne osoby (Ja obserwowany od zewnątrz).  I (Ja podmiotowe) to jednostka niezależna od sytuacja. Funkcją I jest odróżnienie siebie od reszty społeczeństwa.

Me jest pierwotne, a I z niego powstaje jako pierwiastek indywidualny. Dochodzi do tego w procesie nieustannej interakcji Me i I.

Thomas podejmuje również problematykę wpływu osobowości ludzkich na działanie całej organizacji społecznej, w której oni uczestniczą.

Thomas tworzy model działania organizacji społecznej oparty na czterech kategoriach. Kontrola umożliwia jednostkom panowanie nad środowiskiem, a nawyki są następstwem rozwijającej się kontroli. Pomagają one usprawnić ją. W pewnym momencie zawsze pojawia się kryzys , który zmusza jednostki do zmiany nawyków. W pokonaniu kryzysu i wytworzeniu się nowych nawyków pomaga uwaga. Model ten to model oddziaływania jednostka-środowisko.

Socjologia Thomasa skupiona jest na badaniu postaw i wartości jako głównych czynników życia społecznego.

1. Postawy są związane z tym, co świadome i subiektywne. Są reakcją jednostki na to, co się dzieje w środowisku. 2. Wartości tworzą się nieświadomie ale są obiektywne. Wyrażają treści kulturowe.

I. KONCEPCJA OSOBOWOŚCI SPOŁECZNEJ; Zdaniem Thomasa osobowość każdej jednostki jest inna. Można jednak wymienić kilka typów osobowości ze względu na tendencje w zachowaniu, jakie przejawiają w różnych sytuacjach.

 Filister ; jednostka mało mobilna, mało skora do innowacji.  Cygan ; jednostka charakteryzująca się dużą mobilnością, lubiąca zmiany  Jednostka twórcza („artysta”) – coś pomiędzy filistrem a cyganem

Kluczowym punktem teorii społecznej Thomasa jest pojęcie dezorganizacji i organizacji. Dezorganizacja polega na zmniejszeniu się wpływu norm społecznych na działanie jednostek, pojawiają się działania spontaniczne, dochodzi do rozkładu społeczności. Reorganizacja jest odpowiedzią na dezorganizację. Tworzą się nowe instytucje społeczne, nowe postawy.

Założenia metodologiczne Thomasa:

1. Należy zawsze uwzględnić aspekt obiektywny i subiektywny zjawisk społecznych („metoda pamiętników”). 2. Badania socjologiczne winny być prowadzone konsekwentnie w myśl określonej metody.

3. Nie ma więc miejsca na tak zwaną socjologię zdroworozsądkową. ( bo nacechowana jest nieuprawnionymi uogólnieniami, oraz normatywizmem – mówi, co jest moralne, a co nie). 4. Życie społeczne należy rozpatrywać jako całość. („fakty łączyć z innymi faktami”). 5. Należy uwzględnić wzajemną interakcję dwóch czynników; człowieka **środowiska, w którym funkcjonuje.

70. Znanieckiego założenia humanistycznej socjologii (kulturalizm) i indukcyjnej metodologii nauk o kulturze.**

ZAŁOŻENIA KULTURALIZMU; Według Znanieckiego błędem wcześniejszej teorii było traktowanie tworów kultury jako czegoś, co już trwale istnieje. Znaniecki uważa, że twory kultury powstają lub zmieniają się w wyniku ich obserwacji, wraz ze zmianą obserwującego je podmiotu. Na poznawanie świata kultury wpływają relacje zachodzące między obserwowanym obiektem kultury, a ich badaczem. Przebieg procesu poznania nie jest całkowicie subiektywny, ale nie jest też obiektywny. Znaniecki określił go mianem względnie obiektywnego – człowiek poznaje świat poprzez pryzmat własnych wartości. Społeczeństwo zdaniem autora ma swój własny, specyficzny kontekst kulturowy, historyczny i w oderwaniu od niego nie może być rozpatrywane.

INDUKCYJNA METODOLOGIA ZNANIECKIEGO; Wzorcem metodologicznym dla nie go są reguły postępowania stosowane w przyrodoznawstwie. Przejął od nich sposób indukcyjnego rozumowania (polegającego na przechodzeniu od szczegółu do ogółu).

1. Wnioskowanie indukcyjne; postulujące przechodzenie od indukcji do klasyfikacji a później do typologii.
2. Indukcja analityczna; badanie pojedynczego przypadku poparte ma być głęboką analizą i porządkującą typologią (stworzoną przy pomocy wnioskowania indukcyjnego). 71. Przedmiot socjologii w koncepcji Znanieckiego.

Socjologia jako nauka winna zajmować się badaniem systemów społecznych. Owe systemy społeczne powstają na bazie kulturowych norm. Znaniecki wyróżnia następujące poziomy na których powinna być przeprowadzona analiza tych systemów:

1. Poziom czynności społecznych; dotyczy podstawowych danych społecznych. Są to na przykład czynności człowieka wobec innych ludzi. Nie mówią nam one (same, w oderwaniu) wiele o społeczeństwie. W każdym społeczeństwie są inne czynności społeczne.

Człowiek żyjące w społeczeństwie przyjmuje na siebie wiele ról społecznych. Te wszystkie role, które podejmujemy nazywa Znaniecki osobowością społeczną.

77. Teoria kultury Freuda.

Teoria kultury była naturalną konsekwencją rozszerzenia wniosków odnośnie natury ludzkiej na całą rzeczywistość (makrokosmos, społeczeństwo). U podstaw tej teorii leżą zdaniem Szackiego dwie przesłanki:

1. Natura ludzka jest zła
2. Instynkty ludzkie są nieusuwalne i niezmienne , zawarta zaś w nich energia jest wielkością stałą, nie ma więc możliwości większej zmiany „istoty człowieka”, która w myśl Freuda jest aspołeczna (człowiek targany instynktami, rozdarty między id, ego i superego – zinternalizowane normy społeczne). W związku z tym Freud widzi dwie funkcje kultury:

 Represyjną; Kultura to kajdany nałożone na człowieka  Sublimacyjną; Kultura umożliwia człowiekowi samorealizację, cywilizowane zaspokojenie swoich popędów.

Według Freuda, że kultura nie jest wartością stałą. Nie ma charakteru nieodwracalnego, wiecznego. Uważa również, że rozwój techniki, który jest przecież częścią kultury wcale nie zapewnił człowiekowi szczęścia.

Prace Freuda na temat kultury to „Totem i tabu” i „Kultura jako źródło cierpień”.

74. Źródła neopozytywizmu i jego miejsce w socjologii.

Socjologiczny neopozytywizm dość wyraźnie różni się od pozytywizmu pierwszego pokolenia socjologów. Jest ona apelem o obniżenie ambicji, „wyjaśnić mniej ale lepiej”. Zajmuje się on raczej tym, czego nie należy robić, niż tym, co należy robić. Neopozytywiści dystansują się od całego dziedzictwa socjologii. Socjologia ich zdaniem zaczyna się dopiero w XX wieku odkryciem jedynej Naukowej Metody. Mimo tego neopozytywiści akceptują wiele założeń starego pozytywizmu:

1. Domagają się jasności i precyzji języka
2. Krytykują metafizykę
3. Fakty społeczne są dla nich obserwowanymi od zewnątrz rzeczami
4. Socjologia ma się odżegnywać od sądów wartościujących

Różnice jednak są wyraźne. Nowe postulaty to:

Prymat metodologii w stosunku do teorii Nacisk na metody ilościowe Utożsamienie naturalizmu z fizykalizmem Nauki społeczne przestają być naukami o społeczeństwie a zaczynają być naukami o jednostkach Zdecydowany ahistoryzm (niechęć do odkrywania niezmiennych praw).

KONCEPCJA SOCJOLOGII NEURATHA : Socjologia powinna służyć mężom stanu, powinna mieć moc prospektywną (przewidywania). Fizykalizm ( ale tylko jako specyficzne spojrzenie, a nie bezpośrednie przenoszenie terminów zaczerpniętych z fizyki). Behavioryzm „Można opisać tylko ludzi w określonym miejscu i określonym czasie; „są protestanci, ale nie ma protestantyzmu”.

KONCEPCJA LUNDBERGA: Wprowadza skrajny fizykalizm; stworzył specyficzny żargon, powoływał się na Einsteina. Skrajny nacisk na metody ilościowe („cokolwiek nie podlega kwantyfikacji, nie istnieje”) Radykalny operacjonizm metodologiczny (z niego wyrasta teoria empirycznych wskaźników).

75. Neopozytywistyczna koncepcja operacjonalizacji terminów teoretycznych na wskaźniki empiryczne.

Teoria wskaźników ma swoje źródło w radykalnym operacjoniźmie metodologicznym Lundberga: „uczonego nie interesuje czym naprawdę jest badany przez niego przedmiot; jest on dla niego tym, czym jawi się w odpowiedzi na nasze operacje badawcze. Nie jest konieczne dociekanie, czy to, co testujemy jest rzeczywiście postawą, ponieważ postawę definiujemy jako to zachowanie, które zostało wywołane przez ten test.

Dla Lunberga na przykład wskaźnikiem procesów świadomościowych zachodzących u ludzi są słowa. Jego świat społeczny, to świat słów. To one są podstawowymi danymi, jakimi dysponuje socjolog.