Łacińska Terminologia dla prawników- kolokwium 2019

1. Dura lex sed lex- Twarde prawo, ale prawo

Symbol legalizmu, zarówno na poziomie obowiązywania prawa (surowe prawo, ale jednak

obowiązuje) i jego stosowania/ wykładni (surowe prawo, ale należy je stosować/ interpretować

ściśle), jak i przestrzegania prawa (surowe prawo, ale nie można go łamać)

2. Summum ius, summa iniuria- Najwyższe prawo, najwyższą krzywdą

Krytyka przesadnego formalizmu prawniczego, który może powodować , że prawo obraca się w

swoje przeciwieństwo i staje się bezprawiem

„Przepis prawny nie zawsze odpowiada poczuciu sprawiedliwości, a jego bezwzględne stosowanie

może usprawiedliwiać bezprawie. Paremia ta stanowi również uzasadnienie instytucji nadużycia

prawa podmiotowego” - Wołodkiewicz

3. Lex retro non agit- Prawo nie działa wstecz

Lex próspicit, non respicit- Prawo patrzy w dal, a nie wstecz

Problem retroaktywności prawa

Szczególne znaczenie na gruncie prawa karnego (ramy wyznacza art.42 ust.1 Konstytucji RP)

„istotny element kultury prawnej współczesnych państw cywilizowanych, a także zasadniczy składnik

porządku konstytucyjnego współczesnych ustrojów konstytucyjnych” TK

Norma prawna ma za zadanie wpływać na czyjeś postępowanie, a to możliwe jest jedynie w

odniesienie do postępowania przyszłego (głównie w prawie karnym)

4. Leges ab omnibus intellegi debent- Ustawy powinny być zrozumiałe przez wszystkich

Przepisy powinny w sposób zrozumiały wyrażać intencje prawodawcy

Zrozumiałość prawa to jedno z kryteriów oceny jego jakości

5. Lex posterior derogat legi priori- Ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą

Jedna z reguł kolizyjnych- reguła chronologiczności; reguła kolizyjna- usuwanie niezgodności norm

prawnych przez stwierdzenie nieobowiązywania którejś z nich

Derogat- częściowo uchylać, odbierać moc prawną -> norma wcześniejsza nie traci swojej mocy

obowiązywania, ale w danej sprawie ma zastosowanie sprzeczna z nią norma późniejsza

Pierwszeństwo dla stosowania nowych instrumentów proceduralnych

6. Leges bonae ex malis moribus procreantur- Dobre ustawy rodzą się ze złych obyczajów

Normy prawne powinniśmy tworzyć rozumując kategoriami potencjalnego przestępcy, a nie

kategoriami prawomyślnego i porządnego obywatela

7. Optima est legum interpres consuetudo- Zwyczaj jest najlepszą wykładnią ustawy

Utrwalona praktyka jako element optymalizujący wynik procesu wykładni

8. Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem- Znajomość ustaw nie polega na

trzymaniu się ich słów, lecz sensu i znaczenia



9. In legibus magis simplicitas quam difficultas placet- W ustawach bardziej podoba się prostota niż zawiłość

Jasność prawa jako element racjonalnej techniki prawodawczej

Najistotniejszy składnik praworządności

Niejasność i niespójność prawa może doprowadzić praworządność do stanu nieosiągalności

10. Non omne quod licet honestum est- Nie wszystko co jest dozwolone, jest uczciwe

Prawo nie musi przesądzać o moralności

Koncepcje związku pomiędzy prawem i moralnością: są odrębne; istnieją ale nie są pożądane,

ponieważ nie przesądzają o istocie prawa; istnieją i nawet jeśli nie mają wpływu to są wskazane; są

konieczne

Odsyła do własnego sumienia

11. Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet- Nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktu nie

szkodzi

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Terminologia łacińska dla prawników - lista paremii, na egzamin i więcej Egzaminy w PDF z Prawoznawstwo tylko na Docsity!

Łacińska Terminologia dla prawników- kolokwium 2019

Dura lex sed lex - Twarde prawo, ale prawo  Symbol legalizmu, zarówno na poziomie obowiązywania prawa (surowe prawo, ale jednak obowiązuje) i jego stosowania/ wykładni (surowe prawo, ale należy je stosować/ interpretować ściśle), jak i przestrzegania prawa (surowe prawo, ale nie można go łamać)
Summum ius, summa iniuria - Najwyższe prawo, najwyższą krzywdą  Krytyka przesadnego formalizmu prawniczego, który może powodować , że prawo obraca się w swoje przeciwieństwo i staje się bezprawiem  „Przepis prawny nie zawsze odpowiada poczuciu sprawiedliwości, a jego bezwzględne stosowanie może usprawiedliwiać bezprawie. Paremia ta stanowi również uzasadnienie instytucji nadużycia prawa podmiotowego” - Wołodkiewicz
Lex retro non agit - Prawo nie działa wstecz Lex próspicit, non respicit - Prawo patrzy w dal, a nie wstecz  Problem retroaktywności prawa  Szczególne znaczenie na gruncie prawa karnego (ramy wyznacza art.42 ust.1 Konstytucji RP)  „istotny element kultury prawnej współczesnych państw cywilizowanych, a także zasadniczy składnik porządku konstytucyjnego współczesnych ustrojów konstytucyjnych” TK  Norma prawna ma za zadanie wpływać na czyjeś postępowanie, a to możliwe jest jedynie w odniesienie do postępowania przyszłego (głównie w prawie karnym)
Leges ab omnibus intellegi debent - Ustawy powinny być zrozumiałe przez wszystkich  Przepisy powinny w sposób zrozumiały wyrażać intencje prawodawcy  Zrozumiałość prawa to jedno z kryteriów oceny jego jakości
Lex posterior derogat legi priori - Ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą  Jedna z reguł kolizyjnych- reguła chronologiczności; reguła kolizyjna- usuwanie niezgodności norm prawnych przez stwierdzenie nieobowiązywania którejś z nich  Derogat- częściowo uchylać, odbierać moc prawną -> norma wcześniejsza nie traci swojej mocy obowiązywania, ale w danej sprawie ma zastosowanie sprzeczna z nią norma późniejsza  Pierwszeństwo dla stosowania nowych instrumentów proceduralnych
Leges bonae ex malis moribus procreantur - Dobre ustawy rodzą się ze złych obyczajów  Normy prawne powinniśmy tworzyć rozumując kategoriami potencjalnego przestępcy, a nie kategoriami prawomyślnego i porządnego obywatela
Optima est legum interpres consuetudo - Zwyczaj jest najlepszą wykładnią ustawy  Utrwalona praktyka jako element optymalizujący wynik procesu wykładni
Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem - Znajomość ustaw nie polega na trzymaniu się ich słów, lecz sensu i znaczenia 
In legibus magis simplicitas quam difficultas placet - W ustawach bardziej podoba się prostota niż zawiłość  Jasność prawa jako element racjonalnej techniki prawodawczej  Najistotniejszy składnik praworządności  Niejasność i niespójność prawa może doprowadzić praworządność do stanu nieosiągalności
Non omne quod licet honestum est - Nie wszystko co jest dozwolone, jest uczciwe  Prawo nie musi przesądzać o moralności  Koncepcje związku pomiędzy prawem i moralnością: są odrębne; istnieją ale nie są pożądane, ponieważ nie przesądzają o istocie prawa; istnieją i nawet jeśli nie mają wpływu to są wskazane; są konieczne  Odsyła do własnego sumienia
Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet - Nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktu nie szkodzi

 Powoływanie się na nieznajomość prawa jest niedopuszczalne  Współcześnie słowa te traktowane są jako istotny element bezpieczeństwa prawnego i pewności obrotu prawnego  Nałożenie obowiązku znajomości prawa powinno być jednak związane z zapewnieniem przez państwo łatwego dostępu do prawa oraz zadbania o jego odpowiednią jakość  Wyjątki korygujące nazbyt kategoryczne skutki tej zasady: p. karne-> błąd co do bezprawności; p. administracyjne-> obwiązek informowania stron; p.cywilne-> ochrona przed nadużyciem prawa podmiotowego  Brak charakteru bezwzględnego, chodzi tylko o to, by powszechna była dostępność do treści regulacji prawnych

Facta probantur, iura novit curia - Fakty wymagają udowodnienia, przepisy prawa zna sąd  Strony mogą dowodzić jedynie faktów  Zadaniem sądu jest znajomość oraz odpowiednia wykładnia prawa  Sąd nad prawem, sąd nad faktami

Prawo cywilne

Ab inito nullum semper nullum - To, co jest od początku nieważne, jest zawsze nieważne  Art.58 k.c  3 przyczyny nieważności czynności prawnej: sprzeczność z ustawą; cel czynności obejmuje obejście ustawy; czynność sprzeczna z zasadami współżycia społecznego  Czynność nieważna to np. zawarcie czynności w celu osiągnięcia celu przestępczego  Przyczyny nieważności zawsze muszą zostać ocenione przez sąd, zwłaszcza w zakresie sprzeczności z zasadami współżycia społecznego
Acta publica probant se ipsa - Dokumenty urzędowe świadczą same za siebie  Art.244 k.p.c.  Zgodnie z orzecznictwem SN, dokument musi być podpisany, anonim nie stanowi i nie omże stanowić żadnego dowodu  Obejmuje to zasadę domniemania autentyczności oraz zgodności z prawdą tego, co zawiera  Dowodem jest to, co zostaje poświadczone w takim dokumencie np. akt stanu cywilnego (zawarcie małżeństwa)
Actor sequitur forum rei - Powód idzie za pozwanym  Art.25 k.c.; art.26 k.c.; art.27 k.c.; art.28 k.c.; art.30 k.p.c.  Powództwo wytacza się przed sąd 1. Instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania  Zamiar stałego pobytu-> miejsce zamieszkania  Dziecko-> miejsce zamieszkania rodziców/ rodzica/ określa sąd jeśli dziecko na stałe nie przebywa u określonego opiekuna prawnego (np. kiedy oboje rodziców posiadają prawa rodzicielskie)  Powództwo przeciwko osobie prawnej lub innemu podmiotowi nie będącemu osobą fizyczną wytacza się według miejsca ich siedziby  Właściwość sądowa: miejscowa; rzeczowa; funkcjonalna
Aliena negotia exacto officio geruntur - Cudzym majątkiem należy zarządzać z należytą starannością  Art.752 k.c.  Jeśli ktoś prowadzi czyjąś sprawę to powinien działać na korzyść tej osoby oraz w zgodzie z jej prawdopodobną wolą. Jest zobowiązany zachować należytą staranność.  Prowadzenie sprawy: dotyczy czynności prawnych oraz faktycznych  Należyta staranność: staranność ogólnie wymagana w stosunkach danego rodzaju (art.355 k.c.)

Nemo plus iuris ad alium transfere potest, quam ipse habet - Nikt nie może przenieść na drugiego więcej prawa, niż sam posiada  Art.169 k.c.  Zasada ta nie jest wpisana literalnie do przepisów, ale obowiązuje w polskim prawie cywilnym  Własność rzeczy może na nabywcę skutecznie przenieść jedynie jej właściciel
Obligatio impossibilium nulla est - Zobowiązanie do świadczenia niemożliwego nie istnieje  Art.387 k.c.; art.475 k.c.  Niemożliwość świadczenia musi istnieć w chwili zawarcia umowy, być nieprzemijająca oraz obiektywna  Umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna  Jeżeli świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, zobowiązanie wygasa
Prior tempore potior iure - Kto lepszy do czasu, ten lepszy co do prawa  Art.244 k.c.; art.249 k.c.; art.310 k.c.  Zasada wyrażona w konstytucji cesarza Karakali, znajdująca zastosowanie głównie do hipoteki  Hipoteka w prawie rzymskim znajdowała zastosowanie do rzeczy ruchomych i nieruchomości, a później jedynie do rzeczy ruchomych  Jeśli kilka ograniczonych praw rzeczowych obciąża tę samą rzecz, prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej (pierwszeństwo) (art.249 k.c.)  Ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka (art.244 k.c.)  Wyjątek: art.310 k.c. : jeżeli w chwili ustanowienia zastawu rzecz jest już obciążona innym prawem rzeczowym, zastaw powstały później ma pierwszeństwo przed prawem powstałym wcześniej, chyba że zastawnik działał w złej wierze
Rebus sic stantibus omnis promissio intellegitur - Każde przyrzecznie pojmowane jest jako obowiązujące w oznaczonych warunkach  Art.357 1 k.c. -> sąd może „zmienić” warunki umowy w określonych sytuacjach np. rażącej straty której strony nie przewidziały  Warunki zastosowania tego przepisu: zobowiązanie na podstawie umowy; nastąpienie nadzwyczajnej zmiany stosunków; wystąpienie zmiany powodującej nadmierną trudność spełnienia świadczenia lub grożącej jednej ze stron rażącą stratą; nieprzewidziane zmiany przez strony w momencie zawarcia umowy  Ta zasada odnosi się do możliwości modyfikacji świadczenia ze względu na nadzwyczajną zmianę stosunków (warunków)  Charakter wyjątkowy-> obok wystąpienia nadzwyczajnych zmian, które muszą powodować określone skutki, klauzula ta wymaga aby strony przy zawarciu umowy nie przewidywały tych skutków  Stwierdzenie nadzwyczajnej zmiany okoliczności wymaga porównania warunków w jakich zawierano umowę z warunkami, w jakich przyszło ją wykonywać. Jeżeli strony zawierały umowę w anormalnych warunkach licząc na ich poprawę, która nie nastąpiła to nie można się powołać na art. 357 1 k.c.
Superficies solo cedit - To, co znajduje się na gruncie, przypada gruntowi  Art.48 k.c.; art.191 k.c.  Stara zasada prawa rzymskiego, zakładająca, że właścicielem rzeczy położonych na terenie danej nieruchomości, staje się właściciel tej nieruchomości  Części składowe gruntu: budynki, urządzenia trwale z gruntem związane, drzewa i roślin od chwili zasadzenia lub zasiania  Własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, która została połączona z nieruchomością w taki sposób, że stała się jej częścią składową

 Wyjątek stanowi art.235 k.c. -> budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie skarbu państwa lub gruncie należącym do jst bądź ich związków przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. To samo dotyczy budynków i innych urządzeń, które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste

Prawo karne

Accusare nemo se debet - Nikt nie musi oskarżać samego siebie  Art.74 k.p.k.; art.175 k.p.k.  Oskarżony nie musi dowodzić swojej niewinności ani dowodów na swoją niekorzyść; może składać wyjaśnienia ale nie musi, może też odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania  W postępowaniu karnym obowiązek udowodnienia spoczywa na oskarżycielu  Kodeks karny nie typizuje składania fałszywych wyjaśnień (dot. oskarżonego) lecz zeznań (dot. świadka art.233 k.k.)  Nie obowiązuje zasada że milczenie jest przyznaniem
Confessio pro iudica est - Ten, kto się przyznał, uważany jest za zasądzonego  Zasada pozwalająca na skorzystanie z konsensualnych form zakończenia postępowania karnego  Art.335 k.p.k.-> skazanie bez rozprawy  Art.387 k.p.k.-> dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnej  Art.388 k.p.k.-> postępowanie częściowe tu: sąd może praktycznie zrezygnować z postępowania dowodowego, wyjaśnienia muszą jednak zawierać element przyznania się do określonego czynu
In dubio pro reo - W razie wątpliwości na korzyść oskarżonego In dubio minus - W razie wątpliwości należy zasądzić mniej In dubio pars mitior sequenda - W razie wątpliwości należy podążyć za rozwiązaniem łagodniejszym In dubio pro libertate - W razie wątpliwości na korzyść wolności In dubio in dubiis benigniora - W razie wątpliwości bardziej życzliwie  Art.5 k.p.k.  Oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem (praesumptio boni viri)  Nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego
Nemo iudex in sua causa - Nikt nie jest sędzią w swojej sprawie  Art.40 k.p.k. sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie, jeżeli: o Sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio o Jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób o Jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt.2 albo jest powiązany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli o Był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchiwany w charakterze świadka lub występował jako biegły o Brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze o Brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie o Brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone o Prowadził mediacje  Art. 41 k.p.k. sędzia ulega wyłączeniu, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie o Wyłączenie wniosku strony o Gwarancja bezstronności organów postępowania
Nulla poena sine culpa - Nie ma kary bez winy

Terminologia łacińska dla prawników - lista paremii, na egzamin, Egzaminy z Prawoznawstwo

Dokumenty powiązane

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Terminologia łacińska dla prawników - lista paremii, na egzamin i więcej Egzaminy w PDF z Prawoznawstwo tylko na Docsity!

Łacińska Terminologia dla prawników- kolokwium 2019

Prawo cywilne

Prawo karne